Marktgedrag

Er is prijsregulering als het marktmechanisme niet vrij kan werken.

Vakbonden moeten voorzichtig te werk gaan: Een loonstijging is wenselijk, maar een te hoge looneis kan ten koste gaan van de werkgelegenheid. Door als collectief te onderhandelen kunnen vakbonden een hoger loon afdwingen dan wanneer elke werknemer individueel zou onderhandelen. De lonen kunnen hierdoor stijgen tot boven het evenwichtsloon, waardoor er werkloosheid ontstaat.

Het minimumloon onder het evenwichtspunt heeft geen zin, want het loon zal dan altijd stijgen tot dat punt-->Minimumloon ligt boven evenwichtspunt.

Hoofdstuk 2

Monopolie: Er is één aanbieder. Deze biedt als enige een bepaald product aan, er zijn dus geen concurrenten.

Patenteren: Een bedrijf heeft een octrooi gekregen. Een octrooi/patent is het exclusief recht op de commerciële exploitatie van een uitvinding. Een octrooi geeft een prikkel om te innoveren.

Wettelijke monopolie= Het monopolie heeft een wettelijke basis(octrooi). Deze kunnen last hebben van piraterij--> Vervalsingen.

Natuurlijke monopolie= Schaalvoordelen zorgen ervoor dat er maar plaats is voor één speler op de markt--> De nieuwkomer is niet in staat voldoende schaalgrootte te creëren om winst te maken. Dit komt door verzonken kosten. Verzonken kosten zijn kosten die je niet meer terug kunt verdienen wanneer je stopt met de productie. Hoe hoger de verzonken kosten, hoe groter de toetredingsbarrière op de markt.

Een monopolist kan zelf zijn prijs bepalen. Bij het vaststellen van de prijs zal hij er rekening mee houden dat als de prijs te hoog is, klanten zullen kiezen voor een substituut.

De prijsafzetlijn heeft bij een monopolist een dalend verloop.

Bij de markt van volledige mededinging is de TO-lijn een stijgende rechte lijn. Bij monopolie is de TO-lijn een bergparabool.

Een monopolist kan blijvend winst behalen, dit kan bij de markt van volledige mededinging niet. Een monopolist kan zijn verkoopprijs vaststellen boven de marginale kosten.

TO=TK-->Break-evenpunt.

Een monopolie dat wordt beschermd door een patent is tijdelijk.

Bij een simultaan spel nemen de spelers tegelijkertijd hun beslissing-->Opbrengstenmatrix.

Een spel waarin de spelers na elkaar beslissen, noemen we een sequentieel spel-->Weergeven in een boomstructuur(Beslisboom).

Door zelfbinding overtuig je de andere partij dat je je aan je dreigement of belofte zult houden. Als je je niet bindt, kun je reputatieschade oplopen.

Dus een monopolie heeft:

De concentratiegraad geeft aan hoe groot het gezamenlijke marktaandeel is van de grootste aanbieders in een bedrijfstak. Als hun aandeel groot is, mag worden verwacht dat ze een sterke invloed hebben op het marktgedrag van de overige aanbieders. De meest invloedrijke aanbieder is de marktleider.

Elke aanbieder heeft een prijsafzetfunctie waarin de afzet niet alleen afhangt van de prijs van het product maar ook van de prijzen van de concurrentie.

Net als het natuurlijke monopolie is het oligopolie vaak gebaseerd op schaalvoordelen. Terwijl er bij monopolie slechts plaats is voor één aanbieder is er bij oligopolie ruimte voor enkele aanbieders.

Alleen bedrijven die op grote schaal produceren, kunnen zich staande houden op een oligopolistische markt. Een toetreder zal eerst een afzetmarkt moeten opbouwen. In deze opbouwfase zal hij niet kunnen profiteren van schaalvoordelen. De schaalvoordelen die de gevestigde aanbieders genieten, werken op die manier als een toetredingsbarrière. De barrière is extra moeilijk te doorbreken als de investeringen kunnen leiden tot verzonken kosten.

Om de concurrentieslag op lange termijn niet te verliezen, wordt de oligopolist gedwongen tot innovatie. Op oligopolitsische markten wordt daardoor veel geïnnoveerd. Om de verworven kennis af te schermen van de concurrentie worden er octrooien op aangevraagd.

Bij hun onderlinge concurrentie houden ze rekening met elkaars strategie. Het reageren op elkaar is kenmerkend voor een oligopolie.

Bij een prijzenoorlog beconcurreren de aanbieders elkaar met voortdurende prijsverlagingen. Kartel: aanbieders maken afspraken met als doel de onderlinge concurrentie te verminderen. Deze zijn wettelijk verboden, want overheden willen concurrentie bevorderen.

De winnaars van een prijzenoorlog zien hun marktaandeel toenemen ten koste van de verliezers, die uiteindelijk failliet kunnen gaan. De risico's van een prijzenoorlog zijn groot, daarom willen bedrijven vaak geen prijzenoorlog voeren. In plaats van een prijzenoorlog kiezen ze meestal voor productdifferentiatie. Het product krijgt een onderscheidend kenmerk, waardoor klanten zich aan het product gebonden voelen en de aanbieder zijn marktaandeel kan veiligstellen of uitbreiden.

Bij heterogene producten heeft elke aanbieder een eigen klantenkring.

Als bedrijven elkaar beconcurreren met de prijs is er prijsconcurrentie.

Als twee aanbieders overeenkomen hun producten niet onder een afgesproken prijs te verkopen ontstaat er een prijskartel. De afgesproken prijs is voor beide aanbieders even hoog, zodat geldt Pa=Pn=P. Hierbij is P de kartelprijs.

De hoge prijs komt alleen tot stand als de twee aanbieders samenwerken. Omdat kartelafspraken wettelijk verboden zijn, is het afsluiten van een bindend contract een probleem.

De toezichthouders hebben een effectieve manier bedacht om kartels op te sporen: De onderneming die als eerste geheime afspraken meldt, krijgt geen of een lage geldboete.

Prijskartels zijn vaak niet stabiel. Naarmate het aantal deelnemers groter is, neemt de kans toe dat een van de kartelleden zich niet aan de afspraak houdt of zelfs de andere leden van het kartel verlinkt. Bij een herhaald gevangenendilemma kan op den duur samenwerking ontstaan. Daarvoor is nodig dat een van beide spelers de tit-for-tatstrategie volgt en de andere speler daarin meegaat.

Vooral als uitbreiding van de productiecapaciteit niet gemakkelijk is, zullen ondernemingen elkaar op hoeveelheid beconcurreren-->Hoeveelheidsconcurrentie. De capaciteit wordt gebaseerd op de verwachte toekomstige afzet. Als deze verkeerd wordt geschat, kan dat gevolgen hebben voor de kostprijs en de winst.

In het homogeen duopolie kunnen de aanbieders ervoor kiezen om grote hoeveelheden aan te bieden in een poging de ander weg te concurreren. Omdat de collectieve vraagcurve een dalende lijn is, zal er alleen maar meer verkocht kunnen worden bij een lagere prijs. Als een aanbieder zijn prijs verlaagt en de andere reageert niet, trekt de aanbieder met de laagste prijs alle vragers naar zich toe. De concurrent wordt dus gedwongen mee te gaan met de prijsverlaging. De prijsoorlog kan er in het uiterste geval toe leiden dat de prijs daalt tot het niveau van de MK.

In plaats van elkaar te beconcurreren kunnen bedrijven ook kiezen voor samenwerking in een kartel. Het kartel kan het aanbod zodanig beperken dat de gezamenlijke winst maximaal is-->Productie- of hoeveelheidskartel. In feite functioneert zo'n kartel als een monopolie. Het enige verschil met een monopolie is dat bij het kartel afgesproken moet worden hoe de productie over de twee deelnemers wordt verdeeld.

Simultaan: De partijen hebben geen informatie over elkaars keuze.

Een evenwicht is een keuzecombinatie die door beide bedrijven zal worden geaccepteerd, omdat geen van beide zich kan verbeteren.

Nash-evenwicht: Gegeven de keuze van de ander kan geen van beide spelers zich verbeteren. Het Nash-evenwicht hoeft niet het hoogste resultaat te zijn. Een spel kan meerdere Nash-evenwichten hebben.

Nash-evenwicht: Gegeven de keuze van de ander kan geen van beide spelers zich verbeteren. Het Nash-evenwicht hoeft niet het hoogste resultaat te zijn. Een spel kan meerdere Nash-evenwichten hebben.

Een evenwicht in dominante strategieën is altijd een Nash-evenwicht, maar niet elk Nash-evenwicht is een evenwicht in dominante strategieën. Ook zonder dominante strategie kan er dus een Nash-evenwicht zijn.

Zelfbinding is een manier om een spel naar je hand te zetten. De zelfbinding gaat altijd vooraf aan het eigenlijke spel. Het is de bedoeling om de keuze van de ander te beïnvloeden. Daarom moet de zelfbinding bekend zijn bij de tegenspeler. Als dat niet zo is, dan kan de tegenspeler er geen rekening mee houden. Zelfbinding kan voorwaardelijk en onvoorwaardelijk zijn. Onvoorwaardelijke zelfbinding: Een speler legt zich vast ongeacht wat de tegenspeler zal doen. De speler beperkt zijn eigen keuzemogelijkheden in de hoop daarmee de keuze van zijn tegenspeler te beïnvloeden in zijn eigen voordeel. Voorwaardelijke zelfbinding: Dreiging of belofte. De actie wordt alleen dan uitgevoerd als de tegenspeler aan de gestelde voorwaarde voldoet.