Vroege Middeleeuwen

Beoordeling 5.8
Foto van een scholier
  • Samenvatting door een scholier
  • 5e klas havo | 2497 woorden
  • 21 juli 2016
  • 22 keer beoordeeld
Cijfer 5.8
22 keer beoordeeld

Tijd van de Monniken en Ridders (500 – 1000)

Vroege Middeleeuwen

Kenmerkende aspecten:

De verspreiding van het christendom in geheel Europa
De Gallo-Romeinen hadden het rooms-katholieke geloof nog uit de Romeinse tijd. Bisschop Remigius van Reims stelde aan Clovis (de grondlegger van het Frankische Rijk) voor om het christelijke geloof door te zetten. Tijdens de veldslag tegen de Alamannen bood Clovis tot Christus. Er stond een bondgenootschap tussen de Franken en de rooms-katholieke kerk.
De Karolingen probeerden het Frankische Rijk naar het noorden en oosten uit te breiden. Het zou hun goed uitkomen als de bewoners van de veroverde gebieden christelijk werden, want dan zouden ze meer bij de Franken horen en minder bij de andere Germanen.

Het ontstaan en de verspreiding van de Islam
Op het Arabisch schiereiland was de islam ontstaan. Aan de rand van de woestijn bevonden zich steden, waar aanvankelijk in verdraagzaamheid verschillende goden naast elkaar werden vereerd. Mekka was het handelscentrum.
In 570 werd Mohammed geboren. Geïnspireerd door de stem van de engel Gabriël die hij hoorde, rijk hij de mensen op om nog maar één god te vereren: Allah. De stadsbestuurders waren bezorgd dat de exclusieve verering van één god nadelig zou zijn voor de handel en daarom was in 622 Mohammed niet meer welkom.  Mohammed trok met zijn volgelingen naar Jathrib (later Medina genoemd). Na enkele veldslagen kon Mohammed acht jaar later terugkeren naar Mekka. Het uitbreiden van de islam kwam door een heilige oorlog (Jihad). ze veroverde het Midden-Oosten en Noord- Afrika.

De vrijwel volledige vervanging in West- Europa van de agrarische urbane cultuur door een zelfvoorzienend cultuur, georganiseerd via hofstelsel en horigheid
Door het afnemen van de bevolking en door de oorlogen werd de stadsbevolking kleiner en verdwenen vele steden. Langzamerhand gingen steeds meer mensen weer op het platteland leven. Door de invallen van de barbaarse volken en de onderlinge oorlogen maakten het reizen tijdens het Romeinse Rijk al gevaarlijk. Dit werd alleen maar minder. De wegen worden steeds gevaarlijker, waardoor de handel afneemt, waardoor men ook minder geld nodig hadden. Nu er weinig handelaars en ambachtslieden waren, bleven er voornamelijk boeren over. De samenleving werd dus in deze periode een agrarische maatschappij. De verdwijning van de handel is hiervoor een grote oorzaak.

Het ontstaan van feodale verhoudingen in het bestuur
Feodaliteit is een ander woord voor leenstelsel. Bij de Franken bestond al veel eerder het gebruik dat een soldaat een eed van trouw aflegde aan zijn aanvoerder. Hij werd dan de vazal van zijn heer.
Karel voerde in dat zijn ruiters leenmannen werden doordat zij een stuk land in leen kregen. Hij voegde dus het idee van het leen bij de vazalliteit en legde zo de basis voor het leenstelsel. Ook maakte Karel de Grote bestuurders van zijn rijk tot leenmannen. Karel gebruikte het leenstelsel voor het bestuur: de graven kregen hun gebied in leen. Karel stelde zendgraven aan, die moesten onderzoeken of de bestuurders goed hun werk deden. Ook had Karel in zijn rijk zo’n 200 gouwen, waarover hij graven en ook bisschoppen aanstelde. Bisschoppen moesten in een gebied rechtspreken, besturen, belasting heffen en gewapende mannen aanvoeren.

 

Jaar

Uitleg

476

Val van het West- Romeinse Rijk à van agrarisch- urbane samenleving naar autarkisch + hofstelsel, het centrale gezag verdwijnt

466 - 511

Clovis 1ste

481 (– 751)

Clovis legde de grondslag van het Frankische Rijk à de koningen vanaf Clovis noemen we de Merovingen (opvolgers Clovis)

 

Clovis had vier zonen à 1 van de vier vermoordde er 3 à de opvolger van Clovis kreeg ook vier zonen à 1 van de vier vermoordde er 3

500

Clovis bekeerd zich tot het christendom en breidt het Frankische Rijk uit vanuit het kerngebied in België tot delen van Frankrijk en Duitsland.

500

Benedictus van Nursia, monnik, schreef een van de bekendste regels: de drie hoofdpunten van die regel zijn armoede, het celibaat (geen seks) en gehoorzaamheid aan de abt à verder moest het klooster zoveel mogelijk in eigen behoeften voorzien en mochten de monniken niet nodeloos op reis gaan. Een uitzondering waren natuurlijk de monniken die als missionaris werkzaam waren

570

Mohammed werd geboren in Mekka

622

Mohammed was niet meer welkom in Mekka en vertrok met zijn volgelingen naar Jarthrib dat later Medina genomed werd

630 - 700

Opvolgers van Mohammed, de kaliefen, veroveren Midden- Oosten en Noord- Afrika

690

In Nederland zijn vooral Willibord en Bonifatius actief om het christendom te verspreiden àWillibord wordt aartsbisschop in Nederland en Bonifatius later in Duitsland

700

Karel Martel wordt hofmeier van het noordelijk koninkrijk à hij veroverde de andere Frankische koninkrijken, zodat het rijk weer een eenheid werd

711

Ook de Noord- Afrikaanse Berbers waren bekeerd tot de islam en hun aanvoerder Tarik stak in 711 over naar Spanje à na de verovering van dit gebied trokken de moslims Frankrijk binnen à diverse vorsten brachten de invallers nederlagen toe

732

Karel Martel houdt bij Poitiers de vanuit Spanje oprukkende moslims tegen à Slag bij Poitiers

751 – 987

Karolingen (opvolgers na Merovingen), familie van hofmeiers, later koningen van het Frankische Rijk, vervolgens Frankrijk, Duitsland en het midden rijk

768 - 814

Karel de Grote (zoon van Pippijn, wie de zoon was van Karel Martel) zette de samenwerking met de kerk voort à zijn bijnaam heeft hij gekregen doordat hij grote gebieden veroverde: Italië, bijna heel Duitsland, delen van Hongarije en Denemarken

800

Door de paus werd Karel de Grote gekroond à de paus had weer een last van vijanden in Italië, die een aanslag op hem gepleegd hadden. Karel kwam hem braaf te hulp met zijn leger en de paus wilde hem kronen tot keizer

Kerstdag 800

Karel de Grote wordt tot keizer gekroond à doordat de paus de kroon op Karel zijn hoofd had gezet was Karel erg geïrriteerd, want hij vond dat de paus nu dacht dat hij hoger stond dan de keizer

800 – 900

(9e eeuw)

De samenvatting gaat verder na deze boodschap.

Verder lezen
Gids Eindexamens

Alles wat je moet weten over de eindexamens

Veel pausen gedroegen zich niet echt beter dan de politieke leiders: pausen leefden samen met vrouwen, sommigen vermoordden hun tegenstanders, een enkeling werd zelf door het woedende volk vermoord

843

Karel de Grote werd opgevolgd door zijn zoon Lodewijk de Vrome, maar in 843 verdeelden Lodewijk diens kinderen het rijk bij het Verdrag van Verdun in drie à Karel de Kale kreeg het westelijke deel, Lodewijk de Duitser kreeg het stuk in het oosten en daartussen lag een brede strook van Nederland naar Noord- Italië en dat kreeg Lotharius en hij kreeg ook de titel van keizer

900

Het begin van het graafschap Holland werd gevormd door de Fries Gerulf

900 – 1000

(10e eeuw)

Er was een beweging op gang gekomen om de rooms- katholieke kerk te zuiveren en de paus een nieuw gezag te geven

911

De laatste Karoling, Lodewijk het Kind stierf in Duitsland

987

Frankrijk werd grotendeels door Karolingen bestuurd tot Lodewijk V (de luie) en hij viel van zijn paard en overleed in 987 à het koningschap kwam in handen van heren uit de familie Capet, die later nog vele Lodewijken opleveren

1054

De Griekse en Romeinse kerk gaan definitief uit elkaar à sinds dit zogenaamde schisma (Grieks voor scheuring) staat de rooms- katholieke kerk los van de oosterse kerken

 

Bekende mensen:

Benedictus van Nursia

Beschouwd als vader van het kloosterleven in de Latijnse Kerk

Bonifatius

Een van de belangrijkste Angelsaksische missionairssen en kerkhervormers in het Frankische Rijk, bisschop, martelaar en heilig verklaarde

Clovis

De eerste koning der Franken die alle Frankische stammen verenigde onder één heerser. Hij was ook de katholieke koning die heerste over Gallië

Karel Martel

Hofmeier van het Frankische Rijk en reorganiseerde het Frankische leger en bestuur en wist daarmee succes zowel zijn binnenlandse als buitenlandse tegenstanders het hoofd te bieden

Karel de Grote

Koning der Franken en keizer van het Westen

Lodewijk de Vrome

Zoon van Karel de Grote, koning der Franken en medekeizer

Pippijn 3 de Korte

Hofmeier en de eerste koning der Franken uit het Karolingische huis

Willibrord

Rooms-katholieke aartsbisschop en missionaris van Angelsaksische afkomst. Willibrord is een christelike heilige

Mohammed

Profeet en boodschapper van God. Volgens moslims is hij de voltooier van het monotheïstische geloof, de islam.

 

 

Clovis 1ste en het feodalisme

Politiek

 

Het rijk is te groot om alleen te besturen

 

Clovis stelde vazallen aan


Clovis à vazal : Inkomen/levensonderhoud, samen strijden en koning adviseren met wetten en rechtspraak
Vazal à Clovis : Trouw

 

Vazal = Iemand die aan een heer trouwe dienst heeft beloofd

 

Pyramide

Koning

 

 

Vorst

 

 

Hoge adel

 

     

Lage adel

 

 

Veel conflicten over macht

Economisch

 

Van agrarisch urbane samenleving naar autarkische economie

 

Feodalisme (leenstelsel)

Vorst (leenheer)

 

 

Hoge adel       1         2         3
(leenman), zij kregen macht en moesten trouw aan de koning terug te geven

Wordt de leenheer voor de achterleenman

 

 

Lage adel   1,2,3    4,5,6   7,8,9

(achterleenman)

Trouw zweren aan de leenheren

 

Zwakte van de feodalisme:

  • Leenmannen wilden graag de macht binnen hun familie houden, maar wat moet de koning doen?
    Wel: Koning verliest controle over de leen.
    Niet: Koning komt in conflict met de leenman.
  • Verhouding tussen leenheer en leenmannen werd minder persoonlijk
  • Leenmannen benoemden zelf ook leenmannen (achterleenmannen), om zo macht te hebben

 

Alles gaat om macht!

Sociaal

 

Volksverhuizingen waardoor het West- Romeinse Rijk viel à macht in Germaanse koningen à Frankische Rijk ontstond met als koning Clovis

 

Problemen voor de Frankische koningen:

  • Alleen geestelijkheid kon nog lezen en schrijven
  • De wegen werden slecht onderhouden
  • Verdwijnen handel, door onveiligheid, zorgt voor verdwijnen geld

 

Alleen sterke koningen konden hun macht behouden, want het gaat allemaal om macht, zoals Karel de Grote, als de koning niet de macht kon behouden, viel het gebied uit in kleinere gebieden

Cultuur

 

Clovis was christelijk

 

Hof stelsel en leenstelsel

Politiek

 

Lage adel

 

                   

Vrije boeren     horigen       lijfeigenen

 

 

Economisch

 

Begin van het hof stelsel, onder de boeren:

  • Veel armoede
  • Honger
  • Onveiligheid

Daarom gingen zij naar de lokale edelheer (lage adel) voor:

  • Voor bescherming
  • Voor landbouwgrond

In de ruil daarvoor moeten de boeren:

  • Een deel van de oogst afstaan
  • Herendiensten verlenen
  • Helft afstaan van hun goederen

Sociaal

 

Boeren aan het begin van de Middeleeuwen:

Vrije boeren

 

 

Horigen = Halfvrije boeren, gebonden aan de grond

 

 

Lijfeigenen = Gebonden aan de landeigenaar

Cultuur

 

Christelijk

 

Christendom

Politiek

 

Tweezwaardenleer: Geestelijke en wereldlijke macht hebben elk hun eigen gebied waar ze over heersen

Geloof  -  Bestuur en rechtspraak

 

Economisch

 

Geestelijke en wereldlijke werden flink betaald, het gewone volk werd flink onderbetaald.

Sociaal

 

Katholieke kerk heeft een hiërarchische opbouw:

Geestelijke (= mensen met een officiële functie in de kerk. Zij hebben de macht over de gelovigen)

Paus
. Opvolger van de apostel Petrus
. Bepaald het beleid
. Regelt geloofszaken

 

 

Bisschop

. Baas over de geestelijke in dat gebied (bisdommen) priesters en parochiekerken

 

 

Priesters

 

Wereldlijke macht = De macht van de keizers, koningen en edelen over hun volk. Deze macht betreft bestuur en rechtspraak.

 

Samenwerking tussen paus en vorsten:

  • Paus zond missionarissen (= gelovigen die rondtrokken om mensen gelovig te maken) door heel Europa om heidense (= niet gelovigen) volkeren te kerstenen (= christelijk maken)
  • Vorsten sloegen heidense volkeren en dwongen ze tot kerstening

Samenwerking tussen paus en vorsten:

  • Paus zond missionarissen (= gelovigen die rondtrokken om mensen gelovig te maken) door heel Europa om heidense (= niet gelovigen) volkeren te kerstenen (= christelijk maken)
  • Vorsten sloegen heidense volkeren en dwongen ze tot kerstening

Cultuur

 

Christendom groeit vanaf 500, oorzaken:

  • Samenwerking tussen paus en Karolingsche vorsten
  • Snel groeiende rijkdom van de kerk
  • Goede organisatie van de kerk

 

Goede organisatie van de kerk:

  • Bisschoppen hielden toezicht in hun gebieden
  • Stichting van kloosters
    à monniken en nonnen trekken zich terug uit de wereld om zich volledig aan het geloof te wijden à grote kloosters kregen een rol in het feodalisme

Karel de Grote stichtte kloosterscholen om onderwijs te bevorderen: Karolingische Renaissance

 

Problemen voor het christendom:

  • Pas na het jaar 1000 drong het christendom pas écht door tot het gewone volk
  • Verspreiding bedreigd werd door moslims, Vikingen en Hongaren
  • 1054: Schisma à Christendom verdeeld in Rooms-Katholiek en Grieks- orthodox

 

Islam

Politiek

 

De islamitische wereld is geen eenheid: Soennieten &Sjieten

 

Soennieten

Leider hoeft geen directe afstammeling van Mohammed te zijn

 

 

Omayyaden (661 – 750) krijgt de macht

 

Sjieten

Volgelingen van Ali, de neef van Mohammed

 

 

Abassieden (750 – 1258)

Economisch

 

De moslims probeerden veel gebieden te veroveren.

Sociaal

 

Mohammed wordt geboren in Mekka op een Arabisch schiereiland, net buiten de stad krijgt hij een visioen (een ingeven van Allah) en vanaf dan gaat hij door het leven als profeet à de gelovigen in Mekka zijn het daar niet mee eens en sturen hem in 622 de stad uit en ging naar Medina

 

Islam komt in conflict met de christelijke wereld à rond 730 komen aan in het Frankische Rijk à  de Frankische koningen stoppen islamitische veroveringen in 733, maar Spanje en Portugal worden islamitisch

 

1000: De paus roept de reconquista (= de herovering  van Spanje en Portugal op de moslims)

1492: De laatste moslim rijken worden verslagen in Spanje

 

Wetenschappelijke bloei, omdat de moslim veel hellenistische gebieden heroveren

  • Ze bestuderen en vertalen oude Griekse geschriften (natuurwetenschap, wiskunde, geneeskunde, etc.)
  • Eigen onderzoek en uitvindingen

Het islamitische deel was veel verder ontwikkeld dan het christelijke West- Europa

Cultuur

 

Islam = Onderwerping, onderwerpen aan Allah, de enige god à monotheïstisch = religie waarin er één god vereerd wordt

 

Mozes en Jezus worden wel erkent als profeten, maar volgens de islam is Mohammed de enige échte profeet

 

Vanaf 622 verspreidt de islam zich razendsnel, omdat:

  • Zwakke aangrenzende rijken (zwakke legers)
  • Jihad: Verplichting om het geloof te verspreiden
  • Islam werd de basis van het bestuur
  • Tolerantie ten opzichte van joden en christenen

 

Leenstelsel

Hof stelsel

Feodalisme

Dominale stelsel

Politiek

Economisch

Land

Domein

Leenmannen (vazal) à Vorst deelt een gedeelte van zijn macht aan zijn leenheren in ruil voor raad en daad (trouw)

Horigen à Lage adel laat boeren op zijn land werken en behoudt zelf de macht

Hoort bij de vorst, hoge adel en lage adel

Hoort bij de lage adel en boeren

Grootschalig

Kleinschalig

 

 

Jodendom

Christendom

Islam

Ontstaan

1750 v.C.

30 n.C.

622 n.C.

God

Jahweh

God

Allah

Profeet

Mozes

Jezus

Mohammed

Heilige boek

Tenach

Bijbel

Koran

Belangrijkste leefregels

Torah& tien geboden

Tien geboden

Vijf zuilen

 

Mohammed 600 na Christus

In de 1e stedelijke gemeenschappen kwamen handel voorraden waardoor het opgeschreven moest worden
Voorraden à administratie à ambtenaren à handel

Leenstelsel:       Macht & welvaart & inkomsten
                               Land = economische macht

Koning kon bisschoppen benoemen à bisschop heeft geen nakomelingen + de koning heeft kerkelijke steun

Investituurstrijd (ging op het benoemen van de bisschoppen) à afgesloten met het concordaat van Worms

De koning geeft zichzelf de macht om kloosters te bouwen
In Middeleeuwen was religie het belangrijkst.
 

REACTIES

Log in om een reactie te plaatsen of maak een profiel aan.