De protestantse hervorming

I.Inhoudstafel
1. De hervorming of reformatie 16de eeuw
1.1 inleiding (corruptie)
1.2 Luther
1.3 Calvijn
1.4 Anglicanisme
1.5 Synthese
2. De contrareformatie (reactie van de kerk)
2.1 Inleiding
2.2 Overeenkomsten van de oecumenische concilie van trente
2.3 Het besluit
3. De Nederlanden 16de eeuw
3.1 De splitsing van de Nederlanden

1.De hervorming of reformatie 16de eeuw

1.1 Inleiding:
In de 15de en de 16de eeuw waren er een tal van ontwikkelingen op het gebied van cultuur wetenschappen, kunst en technologie. Europa gaat hierdoor de moderne tijd in, die andere werelddelen proberen bij te houden.

Er waren ook talloze misbruiken, wantoestanden, oorlogen, bv godsdienstoorlogen,… (=corruptie) die armoede ten gevolge hebben. Deze misbruiken / corruptie waren ook in de kerk te vinden.


Gevolg: Er komt een hervorming zowel in de samenleving als in de kerk, dit dankzij het Renaissance denken, kritisch wetenschappelijk denken en de boekdrukkunst.

Er zijn heel wat mensen die zich voor de hervorming hebben ingezet waaronder Luther en Calvijn

1.2.Luther:
Hoogleraar theologie in de universiteit van Witenberg, hij is een kritisch iemand, beredeneerd alles met het verstand zoals de Renaissance mens.
Hij herdenkt de rooms katholieke leer en ontwikkelt een eigen leer:

- Een aflaat is volgens Luther boerenbedrog, hij gaat naar de slotkapel van Witenberg en hangt op de poort een perkament met 95 stellingen tegen de aflaat.

- Twijfelt aan het bestaan van dogma’s: priesterhiërarchie, kloosterorde, onbevlekt ontvangen, celibaat, heilige verering,…

De kerk wordt woedend, paus stuurt hem de pauselijke bul (waarschuwing), die luther publiekelijk verbrandde. Luther wordt dan maar in de ban geslagen en wordt zelfs gedagvaard op de rijksdag van Worms 1521* (bijeenkomst van alle rijksgrootte en belangrijke vorsten) om verantwoording te geven aan de keizer.
Luther werd verbannen, (in kooi gestopt en zo heeft men geprobeerd hem uit Hamburg te krijgen, maar hij is kunnen ontsnappen)
Hij gaat in tegenoffensief door zijn leer te verspreiden


*rijksdag - Reichstag - Bundestag- Het Duitse parlement

Gevolg: Laag-sociale klasse stappen over op Lutherleer
- De grote orde zagen hier tegenop en sloegen de boerenbevolking neer.

Luther probeert leer te verspreiden onder de Hoge sociale klasse, door hen te overtuigen dat zijn leer beter is, je wordt er ook rijker door -kloosters, landerijen werden verdeeld onder de rijke adel. De helft van de adel bekeert zich.

2de rijksdag: rijksdag van Spiers (1529): eist terugkeer naar rooms katholieke leer, maar adel schrijft brief de” Protestation” ontstaan protestantisme

1.3.Calvijn:
Jurist, die beïnvloed wordt door Luther. Hij geeft een schrift uit (waar naartoe met het geloof).
Franse koning zag gevaar en verbant Calvijn
Calvijn gaat naar Bazel in Zwitserland en wordt daar bisschop. Hij ontwikkelt een religieuze leer, zodat hij protestant wordt

Calvijn Luther
Predestinatie, (voorbestemdheid) Gelooft niet in predestinatie
Staat ondergeschikt aan religie Kerk en staat gescheiden
Zeer strenge leer Minder strenge leer
Veel werken
terug te vinden in: Zwitserland, Luxemburg, Denemarken (40-uur/week)

1.4.Anglicanisme:
Hendrik de 8ste was zeer gelovig en kreeg van de paus “Defensor Fidei” Hij trouwde met een Spaanse princes, maar werd verliefd op hofdame Anna Boleyn (cartoon). Hij mag van de paus niet scheiden. Hij zet zijn clerussen onder druk, die hem uiteindelijk als baas verkiezen. Titel luidt: ‘SUPREME HEAD OF THE CHURCH OF ENGLAND’

Hij legt beslag op alle kerkelijke goederen die hij later terug verkoopt voor een zeer goedkope prijs - Zo slecht is hij niet.
Landerijen werden door Adel en burgerijen opgekocht - Er is een machtsbasis gecreëerd (mensen die hem zullen steunen)

Hij had 3 kinderen
1ste kind: katholiek opgevoed
2de kind: protestant opgevoed
3de kind: anglicaans (vorst= baas van de kerk) opgevoed

Anglicanisme inhoud - protestant (leer)
Anglicanisme inhoud - Katholiek (verpakking)

LEESTEKST EXAMEN: Van Renaissance tot hervorming van christendom tot islam 16de -21ste eeuw

1.5.Synthese:
Lutherse leer Calvinistische leer Anglicanisme
Oorsprong
Hamburg Frankrijk-Zwitserland Engeland
Reden Corruptie in de rooms katholieke kerk Corruptie + werk van Luther Koning wou scheiden maar mocht niet van de paus.

Hoe - Een perkament met 95 stellingen tegen de aflaat.
-Verdelen van kloosters, landerijen onder de rijke adel.

-…
-Geschrift van Calvijn

-Clerussen onder druk zetten
- kerkelijke goederen goedkoop verkopen aan adel
Tegenwerker Paus en keizer
Franse koning Paus

2.De contrareformatie

2.1Inleiding
Na de aanvallen van Luther, Calvijn en Hendrik de 8ste, zag de kerk in dat ze dringend wat aan het rooms katholieke geloof moet hervormen, de contrareformatie. Het oecumenische (van alle kerken) concilie (vergadering van regionale Christelijke leiders/ambtsdragers) van Trente was hierbij een duidelijk voorbeeld. Er werd heel wat overeengekomen op deze vergadering

2.2.Overeenkomsten van oecumenische concilie van Trente
-De traditionele leer werd bevestigd

- qua geloofbelijdenis verandert er niets

-De wantoestanden in de eigen kerk werden weggewerkt
- Strengere eisen voor geestelijken (celibaat en verbod van cumuleren van functies)

-Priesters en gelovigen kregen dezelfde voorlichting
- Heilige geschriften (vulgata) in volkstaal omgezet
- Index, lijst met dingen die je niet mag lezen

-De inquisitie werd opnieuw ingesteld
- inquisitie is een kerkelijke rechtbank die als functie het opsporen van ketters heeft
*inquisitie

-Nieuwe kloosterorde
- bv Jezuieten: oorspronkelijk strijders van Christus -> militaire orde
nu meer onderwijs
*de jezuieten

2.3.Besluit
De contrareformatie bereikte slechts gedeeltelijk haar doel
- ja, stop van de opmars protestanten
- neen, Alle gebieden die protestants waren bleven protestants.

(Nog minpunten: verzwakte kerk, pauselijke gezag nam af, vorsten mengden zich in kerkelijke gelegenheden, invloed vorst belangrijker dan die van paus)

3.De Nederlanden (16de eeuw)

3.1 De splitsing van de Nederlanden
--------------------------------------------------------------------------------------------------------------->

A) de Nederlanden B) De Bourgondische Nederlanden C) gevolg in 15de eeuw
9de-10de eeuw 14de eeuw

D) Habsburgse rijk

A) De Nederlanden 9de -10de eeuw

Vlaanderen was een “graafschap” dat verdeeld werd in het Karolingische rijk

B) De Bourgondische Nederlanden 14de eeuw

Huwelijk= zakelijk contract - proberen zo goed mogelijk zaken te doen

Huwelijkspolitiek: Een rijke graaf van Vlaanderen had een dochter die trouwde met de zoon van de koning van Frankrijk

Er worden altijd dingen meegenomen in het huwelijk (soort bruidsschat)
Vrouw nam: Landen van herwaarts man: landen van derwaarts
Vlaanderen Bourgondië

C) evolutie in de 14de eeuw

Er werden extra gebieden verovert, geërfd en of gekocht (Nederland, België, Luxemburg, Bourgondië en noord Frankrijk)

1477 grootste expansie ooit


(Karel de Stoute) wil kloof tussen Nederlanden en Bourgondië dichten, hierdoor moet hij Elzas en Lotharingen in zijn bezit krijgen. Dit lukt hem

Problemen:
- Nederlaag bij poging verovering Zwitserland
- Lotharingen onafhankelijk
- belegering lotharingen (nancy) Karel de Stoute sneuvelt (met kruisboog waarschijnlijk zit Franse koning hierachter

Het groene is Bourgondische Nederlanden

Dochter Maria van Bourgondië volgt hem op, Bourgondië is zwak en wordt door de Franse koning ingenomen. Maria trouwt met Maximiliaan van Oostenrijk (zoon van Duitse keizer)

Politiek= opkomen voor eigen belangen

Frankrijk wil Nederlanden overnemen, maar Duitsland verdedigt Nederlanden - Habsburgse rijk