Samenvatting Geschiedenis Eindexamen 5 Havo
- De Verenigde Staten en hun Federale overheid (12 blz)
- De republiek in een tijd van vorsten (8 blz)
- Een chronologisch overzicht van alle bekende personen uit de Republiek en de Verenigde Staten en hun belangrijkste kenmerken. Bestaat uit 1. Personen Republiek Nederland 2. Personen Republiek Frankrijk 3. Personen Republiek Engeland 4. Personen Verenigde Staten
De Verenigde Staten en hun federale overheid 1865 – 1965
Hoofdstuk 1 Een jonge natie en haar grondwet
1.1 Staatsinrichting van de VS
4 juli 1776 Britse kolonies roepen de Verenigde Staten van Amerika uit: de onafhankelijkheidsverklaring
De Amerikanen kwamen in verzet omdat ze aan de Britse overheid belasting moesten betalen terwijl ze niet mee mochten beslissen. De onafhankelijkheidsverklaring was gebaseerd op de verlichte principes van vrijheid en gelijkheid.
VS was in de eerste jaren een vriendschapsbond van soevereine staten. Er was geen staatshoofd en geen hoofdstad, wel een nationale regering. Elke deelstaat had hier één stem. Deze vergadering mocht geen belasting heffen en alleen beslissingen nemen met de meerderheid van de stemmen.
Dit werkte niet: 1787 55 afgevaardigden (Fouding Fathers) vergaderen
‘Centrale regering moet versterkt worden, maar rechten van deelstaten en burgers moeten beschermd worden’. Dit leidde tot de nieuwe grondwet in 1787 die in 1789 in werking trad.
De grondwet wordt voortdurend aangevuld door amenementen
1791 Bill Of Rights Tien amendementen waarin vastgelegd wordt
- de rechten van de Amerikaanse burgers
- kiesrecht voor iedereen -1920 Vrouwen
-1960 Zwarten
De VS is een federatie. De soevereiniteit is verdeeld tussen
1. Federale overheid
- buitenlandse politiek - financiën
- defensie - economie
2. Deelstaten. Zij hebben een grote autonomie.
- eigen regering - parlement
- rechtspraak - politie en onderwijs
Dit is gebaseerd op de Trias Politica. Onderscheiding van de drie machten
1. Uitvoerende macht: president
- staatshoofd - opperbevelhebber strijdkrachten
- regeringsleider - benoemt ministers, belangrijkste ambtenaren en hoge rechters
- gekozen voor 4 jr.
2. Wetgevende macht: congres. Deze bestaat uit
» Senaat
- hierin zitten van alle deelstaten twee vertegenwoordigers
» Huis van Afgevaardigden
- aantal vertegenwoordigers gebaseerd op inwonersaantal van de deelstaat
- controleert regering
- kan het veto van de president opheffen mits 2/3 meerderheid in beide kamers
- impeachment procedure: een proces waarmee het Huis van Afgevaardigden de president kan afzetten
- belangrijke benoemingen goed of afkeuren
- recht tot oorlog verklaren aan een land
- toestemming geven voor alle militaire uitgaven
3. De rechterlijke macht: het Federale Hogergerechtshof
- zij kunnen wetten en besluiten verbieden die in de strijd zijn met de grondwet
De macht van de president is in de 20e eeuw toegenomen
- de VS ging een grote rol spelen in de wereldpolitiek
- federale overheid kreeg meer invloed in binnenlandse politiek
Dus is er een imperial presidency? Nee, want de macht is ook beperkt
- deelstaten kunnen hun eigen wetten aannemen
- tegenover een vijandig congres is de president machteloos
VS was in de eerste helft van de 19e eeuw een tweepartijenstelsel:
1. Republikeinen 2. Democraten
- steeds conservatiever - steeds progressiever
- bourgeoisie en bedrijfsleven - sociaal zwakkeren
- geen immigranten - federaal overheidsingrijpen in economie
- geen federaal overheidsingrijpen - federaal overheidsingrijpen op sociaal gebied
in economie
- regels voor morele kwesties
1.2 Van burgerwet tot burgeroorlog
1789 Grondwet VS bestaat uit 13 deelstaten
- weinig blanken, het zit vol met protestantse Engelsen
- veel Indiaanse volkeren
VS sterk agrarisch
In het noorden kleinen zelfstandige boerenbedrijven.
In het zuiden was slavenarbeid op plantages.
Heel veel blanke protestanten uit Engeland kwamen naar VS. De indianen worden hierdoor steeds verder het westen in gedreven. De Frontier (grens tussen blanken en indianen schuift op). Vanaf 1830 moeten de indianen ten westen van de Mississippi in reservaten gaan wonen.
Er is sterke industrialisatie. Daardoor komen er meer spoorwegen.
Het doel van de Amerikanen is de Manifest Destiny: ze geloofden dat God wilde dat zij heel Noord en West Amerika zouden beheersen.
Hier sluit de Monroe-doctrine bij aan: Europese mogendheden moesten zich niet bemoeien met Amerika en andersom ook niet. (Amerika was van Amerika)
De Amerikaanse Burgeroorlog 1861 – 1865 veroorzaakt door:
- Hoge importtarieven. Het Zuiden had zelf geen industrie en moesten alles importeren, dus voor hun waren de hoge invoertarieven nadelig.
- Opkomst abolitionisme. Het Zuiden is tegen want zij hebben de slaven nodig voor de plantages, het Noorden voor.
- 1860 wordt de abolitionist Abraham Lincoln president.
De Noordelijke staten winnen. Het 13e amendement wordt aangenomen: de slavernij is voortaan in heel de VS verboden.
2.1 VS wordt een industrienatie
Na 1865
- groei bevolking en migrati e - uitvinding telegraaf en telefoon
- goedkope werkkrachten - spoorwegen en grondstoffen bevorderen industrie
Economische gevolgen industrialisatie
» Kleine boerenbedrijven worden verdrongen door corporaties: grote ondernemingen.
- hadden het kapitaal om dure machines te kopen en nieuwe technologie te ontwikkelen
- grote reclamecampagnes
- door de concurrentie gingen corporaties samenwerken: trusts.
- kartels: samenwerkingsverband met onderlinge afspraken over bijv. een minimumprijs
» Massaproductie
- standaardisatie
- lopende band (arbeidsdeling)
Sociale gevolgen industrialisatie
» Urbanisatie
» Sociale etnische tegenstellingen
- sociaal: villawijken tegenover sloppenwijken
- etnisch: Amerikanen tegenover migranten
» Toenemende armoede
- kleine bedrijven verdienen door corporaties niks meer
- boeren 1886 – 1900 overproductie waardoor graanprijzen dalen
- arbeiders slechte woon en werkomstandigheden + werkloosheid door mechanisatie
2.2 De overheid grijpt in
Er was in de VS economisch liberalisme maar de grote bedrijven hadden alle macht en er was veel corruptie: bedrijven kochten politici gewoon om.
Daarom werden er verschillende vakbonden opgericht (socialisme). Er werd door werkgevers echter niet naar geluisterd waardoor er veel gewelddadige demonstraties ontstonden.
1. 1886 American Federation of Labor (AFL)
- geen revolutie/geweld - hogere lonen
- kortere werktijden - beter werkomstandigheden
Dit bereikte zij voor geschoolde arbeiders maar niet voor de ongeschoolde.
2. 1891 People’s Party
- ongeschoolde arbeiders
- wilde terug naar agrarische economie
- tegen urbanisatie en industrialisatie
- populistische partij: komen op voor het gewone volk
Deze partij werd geen succes omdat de ideeën niet aantrekkelijk waren voor industriearbeiders door hun afkeer tegen de industrialisatie.
3. 1890 Progressive Movement
- macht van grote ondernemingen beperken
- einde aan de corruptie
- leden uit hogere middenklasse
- investeringen in onderwijs en opvoedingen
- actie tegen kinderarbeid, prostitutie, drankmisbruik
Deze beweging werd tussen 1900/1920 erg bekend. De presidenten waren ook hervormingsgezind:
Theodore Roosevelt (republikein) 1901 – 1909
Woodrow Wilson (democraat) 1913 – 1921
Wilden door actief overheidsingrijpen de macht van de ondernemingen beperken.
De overheid was liberaal maar wel invoerheffingen om eigen industrie te beschermen.
Tijdens de WOII had de federale overheid een sterk leidende rol in de economie. Er werd een ‘War Industries Board’ opgericht. Zij bepaalde hoeveel er geproduceerd moest worden en verdeelde daarover de grondstoffen.
2.3 Vrij maar achtergesteld
Na burgeroorlog 1861 – 1865 kwam de Reconstructie 1865 – 1877. Het Noorden probeerden de zwarten in het Zuiden gelijkwaardige burgers te maken
- 1866 14e amendement: de zwarten kregen het Amerikaanse burgerrechten
- 1870 15e amendement: de zwarten krijgen kiesrecht
Zuidelijke staten weigeren deze amendementen. De Noordelijke legers sturen federale troepen naar het Zuiden, maar halen ze in 1877 al terug door te veel verzet.
Oprichting Klu Klux Klan (KKK)
Zij willen voorkomen dat Freedman (bevrijde slaven) van hun stemrecht en andere rechten gebruik maken.
1877: segregatie wordt vastgelegd in ‘Jim Crow-wetten’. Bijnaam voor domme negers.
Vanuit Noorden nauwelijks verzet:
1896 Hooggerechtshof ‘rassenscheiding is niet in strijd met de grondwet zolang de voorzieningen voor blank en zwart gelijkwaardig waren’. De presidenten durfden niet in te grijpen omdat ze bang waren blanke stemmen in het zuiden te verliezen.
De zwarten werden overal op benadeeld
- barrières stemmen (zo moest je lezen en schrijven en kennis hebben van de grondwet)
- gemengde huwelijken verboden
- rassenscheiding in openbare leven: onderwijs, cafés, wachtruimtes
Freedman bleven toch vaak werken op de plantages waar zij al werkten: ze werden sharecroppers genoemd (delers van de oogst). Zij leefden onder grote armoede in 1886 – 1900 tijdens de landbouwdepressie.
Zwart protest tegen economische (geen werk) en politieke (geen stemrecht) achterstelling.
1. Brooker T. Washington
- Achterstelling alleen overwinnen door goed onderwijs, goed gedrag en hard werken. Zo win je het respect van de blanken.
2. W.E.B. Dubois
- Zwarten moesten hun rechten opeisen via rechtzaken. Een intellectueel uit Noorden.
- 1909 Oprichting NAACP National Association for the Advancement of Colored People
2.4 Een wereldmacht in opkomst
1865: politiek van isolationisme
Echter in de tweede helft van de 19e eeuw modern imperialisme:
1. Economisch buitenlandse markten overheersen
2. Politiek macht versterken
3. Ideologisch verlangen om Amerikaanse principes overal in te voeren
1853:VS vloot behaald overwinning: Japan handelt vanaf nu met westerse mogendheden
1883: Congres geeft de VS opdracht voor de bouw van een moderne oorlogsvloot
1898: Spaans-Amerikaanse oorlog. Cuba viel onder Spanje. VS stuurde schepen naar Cuba om hun afhankelijk te maken. De VS won en maakte Cuba een Amerikaanse protectoraat. Cuba was onafhankelijk, maar mocht geen zelfstandige buitenlandse politiek voeren. Fillipijnen werden Amerikaanse kolonie.
Onder leiding van Theodore Roosevelt 1901 – 1909 werd de VS een wereldmacht
1. Groeiende invloed Latijns-Amerika
- 1903 Aanleg Panama Kanaal
- Open Door Policy: de VS vindt dat de deur naar de Chinese markt voor iedereen open moet zijn zodat oa. de macht van Europa en Japan in China te beperken. (boxeropstand). Mislukte, Japan en Europa kregen delen van China in handen.
In de Eerste Wereldoorlog was de VS lang neutraal, dat paste bij het isolationisme. Echter Groot-Brittannië en de VS waren sterk verbonden door economische banden: de VS leverde GB voedsel en wapens.
VS verklaart later toch de oorlog aan Duitsland vanwege
- 1917: Duitsland kondigde Onbeperkte Duikbotenoorlog af aan GB en aan VS
- De Duitser Zimmermann wilde Mexico opstoken tot oorlog tegen de VS in een brief en de Britse Geheime dienst onderschepte deze
3.1 Welvaart in de jaren 20
Na WOI 1918 – 1920 tijden van inflatie, recessie en stijgende werkloosheid
1919 Red Scare angst voor socialisme en communisme door
- 1917 Russische revolutie (Bolsjewisme)
- oprichting Comintern (communistische Internationale: organisatie van Russische partijen die streven naar communisme)
Er waren stakingen door miljoenen communistische arbeiders. Zij werden op brute wijze opgepakt en vastgehouden. Na 1920 ebde de Red Scare weg.
1920 Roaring Twenties
- autoindustrie
- elektrotechnische industrie
- lopende band --> rationalisme (efficiënter maken economie)
Consumptiemaatschappij
- stijging lonen
- elektrische producten (koelkast, tv)
- meer reclame
- ‘live now, pay later’ --> optimisme
- sterke groei aandeelhandel
Geloof in New Capitalism
Het oude kapitalisme met zijn crisis, werkloosheid en uitbuiting was aan het verdwijnen, het nieuwe kapitalisme met goede lonen, kortere werktijden en prettige omstandigheden kwamen op.
Geen overheidsingrijpen in de economie. Zij geloofden in vrijemarktmechanisme
- Warren Harding 1921 – 1923
- Calvin Coolidge 1923 – 1929
3.2 De crisis van de jaren 30
24 oktober 1929 Zwarte Donderdag.. De aandeelhandel stort in
Beurskrach: begin Grote Depressie (economische recessie die heel lang duurt)
De oorzaken hiervan waren
1. Jaren 20 overproductie meer productie dan consumptie
2. ‘Live now, pay later’ grote schulden
3. Werkloosheid textielindustrie/spoorwegen/land- en mijnbouw door rationalisatie
Herbert Hoover 1929 – 1933
Republikein en liberaal, de overheid moet niet ingrijpen. Pas in 1932 geeft hij leningen aan banken en fabrieken.
FD Roosevelt 1933 – 1945
Democraat. Federale overheid moet actieve rol in economie nemen:
New Deal
- subsidies voor boeren die de productie zullen beperken
- openbare werken: veel werkgelegenheid
Maar.. ook kritiek op New Deal
1. Rijkeren: ‘wij moeten meer belasting betalen voor de armen’
2. Hooggerechtshof: ‘Roosevelt krijgt te veel macht’
Toch Tweede New Deal
- sociale wetgeving
- sterkere positie vakbonden
- werkprojecten voor werklozen
1937 Het New Deal wordt beëindigd door bezuinigen. Het New Deal was te duur. En doordat FDR de strijd met het Hogergerechtshof verliest.
Door de WOII eindigt de depressie: de industrie draait weer op volle toeren.
3.3 Moeizame strijd tegen rassendiscriminatie
In de WOI werkten veel zwarten in de oorlogsindustrie of in het leger, wat bevorderd werd door de NAACP. Echter bleef de segregatie bestaan. Veel zwarten gaan naar het noorden: minder racisme, minder geweld en meer werk. Maar ook daar is het slecht: er zijn getto’s en er is ongeschoold werk. Ook werden zij in het rechtssysteem achtergesteld (1931 Rechtszaak Alabama).
Tijdens Grote Depressie vestigden de zwarten hoop op New Deal, echter...
- de zwarte werkloosheidsuitkeringen worden verlaagd
- de zwarte boeren werden van hun land verdreven
FDR deed hier niks aan, anders zou die zijn blanke kiezers verliezen.
In de WOII doen de zwarten weer mee aan de oorlog. NAACP ‘double victory’: niet alleen Duitsland en Japan verslaan maar ook de segregatie. In 1943 neemt Roosevelt een wet aan die discriminatie in de oorlogsindustrie verbiedt.
3.4 Jaren van isolationisme
1918 Wilson Veertienpuntenplan ‘to make the world save for democracy’
- internationaal rechtssysteem
- afzien van oorlog bij territoriale conflicten: daar moet over gepraat worden
- zelfbeschikkingsrecht van volkeren: volkeren hebben het recht op een eigen staat
- oprichting Volkerenbond: samenwerking van landen om internationale rechtsorde te handhaven. Het Congres was het hier niet mee eens
– bedreiging AM soevereiniteit
- juist richten op binnenland
Vanaf 1919: Isolationisme:
Alleen ingrijpen bij bedreiging economische en politieke belangen. Ook was er protectionisme door middel van verhoging importtarieven.
Maar een volledige terugkeer naar het isolationisme was niet mogelijk. Er werden nog wel internationale afspraken aangegaan maar alleen indien ze er eigen belangen aan hadden
- Open Door Policy
- Financiële hulp aan Duitsland na de WOI. Zo kon Duitsland zijn herstelbetalingen aan FA en GB doen en konden FA/GB van dat geld weer hun schulden aan VS aflossen.
In Latijns-Amerika wel een politiek van economisch imperialisme
1933 Good Neighbour Policy - niet meer gewapend ingrijpen
o.l.v. Roosevelt - nauwer economisch samenwerken
Dus in Europa voert de VS een politiek van isolationisme, in Latijns-Amerika niet.
3.5 De Tweede Wereldoorlog
VS isolationisme --> 1935 – 1936 Neutraliteitswetten:
- geen wapens verschepen naar oorlogslanden
- geen leningen aan oorlogslanden
De VS werd bedreigd:
1. Extreem nationalistisch Japan bedreigde Open Door Policy
2. Nationaal-socialistisch Duitsland bedreigde vrede in Europa
1 sep 1939 Duitsland valt Polen binnen --> Begin Tweede Wereldoorlog
De VS blijft nog even neutraal. Maar ze steunen de geallieerden wel:
1941 Lend Lease Act lenen van oorlogsmateriaal aan geallieerden
1941 Atlantisch Handvest doelen die na de oorlog bereikt moesten worden
- ontwapening
- vrijzeehandel
- zelfbeschikkingsrecht voor alle volkeren
- nauwere economische samenwerking
1941 Japan, bondgenoot van Duitsland, valt Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor aan
VS gaat vanaf nu meevechten met geallieerden. Zij vormen de Grote Drie (VS, SU, GB) tegen de fascistische landen Duitsland, Japan en Italië.
1945 Conferentie Jalta. Hier krijgen de Grote Drie onenigheid
- Herstelbetalingen Duitsland. Stalin wilde hoge herstelbetalingen, VS en GB tegen.
- Polen communistisch. Stalin wilde dat, VS en GB niet.
Er werd wel besloten dat
- de regering van Duitsland verdeeld werd onder VS, GB, FA en SU.
- de Verenigde Naties in 1945 door Roosevelt werden opgericht met als doel vrede en orde in de wereld
Oprichten Veiligheidsraad. Dit werd het belangrijkste orgaan van de Verenigde Naties
- beslissingen over politieke en militaire conflicten
- 15 landen lid, waarvan 5 permanent en het veto recht hebben (VS, EN, SU, CH, FA)
4.1 Welvaart en wantrouwen
Na WOII was er weer angst voor depressie. Maar...
1. Soepele overgang naar duurzame consumptiegoederen
2. G. I. Bill: wet waarin de overheid beloofde teruggekeerde veteranen te helpen door geld te geven voor studie, huis en bedrijf
Economische groei door:
- stijgende kooprkracht
- babyboom 1945 – 1960
- stijging arbeidsproductiviteit door automatisering
- hogere lonen
1945 – 1953 President Truman was democraat en zette de New Deal van FDR voort
- vergroting werknemersrechten
- vermindering armoede
Truman komt met de Fair Deal: een programma om de New Deal uit te breiden
- steun voor openbare scholen
- algemene ziektekostenverzekering
Maar het Congres houdt het Fair Deal tegen want zij zijn republikeins en conservatief.
1953 – 1961 President Eisenhower was gematigd republikein
- einde controle loon en prijzen
- vermindering landbouw subsidies
Groei militair-industrieel complex (stijgende overheidsuitgaven aan oorlogsindustrie)
Hierdoor groei angst voor het communisme.
McCarthy ‘communisten willen de macht grijpen!’
1950 – 1954 McCarthyisme: heksenjacht op mensen die ervan beschuldigd worden communist te zijn.
4.2 Consumptiemaatschappij, consensus en kritiek
VS groeit uit tot consumptiemaatschappij zonder klassentegenstellingen
Kritiek van Galbraith ‘The Affluent Society’
- te veel geld naar particuliere luxe onzin uitgaven
- overheid te passief voor oa. onderwijs, gezondheidszorg. De belastingen hiervoor moeten omhoog.
1961 – 1963 John F. Kennedy president. Hij is geïnspireerd door Galbraith.
New Frontier: Amerika moest nieuwe doelen krijgen.
Via overheidsuitgaven de armoede en achterstelling bestrijden
- meer geld voor onderwijs
- minimumloon omhoog
- wilde nationale ziektekostenverzekering invoeren
Het Congres is tegen en de New Frontier mislukt.
1963 – 1969 Opvolger Johnson
‘War on poverty’ hij zette de New Frontier voort en door de dood van Kennedy werden zijn plannen uit respect nu wel geaccepteerd
1964 Johnson ‘Great Society’ groot hervormingsprogramma voor AM samenleving
Dit plan heeft grote successen
- uitbreiding gezondheidszorg - model cities act: aanpak getto’s
- voedselbonnen - voting rights act: stemrecht zwarten
- steun onderwijs - milieuwetten
De Great Society is duur, het wordt betaald door hoge belastingen en de sterke economische groei. Maar vanaf 1967 moet Johnson bezuinigen op zijn programma vanwege groeiende kosten voor de Vietnam oorlog. De Great Society mislukt.
Johnson krijgt veel kritiek
- studenten organiseerden veel protesten waarbij ze zich keerden tegen consumptiemaatschappij en tegen Vietnamoorlog
- onvoldoende democratie ‘Johnson had te veel macht gekregen’
4.3 Burgerrechten: succes en frustratie
Sociale ontwikkelingen jaren ‘50
- ontstaan zwarte middenklasse door welvaartsstijging
- groeiende acceptatie blanken van gemengde samenleving
1945 – 1953 Truman ‘federale regering moet zwarte bevolking beschermen en
hun wens voor gelijke rechten steunen’
- verbod discriminatie bij federale overheid doorgevoerd
- einde segregatie in leger
Ontstaan Civil Rights Movement (burgerrechtenbeweging). Hun successen
- NAACP Brown vs Board of Education of Topeka. Deze rechtszaak verbood segregatie in het onderwijs.
- Little Rock Nine. Eisenhower laat hier negen zwarte scholieren onder bescherming naar een witte school gaan.
- Montgomery busboycot. Rosa Parks weigerde in de bus op te staan voor een blanke en werd gearresteerd. Toen werd o.l.v. Martin Luther King de busboycot georganiseerd. Een jaar lang gingen alle zwarten niet met de bus. Hooggerechtshof verbood daarop segregatie in openbare bussen.
1963: Kennedy dient Civil Rights Act in bij Congres (onderdeel van New Frontier)
Civil RIghts Movement organiseert mars naar Washington om Congres onder druk te zetten om deze wet te tekenen --> Martin Luther King ‘I have a dream’ speech.
Moord op Kennedy. Opvolger Johnson ‘keur de Civil Rights Act goed, doe het voor Kennedy’
1964 Congres keurt Civil Rights Act goed
- verbod discriminatie openbare gelegenheden
- verbod discriminatie op werk
1965 Voting Rights Act
- zwarten mogen stemmen
Nu was er in theorie een einde aan de ongelijkheid. In de praktijd was er nog steeds racisme. Er breken daarom grote rellen uit. Een deel van de Civil Rights Movement gaat meedoen met dit geweld en radicaliseerde
1. Nation of Islam
- Malcolm X
- zwarte ras superieur
2. Black Panthers
- meer gewelddadig dan Nation of Islam
4.4 Eerste jaren van de Koude Oorlog
1945
Februari Conferentie van Jalta
Mei Duitsland geeft zich over
Juni Conferentie van Potsdam
Truman (opv. Roosevelt), Attlee (opv. Churchill), Stalin
De VS en SU worden het niet met elkaar eens: begin Koude Oorlog
Periode van vijandschap tussen de twee grootmachten (het kapitalistische VS en het communistische SU), maar zonder directe oorlog.
6 en 9 augustus werden Hiroshima en Nagasaki gebombadeerd door de VS waardoor Japan capituleerde. Dit deden ze omdat ze niet dezelfde fout wilden maken als in de WOII: toen grepen zij door terughoudende houding te laat in tegen het communisme.
Dit was het einde van het isolationisme.
VS ‘De SU is uit op een communistische wereldrevolutie’
SU ‘De VS is uit op westers imperialisme’
1947 Communistische dreiging Griekenland/Turkije. Dan komt door Truman de Truman-Doctrine: VS helpt democratische landen die door het communisme bedreigd worden
Containment Indamming, oftewel de verspreiding van het communisme tegengaan
1947 Marshallhulp Economische hulp aan West-Europa
1948 Westerse geallieerden (VS, GB, FA) voeren in hun Duitse bezettingszones een nieuwe munt in. Stalin: blokkade van westerse toegangswegen naar Berlijn. De VS zet een luchtbrug op en zo wordt West-Berlijn via de lucht bevoorraad. Stalin geeft de blokkade op.
1949 Dit alles leidt tot de officiële deling van Duitsland
- BDR Bondsrepubliek Duitsland VS
- DDR Duitse Democratische Republiek SU
1949 Toenemende angst communisme
- SU had nu ook een atoombom gemaakt
- China werd communistisch o.l.v. Mao Zedong
Hierop neemt de VS maatregelen
- Oprichting NAVO (Noord Atlantische Vedragsorganisatie). Dit is een militair bondgenootschap tussen VS, Canada, Turkije en West-Europa. Wanneer één land aangevallen zou worden door een communistisch land, helpen de anderen. Het doel was West-Europa te beschermen tegen de SU.
4.5 Wereldwijde Koude Oorlog
De containmentpolitiek gaat ook in Azië verder (Korea, Vietnam)
1. 1950 – 1953 Korea-oorlog
Conferentie van Potsdam - Noord Korea wordt communistisch SU
- Zuid Korea wordt kapitalistisch VS
1950 valt het Noorden (SU) echter het Zuiden (VS) binnen: het begin van de oorlog.
1953 Wapenstilstand. Korea blijft verdeeld.
1954 Eisenhower 1. Domino theorie
Als één land communistisch zou worden, zouden ze het allemaal worden. Dit is het uitgangspunt Amerikaanse beleid.
2. Massive Retaliation
De VS zegt: als het communisme echt uitbreekt zullen wij het
gebruik van nucleaire wapens niet uitsluiten.
2. 1945 – 1954 Vietnam-oorlog
Het communistische Vietminh onder leiding van Ho Chi Minh wil zich onafhankelijk maken van Frankrijk. Frankrijk verliest deze guerrillaoorlog in 1954. Vietnam wordt verdeeld: Noorden (communistisch) en Zuiden. VS neemt oorlog tegen Vietminh over.
Strijd om de ruimte
1957 SU eerste satteliet met het hondje Leika
1961 SU eerste mens die ruimtereis uitvoert
1969 VS eerste mens op de maan
1961 De Su laat de Berlijnse Muur bouwen: deze moest ervoor zorgen dat DDR-burgers die het communisme wilden ontvluchtten, niet meer naar het westen konden.
Kennedy was bang voor een directe confrontatie met de SU en staat de bouw toe.
Cuba 1959 Communist Fidel Castro vormt Cubaanse revolutie. Daarop plaatst de SU in 1962 raketten op Cuba om Castro te steunen. Deze raketten zijn gericht op de VS.
Begin van de Cubacrisis!
Kennedy
- raketten van SU moeten we
- als SU de raketten zou afvoeren, zou de VS een kernaanval ondernemen
- blokkade van Cuba: alle schepen die naar Cuba varen worden tegengehouden door VS
Uiteindelijk worden de raketten weggehaald en dan worden de eerste stappen gezet voor vrede - directe telefoonlijn tussen Witte Huis in Washington en Kremlin in Moskou voor betere communicatie
- Beperken van kernbomproeven
Het enige probleem was nu nog de Vietnam-oorlog.
1960 Noord-Vietnam probeert Zuid-Vietnam te veroveren
Kennedy stuurt hierop als reactie militaire hulp naar Zuid-Vietnam en staat het gebruik van napalm toe.
1964 Johnson volgt Kennedy op. Kort daarna vuurden Noord Vietnamese schepen torpedo’s af naar Amerikaanse schepen. Er was geen schade maar toch neemt Johnson maatregelen: hij vraagt oorlogsbevoegdheden aan het Congres....
.... de Tonkinresolutie 1964 Hierdoor mocht de president zonder toestemming van het Congres zelf maatregelen zoals aanvallen ondernemen
Vanaf toen escaleerde de oorlog enorm. In de VS komt massaal verzet tegen deze oorlog door middel van protesten. Nu verliezen de VS voor het eerst een oorlog.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden