Massamedia H1-H11

Maatschappijleer Hoofdstuk 1
Communicatie, informatie en massacommunicatie
1.1
Communicatie: een doorlopend proces, waarbij een zender bedoeld of onbedoeld een boodschap (informatie) overbrengt aan een ontvanger
Zender: degene die iets meedeelt
Ontvanger: degene die de boodschap krijgt
1.2
Eenzijdige communicatie: zender geeft bericht door aan ontvanger, ontvanger reageert niet
Meerzijdige communicatie: zender en ontvanger kunnen op elkaars berichten reageren
Feed-back: ontvanger geeft reactie op de boodschap van de zender

Verbale communicatie: communicatie d.m.v. zowel gesproken als geschreven woorden(+gebaren die een duidelijke afgesproken betekenis hebben) Non-verbale communicatie: communicatie zonder woorden
Directe communicatie: communicatie zonder hulpmiddelen, bijna altijd meerzijdig
Indirecte communicatie: (communicatiemedia) communicatie die plaatsvindt m.b.v. technische hulpmiddelen, vaak maar niet altijd eenzijdig
1.4
Referentiekader: het geheel van kennis, ervaringen en verwachtingen
Communicatiestoornis: de boodschap wordt verkeerd begrepen of de informatie komt niet goed over
Socialisatie: het proces waarbij de mens voorbereid wordt op een rol in de maatschappij
1.5
2 Betekenissen van Informatie: (subjectief) *Nieuws: datgene dat wetenswaardig is *Kennis: datgene dat iemand weet
Feit→Nieuws 3 voorwaarden *Uitzonderlijk zijn *Samenhang vertonen met andere feiten *Alleen samenhang als degene die het verneemt een
zekere voorkennis heeft van de zaak waarbij het feit hoort
1.6
Massacommunicatie: communicatie gericht op een ‘publiek’, bijna altijd eenzijdig+indirect
Massamedia: technische middelen die bij massacommunicatie gebruikt worden

Maatschappijleer Hoofdstuk 2
De betekenis van de massamedia
2.1
Media kan 4 taken vervullen: *Leverancier van informatie *Opinies en gedrag beïnvloeden *Kennis en inzicht vergroten *Verstrooiing bieden
2.2
5 Functies (gevolgen/effecten) die de massamedia op de samenleving heeft: *Overdracht van cultuur *Bijdragen aan blikverruiming *Kennis en informatie overbrengen *Informatie-en kennisoverdracht tussen burgers en overheid *Uitwisseling van meningen
2 Betekenissen van Cultuur: *Het geheel van normen, waarden, gewoonten en gebruiken van een volk of een groep *Kunst
Normen: regels voor het gedrag
Waarden: opvattingen over wat goed, mooi, belangrijk en nastrevenswaard is
2.3
Vooroordelen: negatieve oordelen, gebaseerd op een gebrek aan kennis
Stereotypen: clichébeelden
2.4
2 Manieren van beïnvloeding op de meningsvorming door de massamedia: *Ze bepalen voor een deel waar mensen over praten en denken *Ze bepalen mede hoe erover gepraat en gedacht wordt
Publieke agenda: waar mensen over praten en denken
2.6

3 Oorzaken, waardoor media hun functies niet altijd goed vervullen: *Meeste media is marktgericht *Bij media meestal eenzijdige communicatie *Pers en omroep zijn voor nieuwsvoorziening afhankelijk van persbureaus die commercieel werken en soms weinig concurrentie hebben
Maatschappijleer Hoofdstuk 3
Selectie
3.1
Selectieve perceptie: slechts een gedeelte opnemen van wat er gebeurt
3.3
Persbureaus: hier is een groot deel van het wereldnieuws afkomstig van *Amerika: AP (Associated Press), UPI (United Press International) *Engeland: Reuter *Frankrijk: AFP (Agence France Presse) 3.4
7 Criteria voor het selecteren van nieuws *Gebeurtenissen of uitspraken moeten uitzonderlijk zijn *Gebeurtenissen moeten gevolgen hebben voor grotere groepen mensen *Gebeurtenissen moeten actueel zijn *Gebeurtenissen moeten van belang zijn voor de doelgroep van het medium *Gebeurtenissen waarover gedurende tijd langer gepubliceerd kan worden hebben meer nieuwswaarde dan eenmalige incidenten *Gebeurtenissen moeten eenvoudig zijn uit te leggen aan het grote publiek *In het nieuwsaanbod moet een zekere afwisseling zitten
3.5

3 Journalistieke normen om als journalist zo objectief mogelijk te zijn *Binnengekomen informatie uit zoveel mogelijk andere bronnen verifiëren *Hoor- en wederhoor toepassen (verschillende partijen aan het woord laten) *Informatie en opinie scheiden
Maatschappijleer Hoofdstuk 4
De werking van de beïnvloeding door de media
4.1
Injectienaaldtheorie:*met de media kunnen massa’s gemanipuleerd worden *de inhoud van de boodschappen is van directe invloed op ontvangers
4.2
Theorie van het tweetrapsmodel:*netwerk waarbinnen massacommunicatie plaatsvindt *publiek in 2 delen: opinieleiders en volgers
4.3
Selectiviteitstheoriën: *niet: massamedia heeft invloed op de ontvangers *wel: ontvangers bepalen hoe ze door massamedia beïnvloed worden
4.4
Agendatheorie: *media bepaalt de onderwerpen waarover in de maatschappij gedacht wordt *invloed van media op de mening over de onderwerpen is zeer beperkt *invloed van media kan uiteindelijk groot zijn
Maatschappijleer Hoofdstuk 5
De overheid en de media
5.1
Pers: alle gedrukte massamedia

Omroep: radio en televisie
Marktmechanisme: de wet van vraag en aanbod
5.2
Grondwet: meest fundamentele wet in een democratisch land *wat de verhouding tussen burgers en overheid is *welke taken/bevoegdheden de overheid ten aanzien van burgers heeft
Vrijheid van meningsuiting: (artikel 7) ‘de overheid mag geen censuur uitoefenen op alles wat gedrukt en uitgegeven wordt’ Censuur: het controleren en eventueel verbieden van teksten voordat ze in het openbaar verschijnen
5.3
Verschoningsrecht: het recht om informatie die iemand bij de uitoefening van zijn beroep heeft verkregen verborgen te houden
5.4
Recht op informatie: *burgers hebben de vrijheid informatie te ontvangen, *overheid mag de burgers informatie die hun door anderen wordt aangeboden, niet onthouden
Wetten in formele zin: wetten die door regering en parlement samen zijn gemaakt: de belangrijkste wetten
5.5 (Bescherming van) Pluriformiteit: verscheidenheid (van media garanderen) Zorgfunctie: overheid moet zorgen dat de media hun werk optimaal kunnen verrichten
3 Uitgangspunten van het overheidsbeleid *vrijheid van meningsuiting *bescherming van de pluriformiteit *democratie

Maatschappijleer Hoofdstuk 6
De pers: een profiel
6.1
6 Soorten berichten die kranten kunnen brengen *Beleidsinformatie: nieuwsfeiten en achtergronden van politieke en maatschappelijke ontwikkelingen *’Human interest’: artikelen en stukjes over alledaagse of juist bijzondere mensen en gebeurtenissen *Verstrooiing: strips, feuilletons, sportberichten en dergelijke *Praktische informatie: informatie die van direct praktisch nut voor de lezers is (weer) *Opinie: krant geeft redactioneel commentaar op het nieuws (mening) *Advertenties: advertenties vallen niet onder de verantwoording van de redactie
4 Manieren om verschillende kranten in te delen *regionale en landelijke dagbladen *ochtend en avondbladen *populaire massakranten en kaderkranten *kranten met een verschillende politieke en maatschappelijke kleur
6.2
Landelijke dagbladen: in alle delen van het land te koop, binnen- en buitenlandsnieuws
Regionale dagbladen: verschijnen alleen in de eigen regio, nieuws uit de eigen regio
6.3
Ochtendbladen: nieuws van de hele vorige dag
Avondbladen: vorige middag, avond en nacht en ochtend
6.4
Populaire massakranten: *veel human interest en verstrooiing *grote foto’s/koppen, korte geschreven tekst
Kaderkanten: *beleidsinformatie *sober, weinig foto’s/koppen, veel geschreven tekst *gericht op mensen met een hoger opleidingsniveau
6.5

Identiteit: het karakter
6.6
7 Categorieën tijdschriften *Vrouwen- of damesbladen: schrijven voor de ‘gewone’ vrouw *Familiebladen: richten zich op het hele gezin *Mannenbladen: richten zich geheel op een mannenpubliek *Gossip- of roddelbladen: uitsluitend human interest *Jeugdbladen *Omroepbladen: worden uitgegeven door omroeporganisaties *Hobbybladen, Sportbladen, Vaktijdschriften
6.7
Opiniebladen: doel: lezer informeren over de achtergronden van maatschappelijke, economische, politiek en culturele ontwikkelingen
6.8
Huis-aan-huis bladen: komen gratis op ieder adres in hun verspreidingsgebied in de bus
Maatschappijleer Hoofdstuk 7
De pers: tussen commercie en overheid
7.1
Marktgerichtheid: het streven naar een zo groot mogelijk publiek
7.2
Persconcentratie: *het aantal dagbladen verminderd *steeds minder uitgevers hebben een steeds groter deel van de totale bladenmarkt in handen gekregen
2 Oorzaken van persconcentratie: *de oplagespiraal *de technologische veranderingen in de uitgeverij
Oplagespiraal: geeft het verband aan tussen oplage, advertentie-inkomsten en kwaliteit van de bladen
Monopolievorming: uitgeversconcerns krijgen bepaalde deelmarkten (bijna) volledig in de hand

7.3
Marktsegmentering: het publiek is steeds meer opgedeeld in verschillende groepen (segmenten), waarvoor afzonderlijke bladen verschenen
Special-interest bladen: gespecialiseerde bladen
7.4
Bedrijfskolom: bevat alle activiteiten die nodig zijn om een bepaald soort product bij de klant te brengen
7.5
Directie: verantwoordelijk voor de zakelijke kant
Redactie: verantwoordelijk voor de inhoud van het blad
Redactiestatuut: hierin is de identiteit van de krant vastgelegd en is de verhouding tussen redactie en directie geregeld
7.6
Bedrijfsfonds voor de Pers: (hiermee beschermt de overheid de pluriformiteit van de pers direct), met het geld uit dit fonds worden dagbladen en tijdschriften in nood gesteund (’74) Maatschappijleer Hoofdstuk 8
De publieke omroep: een profiel
8.1

Mediawet: deze wet gaat ervan uit dat het Nederlandse omroepbestel een publiek bestel moet zijn. Omroepbestel: De gehele organisatie van de Nederlandse omroep
3 Kenmerken van dit bestel: *het bestel is niet commercieel maar publiek *het bestel is open *het bestel kent programmatische autonomie
Commerciële activiteiten: activiteiten gericht op winst
Open: iedereen die aan de wettelijke voorwaarden voldoet kan zendtijd en financiële steun van de overheid krijgen
Programmatische autonomie: zendgemachtigden hebben zelf de volledige vrijheid om hun programma’s te vullen
8.2
5 Omroepinstellingen onderscheidt door de Mediawet *omroepverenigingen *Nederlandse Omroep Stichting (NOS) *Stichting Ether Reclame (STER) *educatieve omroepinstellingen *lokale en regionale omroepinstellingen
4 Voorwaarden om zendmachtiging te krijgen *ze moeten een eigen identiteit hebben *ze moeten georganiseerd zijn als een vereniging of stichting *omroepverenigingen moeten een totaalprogramma brengen *omroepverenigingen moeten een minimum aantal betalende leden hebben
Merchandising: verkoop van artikelen die met de omroepvereniging en haar programma’s samenhangen
Totaalprogramma: een volledig programmapakket
Aspirant-omroep: een nieuwe omroepvereniging (alle voorwaarden behalve ledental) 8.4

4 Taken van de NOS *coördinatie van de programma’s van de landelijke omroepverenigingen *vertegenwoordigen van de omroepverenigingen in internationale organisaties en het beschikbaar stellen van programma’s aan het buitenland *behartigen van gemeenschappelijke belangen van de omroepinstellingen *het verzorgen van eigen programma’s over die zaken waaraan andere zendgemachtigden niet voldoende aandacht schenken
Vervolg Maatschappijleer Hoofdstuk 8
De publieke omroep: een profiel
8.4
2 Taken van de NOB: *het beheren en exploiteren van alle technische voorzieningen van de nationale omroep *het instandhouden en exploiteren van muziekbibliotheek, fonotheek, omroeporkesten etc. 8.5
2 Overige zendgemachtigden: *kerken en genootschappen op geestelijke grondslag *politieke partijen die vertegenwoordigd zijn in de Tweede Kamer
Maatschappijleer Hoofdstuk 9
De omroep: een weg naar de commercie
9.1
Verzuilde samenleving: bevolking was verdeeld in streng gescheiden groepen (zuilen) (katholieke, protestantse, socialistische en algemene) 9.2
Ontzuiling: bevolking kiest niet meer automatisch voor hun ‘eigen’ organisaties
Omroepwet: voorganger van de Mediawet
9.3
Vervlakking: omroepverenigingen gingen zich minder richten op het publiek in hun eigen zuil en hun programma’s meer en meer afstemmen op het totale publiek
Vertrossing: zo werd de vervlakking genoemd omdat TROS de aanstichter leek

9.4
Centrale antennesystemen: grote antennes die een hele stad of dorp van radio-en televisiesignalen voorzagen
Satelliettelevisie: hierdoor nam de mogelijkheid toe om buitenlandse zenders te ontvangen
9.6
Talkshows: praatprogramma, in werkelijkheid is het geen informatie brengen
Prime time: tijdstippen waarop het meeste televisie wordt gekeken
Sandwichformule: minder populaire programma’s plaatsen tussen populaire programma’s
Luister- en kijkonderzoeken: de NOS laat in honderden huiskamer het kijk- en luistergedrag bijhouden van mensen ouder dan 3 jaar = kijk-,luister-, waarderingscijfers
Kijkcijfers: hoeveel mensen naar een programma keken
Waarderingscijfers: drukken uit hoe die mensen het programma waardeerden
9.7
4 Mogelijke gevolgen van meer televisie: *toegenomen kwantiteit kan ten koste gaan van de kwaliteit *ideële functie van de publieke omroep zou kunnen verminderen ten gunste van de amusementsfunctie *nationale identiteit kan verminderen tengevolge van een toenemend aanbod van buitenlandse programma’s *nationale culturele eenheid kan verminderen door schaalverkleining
Maatschappijleer Hoofdstuk 10

Discussie over het omroepbestel
10.1
4 Factoren die van invloed waren op het Omroepbestel: *cultureel: steeds verdere ontzuiling van de samenleving *economisch: een toenemend consumentisme onder het omroeppubliek *technologisch: door de komst van kabel- en satelliettelevisie raakte het Nederlandse omroepbestel zijn zendmonopolie kwijt *politiek: discussie over het omroepbestel bepaald door het compromiskarakter van de nieuwe wetgeving=bestel werd open, maar bleef verzuild
10.2
6 Belangentegenstellingen: *overheid: belang economisch groei-uitgangspunten van het mediabeleid *omroepverenigingen: kleinere verzuilde A-omroepen-grote niet-verzuilde A-omroepen *bedrijfsleven-overheid+deel omroepverenigingen+deel publiek *technologische mogelijkheden-maatschappelijke wenselijkheid om van nieuwe technologie gebruik te maken *afnemende steun vanuit de bevolking voor het publieke omroepbestel-vrees van deskundigen en politici voor verdere vervlakking *verdeeldheid van politieke partijen
10.3
Commercieel bestel: zendtijd op radio en televisie wordt voor het overgrote deel gevuld door zuiver commerciële ondernemingen
10.4
Staatsomroep: elke deelstaat heeft neutrale omroeporganisatie, onder toezicht van omroepraden
10.5
Duaal bestel: commerciële en staatsomroep bestaan naast elkaar
10.6
3 Voordelen van de commerciële televisie: *Omroep wordt goedkoper voor de belastingbetaler: omroepbijdrage verlagen *Marktgerichtheid van de omroep wordt groter *Pluriformiteit en kwaliteit blijven bestaan
4 Nadelen van de commerciële televisie: *Commercie kan invloed krijgen op het programma-aanbod *Programma-aanbod verschraalt *Publieke omroep is met een commerciële omroep nauwelijks mogelijk *Commerciële omroep is niet goedkoper voor de burger: kosten worden doorberekend
10.7

5 Elementen van standpunten van de politieke partijen *plaats van de NOS en NOB in het omroepbestel *plaats van reclame in de omroep *het al dan niet gewenst zijn van commerciële reclame *de functie en taken van de media *de invloed van de overheid op de inhoud van de programma’s
Maatschappijleer Hoofdstuk 11
Technologische ontwikkelingen
11.1
Media-explosie: *ontwikkeling van het kabelnet * ontwikkeling van de satelliettelevisie
Abonnee-tv: ? Consultatieve media: ontvanger kan zelf bepalen welke informatie hij krijgt
Teletekst: werkt via het televisienet en wordt beschikbaar gesteld door *publieke omroep *commerciële omroep *bedrijfsleven
Viditel: werkt via het telefoonnet en via de televisie, alleen bedrijfsleven mag uitzenden
Modem: apparaatje dat de computer via het telefoonnet met andere computers laat communiceren
Elektronische tekstverwerking: belangrijke ontwikkeling voor de pers
11.2
4 Belangen die overheid, bedrijfsleven, publiek en omroepver. bij media-explosie hebben *overheid: moet de uitgangspunten met haar mediabeleid realiseren *bedrijfsleven: openen van nieuwe markten en het maken van winst *publiek: toename media-aanbod=meer keuzemogelijkheden *omroepver.: hun positie handhaven of versterken
11.3

5 Gevolgen van de media-explosie *media-aanbod is groter geworden *keuzemogelijkheden van de kijkers/luisteraars nemen toe *kan vervlakking in de hand werken *commercie lijkt meer kansen op de televisie te krijgen *informatie inwinnen in gemakkelijker
11.4
3 Mogelijke positieve effecten van de informatiemaatschappij: (nieuw type samenleving) *meer informatie, dus voor bedrijven,instellingen als overheid mogelijk beter beleid te voeren *betere informatie, dus efficiënter werken *geïnformeerde mensen, overheidsbeleid kritischer te volgen, dus democratie word krachtiger
5 Mogelijk negatieve gevolgen van de informatie-explosie: *niet iedereen profiteert van de gegroeide hoeveelheid informatie *er kan een teveel aan informatie ontstaan, meer informatie, minder consumptie *informatieaanbod neemt zo toe, ze kunnen de belangrijke dingen er niet meer uit halen *niet zeker of meer informatie meer efficiëntie is *bedreiging van de privacy
Informatiekloof: allesweters komen meer te weten, weinigweters leren er niets bij