Hoofdstuk 2 paragraaf 2 en 3

§2 DE GRONDBEGINSELEN

Een rechtsstaat heeft als doel om te zorgen voor de veiligheid de burgers beschermen tegen de macht van de overheid, dat de burgers gelijk worden behandelt en in vrijheid kunnen leven.

Deze doelen in de grondbeginselen:

• Er is sprake van machtenscheiding.
• De grondrechten zijn vastgelegd in de grondwet.
• Door het legaliteitsbeginsel  (alleen vrijheidsbeperkingen bij burgers als die wettelijk zijn vastgelegd)

De Franse filosoof Montesquieu (1689-1755) bedacht Trias Politica. De macht word in drieën verdeeld om machtsmisbruik te voorkomen.

• De wetgevende macht: Maakt de wetten waaraan burgers en overheid zich moeten houden.
• De uitvoerende macht: Zorgt ervoor dat eenmaal goedgekeurde wetten worden uitgevoerd.
• De rechterlijke macht:-  Beoordeelt of wetten  zijn overtreden.

In NL zijn deze machten niet volledig gescheiden. Ministers behoren tot wetgevend en uitvoerend. Parlement controleert de ministers op het uitvoeren. Als een wet niet overeenkomt met het EVRM (Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens) kan een Europese rechter het parlement erop wijzen. Als Kamerleden vinden dat de staf te weinig is, kan er een wetsvoorstel ingediend worden. Het evenwicht’ dat ontstaat word bij de trias politica word ‘checks en balances’ genoemd.

Neutrale en onafhankelijke rechters zorgen voor bescherming.

1. Je kunt recht halen als je je benadeeld voelt.
2. Je word beschermd tegen ongeoorloofd optreden van de overheid.
3. onafhankelijke rechtspraak zorgt ervoor dat mensen geen eigen rechter gaan spelen.

Rechters voor het leven worden niet ontslagen. Ze dragen zwarte toga om neutraliteit te benadrukken

De grondwet is het belangrijkste staatsdocument. Er zijn 2 soorten grondrechten:

• Klassieke: overheid garandeert dat burgers beschermd worden tegen te veel ingrijpen overheid.
• Sociale: overheid spant zich ervoor in dat iedere burger een menswaardig bestaan op kan bouwen.

Legaliteitsbeginsel: de overheid mag alleen beperkingen opleggen aan de vrijheid van burgers als die beperkingen in wetten zijn vastgelegd. Alles zie je terug in het Wetboek van Strafrecht:

• Strafbaarheid: Bepaalt dat iets alleen strafbaar is als het in de wet staat.
• Strafmaat: In de wet staat dat bij ieder strafbaar feit de maximale straf.
• Ne bis in idem-regel: Na uitspraak van de rechter, niet twee keer voor hetzelfde feit worden vervolgd

§3 STRAFRECHT: DE OPSPORING

Geweldsmonopolie: de overheid moet zorgen dat wetten gerespecteerd worden. De politie mag daarom een wapenstok of pepperspray gebruiken tegen vechtende burgers. Een andere doel van een rechtsstaat is rechtsbescherming (bescherming burgers tegen andere burgers en overheid).

Misdrijf: ernstig strafbaar feit                                    (rijden onder invloed, moord, diefstal)

Overtreding: minder ernstig strafbaar feit                (door rood licht rijden)

Misdrijven en overtredingen met de maximale straf staan in het wetboek van strafrecht.

Misdrijf

Overtreding

Bij verdenking geregistreerd door justitie

Bij boete hoger dan €100,- geregistreerd door justitie

Hogere straffen met als hoogste straf levenslang

Lagere straffen met als hoogste straf één jaar hechtenis

Wat gebeurt er na een misdrijf (alle misdrijven samen die in de wet staan= criminaliteit):