2.4 Ak 4Havo Samenhang: ontwikkeling en werk

2.4 Samenhang: ontwikkeling en werk

dinsdag 16 april 2024

14:59

Economische wereldsysteem veranderd

• Na 1800 -> economische banden tussen landen in de wereld worden beter
  • Dit had gevolgen voor de verdeling in welvaart -> 3 hoofdgroepen
    • Centrum = rijke (vaak westerse) landen zoals Nederland
    • Semiperiferie = laatste 25 jaar snel ontwikkeld maar nog niet heel rijk zoals China
    • Periferie = arme (niet ontwikkelde) landen als Tsjaad
  • Samen is dit een economisch wereldsysteem
    • Verschillen tussen centrum en periferie zijn het grootst

Het centrum-periferiemodel

• Er zijn oorzaken voor ongelijke welvaart: 2 groepen
  • Interne oorzaken (binnenslands)
    • Natuurlijke oorzaken -> bergachtig, onvruchtbare grond, geen toegang tot zee
    • Economische oorzaken (oorlog, slecht bestuur of corruptie)
      • Vaak alles samen -> visuele cirkel van armoede
  • Externe oorzaken (oorzaken van buiten het land)
    • Vaak door de relatie met centrumlanden
    • Centrum-periferie model, ongelijke uitwisseling van
      • Goederen: goedkope export naar centrumlanden en die dan dure eindproducten verkopen
      • Arbeid: laag opgeleid -> periferie, hoog opgeleid -> centrum
      • Kapitaal: investeringen/leningen -> centrum, schulden -> periferie

Kolonialisme en de internationale arbeidsverdeling

• 19e eeuw -> rijke landen ontwikkelden snel door de industrialisatie
  • Bijvb in het verenigd koninkrijk (VK/uk)
• Door die snelle ontwikkeling steeg de vraag naar voedsel en grondstoffen
  • Bij de VK/uk kwam dit uit explotatiekolonien (vooral om grondstoffen en voedsel uit te halen -> bijvb brits Indië) (vaak ook arme landen)
• Australië was voor de VK/uk een vestigingskolonie
  • Werd gezien als nieuwe vaderland
• Na WO2 -> snelle dekolonisatie (koloniën werden afgebroken)
• 1965 -> export pakket van arme landen bestond vooral uit grondstoffen (nog geen 20% industriële goederen waarde)
• Daarna -> industrialisatie kwam in centrumlanden
  • Veel bedrijven verhuisden naar lagelonenlanden
    • Aandeel industriële goederen van periferie landen steeg daarom naar 40%
• Na 1970 -> verandering internationale arbeidsverdeling (specialisatie van de werkgelegenheid in delen van de wereld)
• Tot 1980 -> wereld was vrij overzichtelijk
  • Want als een land zich ontwikkelde gaat de industrie en dienstensector omhoog ten koste van de landbouw