Biologie samenvatting klas 2 havo/vwo hoofdstuk: 9.2, 9.3 & 9.4

Samenvatting Biologie 9.2

• Lichaamsprocessen nodig voor in leven te blijven -> kan alleen bij juiste omstandigheden -> Wat doet je lichaam daarvoor?
• Stoffen in bloed meten (te veel = Verwijderen/uitscheiden, te weinig = aanvullen)
• Uitscheidingsorganen: Longen, lever, nieren, huid
• Je lichaam heeft glucose nodig – glocose is brandstof voor je lichaam (energie), daarom moet je altijd genoeg glucose hebben -> regeling: Insuline en glucagon (hormonen) -> aangemaakt in alvleesklier.
• Regeling glucagon en insuline:

• Suikerziekte/Diabetes = Regeling glucose werkt niet goed, Gevolgen: Moe en Slap, ze moeten zelf de hoeveelheid glucose in het bloed regelen. 2 soorten diabetes: Type 1 = Alvlees klier maar onvoldoende insuline, Type 2 = Ongevoelig voor insuline

(Hierdoor werkt het hormoon niet goed) vaak bij mensen die weinig bewegen

• Je lever zorgt voor: Opbouw, omzetting, afbraak, opslag,

Leverslagader: Bloed + Zuurstof naar lever, Poortader: bloed met stoffen die in darmen zijn opgenomen komen hierdoor, daarna wordt het afgevoerd naar de lever ader hier spelen 4 processen af:

1. Eiwitten worden aminozuren, Glucose -> vet -> cholestorol
2. Te veel aminozuren -> afbreken dan ontstaat ureum (afvalstof) , giftige stoffen afbreken
3. Via gal worden er stoffen uitgescheid: bilirubini (versleten rode bloedcel, homoglobine -> bilirubine)mengt met gal – uitgescheid via ontlasting
4. Lever slaat glycogeen en ijzer op

• Via je nierslagaders komt bloed+afvalstoffen in nieren. Afvalstoffen: Giftige stoffen en ureum, te veel zouten en vitaminen, stoffen die overbodig zijn. Nieren filteren afvalstoffen uit bloed+water=urine -> via urineleiders naar je blaas -> urinebuis

Samenvatting 9.3

• Drie fucties huid: Je lichaam op temperatuur houden, beschermen vuil & ziekteverwekkers & zon.
• Je huid bestaat uit 3 lagen

1. Opperhuid: bestaat uit; hoornlaag (slijt steeds)en kiemlaag (vult hoornlaag aan)
2. Lederhuid: Spieren,Talgklieren soepel houden huid), zweetklieren & bloedvaten (lichaamstempratuur regelen)zinguigen(voelen->doorgeven hersenen) haarzakjes
3. Onderhuidse bindweefsel; bloedvaatjes en zenuwen en opgeslegen vet

• Lichaamstemperatuur: 37, Afkoelen: Bloedvaatjes wijder, meer bloed, zweetklieren maken zweet, Warmer worden: Bloedvaatjes worden nauwer, rillen -> spieren bewegen = warmte, kippenvel geen functie, klein vetlaagje beschermt tegen kou
• Hoe geneest een wondje: zie plaatje
• Zon geeft uv straling -> aanraking huid -> maakt pigment, hierdoor wordt je bruin & beschermt tegen zon. Hoe donkerder je huidskleur hoe meer pigment en hoe minder snel je verbrand. Als uv straling cellen beschadigd -> huidkanker (ophoping cellen: Gezwel of Tumor). Kind is gevoeliger, als je hoornlaag dan beschadigd is de kans op huidkanker later groter. Hoe ontstaat kanker:

1. Cel -> kankercel (wordt vaak weggehaald door je lichaam)
2. Als dat niet zo is blijft de cel delen, vorming gezwel of tumer -> dringt andere weefsels binnen -> werking orgaan verstoren
3. Groeit aan rand bloedvat -> afbreken tumorcellen -> stromen mee met bloed -> zo komen ze op andere plekken in je lichaam: Uitzaaiing

Samenvatting 9.4

• Aanraking micro-organismen: Bacteriën (Giftige stoffen -> ontstekingen), Schimmels (Giftige stoffen), Virussen (Dringen cellen binnen -> vermeerderen -> Stukgaan -> Verkoudheid of griep). Deze ziekteverwekkers komen in je lichaam via mond, neus, wondjes. Dan heb je een besmetting/infectie. Vb van infectieziektes: Verkoudhuid/Griep kan ook in combinatie.
• Hoe wordt je ziek, 1. Besmetting (Je krijgt het virus), 2. Incubatie (Tijd dat je het wel hebt maar nog niet ziek bent), 3. Symtonen (Je krijgt verschijnselen), 4. Diagnose (Vast stelling of je de ziekte hebt), 5. Prognose (Hoe lang ben j.e nog ziek) 6. Genezen
• Als je ziek bent -> uitschakeling ziekteverwekkers (afweer) -> gebeurt door witte bloedcellen (ontstaan: Botten, rijpen: Lymfeklieren. 2 soorten witte bloedcellen: Vreetcellen & antistoffen
• Vreetcellen: In wond komen bacterien -> ontsteking, Vreetcellen gaan uit de haarvaten -> Bacterien insluiten -> verteren, er komt pus/etter uit de wond

Antistofcellen: Als je infecie hebt -> maken antistoffen -> Schakelen ziekteverwekkers uit en vreetcellen eten ze daarna op.

Witte bloedcellen herkennen ziekteverwekkers aan eiwitten (antigenen). Antigenen ziekteverwekker horen niet in het lichaam, wordt herkent als lichaamsvreemd -> antistof maken. Voor elke ziekteverwekker speciaal soort antistof die past op antigen

• Verhoging: 37,5-38, Koorts 38>. Lichaamstemparatuur wordt geregeld door hypothalamus(deel hersenen die onder grote hersenen ligt). Temparatuurzintuigen meten de temparatuur -> geven daar aan hypothalamus. Zodra je het te warm of koud hebt, begint hypothalamus bij te stellen. Ziek = wittebloedcellen maken stofjes -> temperatuur hoger-> bloed stroomt sneller -> afvalstoffen ziekteverwekkers voer je ook sneller af 42 > enzymen gaan kapot
• Verschillende manieren van immuun worden:

1. Door besmetting met een ziekteverwekker

Herkenning ziekte -> sneller juiste antistoffen, je bent immuun voor die ziekteverwekkers omdat je zelf antistoffen maakt: Actieve immuniteit

1. Door vaccinatie met antigenen

Verzwakte ziekteverwekkers worden in je bloed gespoten -> niet ziek maar je maakt wel antistoffen aan -> omdat je zelf antistoffen maakt is het: Actieve immuniteit.

1. Door een injectie met antistoffen

Ziek of gebeten door giftige slang is het te laat om te vaccineren -> je krijgt een seruminjecti (prik met antistoffen voor de ziekteverwekker) snel immun, maar voor een korte tijd, omdat je lichaam zelf geen antistoffen maakt is dit Passieve immuniteit.