H1 &2. Tijd van jagers en boeren

1. Tijd van jagers en boeren

(Tot 3000 v.Chr.)

1.2 steden in Mesopotamië

• Onderzoeksvraag: Welke kenmerken hadden stedelijke gemeenschappen in Mesopotamië?

Het succes van de irrigatielandbouw

Rond 6500 v.Chr. ontstonden ergens in het Midden-Oosten (Soemerië)

Kleine dorpen die aan twee rivieren (de Eufraat en de Tigris) lagen.

Klimaat was droog en warm, toch was de landbouw erg succesvol en dat kwam door de kennis die zij gebruikte. De boeren legde namelijk hun akkers aan op de vruchtbare slib (modder) van de oevers van die rivieren, en via eigen gemaakte kanalen en dammen lieten ze rivierwater naar hun akkers toe lopen. Hierdoor hadden ze geen last van de droogte, en was er altijd water op de akkers.

De gevolgen van deze irrigatielandbouw waren groot:

• Er was dus altijd water op de akkers
• Sociale verschillen namen toe; boeren die steeds grote oogsten wonnen hadden meer, kregen daarom meer aanzien en macht waardoor ze soms de politieke leiders konden worden. Anderen gingen voor de succesvolle boer werken, de succesvolle boer kreeg dus een andere taak; besturen. Hij zorgde dat het irrigatiesysteem goed onderhouden werd, maar ook liet hij tempels bouwen.

Er waren natuurlijk meer succesvolle boeren, zij streden om de meeste macht en invloed. Dat leidde weer tot oorlogen, waardoor de succesvolle boeren (de vorsten) stadsmuren lieten bouwen.

Stadstaten in Mesopotamië

Dorpen in Mesopotamië waren rond 3500 v.Chr. zo in grootte en inwoneraantal gegroeid dat het steden werden. Omdat de kleine steden allemaal hun eigen bestuur hadden, waren het stadstaten (staat ter grootte van een stad, met een eigen bestuur en leger). In Mesopotamië was Uruk met 50000 inwoners de grootste.

De stadstaten hadden een paar kenmerken gemeen:

• Hiërarchische opbouw van de samenleving
• Godsdienstig centrum (ziggurat)
• Specialisten (mensen die als baan geen boer meer waren)
• Gebruik van het schrift.

• In steden was de bevolking verdeeld in sociale klassen.

Onderaan de ladder zaten de slaven (krijgsgevangenen), dan de boeren (grootste deel), dan de specialisten of ambachtslieden, daarna de priesters.

In Soemerië was er een godsdienst met meerdere goden (polytheïsme). Priesters moesten iedere dag offers aan de goden brengen. Helemaal bovenaan stond natuurlijk de koning, hij zou namens de goden op aarde regeren. Hij was de baas van het leger en bestuurder van de stad, iedere stad had een religieuze tempel, de ziggurat. Er werd gezegd dat priesters dichterbij de goden konden komen als ze op dit trapvormige bouwwerk stonden.

• In de tempel werd de belangrijkste god vereerd. De tempel had niet alleen een religieuze functie, maar ook een economische: Bij deze tempel werden producten verhandeld, ook moest hier de oogst, de belasting aan de vorst betaald worden, in ruil werden de mensen dan beschermd.

• Uiteindelijk rond 3300 v.Chr. werd het schrift in Soemerië uitgevonden.

Hier komt dan een einde van de prehistorie, en begint de historie. Eerst was het schrift kleine tekeningen voor handelsafspraken, daarna waren er klanktekens waarmee je echt zinnen kon schrijven. Wetten konden worden bijgehouden, en historische verhalen werden geschreven. Het Soemerische schrift heet het spijkerschrift, in klei werden spijkervormige tekens gedrukt. Scholen werden hiervoor gesticht, als je kon lezen en schrijven had je waarschijnlijk veel aanzien.

Monotheïsme = Religie met een god

Polytheïsme = religie waar meerdere goden worden vereerd.

Antwoord op de onderzoeksvraag:

• Hiërarchische opbouw van de samenleving
• Godsdienstig centrum (ziggurat)
• Specialisten (mensen die als baan geen boer meer waren)
• Gebruik van het schrift.