Dekolonisatie en Koude Oorlog in Vietnam

Dekolonisatie en KO in Vietnam Hoofdvr: Waarom liet de Vietnam oorlog diepe sporen na in de Amerikaanse samenleving? Waarom gingen de VS over tot militair ingrijpen in Vietnam? H.1 De KO Deelvr: Hoe ontstond de KO? §1.1 Botsing in Europa Machtsoverwicht van de SU en de VS ® kwamen als ‘supermachten’ uit WO 2. In Azië geen probleem ® Amerikanen waren gewoon de baas. In Europa heel anders ® SU had oosten bevrijd en VS het westen ® hun legers hadden elkaar ontmoet ® spanningen over de machtsverdeling in Europa. Ook verschillende systemen: VS SU
Kapitalisme Communisme

Democratie Dictatuur
Vrij ondernemersschap Planeconomie
Stalin voerde het communisme in: o Hij voelde zich onveilig
o Noodzaak; hij kon niet anders ® geen enkel democratisch gekozen regering zou nl. vrijwillig deel willen uitmaken van zijn ‘veiligheidsgordel’. Het vrije en welvarende Amerika leek een veel prettiger bondgenoot dan de armlastige, dictatoriale SU. En in 1947 boden de Amerikanen economische hulp aan het geruïneerde Europa: de Marshallhulp. Russische revolutie ® startschot voor een communistische wereldrevolutie ® Stalin leek het communisme met geweld aan de hele wereld te willen opleggen. § 1.2 De KO in Europa Europese deling werd bepaald door de uitkomst van WO 2. De gebieden die het Rode Leger had bevrijd ® Russische invloedsfeer. De gebieden die de Amerikanen hadden bevrijd ® Amerikaanse invloedsfeer. Griekenland door de Britten bevrijd. Toen zij geen geld meer hadden, kwam Amerika in actie. Containmentpolitiek (de Amerikaanse buitenlandse politiek) ® indamming van het communisme: de SU probeert macht uit te breiden en communisme op te leggen. De VS moesten dat als leider van de vrije wereld voorkomen. Met de containmentpolitiek begon de KO. Volgens Moskou was Amerika vertegenwoordiger van het westers imperialisme: Ø Uit op vernietiging van het communisme Ø Wilde hele wereld in greep van kapitalisme krijgen
VS en SU raakten verwikkeld in een wapenwedloop. Stalins opvolger Chroestsjov voerde een politiek van ‘vreedzame coëxistentie’ ® strijd tussen communisme en kapitalisme moest niet worden beslechte door oorlog, maar door economische concurrentie. De SU en VS probeerden de vijandschap en den wapenwedloop te beperken via ‘ontspanningpolitiek’. § 1.3 Dekolonisatie Tot WO 2 hadden de Europese mogendheden grote koloniale rijken in Afrika en Azië. Door WO 2 werd het nationalisme gestimuleerd ® het verzwakte Europa verloot macht en kon dat niet meer terug draaien ® dekolonisatie (Azië en Afrika werden onafhankelijk). De SU had aanvankelijk weinig oog voor het dekolonisatieproces. In alle kolonies waren communistische partijen. Stalin dacht dat deze partijen veel te zwak waren om de macht te grijpen. Volgens de communistische ideologie moest het communisme het hebben van de arbeidersklasse ® de koloniale samenlevingen waren nog sterk agrarisch ® de boeren waren gericht op privé-bezit. De communisten wilden dit juist afschaffen. De Amerikanen wisten niet war ze met de onafhankelijkheidsoorlog in Vietnam aanmoesten. Was de containmentpolitiek alleen voor Europa, of ook voor Azië bedoeld? § 1.4 KO in Azië toen de situatie in Europa stabiel was, sloeg de KO over naar Azië. Aanleiding: communistische machtsovername in China. In China woedde een burgeroorlog tussen de communisten van Mao Zedong en het nationalistische regime van Chiang Kai-shek. SU en VS hadden hier weinig aandacht voor. Dat veranderde toen de communisten de macht grepen. China en SU bleven eensgezind tegen het westers imperialisme ® China moest voortouw nemen in Azië, SU in Europa. Ook de Amerikanen wilden de Derde Wereld uitbuiten. Amerika ‘schrok’ van Mao’s machtsovername. De containment policy moest voortaan wereldwijd worden toegepast. Zo viel het ‘Sovjet-design’ (de hele wereld communistisch onder Russische leiding) nog te verijdelen. In 1950 viel het communistische Noord-Korea het door Amerika gesteunde Zuid-Amerika binnen. Deze aanval maakte volgens de VS deel uit van een wereldwijs aanvalsplan ® daarom sloegen ze meteen terug ® langdurige oorlog, 1953: wapenstilstand ® het communistisch initiatief had tot niets geleid. Op verschillende manieren toonden de VS het anticommunisme in de Derde Wereld. Doelen: · Economische steun -> populariteit van pro-Amerikaanse regimes opvijzelen en belangen van bedrijfsleven dienen · Politieke steun -> marionettenregering in het zadel houden/krijgen

Nadat Stalin overleed (1953), liepen de spanningen tussen de twee communistische grootmachten snel op -> tussen China en SU ontstond een strijd om het leiderschap in de communistische wereld. H.2 De Vietnamese deling Deelvr: Op welke wijze voltrok zich het dekolonisatieproces in Vietnam? § 2.1 Vietnam onder de Fransen Vietnam kon niet op tegen Fr. -> Vietnam was economisch gezien nauwelijks ontwikkeld. Vietnam had geen industrie en dus ook geen moderne vuurwapens. Fr. gingen naar Vietnam voor: 1. macht en eer -> Europese mogendheden waren verwikkeld in een wedloop om kolonies. Engeland en NL waren al sterk in Zuid-Oost-Azië aanwezig. Indochina was nog vrij -> dus Fransen richtten zich op dit gebied. 2. economisch belang -> kolonies waren afzetmarkten voor hun industrie en daar waren grondstoffen. Fransen zorgden voor ontwikkeling (wegen, onderwijs, enz.) om de exploitatie van Vietnam gemakkelijker te maken -> ‘Parijs van het Oosten’ -> er kwam een verfranste elite -> minderheid. De meeste Vietnamezen waren boedhistisch en agrarisch. Z-Vietnam werd de 3e rijstexporteur van de wereld. Fransen waren veel minder sterk aanwezig in het midden en noorden van Vietnam -> minder vruchtbaar en armer. Fransen behandelden de bevolking hier neerbuigend en vaal wreed. Alleen het communisme vormde een bedreiging voor dit koloniale gezag. Leider van de Vietname communisten: Ho Chi Minh (schuilnaam). Ho verwachtte dat de VS een eind zou maken aan de koloniale overheersing -> dat gebeurde niet. Toen kwam hij in aanraking met Lenin, de stichter van het comm. Ho streefde naar nationale onafhankelijkheid. Maar het communisme bracht geen vrijheid, maar onderdrukking -> dit was nog niet bekend. § 2.2 Een koloniale oorlog Hong Kong: Indochinese Communistische Partij -> aanhangers van het communisme o.l.v. Ho -> stichtten de Vietminh., een nationale bevrijdingsbeweging. Voor de buitenwereld was het onbekend dat de Vietminh onder communistische leiding stond -> de Vietminh moest alle nationalistische krachten bundelen, daarna communistische revolutie. Vo Nguyen Giap ging soldaten werven voor een bevrijdingsleger. De Vietminh werd aan het begin van WO2 opgericht. Ho verwachtte na de oorlog een machtsvacuüm -> kans op onafhankelijkheid. Japan (bondgenoot van Du) kon heel Vietnam niet meer onder controle houden -> de Vietminh zorgde voor een algehele opstand -> 2 sept. 1945 riep Ho de onafhankelijkheid uit. De Amerikaanse geheime dienst had de Vietminh geholpen in de strijd tegen Japan. Nog bijna niemand wist dat Ho communist was. In 1945 keerden de Fransen terug naar Vietnam en namen het land geleidelijk weer in. De VS hielp Vietnam niet, ze wisten dat Ho een communist was. Eind 1946 brak er een openlijke oorlog uit tussen Frankrijk en de Vietminh-regering. De Vietminh gebruikte de guerrillatechniek -> lange, bloedige en zenuwslopende oorlog. Tot 1950 kreeg de Vietminh geen hulp van buiten. Dit veranderde door de communistische machtsovername in China. China wilde Vietnam helpen. Stalin wilde ook ineens helpen. China erkende de Dem. Republiek Vietnam. Twee weken later erkende de SU ook. China en de SU steunden Vietnam. De Amerikaanse houding veranderde -> ging Fr. helpen, want volgens de containmentpolitiek moest ook hier het comm. worden gestopt. § 2.3 Het bedrog van Genève In 1945 betaalden de VS al 80% van de Fr. oorlogsinspanningen. Maar een Fr. overwinning kwam niet dichterbij. De oorlogsmoeheid sloeg toe. Daarom besloot men een internationale vredesconferentie in Genève te houden. Onderweg werd er bij Dien Bien Phu in N-Vietnam gevochten. Fr. redde het niet meer, maar de VS weigerde luchtaanvallen uit te voeren. De Vietminh had nu het grootste deel van Vietnam in handen. Fr. trok zich terug, maar de ‘kwestie-Vietnam’ was nog lang niet opgelost. De VS wilde niet dat heel Vietnam comm. werd. Eisenhower legde uit dat Vietnam van levensbelang was; als Indochina valt, zullen Birma, Thailand, Maleisië en Indonesië volgen (dominotheorie). Ze zouden veel hulpbronnen en mensen verliezen. Tijdens de conferentie wisten de VS te voorkomen dat heel Vietnam comm. werd. Er werd afgesproken het land tijdelijk te herverdelen. De Vietminh kreeg het noorden van de 17e breedtegraad, de Fr. (en hun Z-Vietnameze hulptroepen) kregen het zuiden. Er kwam een wapenstilstand. De Fr. beloofden binnen 2 jaar te vertrekken. Vietnam moest neutraal blijven -> mocht zich niet aansluiten bij een militair bondgenootschap. Er zouden nationale verkiezingen in Vietnam komen. Ho was niet tevreden met deze Geneefse Akkoorden, want Vietnam werd niet verenigd en de Vietminh moest grondgebied inleveren. De Vietminh had geen keus, de VS dreigden militair in te grijpen als ze hun zin niet kregen. De SU en China dwongen Ho hier toch mee in te stemmen, er zouden toch nog verkiezingen komen. Maar de Vietminh werd bedrogen, de VS weigerden de slotverklaring te ondertekenen waarin de verkiezingsdatum werd genoemd. De SU en China verzetten zich niet. De SU wilde om Vietnam geen groot conflict met de VS riskeren. China had nu N-Vietnam als een soort bufferstaat tegen het imperialisme. En China vond het prettig dat Vietnam niet te sterk was -> dan kon het Laos en Cambodja ook niet overheersen. § 2.4 Noord en Zuid groeien uiteen In N-Vietnam keerden de comm. in 1954 terug in hun hoofdstad Hanoi. Ze richtten zich voorlopig op de ‘interne revolutie’, de opbouw van het comm. in N-Vietnam. N-Vietnam kwam vrijwel zonder geschoold personeel te zitten, 800.000 mensen vluchtten naar Z-Vietnam. N-Vietnam werd sterk afhankelijk van door China gestuurde managers en technici. Op het platte land organiseerde de comm. partij een grootscheepse campagne om de grond te herverdelen. De campagne liep uit de hand. Duizenden boeren werden vernederd en geëxecuteerd. De campagne leverde ook wat goeds op. Twee miljoen boerenfamilies kregen grond en de rijstproductie nemen toe. In 1958 had de partij het platteland voldoende onder controle. Nu werd er een comm. planeconomie ingevoerd. Het privé-eigendom van de grond werd afgeschaft en de handel en industrie kwamen volledig in staatshanden. Toen de VS N-Vietnam begonnen te bombarderen, kwam de industriële opbouw stil te liggen. In Z-Vietnam wilden de VS een kapitalistische democratie bouwen. Als er een vrij en welvarend Z-Vietnam zou ontstaan, zouden de Vietnamezen wel van hun liefde voor het comm. genezen. Ngo Dinh Diem kreeg deze taak. Omdat Diem niets met de Vietminh te maken wilde hebben, ging hij naar de VS. Daar was hij in contact gekomen met o.a. de latere president Kennedy. Tijdens de conferentie van Genève werd hij tot premier van Z-Vietnam benoemd. Diem trad hard op tegen het comm. De VS pompten veel geld in Z-Vietnam voor economische en militaire steun. Maar Diem gebruikte dat geld om een politiestaat op te bouwen. Voor dem. had hij geen begrip. Hij trok alle macht naar zich toe, benoemde familieleden op sleutelposities en bevoordeelde de katholieke minderheid en de leden van zijn partij. Ambtenaren waren corrupt, de politie perste onschuldige burgers af. De VS deden hier niks tegen, zolang Diem maar succes had in de strijd tegen het communisme. 130.000 Vietminhstrijders waren naar N-Vietnam vertrokken. Ze kamden het land uit, executeerden veel mensen en zetten tienduizenden in concentratiekampen. In 1959 waren in Z-Vietnam nog maar een paar honderd communisten over. Het comm. gevaar leek geweken. Diem werd geprezen door de VS. Er kwam wel wat welvaart in Z-Vietnam, maar die was gebaseerd op de miljardensteun uit de VS. Een eigen industrie kwam niet tot ontwikkeling. De armoede en ongelijkheid op het platteland bleven.