Na dood Stalin (1953) -> afname spanningen -> VS en Sovjet-Unie bemoeien zich niet meer met elkaars invloedssfeer in Europa:

• DDR bouwt Berlijnse Muur > eind aan massale uittocht uit DDR, maar West-Berlijners nog wel naar oosten -> genoeg voor de VS.

Buiten Europa oorlog wel tot bloedige conflicten leidden:

1965: VS probeert met geweld te voorkomen dat de communisten heel Vietnam in handen kregen -> land bedolven onder bommen -> voor niets: 1975: communisten veroveren Vietnam alsnog -> beperkt regionaal conflict: VS raakten niet slaags met China en de Sovjet-Unie: Liever smadelijke aftocht dan oorlog met grote communistische landen. Ook China en Sovjet-Unie geen troepen meevechten.

De Wapenwedloop

Voorzichtigheid door kernwapens -> al in 1952 laten Amerikanen bom ontploffen die duizend keer zo zwaar is als de bom op Hirosjima -> overal op aarde verhoogde radioacteive straling -> Sovjet-Unie test bom die nog drie keer zo zwaar was -> lichtflits te zien op 1400 km afstand -> rotseiland van test totaal verpulverd. Wereldleiders verbaast over vernietigingskracht nieuwste wapens.

 Eisenhower waarschuwt dat een kernoorlog de mensheid terugwerpt in het stenen tijdperk. Chroesjtjov zegt dat er genoeg wapens waren om het leven op aarde onmogelijk te maken -> brak met opvatting Stalin dat oorlog onvermijdelijk was -> toch bizarre wapenwedloop -> vanaf 1955 intercontinentale kernraketten waarmee ze elkaar vanaf hun eigen grondgebied overal met kernwapens konden treffen -> 1970: wapenbeheersingsakkoord:

• Beiden 2250 intercontinentale raketten, waarvan 1200 met meerdere kernwapens.

Aantallen -> “Wie vrede wil moet zich voorbereiden op oorlog”. Wapens moesten vijanden afschrikken -> werkt alleen als dreiging geloofwaardig is

Kruisraketten

Dreiging van allesvernietigende atoomoorlog blijft bestaan-> 1962 Cubacrisis oorlog superdichtbij -> supermachten streven naar ontspanning .

Spanningen nemen vanaf 1975 weer toe door onderandere de kernwapens zelf -> Sovjet-Unie plaatste SS-20’s die vanuit de Oeral heel Europa konden treffen -> NAVO reageert met plaatsing nucleaire wapens in Europa -> angst bij Europese bevolking -> wantrouwen tegen VS nam toe: Zelf lagen ze buiten de afstand die de SS-20’s konden afleggen dus zouden ze eerder een kernoorlog riskeren-> vermoeden versterkt doordat Reagan plannen maakte voor futuristisch ruimteschild dat de VS onkwetsbaar moest maken tegen de kernwapens. Anticommunistische taal wekte indruk dat VS uit was op confrontatie -> angst voor nucleaire holocaust in Europa -> massale protesten in Europa.

Ondergang van de Sovjet-Unie

Na 1985 Koude Oorlog razendsnel beëindigd -> sovjetsysteem vastgeroest -> geregeerd door bejaarden die economische problemen twintig jaar hadden laten doorwoekeren -> 1985 Gorbatsjov aan de macht-> schrikt van het verval -> hervormingen in systeem -> hoop dat het systeem weer op gang komt -> wapenwedloop te zware belasting -> Afspraak met Reagan in 1987 alle kernwapens voor de middellange afstad te vernietigen .

Nadat Gorbatsjov laat blijken communistisch blok niet met dwang bijeen te houden -> uiteenvalling Sovjet-Unie 1989-> ene na andere land communisme ten val, problemen in Sovjet-Unie nemen toe-> Sovjet-economie stort in -> 1991 ene na andere staat afscheiding -> Sovjet-Unie Kerst 1991 opgeheven -> koude oorlog definitief voorbij.

Mischaïl Gorbatsjov (1931)

Einde communisme niet Gorbatsjov’s bedoeling -> geloofde dat het systeem kon worden gered door terugkeer naar zuivere leninisme -> vooral inzage dat systeem doodziek was na Tsjernobyl (1986)-> gevaren jarenlang verdonkeremaand en ramp zelf pas na dagen bekend gemaakt -> gevolgen nog erger -> niemand sprak ooit de waarheid -> oorzaak van veel elende -> vrijheid van meningsuiting, particuliere bedrijven toegestaan, vrije verkiezingen -> hielp niet -> economie alleen maar erger achteruit  -> Gorbatsjov niet populair in eigen land. Maakte in 1989 duidelijk dat de DDR leiders niet op Sovjet steun konden rekenen.

Paragraaf 10.3 – Welvaart en cultuur

Rond 1948 westerse wereld periode van ongekende economische groei tot 1973. Gouden jaren veranderde dagelijks leven in Europa voorgoed.

Welvaart

Vanaf 1948 verrijst Europa uit puin -> In Nederland tot 1958 onder ‘rooms-rode’ kabinetten, waarin de Katholieke Volkspartij en de PVDA samenwerkten onde leiding van socialist Willem Drees. Regering gaf ruim baan aan industrie en begon met opbouw van sociale zekerheid:

• 1947: Voorloper van de AOW voor iedere 65plusser
• Schaarste maakte plaats voor overvloed
• In 1950 meeste Nederlanders dromen van auto > 1970 autobezit algemeen + in bijna iedere huiskamer een tv. In 1970 voedsel in overvloed en veel variatie in supermarkten.
• Consumptie van genotmiddelen steeg enorm: 1970 veel meer koffie, wijn en bier als in 1950
• Zober zuinig volk > natie van gretige consumenten

In 1973 abrupt einde aan de gouden jaren -> massale werkloosheid en veel overtollige werknemers “arbeidsongeschikt” -> automatisering of werk naar lagelonenlanden-> 1985 stijging van economie -> 1995 informatiemaatschappij tot ontplooiing -> economie stijgt nog meer -> pc’s, mobiels, world wide web.

Seksuele revolutie

Toenemende welvaart en bestaanszekerheid -> gevoel van vrijheid en onafhankelijkheid -> grote sociaal-culturele veranderingen:

Tot 1960

Vanaf 1960

Gezagsgetrouw volk.

Jongeren hebben steeds minder respect voor het gezag en willen meer inspraak in politieke situaties.

Verhoudingen lagen vast.

Verhoudingen liggen anders.

Gezag voor leraren, politieagenten, priesters, burgemeesters en andere autoriteiten vanzelfsprekend.

Eerbied voor gezagshouders nam af.

Mannen werkten, vrouwen zorgen thuis voor man en kinderen.

Steeds meer vrouwen gaan werken op kantoren etc.

Kinderen gehoorzaamden zonder vragen ouders.

Kinderen komen vaak in opstand tegen ouders.

Meeste Nederlanders naar kerk.

Steeds minder mensen gingen naar de kerk.

Over seks niet gesproken.

Anticonceptiepil (1963) -> seksuele revolutie: Pil grondig gebruikt en seksualiteitsopvattingen grondig veranderd. Homoseksualiteit bespreekbaar.

Scheiden en ongehuwd samenwonen = schande

1980: 1/3 van de huwelijken eindigt in scheiding. Ouders vinden het verstandiger als kinderen eerst een tijd samenwonen.

Individualisering

Gezin bleef de meest voorkomende samenlevingsvorm -> binnen gezin veel veranderingen:

• Huishouden minder tijdrovend door minder kinderen en technische snufjes als de stofzuiger
• Thuiszitten > saai -> tweede feministische golf -> feministen willen gelijke kansen op de arbeidsmarkt, gelijke verdeling in huishouden en zorg van de kinderen.

Vrouwenemancipatie onderdeel van de individualisering:

• Steeds meer individu centraal, steeds minder gericht op eigen wijk of dorp.
• Auto in 1960 zorgt voor uittocht naar slaapsteden als Zoetermeer en zorgt voor bezoeken verre vrienden en familie.
• Boodschappen niet dagelijks bij winkelier op de hoek, maar wekelijks bij supermarkt
• Televisie zorgt voor alleen met gezin kijken en niet in bioscoop of bij buren
• Internet voltooide ontwikkeling naar  individueel mediagebruik

Nozems

Bij jongerenprotesten vaak gedacht aan hippies en provo’s  uit middenklasse. Eersten die botsten met autoriteiten waren arbeidersjongeren, vanaf 1955 nozems genoemd. Nozems gingen hun eigen gang. Dankzij gestegen lonen eigen levensstijl betalen: in weekenden naar snackbar, bioscoop of dancing. Brommers en dansen op rock n roll (volwassenen: driftmatige herrie). Vetkuifen naar voorbeeld van Elvis Presley en graag grof over seks praten -> doen is andere vraag: angst voor zwangerschap -> meisjes laten niet toe.

Paragraaf 10.4 – De Europese eenwording

Welvaartsgroei -> vijandigheid overwinnen: Onderhandelen in plaats van oorlogen. Geleidelijk meer eenheid in Europa.

Kolen en staal

Europese samenwerking kwam niet voort uit vriendschap: Duitsers na oorlog gewantrouwd en gehaat. 1948: Duitsland verrijst snel uit as -> groei angst herbeleving Duitse militairisme-> in 1950 al herbewapening.

Schuman: Beseft dat hij er niks tegen kan doen -> dan maar samenwerken met aartsvijand-> invloed houden. Stelt voor om Duitse en Franse staal- en steenkoolsector onder gemeenschappelijk bestuur te brengen. Andere West-Europese landen ook meedoen. Economische groei bevorderen en Duitse gevaar elimineren.

Adenauer reageert enthousiast: Ook vrees militairisme landgenoten. Duitsland binden aan westen -> geen revangegevoelens laten gaan. Westbindung ook nodig om sovjetgevaar af te wenden en welvaart te bereiken.

Plan-Schuman leidt in 1952 tot Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal.

              Leden: Frankrijk, Nederland, Duitsland, Italië, België en Luxemburg

On-Engels

Veel Duitsers voelen niks voor Westbindung -> weinig begrip voor democratie + angst niet meer aansluiten bij Oost-Duitsland -> economische groei -> verandering stemming -> Wirtschaftswunder-> Adenauer populair.

Succes EGKS -> verdere samenwerking -> 1958 Europese Economische gemeenschap. Doel: Meer gebieden samenwerken + onderlinge banden versterken -> groot economisch succes -> trok anderen aan:

• 1972: GrootBrittannië

1973: economie stagneerde -> ruzies over geld verpesten sfeer -> anti-Europese sentimenten lopen in Groot-Brittannië op: Thatcher : “Europa vol geldverslindende bureaucraten + andere landen aardig on-Brits”. Ondertussen Europa economisch achter op VS en Japan -> 1986 samenwerking versterken: nationale verschillen die belemmerend werkten weg + regels en accijnzen voor industrie in heel Europa gelijk + grenscontroles binnen Europa weg.

Duitse eenheid

Duitse hereniging uur van de waarheid voor Europa. 3 weken na val Muur (9-11-1989) West-Duitse bondskanselier Kohl plan voor Duitse eenheid. Oost-Duitsland opgaan in Bondsrepubliek. Angst voor Duitsland nog niet verdwenen -> Groot-Brittannië, Nederland en Frankrijk bedenkingen -> bang opnieuw groot en machtig Duitsland-> weinig te doen tegen hereniging: VS steunde hereniging + Duitsers euforisch-> gevaar tegen gaan door samenwerking -> Kohl stelt Mitterand voor verder te gaan met Europese samenwerking -> Mitterand geeft toe -> 1992 verdrag van Maastricht:

• Macht van Europese instellingen vergroten
• Gemeenschap omgedoopt in Europese Unie
• Gemeenschappelijke munt
• Landen die mee wilden doen > economisch beleid aan strenge regels binden

• Invoering Euro op 1 januari 2002

Val van communisme -> uitbreiden naar Oost-Europa-> 2004 tien nieuwe lidstaten (totaal 25) . Eenheidsgevoel versterken + EU bestuurbaar houden -> Europese grondwet-> sneuvelde door referendum in Nederland en Frankrijk -> wantrouwen tegen Europa groter dan politieke elite verwacht -> Europese instellingen in België te machtig + toetreding armere landen zoals Polen als bedreiging voor economie-> Nationale gevoelens nog niet verdwenen.

Helmut Kohl (1930)

Bondskanselier van 1982 tot 1998. Prototype van de Duitser. Verrast door val van de Muur. Verraste iedereen vervolgens door plannen Duitse hereniging. In DDR ontvangen door enthousiaste Duitsers die om eenheid roepen. Kohl vond dat Duitsland voor alles met het westen verbonden moest zijn + goede relaties met Frankrijk. Symbool van verzoening in 1984 hand in hand met Mitterrand gevallenen Eerste Wereldoorlog herdacht. In 1990 Mitterrands steun gekregen voor Duitse hereniging-> stelde Mitterrand gerust: “Geen Duits Europa maar Europees Duitsland”

Paragraaf 10.5 – Pluriforme en multiculturele samenlevingen

11 september 2001 passagiersvliegtuigen in WTC in New York-> commentatoren; “21e eeuw pas echt begonnen-> nieuwe problemen en tegenstellingen.

Indische Nederlanders

Nederlandse samenleving sinds 16e eeuw buitenlanders opgenomen, maar dekolonisatie veroorzaakt eerste migratiegolf. 1945-1960 veel migranten uit Indonesië -> zagen geen toekomst meer in Indonesië , maar voelden ook niet thuis in Holland. Werkloosheid onder hen in eerste jaren hoog. In buurten met Indische Nederlanders veel spanningen en vechtpartijen tussen Nederlandse jongens en Indische jongens -> indo’s over land verspreid en aanpassen -> geen rijst maar aardappelen eten.

Grote problemen met molukkers: vanouds veel Molukkers in koloniaal leger -> 1950: Molukkers die niet bij Indonesië wilden horen Republiek op Ambon -> indonesische leger slaat neer -> Nederlandse regering haalt 4500 molukse gezinnen naar Nederland -> ondergebracht in barakken in afwachting van oplossing -> geen oplossing -> hoog oplopende frustraties -> terreuracties: 1977 trein in Drenthe gekaapt + gijzeling basisschool -> leger maakt einde aan de acties -> overheid maakt werk van integratie -> Molukse jongeren krijgen scholing en hulp bij zoeken van baan -> verdwenen als probleemgroep.

Surinamers

Grote problemen met molukkers: vanouds veel Molukkers in koloniaal leger -> 1950: Molukkers die niet bij Indonesië wilden horen Republiek op Ambon -> indonesische leger slaat neer -> Nederlandse regering haalt 4500 molukse gezinnen naar Nederland -> ondergebracht in barakken in afwachting van oplossing -> geen oplossing -> hoog oplopende frustraties -> terreuracties: 1977 trein in Drenthe gekaapt + gijzeling basisschool -> leger maakt einde aan de acties -> overheid maakt werk van integratie -> Molukse jongeren krijgen scholing en hulp bij zoeken van baan -> verdwenen als probleemgroep.

Surinamers

Tot 1960 Nederland meer emigranten dan immigranten. Tussen 1945 en 1960 600.000 naar landen als Australië, Canada en VS. Door welvaart val emigratie stil. Tegelijkertijd gastarbeiders aangetrokken naar Nederland. Eerste jaren vooral Grieken, Spanjaarden en Italianen, daarna Turken en Marokkanen -> 1973 arbeidsmigratie neemt sterk af, maar wel groei in gezinnen door gezin over laten komen of bruid uit land van herkomst halen.

Rond Surinaamse onafhankelijkheid veel Surinamers naar Nederland-> belangrijkste probleemgroep -> werkloosheid, durgs en criminaliteit -> versterkt doordat ze werden geconcentreerd in wijken als de Bijlmer -> geleidelijk beter -> geschoold, werk, spreiden over hele land en trouwen buiten eigen groep-> meer en meer als kleurrijke aanwinst van Multiculturele samenleving.

Onvrede

Tegelijkertijd groei onvrede over asielzoekers en illegalen vooral uit landen als Bosnië , Iran, Irak en Afghanistan -> steeds vaker vraag of Nederland dat wel aan kon. Ook Turken en Marokkanen ontdekt als probleemgroep: Velen laag geschoold , werkloos, geen Nederlands, vrijwel geen contact met autochtone jongeren. Vooral Marokkaanse jongens “lastig”: steeds vaker in verband met criminaliteit en overlast -> veel Nederlanders niet meer thuis voelen -> Pim Fortuyn -> stelde zich verkiesbaar voor vierkiezingen in 2002 -> politiek en media problemen jarenlang verzwegen + Islam “achterlijke cultuur” -> hij ministerpresident = grenzen dicht, geen asielzoekers meer -> 9 dagen voor verkiezingen vermoord -> beweging ruziënd ten onder -> integraties en positie van islam bleven belangrijke kwesties -> Nederland pluriforme samenleving geworden.

Tijdsoverzicht

1942: Japan overmeesterd gebieden in Zuidoost-Azië

1945: Groot-Brittannië realiseert zich dat de dagen van het koloniale rijk geteld zijn en verlaten Brits-Indië.

1945: Atoombom op Nagasaki en Hiroshima

1945: Eerste migrantenstroom naar Nederland

1945: Stalin, Churchill en Roosevelt maken afspraken over de machtsverdeling in Europa

17-8-1945: Soekarno roept onafhankelijke staat  Indonesië uit

1946: Amerikaanse journalist zegt tegen Ho Chi Minh dat zijn leger kansloos zou zijn tegen de superieure bewapening van de Fransen

1947: Politionele acties in Indonesië door Nederlandse leger.

1947: Willem Drees stelt de voorloper van de AOW in.

1948: Nog een politionele actie in Indonesië.

1948: Ongekende economische groei in de westerse wereld die tot 1973 zou duren.

1948: Europa verrijst langzaam uit het puin van de twee wereldoorlogen

1948: Ook Duitsland verrijst sneller dan gedacht en wordt daarom gewantrouwd.

27-12-1949: De koningin tekent de soevereiniteitsoverdrag in het paleis in Amsterdam. Indonesië is nu echt onafhankelijk.

1949: DDR en BRD worden gesticht: Blokvorming voltooid.

1949: VS raakt in paniek doordat de Sovjet-Unie een geslaagde kernproef deed en de communisten in China de macht grepen.

1950: Vietnam krijgt wapens vanuit communistisch China

1950: Noord-Korea valt Zuid-Korea binnen

1950: Er wordt gesproken dat Duitsland al aan het herbewapenen is

1950: Molukkers komen in opstand: ze willen niet bij Indonesië horen

1952: Plan-Schuman resulteert in de stichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal. EGKS

1952: VS laat een atoombom ontploffen die duizend maal zo zwaar is als de bom op Hiroshima. Overal op aarde verhoogde radioactieve straling. Daarna laat de Sovjet-Unie een nog zwaardere bom ontploffen.

1953: Afname van spanningen tussen VS en Sovjet-Unie door dood Stalin.

Eind 1953: 150.000 slachtoffers aan Franse zijde in Vietnam. Een maand later beslissende strijd in Dien Bien Phu.

1955: De VS en Sovjet-Unie produceren intercontinentale kernraketten waarmee ze elkaar vanaf eigen grondgebied konden raken.

1955: Nozems gingen hun eigen gang en werden gezien als irritante jongeren.

1956: Eisenhower besefte dat de wapenwedloop uitzichtloos was maar ging er wel mee door.

1958: De EGKS wordt de Europese Economische Gemeenschap.

1962: Cubacrisis

1962: Algerije onafhankelijk. België, Groot-Brittannie en Nederland de rest al onafhankelijk laten worden.

1963: De komst van de anti-conceptiepil

1965: De VS probeert met geweld te voorkomen dat de communisten Vietnam in handen krijgen.

1970: wapenbeheersingsakkoord: VS en Sovjet-Unie beiden 2250 intercontinentale raketten, waarvan 1200 met meerdere kernwapens.

1970: Steiging van het gebruik van genotsmiddelen, auto algemeen, bijna ieder huishouden een televisie, sociaal-culturele veranderingen

1972: Groot-Brittannië wordt lid van de EEG.

1973: Europese economie stagneerde. Abrupt einde aan de gouden jaren. Minder arbeidsmigratie.

1975: Suriname onafhankelijk

1975: Spanningen nemen weer toe door de kernwapens zelf

1975: Communisten veroveren alsnog Vietnam. Oorlog was dus voor niets geweest.

1980: 1/3 van de Nederlandse huwelijken eindigt in scheiding. Dit was eerst een schande.

1984: Helmut Kohl herdenkt hand in hand met Mitterrand de gevallenen van de Eerste Wereldoorlog in Verdun. Dit was een teken van verzoening.

1985: Gorbatsjov komt aan de macht en schrikt van het verval in de Sovjet-Unie. Hij besluit het systeem drastisch te veranderen.

Na 1985: De Koude Oorlog wordt razendsnel beëindigd.

1985: Steiging van de economie in Nederland.

1986: Kernramp in Tsjernobyl.

1986: Europese Unie gesticht.

1987: Gorbatsjov maakt afspraak met Reagan om alle kernwapens voor de middellange afstad te vernietigen .

1989: Koude Oorlog voorbij. Sovjet-Unie valt uiteen.

1989: Gorbatsjov maakt duidelijk dat de DDR leiders geen steun krijgen van de Sovjet-Unie.

9-11-1989: Val van de Berlijnse Muur: Grenzen zijn weer open.

1990: Helmot Kohl krijgt steun van Mitterrand voor Duitse hereniging

1991: De ene na de andere staat scheidt zich af van de Sovjet-Unie. Deze wordt met Kerst opgeheven.

1992: Het verdrag van Maastricht wordt getekend.

1995: De Nederlandse Informatiemaatschappij komt tot ontplooiing.

11-9-2001: Islamitische terroristen vliegen met gekaapte passagiersvliegtuigen het World Trade Centre in New York in.

1-1-2002: De Euro wordt ingevoerd.

2002: Moord op Pim Fortuyn.

2004: De EU krijgt tien nieuwe lidstaten in Oost-Europa. In totaal 25 lidstaten.