Hoofdstuk 8

Hoofdstuk 8 1 De tweede wereldoorlog 1940-1945, vele doden. Europa had in jaren 50 zwakke positie. Veel vroegere koloniën werden onafhankelijk. Ook het Verenigd Koninkrijk moest veel van zijn machtspositie inleveren. Europa kwam volledig in greep van de overwinnaars Rusland en Amerika. Deze stonden recht tegenover elkaar communisme kapitalisme. Ze voelde zich bedreigt door ander waardoor koude oorlog ontstond. Door de financiële steun van de VS herstelde de westerse economie snel. De politiek was gericht op wederopbouw. Hierdoor konden er geen maatschappelijke veranderingen komen. Ze vragen om eensgezindheid. Het was een periode van restauratie. Er was geen plaats voor verzet. Toch waren er een paar kleine verzetjes.. Van het Reve -> De avonden. Pas in de jaren 60 kwam er groter verzet. Dit kwam ook door veranderen van president in Amerika. De macht van de VS in Europa kwam in discussie te staan (Cuba Vietnam) 2.1 De jeugd wilde zich niet neerleggen bij de ontstane situaties. Het waren vooral de kunstenaars. Ze trokken met ze allen naar Parijs. De opvattingen van de jongeren werden existentialisme genoemd. De ik persoon kreeg meer aandacht. Kierkegaard grondlegger. Satre de grootste denker na oorlog. De mens weet dat hij op aarde is.. daar moet hij zijn leven zelf invullen. God is er niet. Dingen die hij niet snapt maken mens bang.. verveling, vertwijfeling, absurditeit en afschuw. Dit komt als je geen zin vind. Je bent verplicht zin aan je leven te geven. Als je dat niet lukt is het je eigen schuld. Eerst alle vrijheid, later niet als het andere aantast.
2.2 Vooral in de jaren 60 laat de jeugd zich horen. Na wederopbouw toenemen welvaart. Materialistische wereld. In de VS kwam als eerste het proces. Deze werden beatgeneration genoemd. Jeugd wilde jazz en rock en rol muziek. Ze zochten avontuurlijker leven. Verzette zich tegen vorm van burgerlijkheid. Ze werden niet geïnteresseerd in politiek. Sommige gingen zo ver dat ze zich terug trokken in eigen subcultuur, underground, zoals hippies. Zij leefde bij elkaar, vrije opvattingen. Er kwamen ook politieke -> Provo’s. Ze wilde geen godsdienst en geen koningshuis. De studenten opstand was sterker. Ze wilde veel democratiseren. Dit gebeurde kwaadschiks.Er kwam culturele revolutie. Er werden taboes doorbroken op politiek, religieus, seksueel en cultureel gebied. Minderheidsgroepen lieten van zich horen, feminisme. Veel invloed. 3.1 Veel teksten gaan over de oorlog. Er kwamen veel oorlogsboeken bij. Vooral dagboeken indringend. Anne Frank. Literatuur speelt vooral een grote rol in het verzet tijdens de oorlog. Er verschijnen vele illegale teksten -> bezige bij. Vaak gericht tegen de Duitsers. Campert -> lied van achttien doden. Ver na de oorlog ontstaan er ook nog boeken over de oorlog. Met namen van Joodse auteurs. Over de voortdurende angst. In Nederland komt oorlog ook vaak voor en is ook vaak verfilmd. Mulisch -> De aanslag. Ook in Duitsland veel boeken -> Grass -> Die Blechtrommel. 3.2 In de jaren 70 komt het existentialistische gevoel sterk in europa aanwezig. Motieven komen steeds terug. – vervreemding -> als een mens beseft dat er geen zin voor hem is in het leven, wordt hij angstig en keert zich af van maatschappij – absurditeit -> het leven wordt als volstrekt zinloos ervaren, absurd dus. – grenssituatie -> Mens staat met rug tegen muur, dood lijden strijd schuld er worden beslissende vragen gesteld – egocentrisme en doorbreken seksuele taboes -> sterk op zichzelf gericht leidt ook tot lichamelijke aandacht. - Engagement ->De mens mag zich niet afzijdig houden van de wereld. Moet kleur kiezen. -> angry young men of zetten tegen heersende klasse. 3.3 Ook de vorm werd anders. Het experiment is een belangrijk kenmerk. Er komen grote veranderingen in de poëzie. Het is niet helemaal nieuw. Steunt op uitingen die ook na eerste wereld oorlog waren. Neo-avant-gardisme. Opnieuw er van bewust zijn dat je op een drempel van een nieuwe tijd staat. Ze willen op creatieve manier doordringen. Grote verschil met voorganger ze aanvaarden het leven positief. Ze willen leven ontdekken met zintuigen. We zien dit als eerst in beeldende kunst -> Cobra. Dichters gingen met hun samenwerken. Volgens de vijftigers -> experiment als kunst kon je alles als kunst nemen, maken. Veel hadden dezelfde gedachten maar wilde niet als stroming genoemd worden. Groot verschil tussen prozaschrijvers en dichters en cobrakunstenaars. Proza het leven zinloos en somber. Dichters juist vitaliseren -> experiment. De nadruk ligt op het woord. Opeenstapeling van losse woorden. Meer zintuiglijke lading dan rationaal denken. Veel beeldspraak met lichamelijke worden -> luisteren met mijn armen, Denken met tong en handen. Beeldspraak werd zelfstandig. Het overheerst in gedicht. -> tros beelden. Verder komt er een vrije vers vorm. Geen gelijke zinnen vaste strofenbouw enz. Bij experimentele dichters gig het vooral om scheppingsproces: weergave van de sensatie midden in het leven te staan. Invloed van jazzmuziek, deze dus belangrijk. Heel raadselachtig. Door lezingen werden ze bekend gemaakt Vinkenoog -> Atonaal. 3.4 nouveau roman kwam niet gelijk na de tweede WO. Later pas Sarraute zegt dat de realistische roman niet meer bij tijd van nu past. Veel aandacht voor beschrijvingen -> bijvoorbeeld schaduw van zuilen enz. doorbreken van chronologie heden en verleden door elkaar, niet duidelijk gekarakteriseerde en vaak naamloze personages -> karakter niet meer optimaal beschreven. Auteur geeft geen interpretatie . lezer moet het verhaal zelf construeren -> vooral losse gesprekken. De invloed van nouveau roman is erg groot in Europa. Veel hebben ook invloed gehad op de toneel.
3.5 neorealisme -> eind jaren vijftig op andere manier naar werkelijkheid kijken. – poëzie is een persoonlijke selectie uit de werkelijkheid -> je vermeld wat jij kunst vind. Onderscheid literaire werken en andere teksten kunstmatig -> adressen zijn ook kunst. Poëzie is woord én beeld -> beelden worden woorden, woorden worden beelden. Persoonlijke emoties worden uitgebannen -> het gaat niet om wat wij ervan ervaren het gaat om de werkelijkheid. 3.6 Literatuur moest werkelijkheid weer gaan geven. Bekentenisliteratuur: de schrijver geeft zich helemaal bloot in bijvoorbeeld brievenboeken. Het non-fictionele element komt nog sterker tot uiting in new journalism: persoonlijk getinte reportages. Het is een verslag van een gebeurtenis -> in cold blood. Literatuur kan alleen werkelijkheid weergeven met processtukken en verslagen. Dit werd vooral geuit in toneel -> Mulisch De zaak 40/61. In Duitsland nemen de toneelstukken ook het arbeidsleven ter discussie. Niet alleen meer de politiek. Wallraff -> industriereportagen. 3.7 Karouac belangrijkste beat schrijver -> on the road. Avonturen beleven voor de lol.. zinloos. Dit slaat ook door op Europese literatuur Cremer -> ik Jan Cremer. Het tempo ligt hoog. Ook in de muziek komt de denkwijze van jongeren naar voren. The beatles The rolling stones. Protestsongs ook populair: protest tegen autoriteit, willen volledige vrijheid. -> De Groot. Het zwervelijke bestaan wordt verheerlijkt. 3.8 Vroeger moesten alle erotische dingen uit verhalen gehaald worden. Pas in de jaren zestig kwamen er voor het eerst boeken met seksuele tint. Dit was vooral erg in calvinistisch Nederland. Jan Wolkers -> Turks Fruit gaat ook over intimiteiten. 3.9 Frankfurter Schule: men ging de literatuur zien vanuit een maatschappelijk perspectief. Ze gingen kritiek leveren op politiek. Richten zich voor het eerst op politiek. Enzensberger. Biermann grote invloed. Maatschappijkritiek is een veel voorkomend thema in neorealistische poëzie.