Hoofdstuk 5

Paragraaf 1
- De VS hebben vooral gematigde klimaten. Een deel van het land heeft weinig relief en het land is rijk aan delfstoffen.
- Delfstoffen zijn stoffen die uit de aardkorst gewonnen worden om geld mee te verdienen. Ze worden bijvoorbeeld gebruikt als brandstof, als bouwmateriaal en als grondstof voor allerlei producten.
- Er zijn drie soorten delfstoffen; vaste delfstoffen (steenkool, goud), vloeibare delfstoffen (aardolie) en gasvormige delfstoffen (aardgas).
- Grote welvaart in VS: heeft te maken met de Kenmerken van de Amerikaanse cultuur (American way of life);

- De Amerikaan streeft naar een zo groot mogelijke welvaart. Belangrijk; produceren, veel geld verdienen, een goede carrière.
- Hij streeft ook naar een grote onafhankelijkheid. Dat blijkt uit bijvoorbeeld uit de mate van zelfvoorziening van voedsel, energiebronnen en industrieproducten.
- de inwoners van de VS hebben de gunstige natuurlijke omstandigheden goed benut. Een groot deel van het land is in gebruik voor landbouw en er worden veel delfstoffen gewonnen.
- De grootste:
- Aardolieproductie in Texas
- Aardgasproductie in Texas
- Steenkoolproductie in Wyoming
- Ijzerertsproductie in Minnesota
- VS hebben goed gebruik gemaakt van natuurlijke rijkdommen. Blijkt uit:
In de wereld hebben de VS een hoog aandeel in de productie van landbouwgoederen. Ook worden de energiebronnen goed gebruikt. Hier wordt veel geld mee verdiend.
- Het westen van de VS is minder geschikt voor landbouw dan het oosten:
- Het westen van de VS heeft een veel droger klimaat en veel meer reliëf.
- Waarom wonen in en rond Salt Lake City veel mensen-

- Salt Lake City ligt in een dal aan een meer. Het gebied rond de stad is rijk aan delfstoffen. De stad heeft dus goede ontwikkelingskansen, zeker als je het vergelijkt met het omringende gebied. Dat is namelijk droog en heeft veel reliëf.

Paragraaf 2
- 1600:
- eerste Europese kolonisten trokken Noord-Amerika binnen
- Amerika werd bewoond door bewoond door één tot vier miljoen indianen, die leefden van visserij en landbouw.
- 1600-1820:
- In deze tijd vestigen zich een heleboel mensen in de VS. Hier wonen nu dus de indianen, de Europeanen en de Afrikaanse slaven.
- 1820: VS waren nog steeds zeer dunbevolkt
- Na 1960 ging de immigratie van de VS in hoog tempo door. Het aantal West-Europeanen nam af. Vooral deze twee groepen kwamen naar de VS:
- Aziaten zijn gemiddeld hoog opgeleid en zijn over het algemeen succesvol in de VS. Vaak zijn het politieke vluchtelingen of kinderen van Amerikaanse soldaten die vochten in bijvoorbeeld Vietnam
- Hispanics zijn mensen die zelf geboren zijn in Latijns Amerika of van wie de ouders of voorouders uit dat werelddeel komen. Velen spreken als eerste taal Spaans, Vaak zijn het economische vluchtelingen zonder veel scholing. In de VS werken ze vooral in de lager betaalde banen.
- Tot 1900 werden de VS gekenmerkt door integratie. Tot die tijd waren de immigranten vooral afkomstig uit West-Europa. Een begrip uit die tijd:

- Melting pot; mensen uit verschillende culturen integreren tot één culturele groep (uitzondering; slaven en hun nakomelingen).
- In de VS is nu een multiculturele samenleving; groepen mensen met verschillende culturele achtergrond, die samenleven in één land met behoud van eigen cultuur. Daar hoort in de VS de term salad bowl bij. Dit is dus een mix van culturen en godsdiensten.
- Verband tussen integratie en melting pot: door integratie ontstaat een melting pot
- Indianen zijn de oorspronkelijke bewoners van de VS. Zeer veel blanken vestigden zich daar om politieke, economische en godsdienstige redenen. Veel Afrikanen komen als slaven naar Amerika.
- De meest recente immigranten komen uit Azie en met name uit Latijns Amerika. Hispanics hopen in de VS op een beter bestaan.
- De verschillende bevolkingsgroepen wonen niet gelijkmatig over de VS verspreid. Hispanics wonen vooral in de zuidelijke stater, negers in de grote steden, indianen in de reservaten in droge gebieden. Ze willen namelijk zo dicht mogelijk bij hun land van herkomst wonen.
- Verband tussen welvaart en integratie: hoge welvaart versnelt de integratie

Vaardigheden blz. 108-109
- Beantwoorden van verklarende aardrijkskundige vragen m.b.v. 5 deelvragen:
• Waar ligt het gebied- (waar)
• Om welk verschijnsel gaat het- (wat)
• Hoe is dat verschijnsel in het gebied- (hoe)
• Waarom is dat in het algemeen zo- (waarom)
• Klopt die algemene regel ook voor het door jou onderzochte gebied- (conclusie)
- Een verklarende aardrijkskundige vraag zoekt naar een verklaring van het ontstaan of de ontwikkeling van verschijnselen in een gebied.
- Soorten verklarende aardrijkskundige vragen: Je zoekt naar een verklaring van:

• Een algemeen kenmerk
• Kenmerken van verschijnselen of gebieden
• Overeenkomsten tussen verschijnselen of gebieden
• Verschillen tussen verschijnselen of gebieden
• Verbanden tussen verschijnselen of gebieden
- Invalshoek
• natuurlijke (fysische)
• politieke
• culturele
• economische

Paragraaf 3
- Multinationals
• Dit is een internationaal opererend bedrijf met vestigingen over de hele wereld.
• Worden vaak gezien als de machtsfactor in de wereld:
Multinationals zijn onderdeel van de wereldeconomie. Ze hebben dus invloed op wat er economisch gebeurt in allerlei gebieden. Soms zelfs meer dan regeringen.
• Redenen voor multinationals om zich in andere landen te vestigen:
- Toegang krijgen tot een markt om daar producten te verkopen;

- Benutten van lage lonen.
• 5 grootste multinationals op aarde:
- General Motors (VS)
- Ford Motor (VS)
- Exxon (VS)
- Shell (NL/Brits)
- IBM (VS)
- NAFTA (North Atlantic Free Trade Agreement)
• Leden: Canada, VS, Mexico
• Doel: afzetmarkt vergroten (zo groot mogelijke handelszone creëren)
• VS heeft de grootste macht in de NAFTA: VS heeft de grootste wereldeconomie en daarmee de meeste macht in handen.
• Andere economisch samenwerkende organisaties:
- OPEC: oil producing economies
- EU
- OAM: organisatie arabische Maghreb
• Twee voordelen van de uitbreiding van de NAFTAvoor de VS:
- Meer klanten voor bedrijven

- Meer werkgelegenheid
- Het vrijhandelsgebied wordt veel groter, waardoor er ook veel meer handel gaat plaatsvinden.
• Nadeel van de uitbreiding van de NAFTA voor de VS:
- Het kan zijn dat buitenlandse bedrijven een gedeelte van de productie overnemen van Amerikaanse bedrijven. Er zijn nl. geen handelsbelemmeringen meer  verlies van de werkgelegenheid.
- Luchtvervuiling
• VS één van de grootste vervuilers:
Als grootste economie van de wereld produceert de VS veel goederen. Dit gebeurt voornamelijk in fabrieken.  zorgen voor veel vervuiling
• Veel Amerikaanse bedrijven zijn tegen strengere milieuwetten:
Óf ze moeten hun productie beperken óf ze moeten allerlei kostbare maatregelen nemen om veel schoner te produceren. Dit kan ten koste gaan van de concurrentiepositie.
- VN: Verenigde Naties
• Doel: vrede en veiligheid in de wereld handhaven door politieke, economische en sociale samenwerking
• Veiligheidsraad van de VN: voert militaire acties uit
- NAVO: Noord-Atlantische Verdragsorganisatie

• Militair bondgenootschap
• Doel: de vrijheid en veiligheid van lidstaten verzekeren met politieke en militaire middelen
• Taak: zorgen voor een veilig en stabiel Europa, waarbij de steun van de VS belangrijk is.

Paragraaf 4
- Stedelijk gebied van San Fransisco is erg uitgestrekt. Waarom- San Fransisco ligt ingeklemd tussen de Grote Oceaan en de San Fransisco baai. De Amerikaan is erg mobiel, hij overbrugt zonder problemen relatief grotere afstanden. Na langere tijd zie je dit terug in het bebouwingspatroon.
- Belangrijke stedelijke gebieden: Detroit, San Fransisco, St. Louis, Seattle, Houston, Washington/New York
- Een welvarend stedelijk gebied in de VS kan plotseling getroffen worden door een economische crisis. 3 verklaringen hiervoor:
• Geringe invloed van de centrale overheid
• Internationale oriëntatie
• Opkomst van foot-loose bedrijven: Dit zijn bedrijven waar vestigingsplaats factoren niet belangrijk zijn. Voor het functioneren van het bedrijf maakt het niets uit waar het gevestigd is. Eventuele vestigingsplaats voordelen leveren het bedrijf blijkbaar geen extra geld op.
- Noordoosten werd het centrum van de VS.
• Fysische verklaring: veel natuurlijke havens en er zijn veel delfstoffen te vinden in het noordoosten
• Verklaring m.b.t. de ligging: het gebied ligt gunstig t.o.v. Europa, ook een korte ligging bij de Atlantische oceaan

- Agglomeratie-effect: als het goed gaat in een gebied, trekt zo’n gebied mensen en bedrijven aan, deze nemen geld en kennis naar zo’n gebied mee. Hierdoor kan zo’n regio zich nog verder ontwikkelen. Dit proces herhaalt zich meerdere malen.
- Vier fasen die het noordoosten heeft doorlopen:
• Opkomst 1800-1900 95% van de handel is gericht op Europa
• Bloei 1900-1960 vanuit alle delen van de VS vestigen mensen zich in het noordoosten op zoek naar werk en welvaart
• Crisis 1960-1985 door slechte bereikbaarheid kiezen bedrijven een ander gebied
• Herontdekking na 1985 beter benutten van de sterke kanten van het gebied zorgt voor economisch herstel

- Delfstoffen die in het noordoosten gewonnen worden: steenkool, aardolie, aardgas
- De politieke macht van het noordoosten blijkt uit de aanwezigheid van:
• Het Witte huis en het kapitool en Zetel van de VN (= internationale organisatie)
• Internationaal monetair fonds (IMF)
- Het noordoosten is nog steeds het centrum van de VS.
• Het heeft de meeste industrie
• Grootste bevolkingsdichtheid
• Hoogste gemiddelde inkomens
• Vanuit daar wordt geregeerd  politieke macht
• Meeste hoofdkantoren van grote bedrijven zitten daar
- Sunbelt

• De zuidelijke gelegen zonnige staten in de VS van Florida tot Californië
• Leden: Californië, Arizona, New Mexico, Texas, Louisiana, Mississippi, Alabama, Georgia, Florida, Arkansas, Oklahoma
- Pacific Rim
• Het gebied in en rond de Grote oceaan, dat economisch een snelle groei doormaakt
• Werelddelen die daarin liggen: Noord-Amerika, Zuid-Amerika, Azië, Oceanië
• Een crisis in Azië - gevolg voor stedelijke gebieden in Californië:
Een crisis in Zuid-oost Azië kan betekenen dat ook Californië hieronder lijdt. Californië is nl. sterk gericht op de Pacific Rim. Bij een crisis in Zuidoost-Azië zal er ook economische achteruitgang zijn in Californië.
- Groeipolen:
• Gunstige ligging
• Productiekosten beneden landelijk gemiddelde
- Twee verschillen tussen Seattle en Atlanta:
• Seattle - noordwesten en Atlanta - midden van de VS
• Er zijn grote klimaatverschillen
- Twee overeenkomsten tussen Seattle en Atlanta:
• In beide steden is de bevolking snel gegroeid
• In beide steden zitten hoofdkantoren van grote bedrijven
- Phoenix is voor bedrijven een gunstige vestigingsplaats:
• Het heeft goede verbindingen

• Het ligt in de Sunbelt
• Er wordt in de omgeving zilver, koper en goud gewonnen

Herhaling
- De snelst groeiende bevolkingsgroep in de zuidelijke staten van de VS zijn de hispanics.
- Economische samenwerking tussen de VS en de buurlanden is geregeld in de NAFTA.
Seattle is een stedelijk gebied dat een snelle economische groei doormaakt. Seattle is dus een groeipool, die zijn groei mede te danken heeft aan de ligging aan de Grote Oceaan in de zogenaamde Pacific Rim.