Hoofdstuk 2

Memo - Hoofdstuk 2

1613 familie Romanov de baas

Alleenheersers => macht komt van god.

Op economisch en sociaal gebied leeft Rusland in de middeleeuwen.

Tot eind 19de eeuw, 80% van 128 mil. is boer.

Meeste boeren lijfeigenen -> afgeschaft in 1861.

Boeren waren vrij maar gingen er niet op vooruit:

- Stukje grond dat ze kregen moesten ze afbetalen aan de staat.

- Te weinig vruchtbare grond (de bevolking op platteland groeide nog steeds)

Eind 19de eeuw = > Rusland begint te industrialiseren.

Fabrieksarbeiders werden slecht behandeld:

- Lange werkdagen

- Lage lonen

- Onmenselijke woontoestanden.

Liberalen en socialisten komen in verzet tegen alleenheerschappij van de tsaren

Socialisten aanhangers van de leer van Karl Marx.

Karl Marx -> er komt een eind aan de uitbuiting van arbeiders. Het proletariaat grijpt de macht en voert de ideale samenleving in, een samenleving waarin fabrieken en grond gemeenschappelijk bezit zouden worden.

Leer van Karl Marx -> Communisme

En aanhangers communisme, communisten

Benaming werd weinig gebruikt, bijna iedereen sprak over socialisten.

1903 -> ruzie tussen mensjewieken en bolsjewieken.

Bolsjewieken (meerheid) => revolutie moet je zelf maken. (dus niet wachten op een spontane revolutie)

Mensjewieken (minderheid) => communisme moet via de legale weg = via parlement of doema.

Januari 1905 => soldaten schieten op ongewapende burgers die in Sint-Petersburg bij het paleis van de tsaar wil protesteren. Het wordt ook wel bloedige zondag genoemd.

Tsaar Nicolaas geeft toe -> er komt een doema

Hielp niks -> Tsaar stuurde doema weg als ze met voorstellen kwamen.

Ondertussen werden er in Sint-Petersburg en andere grote steden sovjets opgericht

Sovjets -> vergaderingen van arbeiders. Ze organiseerden bijv. Stakingen ter verbetering van woonomstandigheden. Socialisten hadden hier veel invloed op.


2.1.2
Rond 1900 Europa beheerst de wereld. Het was de tijd van het imperialisme.

Rusland besloeg 1/6 deel van het aardoppervlak,

Het Britse rijk of imperium was met al zijn kolonies net zo groot.

Frankrijk deed mee met de verdeling van Afrika en Azië.

Zelfs kleine Europese landen hadden grote gebieden buiten Europa.

Bezit van kolonies => aanzien

Dat had te maken met het nationalisme.

Tijdens de Frans-duitse oorlog werden de fransen verslagen, ze moesten de provincie Elzas afstaan.

Frankrijk voelde zich vernederd.

Na die overwinning werd Duitsland een eenheidsstaat, en daarmee werd Duitsland de machtigste staat van Europa. Dit was moeilijk te accepteren voor Frankrijk.

Ook de problemen op de Balkan waren niet goed voor de vrede in Europa.

- Officieel waren de turken er de baas maar hun militaire macht was erg verzwakt.

Toen het Turkse rijk uiteen viel grepen de landen op de Balkan hun kans. Grieken, Roemenen, Bulgaren en serven kwamen in opstand en riepen zelfstandige staten uit.

Bosnië en Hercegovina wilden aansluiten bij het nieuwe koninkrijk Servië maar werden beide in beslag genomen door de donaumonarchie. In de donaumonarchie woonden veel volken die in talen en gewoontes nogal verschilden. Er woonden o.a. Duitsers, Polen, Tsjechen, Kroaten en Italianen.


2.1.3.
Rond 1900 dachten veel landen dat het vroeg of laat een oorlog werd.

Er werd veel geld gestoken in nieuwe wapens en dienstplichtigen moesten jarenlang het leger in.

De Duitse keizer Wilhelm || -> grote plannen, met een sterke oorlogsvloot en een groot leger wilde hij een wereldrijk veroveren. Britse regering in Londen had weinig respect voor de schreeuwende keizer.

De zee en de Engelse vloot beschermde Engeland al eeuwen tegen invallers. De Duitse plannen waren echter gevaarlijk voor de Engelse macht op zee en voor het Britse imperium.

De verstandhouding tussen Duitsland en Frankrijk was nog steeds slecht door de nederlaag tijdens de Frans-duitse oorlog van Frankrijk. Frankrijk wilde elza’s terug.

Rusland en de donaumonarchie zagen allebei de Balkan als hun achtertuin. Rusland wilde via de Balkan hun macht uitbreiden tot de Middellandse zee.

Als de Slavische volken hun zin zouden krijgen zou de donaumonarchie uit elkaar vallen, daarom onderdrukte de regering het Slavische nationalisme.

Landen sloten met elkaar bondgenootschappen af:

Centralen: Duitsland – donaumonarchie – Italië (in het begin)

Triple Entente: Frankrijk – Rusland – Engeland – later ook Italië

Europa leek op een bom die elk moment kon exploderen, dit gebeurde ook toen Frans ferdinant werd doodgeschoten door een Servische nationalist. De donaumonarchie besloot daarop Servië aan te vallen en Duitsland hielp daar bij. Rusland kwam Servië te hulp en mobiliseerde zijn leger.


2.2.
De tsaar stortte zich in 1914 met vol enthousiasme in de oorlog. Verstandig was dit niet, want het Russische leger had sinds napoleon geen overwinning meer behaald. De Duitsers wisten dat het even zou duren voor Rusland zijn leger had gemobiliseerd dus wilden ze eerst snel Frankrijk verslaan, maar Rusland had zijn leger eerder gemobiliseerd dan Duitsland had verwacht. Dus moest Duitsland alsnog op 2 fronten oorlog voeren. In het westen tegen Engelse en Franse troepen en in het oosten tegen de russen.

In het westen waren er veel loopgraven, prikkeldraadversperringen, bunkers en tunnels.

Ook in het oosten zaten de soldaten in loopgraven.

Maar in februari 1915 kwam er beweging in, het Russische leger was slecht uitgerust en had bijna overal een tekort aan:

- Geweren

- Kogels

- Kanonnen

- Granaten

- Kleding

- Voedsel

- Medische verzorging

- En vooral goede legeraanvoerders.

Alleen aan manschappen niet, na 12 maand had Rusland 4 mil. man verloren.

Eind 1917 trok Rusland zich terug. Maar winst in het oosten was nog geen overwinning in het westen. De tijd werkte in hun nadeel, de Britse vloot vormde een blokkade voor de Duitse havens -> tekort aan voedsel en grondstoffen. In april 1917 ging de VS Frankrijk ook nog eens helpen.

In 1918 moest Duitsland hun bondgenootschappen een wapenstilstand aanvaarden.


2.2.2
in 1917 vonden in Rusland 2 revoluties plaats. De ene maakte een eind aan de alleenheerschappij van de tsaar. Tijdens de tweede revolutie grepen de bolsjewieken de macht. Wat waren de belangrijkste oorzaken van deze veranderingen:

- tsaar had geen oog voor de beroerde situatie van de boeren en arbeiders

- De Tsaar bleef vasthouden aan de alleenheerschappij

- Het verzet tegen de regering van de tsaar werd steeds groter.

- Door de eerste wereldoorlog ging alles fout -> grote verliezen + economie ging achteruit.

Welke gebeurtenissen deden zich voor in 1917

- Boeren kwamen in opstand tegen grootgrondbezitters

- Grote oproer in Petrograd, mensen eisten brood en hogere lonen + zij wilden een regering met leden benoemd door de doema en niet door de tsaar.

- Het leger gehoorzaamde de tsaar niet toen de tsaar opdracht gaf in te grijpen

- De doema ging ook eisen dat de tsaar vertrok.


2.2.3
Een dag na de staatsgreep kwamen de sovjets bijeen. Veel afgevaardigden hadden kritiek op de staatsgreep van de bolsjewieken, maar toch kozen de sovjets met een kleine meerderheid een nieuwe regering, die alleen uit bolsjewieken bestond. Zo kwam er één partij aan de macht en werden andere groepen buitengesloten. De naam van de nieuwe regering werd ‘raad va volkscommissarissen’. De raad stond onder leiding van lenin. De kritiek van andere groepen was dat het niet democratisch was maakt niet uit. De bolsjewieken wilde hun macht niet delen. Zo werd rusland een eenpartijstaat. Dat is een land waarin een partij alle macht bezit.

Lenin en zijn volkscommissarissen namen 2 besluiten :

- De oorlog met Duitsland moet onmiddellijk beëindigt worden

- Alle landgoederen worden door de staat in bezit genomen


2.3
tijdens de eerste wereld oorlog namen in verschillende landen de regering de touwtjes in handen. Zij zorgden voor de verdeling van voedsel en andere levensbehoeftes. Ook bepaalden zij wat fabrieken produceerden, er was geen vrijheid voor ondernemers tijdens de oorlog. Na 1918 kwam in veel landen de vrijheid weer terug maar niet onder de bolsjewieken. In hun ogen was economische vrijheid juist de oorzaak van honger en ellende bij de arbeiders. Ze kwamen met enkele ingrijpende maatregelen:

- Fabrieken, banken en buitenlandse eigendommen werden in beslag genomen.

- Alle grond werd onder toezicht van de staat geplaatst.

- Geleend geld en schulden die Rusland had bij andere landen werden niet terug betaald.

De revolutie leek de boeren een mooie toekomst te brengen aangezien de communistische partij de grond van de grootgrondbezitters had afgepakt en had verdeelt zodat er miljoenen kleine landbezitters waren. Dit was echter niet wat de communisten wilden want ze wilden privé bezit juist afschaffen. Bovendien moesten boeren alles wat ze verbouwden aan de staat geven. Tienduizenden partijleden werden op de boeren afgestuurd om vee en de oogst in beslag te nemen. Op die manier konden de communisten de arbeiders en het rode leger goedkoop voeden. Maar veel boeren wilden niet meer ploeteren voor een goede oogst en verbouwden alleen nog maar voor eigen gebruik. Daardoor ontstond er een verschrikkelijke hongersnood.

Het communistme werd een totalitaire dictatuur.