8.1 – De Verlichting
Wat is de verlichting?
- Meeste mensen in de 18e eeuw geloofden dat de kerkelijke rituelen effect hadden.
- De rituelen gaven de mensen het gevoel van zekerheid.
- Voltaire was het daar niet mee eens, want er was geen bewijs dat het werkte.
- Hij noemde het geloof dogmatisch: zonder bewijs aangekomen wordt.
- Hij zocht naar bewijzen en onderbouwde dat met logische redenen.
- Deze nieuwe (kritische) manier van denken werd de Verlichting genoemd.
- Sinds de wetenschappelijke revolutie was het verstand enorm gegroeid.
- Geleerden begrepen de wereld beter door logisch nadenken (rationalisme).
- Wetenschappers dachten kritisch na over de rol van de kerk en over God en de natuur.
- Ze vonden het ‘Droit Divin’ niet goed en ook de privileges van de adel waren fout.
- In de scholing en opvoeding zagen verlichte denkers betere manieren.
- Mensen moesten worden opgevoed tot rationele burgers.
- Beter onderwijs en meer onderzoek zou leiden tot meer kennis.
- De 18e eeuw werd optimistisch over wat mensen konden bereiken met verstand.
- Maar ook binnen de verlichte denkers is er discussie over goed en fout.
- Voltaire vindt dat God de wereld niet op z’n best geschapen heeft.
- Verlichte denkers debatteerden over geloof, geschiedenis eerlijkheid en bestuur.
Verlichte denkers over de samenleving
- Voor wonderen bestond vaak geen logische verklaring.
- Enkele denkers vroegen zich af of God wel bestaan heeft.
- Toch waren de meeste verlichte denkers wel gelovig.
- Sommige verlichte denkers combineerde het geloof zelfs met het rationalisme.
- “God had de wereld in werking gezet” – mechanisch wereldbeeld.
- Sommige verlichte denkers combineerde het geloof zelfs met het rationalisme.
- Sommige denkers zagen God niet meer als persoon, maar zagen het goddelijke alleen nog in natuurlijke processen. Dat noemen we het deïsme.
- Veel denkers dachten na over de perfecte bestuursvorm. Zo ontstonden 3 nieuwe ideeën.
- John Locke vond dat alle mensen van nature dezelfde rechten hebben.
- Burgers sluiten een contract met de regering. Als die faalt mogen ze de regering afzetten.
- Jean-Jacques Rousseau vond dat de burgers hun rechten altijd konden terugnemen.
- Dat heet volkssoevereiniteit. Hierdoor waren burgers echt “vrij” vond hij.
- Montesqieu vond dat de burgers de meeste macht hadden door de trias politica.
- De wetgevende macht, uitvoerende macht en rechtelijke macht.
- Verlichte denkers paste hun rationele manier van denken ook toe op het strafrecht
- Ze vonden dat de bewijzen onbetrouwbaar waren, bijvoorbeeld na marteling.
- Ook kwam er kritiek op de lijfstraffen, zulke straffen vond men irrationeel.
- Historici schreven dat elke samenleving verschillende fase van ontwikkeling doorliep.
- De primitieve volken buiten Europa zouden in een vroege fase verkeren.
- De Europese beschaving was het verst gevorderd.
- Dit idee legde de basis voor een Europees (westers) superioriteitsgevoel.
8.2 – Vorsten en verlichte ideeën
Verlicht Absolutisme
- Koning Frederik maakte van Pruisen een moderne staat.
- Hij gaf religieuze vrijheid, stimuleerde wetenschap en gaf scholing voor iedereen.
- Hij voerde een nationaal wetboek in en moderne bureaucratie
- Ambtenaren in dienst van de koning, iedereen dezelfde regels.
- Ook Engeland voerde dit soort maatregelen in onder druk van oorlogen.
- Vorsten stimuleerden de wetenschap en maakten gebruik van oorlogstechnieken.
- Maar er zijn verschillen tussen Frederik en de Engelse vorsten,
- De hervormingen van F. hadden als bedoeling de samenleving te verbeteren.
- Frederik baseerde de macht niet op religie maar op rationele redenering.
- Hij streefde dus naar een moderne, welvarende en rechtvaardige samenleving.
- Frederik liet echter wel de lijfeigenschap bestaan op het platteland.
- De sociale verhoudingen in Pruisen waren nog helemaal feodaal.
- Voor veel mensen brachten deze ideeën vooruitgang: scholing en een eerlijk proces.
- Tegelijkertijd was het ook onzeker: allemaal nieuwe regels.
Het ontstaan van een publieke opinie
- De meeste koningen in Europa keurden de verlichte ideeën af en bestreden deze.
- De verspreiding van de verlichte ideeën was mogelijk door de opkomst van tijdschriften.
- De makers van de tijdschriften wilden informatie voor iedereen.
- Het koffiehuis was een plek waar je kranten of tijdschriften kom lezen.
- Burgers raakten geïnteresseerd in de ontdekkingen en ideeën van de verlichting.
- De burgers namen de ideeën niet zomaar over, ze vormden een eigen mening.
- Zo ontstond een publieke opinie: een verzameling van meningen.
- Regeringen in Europese landen reageerden verschillend op deze ontwikkeling.
- De koningen van Frankrijk wilden niks hebben van de Verlichting.
- Zij vonden dat hun absolute macht vanzelfsprekend was.
- In ruil voor steun kreeg de adel allerlei privileges.
- Dit bestuurssysteem wordt ancien régime genoemd.
- Franse koningen waren bang dat hun macht werd ondermijnd en verboden de kritiek.
- Zo mochten boeken alleen met toestemming van de koning worden gepubliceerd.
- Bekende filosofen als Voltaire en Rousseau werden uit Frankrijk verbannen.
- Er waren natuurlijk altijd mensen die toch illegaal kranten verspreidden.
- Vaak werden boeken in Engeland of Nederland gedrukt en gesmokkeld naar Frankrijk.
- Hollandse uitgevers vertaalden ook boeken uit het Duits en Frans.
8.3 – Burgers aan de macht
De samenvatting gaat verder na deze boodschap.
Verder lezen
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden