Hoofdstuk 1.1 + 1.2

Hoofdstuk 1.1

Welvarend Amsterdam.

• Ontdekken.

26 Juli 1655 : Op de Dam in Amsterdam werd het nieuwe stadhuis in gebruik genomen. Iedereen keek zijn ogen uit > nog nooit zoveel marmer gebruikt aan de buitenkant van een gebouw.

Mensen noemde het stadhuis het ‘achtste wereldwonder’ en dat was ook de bedoeling van het Amsterdamse stadsbestuur.

Amsterdam : welvarend in de 17e eeuw en had een bevolkingsgroei > over 100.000 mensen waren van Antwerpen naar Amsterdam gevlucht.

1585 : Spanjaarden veroveren Antwerpen als straf voor hun opstand tegen koning Filips II.

• Oostzeevaart.

16e eeuw : Amsterdam een echte handelsstad. >  vooral handel in hout, graan en zout. Graan & hout uit Sweden, Polen en Baltische staten. Deze liggen rond de oostzee. Amsterdam : vervoerde de producten naar de rest van Europa.                                In ruil : oostzeegebied kreeg zout uit Amsterdam. Conserveren van vlees, haring en andere vis : zout nodig. Graan : brood en bier gemaakt.

Einde 15e eeuw : oostzeevaart groeit. Amsterdammers : voerde meer graan in dan nodig : voldoende over om door te verkopen. Tijdgenoten noemde oostzeehandel moedergenotie.

Bloeiende graanhandel > handel en bedrijvigheid in andere goederen groeide.                        Antwerpen was een concurrent van Amsterdam. Antwerpen handelde in producten zoals kant, tappijt, suiker, zilver en laken.

• Nieuwkomers.

1585 : Spanjaarden veroveren Antwerpen, bloeiende handel stopt.                                                Kooplieden : vluchten naar Republiek, de meesten naar Amsterdam.                                            Hier zetten zij hun bedrijf voort.

Andere immigranten vluchtten ook naar Amsterdam.

Nieuwkomers : eigen bedrijf starten en woohuizen bouwen.  Hiervoor moest Amsterdam worden uitgebreid. De grachtengordel werd aangelegd.                      Aantal inwoners steeg zeer snel.

• Stapelmarkt.

Amsterdam : had vroeger een stapelmarkt, producten werden daar opgeslagen en zonder bewerking doorverkocht.

Goederen : werden steeds meer verhandeld in Amsterdam door het wegvallen van de handelsstad Antwerpen. > Amsterdamse stapelmarkt veranderd :

Producten als laken en suiker werden eerst bewerkt voor ze werden verhandeld.17e eeuw : bijna alles draaide om handel. > Handelskapitalisme.

Kooplieden : zoveel mogelijk winst maken.

Bloeiende handel > grondstoffen komen naar de republiek.

Bedrijven : gingen deze grondstoffen verwerken tot nieuwe producten.

BV : Hout verzaagt tot scheepswerven. De mensen in Amsterdam en Leiden hadden een goed leven. De mensen in de laagste groep van de bevolking hadden een zwaar leven.

• Begrippenlijst. 1.1 & 1.2

Oostzeevaart :                                                                                                                        -  Handel tussen Nederland en het Oostzeegebied.

Moedergenotie :                                                                                                                   - De (graan) handel op de Oostzee, die de basis vormde voor alle andere Nederlandse handelsactiviteiten

Stapelmarkt :                                                                                                                         - Een plaats waar ingekochte goederen worden bijeengebracht om vanuit daar weer verhandeld te worden.

Handelskapitalisme :                                                                                                              - Een vorm van economie waarin ondernemers probere zoveel mogelijk winst te maken met handel.

Wereldeconomie :                                                                                                                - Een economie die zich uitstrekt over de hele wereld.

Voorcompagnieen :

• Handelsbedrijf dat voor het onstaan van de VOC naar Azie ging om daar specerijen te halen

Verenigde Oost – Indische Compagnie :

• Handelscompagnie die in 1602 in de Republiek werd opgericht en het alleenrecht van de Nederlandse handel in Azie

Heren XVII :

• Bestuurders van de VOC.

West – Indichse Compagnie :

• Handelsmaatschappij die zich over heel de wereld uitstrekt doordat landen van de hele wereld producten aan elkaar verkopen.

Hoofdstuk 1.2 Van de Oost en de West.

• Wereldeconomie

16e eeuw : handel ontstaat in allerlei nieuwe producten.

BV : cacoa, suiker, koffie, tabak en peper.

Deze handel vond plaats over de hele wereld, vandaar de naam wereldeconomie.

• VOC

Ook Nederlanders deden mee aan wereldhandel.

Eind 16e eeuw : Nederlanders zagen Portugezen veel in de specerijenhandel.

Nederlandse kooplieden lieten schepen naar Azie gaan om zelf specerijen te halen. Hiervoor stichtten ze Compagnieen op.

1595 : Compagnie van Verre laat vier schepen van Amsterdam naar Azie gaan.

2 jaar later : 3 schepen keren met lading terug.

Jaren daarna : steeds meer compagnieen worden opgericht.

Specerijen handel : zo gewild dat de compagnieen onder elkaar gingen concurreren ; dit was niet goed voor de handel.

Nederlandse handel moest worden beschermt tegen Portugese concurrentie.

1602 : Compagnieen besluiten samen te gaan werken > VOC.

Nederlanders konden een aandeel kopen in het bedrijf.

Bedrijf : strarte met kapitaal van 6,5 miljoen gulden.

Bestuur van VOC : in handen van 17 heren : heren XVII.

VOC : monopolie ( alleenrecht ) om handel te drijven met Indie.

VOC : mocht zelfstandig oorlog voeren in Azie.

VOC : stichte in Oost – Indie handelsposten om producten te kopen van de plaatselijke bevolking. Dit ging niet altijd vredelievend.

• WIC.

1621 : nog een handelsmaatschappij werd opgericht : WIC = West – indichse Compagnie. WIC : monopolie : als enige handel drijven met Amerika                    en West – Afrika. WIC : andere werkwijze dan VOC : WIC hield zich bezig met kaapvaart, hierbij werden schepen van andere landen overvallen en de vracht buitgemaakt.

1628 : verovering Spaanse Zilvervloot door Piet Hein.

WIC : verdiende veel geld met de slavenhandel naar Suriname.

Slaven : aan het werk gezet aan plantages.

WIC : niet zo succesvol als de VOC, er waren veel conflicten met de Engelsen, Spanjaarden en Portugezen.