Gevolgen echtscheiding
Maatschappijleer
Profielwerkstuk
Inleiding
Onze motivatie voor het kiezen van dit onderwerp is dat wij kinderen altijd al heel leuk vonden en dus erg geïnteresseerd zijn in het opvoeden van kinderen en alles wat daar bij komt kijken. Daarom willen wij ook graag studeren aan de Pabo (Elisa) en Pedagogische wetenschappen (Kim-An). Dus dit werkstuk sluit prima op onze vervolgopleidingen aan. We hebben gezocht naar een onderwerp dat te maken zou hebben met de veranderingen in het gedrag van kinderen. Omdat dit te algemeen is hebben we ons onderwerp gespecialiseerd naar: de gevolgen van een echtscheiding.
Onze hoofdvraag is dan ook: Wat voor een invloed hebben de aspecten van een echtscheiding op de kinderen?
Dit gaan wij onderzoeken aan de hand van de volgende deelvragen:
Deelvraag 1: Wat zijn de ontwikkelingen van de afgelopen 10 jaar van het aantal echtscheidingen en de hulpverlening aan deze gezinnen/kinderen?
Deelvraag 2: Wat zijn de gevolgen van echtscheiding voor kinderen en is er een verschil voor kinderen van boven en onder de 10 jaar?
Deelvraag 3: Wat voor invloed heeft het beginnen van een nieuwe relatie op het gedrag van de kinderen?
We hebben juist voor dit onderwerp gekozen om dat er op moment veel echtscheidingen voorkomen en omdat er wordt gesproken over ernstige gevolgen voor kinderen.
Wij willen graag onderzoeken of dit ook echt het geval is en wat dan die gevolgen zijn.
Allereerst gaan we onderzoeken of er een stijging is te zien in het aantal echtscheidingen in combinatie met een stijging van de hulpverlening aan kinderen.
We willen ook graag bekijken of er verschil is tussen de gevolgen bij kinderen van verschillende leeftijden.
Onze informatie verkrijgen we door middel van interviews af te nemen bij een buitenschoolse opvang, basisscholen, hulpverleners/maatschappelijk werkers en pedagogen.
Ook hopen wij interviews af te mogen nemen bij ouders of kinderen die betrokken zijn bij een echtscheiding. Deze komen terug in de bijlagen.
We zijn erg benieuwd wat onze conclusie gaat worden. Wij denken dat er wel gevolgen voor de kinderen zijn, maar over welke gevolgen en wanneer precies durven we nog niks over te zeggen.
We hebben wel eens gehoord dat kinderen ineens weer gingen ‘bedplassen’ of heel stil of juist druk werden. Wij verwachten deze gevolgen dus ook wel tegen te komen in ons onderzoek. Wij zijn erg benieuwd in welke mate deze problemen voorkomen bij de kinderen en bij welke leeftijdsgroep de gevolgen het grootst zijn. Wij denken zelf dat jonge kinderen het meest de dupe zijn van een echtscheiding.
We hebben heel erg veel zin om ons onderzoek te starten en wij zijn erg benieuwd naar de uitkomst.
Heel veel plezier met het lezen van ons profielwerkstuk!
Hoofdstuk1: Is er de afgelopen 10 jaar, een stijging te zien in het aantal echtscheidingen?
1.1 Inleiding
Onze eerste stap om antwoord te vinden op onze hoofdvraag is het onderzoeken of er een stijging is te zien in het aantal echtscheidingen de afgelopen jaren in combinatie met een mogelijke stijging in het aantal hulpverlening dat gegeven is aan kinderen. En dan vooral aan kinderen die te maken hebben gehad met een echtscheiding. De volgende vraag: is er de afgelopen 10 jaar, een stijging te zien in het aantal echtscheidingen?
Een scheiding wordt vaak door de ouders als enige uitweg gezien. En ook de wettelijke regelingen liggen een scheiding vaak niet in de weg. Als één van de 2 aangeeft te willen scheiden, kan de ander nog wat tegengas bieden maar als er niet heel veel ingewikkelde financiële toestanden zijn dan is de scheiding vaak een feit. In de kringen eromheen wordt vaak gereageerd met: ‘ik wist niet dat het zó erg was’. En vaak is dat dan ook wel de vraag, was het wel ZO erg?
Was er geen andere oplossing, of hebben de partners te snel besloten.
Mensen trouwen met elkaar omdat ze van elkaar houden, vaak is dit dan ook niet de reden dat ze uit elkaar gaan. Ze houden nog wel van elkaar maar het ging niet meer samen. Ze willen dus eigenlijk niet scheiden maar weg uit deze situatie.
Is scheiden dan wel de beste oplossing, gezien de gevolgen voor elkaar en voor de kinderen, als die er ook bij betrokken zijn.
Vaak moet er verhuisd worden, weg uit de vertrouwde omgeving en weg van de vriendjes en vriendinnetjes van de kinderen. (zie bron 1)
Is het waar dat er nog zoveel echtscheidingen plaatsvinden, zo ja is er ook een stijging te zien in de hulpverlening aan kinderen?
Bron:(http://www.echtscheidingsbureau.nl/achtergrondinfo.html ‘vechten of vluchten’)
1.2 De Feiten
In de grafiek is te zien dat in 1995 het aantal echtscheidingen rond de 34000 lag, daarna vond een korte stijging plaats maar na 1996 daalde het aantal enorm. In 1998 begon het weer te stijgen tot 2001.
Vanaf 2001 is er een duidelijke daling te zien in het aantal echtscheidingen. In 2001 lag het aantal echtscheidingen rond de 37000, het hoogste aantal van de afgelopen 10 jaar, in 2005 lag het rond de 33000. Dit is wel een stijging vergeleken met 2004, toen lag het aantal echtscheidingen rond de 31000.
De daling tussen 2001 en 2004 is te verklaren door de toename van het aantal flitsscheidingen. Bij een flitsscheiding wordt het huwelijk eerst omgezet in een geregistreerd partnerschap, dat vervolgens zonder rechter kan worden ontbonden. Omdat er geen rechter aan te pas komt word dit niet gerekend als echtscheiding maar als flistsscheiding. Wij rekenen dit wel als een scheiding dus concluderen dat er een stijging is te zien in het aantal echtscheidingen de afgelopen 7 jaar, met een kleine daling tussen 2001 en 2004.
Aantal echtscheidingen, publicatie 2005
Redenen voor scheiding, 2005
1.3 Redenen echtscheiding
Zoals te zien is in de grafiek hiernaast blijkt dat bijna vier op de tien gescheiden personen als reden voor de echtscheiding opgeven dat er een ander is het spel is of dat de karakters botsen. Dit zijn de twee meest genoemde oorzaken. Voor de vrouwen staat lichamelijk geweld op nummer 3 en voor de mannen staat de het op elkaar uitgekeken zijn op nummer 3.
Bron: http://www.cbs.nl/nl-nl/menu/themas/mens-maatschappij/bevolking/publicaties/artikelen/
2006-1862-wm.htm
1.4 Bij zes op de tien scheidingen kinderen betrokken!
Bij 20 duizend van de in 2005 uitgesproken echtscheidingen waren minderjarige kinderen betrokken. Dit is ruim 61% van alle scheidingen. Het ging om bijna 36 duizend minderjarige kinderen. Één op de vijf kinderen is jonger dan 5 jaar, één op de drie is tussen de 5 en de 9 jaar.
Echtscheidingen naar aantal minderjarige kinderen, 2005
Bij wie gaan de kinderen wonen?
In bijna negen van de tien echtscheidingen blijft het ouderlijke gezag van beide ouders bestaan. De ouders hebben dan het recht en de plicht de kinderen te verzorgen.
Bij 80% van de echtscheidingen gaan de kinderen bij de moeder wonen. In ruim 10% van de scheidingen gaan ze bij de vader wonen en bij 4% is er spraken van co-ouderschap.
6% gaat zelfstandig wonen of vindt ergens anders onderdak, bijvoorbeeld bij andere familieleden, in een pleeggezin of in een kindertehuis.
Bron van grafiek en tekst:
http://www.cbs.nl/nl-nl/menu/themas/mens-maatschappij/rechtsbescherming-veiligheid/publicaties/artikelen/2006-1976-wm.htm
1.5 Meer hulpverlening aan kinderen?
Wij hebben met verschillende instellingen contact gehad maar niemand wilde ons echte cijfers geven van de hulpverlening die aan kinderen gegeven wordt. Wel hebben wij gevraagd in onze interviews met de pedagoog, lerares en de kindertelefoon of zij een stijging zagen in het aantal echtscheidingen waar kinderen bij betrokken zijn.
Zowel de kindertelefoon als lerares Els Bloem en pedagoog Anne-Marie Netten (bijlage 1, 2 en 3) melde wel degelijk dat ze steeds meer te maken krijgen met kinderen waarvan de ouders gaan scheiden. De kindertelefoon en de pedagoog geven ook meer hulpverlening aan die kinderen dan aan kinderen met andere problemen. De kinderen met problemen door een scheiding thuis vormt duidelijk de meerderheid. Dus daaruit kunnen we wel concluderen dat er een verband is te zien tussen het aantal echtscheidingen en de hulpverlening die aan kinderen word gegeven wat betreft de echtscheidingen. Als het ene stijgt, stijgt het andere vaak mee.
Bronnen: interviews (zie bijlage 1, 2 & 3)
1.6 Conclusie
Een echtscheiding zorgt voor een klap bij de kinderen doordat het vanzelfsprekende ‘gezinsgevoel’ en het gezinsevenwicht weg valt. Hierdoor ontstaan er onzekerheden in het leven van het kind, waardoor het basisvertrouwen wankelt. Gelukkig beperkt deze fase zich bij veel kinderen tot een tijdelijke crisis. Een aantal kinderen ervaart echter langdurige, negatieve gevolgen, waardoor hun ontwikkeling in gevaar komt.
Vooral voor deze kinderen is professionele hulpverlening belangrijk. Als kinderen te maken krijgen met goede hulpverlening wordt de groep, waarbij de fase beperkt blijft tot een tijdelijke crisis, waarschijnlijk alleen maar groter.
Als we de stijging in het aantal echtscheidingen en de stijging van de hulpverlening aan kinderen, die betrokken zijn bij een echtscheiding, naast elkaar leggen, kunnen we concluderen dat er een verband te zien is.
Het aantal echtscheidingen is gestegen, en daarmee steeg de hulpverlening aan kinderen.
We kunnen dus wel aannemen dat de gevolgen van een echtscheiding bij kinderen vaak groter zijn dan wordt gedacht. Zeker als we kijken naar de stijging in de hoeveelheid hulpverlening die aan kinderen is gegeven de afgelopen jaren.
Nu we dit weten is het vervelend om te zien dat er bij 61% van de echtscheidingen kinderen betrokken zijn.
Als dit zo doorgaat zullen er altijd kinderen blijven met problemen die ze hebben opgelopen toen hun ouders gingen scheiden.
Wel is het goed dat deze kinderen op jongere leeftijd (we spreken in de grafieken van minderjarige) al hulpverlening krijgen. Hierdoor kunnen ze geholpen worden om de gebeurtenissen zo goed mogelijk te verwerken.
En worden de problemen die op latere leeftijden zich voordoen zo goed mogelijk beperkt
Bron: http://pdf.swphost.com/boek/handleiding_volwassenen.pdf
Hoofdstuk 2: Wat zijn de gevolgen van echtscheiding voor kinderen en is er een verschil voor kinderen van boven en onder de 10 jaar?
2.1 Inleiding
In dit hoofdstuk hebben we gebruik gemaakt van gepubliceerde artikelen en proberen we het te verduidelijken met de bijgevoegde tabellen. Daarnaast hebben we voor deze deelvraag veel gebruik gemaakt van de informatie uit de interviews (zie bijlagen).
De deelvraag van dit hoofdstuk is namelijk gaan we kijken naar de gevolgen van echtscheiding voor kinderen en of er verschil te zien is tussen kinderen boven en onder de 10 jaar.
Ieder kind gaat er vanuit dat zijn vader en moeder gewoon altijd bij elkaar blijven. Vooral jonge kinderen vinden dit zo vanzelfsprekend dat ze er geen moment aan twijfelen dat dit altijd zo blijft. Wanneer deze situatie plotseling blijkt te veranderen door een scheiding wordt het vertrouwen van het kind op de proefgesteld. Alles wat vertrouwd was is plotseling verdwenen. En de scheiding is nog maar het begin van alle aankomende veranderingen in het leven van het kind.
Maar ook al voordat de scheiding tot stand is gekomen was er natuurlijk al een periode van spanning geweest. De ouders proberen vaak de kinderen buiten hun emoties te houden, maar kinderen voelen het heel veel aan en vaak zijn ze toch getuige van ruzies en andere vormen van strijd. Het kind weet vaak na een scheiding niet meer wat hij kan verwachten en voelt zich vaak ook schuldig aan de ruzie tussen de ouders (ook wanneer de ouders hier geen enkele aanleiding toe gegeven hebben). Het is een angstige periode waarin heel veel kinderen probleemgedrag beginnen te vertonen.
Alles verandert plotseling. Vaak moet een kind verhuizen. Het moet wennen aan een ouder die afwezig is en vaak een ouder die meer moet gaan werken en dus ook vaker afwezig is. Maar ook alle gewone dagelijkse dingen veranderen. Gewone dingen als samen eten of een verhaaltje voor het slapen gaan zijn plotseling niet meer het zelfde. En daarnaast wordt het kind ook geconfronteerd met de gevoelens van de ouders want hoe goed de scheiding ook geregeld wordt, gevoelens zijn toch niet uit te sluiten. De scheiding van de ouders is voor kinderen een ingrijpende verandering in hun leven en roept bij kinderen veel uiteenlopende gevoelens op.
Bronnen: Interview met pedagoog en lerares Anne-Marie Netten en http://www.opvoedadvies.nl/scheiding.htm
2.2 De gevolgen voor de kinderen
De negatieve gevolgen
Het is dus wel duidelijk dat er grote gevolgen zijn voor de kinderen na de echtscheiding. Meestal overheersen de negatieve gevolgen. Hier volgen de reacties van het kind als zijn ouders gaan scheiden.
Het komt heel vaak voor dat hoe oud of jong de kinderen ook zijn, ze in eerste instantie vaak boos en verdrietig zijn over de scheiding. Bij sommige kinderen kun je dit gelijk merken en gaan ze heel erg dwars liggen of krijgen driftbuien, maar soms uit dit zicht heel indirect doordat ze weer in bed gaan plassen of ruzie gaan maken met vriendjes. Soms zullen ze vasthoudend naar aandacht zoeken bij de ouders door hun bijvoorbeeld uit te dagen door over de grenzen heen te gaan.
Behalve boos en verdrietig, wordt het kind waarschijnlijk bang. Het veilige leven dat hij kende, is ineens weg en het toekomstbeeld wordt in een keer heel onduidelijk. Daarnaast kan het kind weer bang voor het donker worden of dat ze niet meer naar bed willen gaan.Vaak gaat de angst van het kind samen met een gevoel van eenzaamheid. Vroeger stonden de ouders altijd klaar het kind, maar zijn nu meer bezig met hun zelf. Daarom kan het kind zich in de eerste periode na de scheiding aan zijn lot overgelaten voelen. Daarnaast kan het kind ook moeite krijgen met afscheid nemen. Hij kan namelijk het idee hebben dat de ouder, net als de ex-partner die weg is, niet meer terug komt. Ook krijgen worden sommige kinderen eenzaam doordat ze problemen krijgen met hun omgang met vrienden of vriendinnetjes. Ze zitten vaak niet goed in hun vel en voelen zich zeer onzeker.
Veel kinderen komen tijdens of vlak na de scheiding van hun ouders terecht in een loyaliteitsconflict. Ze willen niet kiezen tussen hun ouders, en dat kunnen ze waarschijnlijk ook niet. De ouders raken soms helemaal verward in hun eigen emoties. Ze voelen zich schuldig en onmachtig. Juist daarom hebben ze behoefte aan emotionele steun. Het liefst van hun kinderen. De kinderen komen daardoor in een bijna onmogelijke situatie terecht. Ze willen de ene ouder wel troosten, maar krijgen meteen het idee dat ze daarmee ontrouw zijn aan de andere ouder. Maar ook als ze de ene ouder niet troosten, voelen ze zich schuldig. Hun vader of moeder heeft hen immers nodig. Hierdoor veranderd de relatie tussen ouders en kind.
Nadat een kind heeft gemerkt dat zijn ‘onschuldige’ opmerkingen over zijn vader ervoor kunnen zorgen dat zijn moeder heel verdrietig of boos wordt, kan hij zich meer naar binnen keren. Hij zal zijn woorden voorzichtiger kiezen. Bovendien voelt het kind zich bezorgd. Hij heeft medelijden met zijn moeder die nu met minder geld het huishouden moet runnen. Daarnaast vindt hij ook weer zijn vader zielig omdat die nu alleen in een huis zit, zonder iemand die voor hem zorgt.
En dan is er nog het schuldgevoel. Veel kinderen denken dat zij de oorzaak zijn van de scheiding van hun ouders en blijven hopen dat het toch weer goed komt. Omdat het kind dus vaak denkt dat de scheiding hun schuld is, kunnen ze een lager zelfbeeld krijgen.
Volgens het volgende artikel zou er naast de emotionele gevolgen ook lichamelijke gevolgen zijn. Ze zijn minder hygiënisch omdat de ouders na de scheiding daar minder op letten en er van uit gaan dat de ander daar wel voor zorgt. Hierdoor worden de kinderen vaker ziek.
Kinderen na scheiding vaker ziek
"door een onzer verslaggevers
AMSTERDAM - Kinderen van gescheiden ouders zijn vaker ziek en viezer dan leeftijdsgenootjes van wie de ouders nog bij elkaar zijn.
Vooral kinderen van ouders die ook na de scheiding met elkaar op voet van oorlog leven zijn de dupe. Dat blijkt uit een studie van Belgische wetenschappers van de Brusselse ULB universiteit onder 120 huisartsen. Vorig jaar werden in Nederland 31.905 relaties officieel beëindigd, waarvan 18.312 stellen kinderen hadden. In totaal werden daardoor 33.890 kinderen gedupeerd. Niet alleen is scheiden een emotionele ramp voor kinderen, ook lichamelijk kunnen ze erg lijden onder het uit elkaar gaan van hun ouders. Zo is een op de vijf kinderen vaker ziek of heeft andere problemen. Volgens de ondervraagde huisartsen komen ziektes zoals griep, verkoudheid, astma en eczeem vaker bij hen voor. Ook nemen ouders die uit elkaar zijn het minder nauw met de hygiëne van hun kinderen. Ze gaan ervan uit dat de ander daar wel voor zorgt.
Bron:
www.detelgraaf/nl, ma 23 okt 2006, 05:30"
Er zijn ook gevolgen voor de kinderen op de lange termijn, op gebied van eigen relaties met een partner. Het volgende onderzoek geeft dat zeer duidelijk aan.
“Trouwen en samenwonen
Jongeren die een echtscheiding van de ouders hebben meegemaakt gaan eerder uit huis dan jongeren die een dergelijke ervaring niet hebben gehad. In gezinnen met één ouder als gevolg van echtscheiding gaan bijna vier van de tien jongens en zes van de tien meisjes vóór hun eenentwintigste verjaardag het huis uit. In tweeoudergezinnen verlaten drie van de tien jongens en vijf van de tien meisjes voor hun eenentwintigste het ouderlijk huis. Bovendien wordt door jongeren uit de bedoelde eenoudergezinnen trouwen of samenwonen minder vaak als reden opgegeven om uit huis te gaan. Wie als kind een echtscheiding heeft meegemaakt, is blijkbaar minder geneigd om snel een vaste verbintenis aan te gaan. Verder hebben ze als ze gehuwd zijn (geweest) vaker vóór het huwelijk samengewoond (van de mannen ruim 60 en van de vrouwen 70 procent) dan mensen die opgroeiden in een tweeoudergezin (van zowel de mannen als de vrouwen ruim 40 procent). Ook dit wijst in de richting van een grotere aarzeling bij het aangaan van een vaste verbintenis.”
Bron: http://www.nidi.knaw.nl/web/html/public/demos/dm97021.html
Artikel wat een bewerking is van de doctoraalscriptie 'Kinderen van gescheiden ouders: een onderzoek naar opleiding en demografisch gedrag', A. de Graaf, Faculteit Sociale Wetenschappen, Erasmus Universiteit Rotterdam, 1996.
Door Drs A. de Graaf, Sector Bevolking, Centraal Bureau voor de Statistiek
Daarnaast blijkt het dat de kans dat de kinderen van gescheiden ouders later een grotere kans hebben om ook te gaan scheiden. Dit is duidelijk
aangegeven in de volgende artikelen:
“Echtscheidingskinderen scheiden veel vaker
Uit een onderzoek van Nederlandse Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat kinderen van gescheiden ouders tweemaal meer kans maken om zelf te scheiden.
Het CBS bekeek na twintig jaar de huwelijkse staat van mensen die tussen 1977 en 1981 zijn getrouwd. Daarbij bleek dat bij personen wiens ouders uit elkaar waren, ruim 40% zelf ook scheidde. Van de getrouwde personen zonder gescheiden ouders was dat net geen 20%.
Volgens het Nederlandse CBS treedt een sterk verhoogde kans op echtscheiding ook op bij kinderen die zelf geen echtscheiding van hun ouders hebben meegemaakt, maar van wie minstens één ouder een eerder huwelijk ontbonden zag worden.
Als beide partners gescheiden ouders hebben, is de kans op echtscheiding nog hoger. Ruim de helft van deze paren maakt een echtscheiding mee, drie keer zoveel als paren zonder gescheiden ouders.
Het meemaken van een echtscheiding op jonge leeftijd verhoogt de kans om later zelf ook te scheiden. Bijna de helft van de kinderen die jonger dan vijf jaar waren toen hun ouders uit elkaar gingen, zijn binnen de twintig jaar zelf gescheiden, tegen iets minder dan 40ù van de kinderen die al volwassen waren toen hun ouders uit elkaar gingen.”
Bron: http://aps.vlaanderen.be/statistiek/nieuws/demografie/2005-11_echtscheiding.htm
“Meer kans op echtscheiding
Uit onderzoek onder Amerikaanse vrouwen tussen de 15 en 44 jaar is gebleken dat vrouwen die opgroeiden in een door echtscheiding ontstaan eenoudergezin een grotere kans hebben om zelf te scheiden dan vrouwen uit tweeoudergezinnen. Nederlands onderzoek bevestigt die gevolgen voor relatievorming op latere leeftijd. Zo blijkt uit tabel 3 dat zowel bij gehuwde als bij ongehuwd samenwonende mannen en vrouwen uit deze categorie de kans om uit elkaar te gaan anderhalf keer zo groot is als voor mensen die opgroeiden in een tweeoudergezin. Van de mannen die thuis een echtscheiding van de ouders hebben meegemaakt is 16 procent gescheiden, van de mannen uit tweeoudergezinnen 10 procent. Voor vrouwen gaat het om respectievelijk 20 en 12 procent. Zij hebben dus binnen beide categorieën een iets grotere kans om uit elkaar te gaan.”
Bron:
http://www.nidi.knaw.nl/web/html/public/demos/dm97021.html
Drs A. de Graaf, Sector Bevolking, Centraal Bureau voor de Statistiek
Tabel 3: Personen van 18-42 jaar die ooit na eerste samenwoning (gehuwd en ongehuwd) uit elkaar gingen resp. ooit zijn gescheiden
Afkomstig uit
eenoudergezin 1) tweeoudergezin
MANNEN
Totaal ooit samengewoond (abs.) 138 1256
w.o. percentage uit elkaar 34 25
Totaal ooit gehuwd (abs.) 87 1551
w.o. percentage gescheiden 16 2) 10
VROUWEN
Totaal ooit samengewoond (abs.) 208 1669
w.o. percentage uit elkaar 35 23
Totaal ooit gehuwd (abs.) 153 2315
w.o. percentage gescheiden 20 12
1) Eenoudergezinnen ontstaan door echtscheiding van de ouders
2) Gestandaardiseerd naar huwelijksduur: mannen 18% en vrouwen 25%
Bron: CBS, Onderzoek Gezinsvorming 1993
De Positieve gevolgen
Na een lange tijd van geruzie en een gespannen situatie thuis voelt het kind zich vaak opgelucht er is eindelijk weer rust in huis. Uiteindelijk leidt een scheiding vaak tot een grote zelfstandigheid en weerbaarheid van het kind. Hij heeft vaak dingen zelf moeten opknappen, of bijvoorbeeld moeten helpen in het huishouden. Door het doorstaan van de moeilijke periode van de scheiding, kan het kind wel tegen een stootje. Daarnaast kunnen deze kinderen zich vaak snel aanpassen in nieuwe situaties en hebben daarin een soort voorsprong op andere kinderen. Ook kan je het zien als een tweede kans op geluk. Misschien worden de ouders nu wel gelukkig, maar dan zonder elkaar en misschien wel met iemand anders. Het geluk van de ouders is nodig voor het geluk van het kind.
Bronnen:
http://www.kinderinfo.nl/artikelen/artikel.asp?ArticleID=357&CurrentPeriod
http://aps.vlaanderen.be/statistiek/nieuws/demografie/2005-11_echtscheiding.htm
http://www.echtscheidingswijzer.nl/scheiding-voor-kinderen.html
http://www.nidi.knaw.nl/web/html/public/demos/dm97021.html
http://www.ouders.nl/mdiv2006-echtscheiding.htm
http://www.ouderalleen.nl/info/item.php?id=638
2.3 De gevolgen voor kinderen van jonger dan 10 jaar
Je ziet dat kinderen van verschillende leeftijden anders reageren op de scheiding van hun ouders. Daarom laten we het verschil te laten zien van de gevolgen van kinderen onder en boven de tien jaar. We hebben gekozen voor deze leeftijd, omdat blijkt dat daar de grens ligt voor een andere reactie.
Vooral bij peuters is een bekende reactie dat ze het na de scheiding zich over het algemeen moeilijker gedragen dan voorheen, soms om aandacht voor hun zelf op te vragen. Sommige kinderen krijgen een terugval in de ontwikkeling, ze gaan plotseling weer in hun broek plassen, willen niet meer zelfstandig lopen en eten. Hiermee laat het kind (onbewust) zien dat hij terug verlangt naar die goede oude babytijd waarin alles nog rustig en vertrouwd is. De al eerder genoemde angst voor het donker geld natuurlijk alleen voor de kinderen onder de 10. Daarnaast vinden ze het weekend en de avonden vaak moeilijke momenten, omdat het voorheen de momenten waren waarin ze als gezin samen waren. Wat ook vooral bij jonge kinderen voorkomt, is dat ze denken dat zij de oorzaak zijn van de scheiding. Gedeeltelijk komt dit doordat zichzelf een grote rol toedichten in wat er om hun heen gebeurd. Vooral peuters kunnen de schuld erg naar zich toetrekken, omdat zij zichzelf nog erg als de belangrijkste persoon in de wereld beschouwen. Maar door de schuld op zich te nemen, proberen kinderen ook grip op de situatie te krijgen. Iets wat buiten ze om gebeurd is beangstigend en hebben ze niet in hun macht. Door de schuld op zich te nemen, krijgen ze het gevoel het ook weer te kunnen herstellen.
Ook blijven ze nog een lange tijd hopen dat de ouders weer bij elkaar komen. Het kind is ook vaak bang om alleen gelaten te worden en het gevoel van beschermdheid is weg wat ook angst opwekt. Hoe ouder het kind is, hoe minder bang het zal zijn.
Het grootste probleem is dat kinderen zich willen hechten en identificeren met de ouders, door de scheiding wordt dit patroon verstoord. Hierdoor kan het zijn dat deze kinderen in de toekomst problemen krijgen op sociaal-emotioneel gebied.
Bronnen:
http://www.echtscheidingswijzer.nl/scheiding-voor-kinderen.html
http://www.kinderinfo.nl/artikelen/artikel.asp?ArticleID=357&CurrentPeriod
2.4 De gevolgen voor kinderen van 10 jaar en ouder
De kinderen van 10 jaar en ouder hebben dus een beter gevoel van empathie en begrijpen dat scheiden misschien beter is. Daarom hebben zij het er vaak minder moeilijk mee. Vooral kinderen die ouder dan 10 jaar zijn hebben een gevoel van opluchting na de scheiding.
Maar toch blijft het vaak moeilijk, vooral doordat ze dan toch al een moeilijke tijd tegemoet komen, namelijk de puberteit. Deze kinderen worden zeer onzeker en sluiten zich af van de buitenwereld of worden juist drukker om hun onzekerheid te verbergen.
Maar als de kinderen er toch moeite mee hebben, dan kan dat overslaan op de schoolprestaties. Uit onderzoek van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut zijn de volgende constateringen gedaan over kinderen van gescheiden ouders. Er is gebleken dat er bij achteruitgang van schoolprestaties verschil is tussen jongens en meisjes. Jongens met gescheiden ouders volgen gemiddeld een halfjaar minder onderwijs dan jongens uit een tweeoudergezin. Voor meisjes is het verschil kleiner. Daarnaast blijkt de leeftijd van het kind op het moment van de echtscheiding een factor van belang.
Voor kinderen van 13 jaar of ouder, pubers dus, zijn de gevolgen wat dat betreft groter dan voor jongere kinderen, zoals blijkt uit het onderstaande tabel. Bij die laatste groep zijn er nauwelijks gevolgen voor het later te behalen onderwijsniveau. Het genoemde verschil is er alleen als het gaat om 'laag' en 'middelbaar' onderwijsniveau.
Personen van 18-42 jaar naar onderwijsniveau
Afkomstig uit 1)
eenoudergezin tweeoudergezin
% %
Laag 36 29
Middelbaar 41 44
Hoog 23 28
Totaal (abs. = 100%) 591 7100
1) Eenoudergezinnen ontstaan door echtscheiding van de ouders
Personen die thuis een echtscheiding hebben meegemaakt naar onderwijsniveau
Leeftijd bij echtscheiding
0-12 jaar 13 jaar of ouder
% %
Laag 32 41
Middelbaar 45 34
Hoog 23 25
Totaal (abs. = 100%) 335 240
Bron: CBS, Onderzoek Gezinsvorming 1993
Ook kunnen ze zich helemaal terugtrekken en veel tijd van huis verdoen of ze kunnen de scheiding niet goed accepteren en worden opstandig uit onmacht. In ergere gevallen kunnen jongens zich aan vandalisme over geven en meisjes depressief worden of last krijgen van faalangst.
Kinderen van gescheiden ouders drinken vaker en meer alcohol, roken en blowen vaker.
“Als ouders niet goed met elkaar op kunnen schieten, hebben zij een vergrote kans dat hun kinderen later met de politie in aanraking komen.
Dat heeft hoogleraar en onderzoekster Pearl Dykstra donderdag gezegd op een congres over demografie en criminaliteit in Ede. Wanneer papa en mama steeds ruzie maken, elkaar ernstige verwijten maken en tijdelijk niet bij elkaar wonen omdat ze niet met elkaar door een deur kunnen, komen hun kinderen sneller in de criminaliteit terecht.
Volgens de onderzoekster van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) is met name de kwaliteit van de relatie van de ouders een factor in de ontwikkeling van het kind. Kinderen die te maken krijgen met een gebrek aan consequente regels en weinig toezicht, lopen een vergroot risico in de criminaliteit te belanden.”
Bron: http://www.planet.nl/planet/show/id=75090/contentid=711437/sc=f3b722
Bronnen:
http://www.nidi.knaw.nl/web/html/public/demos/dm97021.html
http://www.planet.nl/planet/show/id=75090/contentid=711437/sc=f3b722
http://www.echtscheidingswijzer.nl/scheiding-voor-kinderen.html
http://www.ouderalleen.nl/info/item.php?id=638
2.5 Conclusie
De gevolgen verschillen dus heel erg per kind, maar je kunt wel zien dat er wel veel dezelfde symptomen naar boven komen.
De negatieve gevolgen voor het kind na echtscheiding van de ouders zijn:
• Boos
• Verdrietig
• Bang
• Eenzaamheid
• Loyaliteitsconflict
• Ontrouw
• Zich naar binnen keren
• Bezorgd
• Schuldgevoel
• Vaker ziek
• Zelf meer kans op scheiding later
De positieve gevolgen voor het kind na echtscheiding van de ouders zijn:
• Opgelucht
• Zelfstandigheid
• Weerbaarheid
• Aanpassen
De gevolgen voor de kinderen onder de 10 jaar zijn dat ze meer aandacht naar zich toe trekken, een terugval in ontwikkeling, angst voor het donker, ze krijgen een schuldgevoel, ze missen de momenten samen met het gezin, later kunnen ze problemen krijgen op sociaal-emotioneel gebied.
Voor de kinderen boven de 10 zijn de gevolgen vooral achteruitgang op school, ze kunnen zich helemaal terugtrekken of juist opstandig worden, dit kan (vooral bij jongens) leiden tot vandalisme of drugs en/of drankgebruik. Meisjes hebben meer last van depressivo en faalangst.
Deelvraag 3: Wat voor invloed heeft het beginnen van een nieuwe relatie op het gedrag van de kinderen?
3.1 Inleiding
Veel mensen komen na een echtscheiding weer alleen te staan. Voor veel mannen en vrouwen is het door drukte van het werk in combinatie met het huishouden, vaak niet mogelijk om echt uit te gaan. Ook het moeten verzorgen van jonge kinderen kan een ernstige belemmering zijn voor een uitgebreid sociaal leven. Veel gescheiden mensen zoeken hun toevlucht op Internet. Je hoeft niet de deur uit te gaan om andere mensen te ontmoeten, en er is altijd wel iemand online voor een "goed" gesprek.
Dit is één van de manieren waarop een ouder een nieuwe man/vrouw kan ontmoeten. Wanneer een ouder een nieuwe partner vindt, heeft dit ingrijpende gevolgen voor het kind. Net als in het eenoudergezin is het samengestelde gezin (vader of moeder met nieuwe partner) een onbekende samenlevingsvorm, waarin veel veranderingen zijn die het kind moet verwerken en plaatsen.
Het zien van de ouder met een nieuwe partner herinnert aan het vorige gezin waardoor het kind wederom een stuk verdriet moet verwerken. Kinderen ervaren dat de aandacht van de ouder ook uitgaat naar de nieuwe relatie en evt. andere kinderen en twijfelen daardoor over de liefde van hun ouder voor hen.
Vaak zijn kinderen het er niet mee eens dat één van hun ouders opnieuw verliefd is geworden en ze willen graag weg. ze krijgen natuurlijk minder aandacht van de vader of moeder dan voor de nieuwe relatie.
Het komt heel zelden voor dat het kind meteen een goede relatie heeft met de nieuwe ‘persoon’ in huis.
De kinderen vinden het vooral moeilijk als de nieuwe partner ook kinderen heeft. Het is niet eenvoudig voor een kind om zich om de week in dat nieuwe gezin te voegen.
Bron: http://www.heinpragt.com/scheiding/opnieuw.php#Deel12
Bron: http://pdf.swphost.com/boek/handleiding_volwassenen.pdf
Bron: Bijlage 1 en 2
3.2 Een nieuwe situatie
Vroeg of laat gaan mensen na een scheiding weer een relatie aan. Als er kinderen bij betrokken zijn, zal er een nieuw samengesteld gezin ontstaan. Zo’n gezin wijkt af van een normaal ‘kerngezin’. Als de ouder met de nieuwe partner gaat samenwonen, brengt dat allerlei zorgen en vragen met zich mee, die in een normale situatie nooit ter sprake zijn gekomen. Word de nieuwe partner door de kinderen geaccepteerd? Moet de nieuwe partner zich wel of niet met de opvoeding bemoeien? Is ieder verantwoordelijk voor zijn eigen kinderen of niet?
Naast deze vragen zijn er natuurlijk ook veel emoties en gevoelens waar rekening mee moet worden gehouden. Kinderen die de scheiding nog niet hebben verwerkt, kunnen de nieuwe partner, hoe blij de ouder ook met hem of haar is, moeilijk accepteren. Een tip voor deze gezinnen is; Werk met rust (elkaar met rust kunnen laten), geef elkaar de ruimte, en werk met regelmaat.
In Nederland zijn er meer dan 200.000 stiefgezinnen. Dit is een groot aantal maar niet geheel ondenkbaar als je weet dat één op de drie huwelijken eindigt in een echtscheiding.
Voor de vorming van een stiefgezin staat vier tot zeven jaar. Die tijd is nodig om aan elkaar en de nieuwe situatie te wennen, elkaar te accepteren en te respecteren.
Voor een kind is het vaak moeilijk om de nieuwe partner van zijn vader of moeder te accepteren, een kind ziet zijn ouders gewoon het liefst onder één dak.
Citaat van Marga Akkermans, kinder- en jeugd psychotherapeut: “Het is voor kinderen al moeilijk genoeg als hun ouders uit elkaar gaan. Snel op de proppen komen met een nieuwe partner, wordt door veel kinderen niet op prijs gesteld. Een kind wil de gescheiden ouder voorlopig voor zich alleen. Met een nieuw gezinnetje op vakantie gaan 'want dan kunnen ze leuk aan elkaar wennen', is vragen om moeilijkheden.”
Bron: http://www.planet.nl/planet/show/id=75082/contentid=559305/sc=6ecea9, Saskia Smith
3.3 Het meemaken van dichtbij
Kinderen vind het vaak niet leuk dat hun ouders een nieuwe partner krijgen, hieronder staan 2 scenario’s beschreven. Sabine en Chris zijn allebei kinderen waarvan de ouders zijn gescheiden, en een nieuwe partner hebben gevonden.
Sabine (12) gaat een keer in de twee weken een weekend naar haar vader. Met steeds meer tegenzin. Haar vader is hertrouwd met Anita, en heeft met haar nog twee dochters gekregen. Samen zijn ze druk met zijn nieuwe gezin, en Anita verwacht dat Sabine ook een handje uitsteekt. Sabine heeft daar niet zoveel zin in: “Nee, zij wilde graag kinderen, ik heb er niet om gevraagd! Ik speel wel met ze, of lees ze voor, hoor, het is niet zo dat ik niks doe. Maar Anita wil dat ik de hele middag met de kleintjes optrek. Ik heb wel wat anders te doen!” Bovendien is Sabine door de komst van de kleintjes haar kamer in haar vaders huis kwijtgeraakt, haar bed staat nu op haar vaders werkkamer. De regels in haar vaders nieuwe gezin zijn ook anders dan bij haar moeder. De televisie mag pas vanaf een bepaalde tijd aan. De badkamer mag niet op slot. Bovendien moet Sabine huiswerk maken en daar is in het drukke gezin nauwelijks gelegenheid voor.
Sabine voelt zich verwaarloosd, haar vader heeft wel een plekje voor haar, maar verder nauwelijks tijd. Sabine: “Soms maken we een afspraak, dat we samen een eind gaan fietsen of zo. Maar dan komt Anita vragen of hij de kleintjes ook mee kan nemen, dan heeft zij haar handen ook even vrij. Maar dan is hij steeds daarmee bezig. Hij weet helemaal niks meer van me!”, klaagt ze. Vrijwel ieder weekend eindigt in ruzie en tranen. Sabine voelt zich achtergesteld bij haar vader s nieuwe kinderen, voelt ook iets van jaloezie van Anita die Sabine probeert duidelijk te maken dat ze haar vader moet delen.
Chris is 8 en woont bij zijn moeder, die een nieuwe vriend krijgt, Gerard. Hij heeft toevallig ook een zoon van Chris’ leeftijd, Tobias. Chris: “Ja, dat zeggen zij, dat hij van mijn leeftijd is. Maar hij is meer dan een jaar jonger en ook erg kinderachtig.” Tobias woont bij zijn moeder maar is vaak in de weekends bij zijn vader. Chris ziet niet zoveel overeenkomsten tussen hem en zijn stiefbroer. Chris zit bijvoorbeeld op voetbal, en nu verwacht zijn moeder dat hij Tobias iedere zaterdag meeneemt “om eens te kijken of het iets voor hem is”. Tobias houdt niet van voetballen. Die wil buiten fietsen en crossen (op de fiets van Chris) en als het regent wil hij met de Lego (van Chris) en computerspelletjes doen op de X-box. Nou ja, de spelletjes die Tobias doet zijn voor Chris toch te kinderachtig. Chris: “Nee, we zijn geen vrienden en dat worden we ook niet. Het is best dat hij er is, maar ik mis hem niet als hij een weekend overslaat.”
Bron: http://opvoedendoejezo.kro.nl/Item.aspx?ItemID=1294
3.4 Hoe omgaan met de nieuwe gezinssituatie
Voor jonge kinderen is een scheiding niet goed te begrijpen. Het overkomt ze en ze weten eigenlijk niet precies wat er gebeurd. Zij houden van beide ouders, kiezen geen partij, en zijn dus loyaal aan papa en mama. Ze voelen zich vaak angstig en verdrietig, maar ook boos. Dit betekent dus ook dat het niet gemakkelijk is voor deze kinderen om een nieuwe partner van een van de ouders te accepteren. Dit kost veel tijd en vooral geduld van de volwassenen.
De kinderen kunnen we de nieuwe partner gaan accepteren als de nieuwe man of vrouw van papa of mama. Maar de partner moet ik zekere zin ‘verdienen’ dat ze hem of haar aardig gaan vinden. Dit gaat zeker niet vanzelf, daarom wordt ook zeker afgeraden om de kinderen papa of mama te laten zeggen tegen de nieuwe partner.
Het wordt ook afgeraden om de nieuwe partner vanaf het eerste moment te laten mee beslissen over de kinderen.
Het is belangrijk dat de ouder zelf de regels stelt, de nieuwe partner kan daar natuurlijk wel in ondersteunen. Zo is de kans groter dat de kinderen de nieuwe partner snellen accepteren. Om dit ook te bevorderen is het slim om hem of haar in het begin leuke dingen te laten doen met de kinderen, zoals voorlezen, lekker koken, en spelletjes spelen.
Ouders moeten ook accepteren dat de kinderen het leuk vinden bij hun ex. Voor de ontwikkeling van kinderen is het belangrijk dat ze een goede band hebben met beide ouders. Ze moeten niet het gevoel krijgen dat ze moeten kiezen vóór de één en dus tégen de ander.
Ouders helpen hun kinderen dus het best om samen met hun nieuwe partner (en zo mogelijk ook met de ex-partner) goed te kijken naar hoe ze de kinderen kunnen helpen om zicht prettig te gaan voelen in de nieuwe gezinssituatie.
Hierbij helpt het als de ouders open met de kinderen praten over de scheiding, over hun gevoelens van boosheid, verdriet, angst, het niet begrijpen van de scheiding, etc.
Goed overleg over de opvoeding is in het belang van de kinderen. Hoe moeilijk dat soms ook te realiseren is door alle volwassenen.
Bron: http://www.ouders.nl/psycho/lpsy0352.htm
3.5 Conclusie
Kinderen vind het vaak moeilijk om de nieuwe partner van hun moeder of vader te accepteren. Dit is ook niet zo gek, de kinderen komen net uit de onrustige periode van de scheiding. De scheiding heeft voor een hele andere situatie gezorgd. Op het moment dat één van de ouders opnieuw een relatie krijgt zorgt dit opnieuw voor een onrustige periode. De ‘positie’ van het kind binnen het gezin is veranderd, het kind moet de aandacht dat hij kreeg opeens delen met iemand anders.
Het ‘acceptatie proces’ heeft heel veel tijd, en vooral geduld van de ouders nodig.
Ouders kunnen de acceptatie bevorderen door goed met elkaar te praten over de opvoeding, en door aandacht te hebben voor de gevoelens van de kinderen. Zo voorkomt de ouder ook dat het kind het gevoel krijgt dat de liefde voor hem of haar minder is geworden.
'Kinderen uit stiefgezinnen hebben behoefte aan rust, ritme en regelmaat'
Bron: http://www.ublad.uu.nl/WebObjects/UOL.woa/1/wa/Ublad/archief?id=1012665
Conclusie
‘Een scheiding is tegenwoordig niets bijzonders meer, het is bijna vanzelfsprekend!’ wordt er vaak gezegd. Uit ons onderzoek werd duidelijk dat het aantal echtscheidingen de afgelopen jaren wel degelijk zijn gestegen en het aantal scheidingen waar kinderen bij zijn betrokken zeer groot is. De oorzaak lag dan vooral bij een botsing tussen de karakters of een ander in het spel.
Daarnaast bleek het dat als een gezin uit elkaar valt, de klap bij kinderen erg groot is. Meestal beperkte dit zich tot een tijdelijke crisis, maar in enkele gevallen kan echter wel langdurige, negatieve gevolgen ervaren, waardoor hun ontwikkeling in gevaar komt. Hierbij is het belangrijk dat er professionele hulpverlening aanwezig is. Aangezien het aantal scheidingen en de hulpverlening is gestegen is onze conclusie dat er een verband is.
Door een scheiding wordt het het kind ernstig op de proefgesteld en het bleek dat ‘scheiden doet lijden’ echt van toepassing was aangezien de gevolgen van een echtscheiding zijn voor de kinderen overwegend negatief waren. Er waren heel veel emotionele gevolgen die tijdelijk waren, maar ook later kan het zorgen voor problemen op sociaal-emotioneel gebied. Het bleek bijvoorbeeld dat de kans op zelf scheiden in de toekomst groter werd. Natuurlijk waren er ook een aantal positieve gevolgen namelijk vooral de opluchting en rust en de ervaring die voor de toekomst een kwaliteit kan zijn. Het is daarin erg moeilijk om de positieve en de negatieve gevolgen tegen elkaar af te wegen omdat je niet kunt zeggen welk gevolg zwaarder weegt dan het andere, maar de negatieve gevolgen waren wel in een grote meerderheid.
Ook werd er uit ons onderzoek duidelijk dat de leeftijd een signiaficant verschil in de gevolgen maakte, onder de tien jaar hebben de kinderen vaak last van een terugval in ontwikkeling en heeft het meer effect op de houding tegenover de ouders en de relatie tussen beide. Bij de oudere kinderen is het begrip vaak groter, maar als ze het niet kunnen accepteren kunnen de gevolgen in sommige gevallen veel desastreuzer zijn. Ook hebben ze al met een moeilijke periode de puberteit te maken in hun leven en een scheiding vermoeilijkt dit proces alleen maar.
We hebben dus kunnen zien dat de scheiding voor de kinderen zeer moeilijk is. Maar als de ouder dan ook nog eens een nieuwe relatie begint met een ander, dan is dat al helemaal moeilijk te verteren. Ze hebben het dan vooral moeilijk met de aandacht die dan gedeeld moet worden met een ‘vreemde’ en als die ook inspraak in de opvoeding krijgt hebben ze daar erg moeite mee.
Hiermee is wel duidelijk geworden wat voor invloed de aspecten van echtscheiding op kinderen heeft en is daarmee onze hoofdvraag beantwoord.
Mening maker 1 van profielwerkstuk:
Ik ben erg blij met de keuze van het onderwerp van ons pws, vanaf het begin af aan vond ik het al een interessant onderwerp en hoe meer ik kwam te weten hoe leuker ik het vond om er aan te werken. Dit maakte alles een stuk gemakkelijker. Ook ik vond het de interviews het leukste omdat dit het dichtst bij je staat en zij het zelf echt mee maken, terwijl het op het internet veel objectiever is en daarom saaier is.
Nadat we dit onderzoek hebben gedaan vind ik dat mensen een scheiding toch nog vaak onderschatten, ik schrok soms wel van de gevolgen voor vooral de jongere kinderen die zelfs op lange termijn kunnen gelden en dat het zo erg kon zijn dat er zelfs professionele hulp nodig was.
De samenwerking met Elisa was heel fijn, daardoor heb je toch meer aanzet om eraan te werken omdat we elkaar steeds bleven stimuleren. Ook waren we het over de meeste dingen heel snel met elkaar eens, waardoor we snel beslissingen konden maken.
We hebben er allebei keihard voor gewerkt en veel tijd in gestopt en het resultaat mag er naar mijn mening wezen en ik ben er erg trots op. Ik wil ook graag een mooie ingebonden exemplaar houden en laten lezen door vrienden en familie die er in het begin al in geïnteresseerd waren.
Hopelijk vind u het net zo leuk als ik dat vind!
Mening maker 2 van profielwerkstuk:
Ik wilde graag een pws maken met een onderwerp wat te maken heeft met mijn vervolgstudie. Ik wist toen al zeker dat ik met kinderen wilde gaan werken dus heb ik in die richting gezocht. Ook wilde ik een onderwerp wat te maken had met de verandering in het gedrag van de kinderen na een bepaalde gebeurtenis.
Om dit toch nog haalbaar te maken kwam ik terecht bij het onderwerp; de gevolgen van een echtscheiding op het gedrag van kinderen.
Kim-An wil ook met kinderen gaan werken en vond mijn onderwerp heel interessant, hierdoor zijn we samen aan de slag gegaan.
Achteraf gezien heel fijn, want het was nogal een klus om dit pws te maken. Ik moet eerlijk zeggen dat ik het onderschat heb, ik had niet gedacht dat het zo moeilijk was om onder andere aan informatie te komen.
Ik vond het het leukst om de interviews af te nemen, hierdoor kwam je steeds meer te weten over het onderwerp, maar vanaf een andere kant.
Het interview met C.J. vond ik heel indrukwekkend. Hij was heel open in alles en gaf werkelijk op alle vragen antwoord.
Ik ben heel erg blij met het resultaat, het werkstuk ziet er mooi en verzorgd uit. Ook ben ik heel veel te weten gekomen over het onderwerp. Ik ben blij dat ik voor dit onderwerp heb gekozen en weet haast wel zeker dat dit me gaat helpen in de toekomst. Volgend jaar ga ik naar de PABO en ik weet zeker dat de kennis over de gevolgen van een scheiding me van pas gaan komen als ik voor de klas sta.
Kortom: ben zeer blij met mijn keuze en heb er heel veel van geleerd.
Bijlage 1
Interview Kindertelefoon
1) Bellen er vaak kinderen met verhalen over het scheiden van hun ouders of over ruzie tussen hun ouders?
Het komt heel regelmatig voor, de meeste kinderen die bellen hebben te maken met deze problemen. Deze kinderen vormen echt wel de meerderheid van de bellers.
De meeste kinderen die bellen zijn bang en verdrietig.
- Geven ze zichzelf dan de schuld?
De meeste kinderen zijn heel erg verdrietig, een enkeling geeft zichzelf de schuld.
De meeste kinderen die zichzelf de schuld geven zijn jonger dat de kinderen die naar de kindertelefoon bellen. Dus daarom krijgen wij, bij de kindertelefoon, niet zo vaak te maken met kinderen die zichzelf de schuld geven van de ruzies tussen hun ouders, of de scheiding zelf.
2) Welke problemen komen veel voor mij kinderen die net een scheiding achter de rug hebben?
Het komt veel voor dat kinderen het moeilijk vinden om het eens te zijn met de ouderregeling. Ze hebben het gevoel dat ze moeten kiezen tussen beide ouders. En denken dan ook dat als ze bij bijvoorbeeld hun moeder gaan wonen dat hun vader dan boos op hun is.
Ook krijgen sommige kinderen problemen met hun omgang met vrienden of vriendinnetjes. Ze zitten vaak niet goed in hun vel en voelen zich zeer onzeker.
De meeste problemen ontstaan bij pubers, deze kinderen worden zeer onzeker en sluiten zich af van de buitenwereld of worden juist drukker om hun onzekerheid te verbergen.
3) Zit er een stijging in het aantal bellers over dit onderwerp? En dan vooral bekeken over de afgelopen 5 à 10 jaar?
Ja, wij merken wel degelijk dat er steeds meer kinderen bellen met het verhaal dat hun ouders gaan scheiden.
Dat is denk ik ook niet verwonderlijk gezien het feit dat er het aantal echtscheidingen waarbij kinderen betrokken zijn nog steeds toeneemt.
4) Bellen er wel eens kinderen die problemen hebben gekregen nadat één van de ouders een nieuwe relatie kreeg?
Dit komt regelmatig voor. De kinderen zijn het er niet mee eens dat één van hun ouders opnieuw verliefd is geworden en ze willen graag weg. Ze krijgen natuurlijk minder aandacht van de vader of moeder dan voor de nieuwe relatie.
Het komt maar heel zelden voor dat het kind meteen een goede relatie heeft met de nieuwe ‘persoon’ in huis.
Bijlage 2
Interview Els Bloem, lerares Paasbergschool, staat al 40 jaar voor de klas.
1) Is er veel verschil te zien tussen kinderen met en kinderen zonder gescheiden ouders?
Nee, er is niet heel veel verschil te zien.
2) Is er veel verschil te zien bij het gedrag van een kind voor en na de scheiding?
Je kunt zeggen dat er rondom de scheiding verschil in gedrag te zien is bij sommige kinderen. Sommige scheidingen gaan heel moeizaam, monden uit in gevechten tussen de partners, kinderen lijden hieronder.
Er zijn ook ouders die dat redelijk regelen dan zie je het voor kinderen ook overzichtelijker worden. Zekerheid geeft kinderen rust.
3) Hebben de kinderen specifieke problemen gekregen na de scheiding, bijvoorbeeld omgang met leeftijdsgenootjes, concentratieproblemen enz.?
Er zijn kinderen die concentratie- en gedragsproblemen krijgen. Bij sommige blijven de problemen aanhouden. Ik adviseer ouders dan om specifieke hulp te zoeken. Het geeft kinderen vaak rust om zich tegen een onafhankelijk iemand uit te spreken. Kinderen zijn namelijk ontzetten solidair naar ouders toe! Een probleem hierbij is soms dat ouders wat opvoeding betreft, niet op één lijn zitten.
4) Vinden de kinderen, van gescheiden ouders, het moeilijk als één van de ouders een nieuwe partner/relatie krijgt?
Vaak vinden kinderen dat moeilijk vooral als de partner ook kinderen heeft.Toen ik in de bovenbouw les gaf,kreeg ik nogal eens te horen dat het niet eenvoudig was om je weer om de week in dat nieuwe gezin te voegen.
5) Vragen de kinderen die net een scheiding achter de rug hebben om meer aandacht, of zijn ze juist heel erg teruggetrokken?
Dat hangt helemaal van het kind af. Je hebt stille kinderen die heel druk worden en drukke kinderen die zich naar binnen keren. Er zijn ook kinderen waar je weinig van merkt.
6) Merk jij een stijging in het aantal echtscheidingen?
Ja, ik merk wel degelijk dat er steeds meer kinderen zijn waarvan de ouders gaan scheiden. Veel meer dan toen ik begon in het onderwijs, 40 jaar geleden.
Nog een leuke anekdote:
Een paar maanden geleden zei een leerling tegen mij: ”Juf, ik ga met mijn halve moeder naar de kermis”.
Bijlage 3
Interview met pedagoog en lerares Anne-Marie Netten
1) Wat doet een echtscheiding met een kind?
Voor ouders en kinderen is een scheiding een ingrijpende gebeurtenis in een gezin.
De ouders hebben een heel traject achter de rug als eenmaal de beslissing genomen is.
Vaak proberen ouders in het stadium wat vooraf gaat, de kinderen buiten hun emoties te houden. Echter kinderen voelen heel veel aan en vaak zijn ze toch onwillekeurig getuige van ruzies en andere vormen van strijd.
2) Hoe moeten de ouders de kinderen bij het proces betrekken?
Als kinderen vragen gaan stellen, is het van groot belang hoe de ouders hier mee omgaan. Dat is voor de latere verwerking een must. Ik merk dat als ouders al in het begin op een bepaalde manier open tegen hun kinderen zijn, de kinderen meegaan in het proces wat ze als gezin doorlopen.
3) U bent ook lerares, heeft u veel kinderen in de klas die gescheiden ouders hebben?
Onze school vangt kinderen op van het vrouwenopvangcentrum. Deze kinderen hebben een afwijkend gedrag: druk, (overschreeuwen)of juist angstig en teruggetrokken.
- Wat hebben deze kinderen vaak allemaal meegemaakt?
Deze kinderen hebben lijfelijk geweld meegemaakt naar henzelf of de moeder. In alle haast hebben ze hun huis, school, omgeving moeten verlaten. Dit is zo ingrijpend voor moeder en de kinderen.
- Hoe gaan moeders met deze situatie om?
Hier zie je heel duidelijk verschillen hoe mensen de situatie oppakken. Er zijn moeders te zien, die er het beste van maken en dat heeft een gunstige weerslag op de kinderen. Moeders die in de put gaan zitten, passief zijn, deze kinderen nemen als het ware het gedrag van moeder over.
4) Welke omgangsregeling is vaak het beste voor het kind?
Bij scheidingen is er niet alleen de scheiding van de ouders, de kinderen worden heen en weer gesleept tussen de moeder en de vader. Veel ouders vinden het belangrijk om een goede omgangsregeling te treffen. Zij hebben gekozen om uit elkaar te gaan, maar ze gunnen de kinderen een goede band met beide ouders.
Als hier stabiliteit in gevonden is, gaat het met de kinderen ook goed. Ze zijn toch sterk en flexibel.
Wanneer ouders blijven strijden om de kinderen, weten kinderen zich geen houding te bepalen. Voor wie hebben ze loyaliteit. Ze voelen zich letterlijk in tweeën gespleten, wat een negatieve invloed op hun welzijn heeft. Kinderen krijgen dan lichamelijk klachten: bedplassen, angstig, slaap-en eetproblemen.
5) Zie je veel verschillen tussen hoe jonge kinderen op de scheiding reageren en oudere kinderen die er op reageren?
Er is een duidelijk verschil merkbaar als ouders van jonge kinderen gaan scheiden. Jonge kinderen willen zich hechten en identificeren met de ouders. Dit patroon is dan verstoord.
Later zie je dat deze kinderen problemen krijgen op sociaal-emotioneel gebied.
6) Vind jij het belangrijk dat kinderen worden begeleid door professionele hulp tijdens de scheiding van hun ouders?
Als een persoon overlijdt, is er rouwverwerking met verschillende stadia die doorlopen worden.
Bij een scheiding is dat eigenlijk ook zo: verdriet, boosheid, angst, schuld, eenzaamheid, verwarring, gevoelens blokkeren, geen balans in zelfvertrouwen.
Wanneer ouders en mensen in de directe omgeving van kinderen deze stadia herkennen en begeleiden, is er verwerking mogelijk en ontstaat er ruimte voor een andere gevoelens dan blijheid en genieten van het leven. Als dit niet via de ouders kan dan is het inderdaad beter om contact op te nemen met professionele hulp.
Nog één punt:
Een scheiding is ingrijpend voor ouders en kinderen. Soms kan het niet anders en is dat een juiste keuze. Het kan ook weer rust gaan geven als alle spanningen weg zijn.
Bijlage 4
Interview met C.J.
Hij zit midden in een scheiding met zijn vrouw M.
Kinderen:
B. jongen van 10 jaar
K. meisje van 9 jaar
1) Hoe was het gedrag van de kinderen op het moment dat het slechter ging in jullie relatie maar nog niet bekend was dat jullie zouden gaan scheiden? Waren er toen al duidelijke veranderingen in het gedrag te zien?
Op het moment dat het mij helder werd dat het niet goed ging tussen M. en mij, hebben we de kinderen natuurlijk niet gelijk er bij betrokken. In de begin periode hadden we allebei te maken met grote vermoeidheid t.g.v. het slechte slapen, irritatie en prikkelbaarheid maar nooit ruzies met gescheld, geschreeuw en laat staan fysieke aspecten. Ondanks alles moeten de kinderen wel iets gemerkt hebben. Denk dat dit vooral terug kwam in een wat brutaler gedrag.
Op een gegeven moment moesten we voor ons zelf rust gaan creëren, want zo’n proces put je aardig uit. We hadden op dat moment al een externe deskundige ingeschakeld en waren gezamenlijk een traject ingegaan. Voor de rust en afstand hebben we gekozen om tijdelijk een huisje op de Zonneheuvel te huren. De insteek was om daar twee maanden te gaan wonen met een vast schema wie daar zou zitten. Voor het eerst moesten we B. en K. actief hierbij gaan betrekken. We zijn bij elkaar gaan zitten en aangegeven dat we problemen hadden en dat we gingen proberen om dit op te gaan lossen. Ook gezegd dat we hierbij iemand hadden betrokken om mee te praten en tevens dat we voorlopig een huisje zouden huren voor twee maanden. Natuurlijk vroeg K. of we gingen scheiden, maar dat was op dat moment natuurlijk niet het geval. De volgende dag ging ik met K. naar de Lion King. B. was ziek en bleef thuis met M. Mijn zwager met zijn dochter gingen mee. Ik kan nog goed herinneren dat K. zei: Ome Dre, mijn vader en moeder gaan misschien scheiden.
Echte veranderingen in gedrag heb ik niet gezien, in zoverre dat K. nog wat aanhankelijker werd dan in het verleden. B. liet niet veel merken.
2) Hoe reageerden de kinderen op het bericht dat jullie uit elkaar zouden gaan, zijn ze rustiger of juist extremer in hun gedrag geworden?
Het traject wat we zijn in gegaan met het huisje (bed and breakfast) en de externe begeleiding, leverde uiteindelijk niet het resultaat op. De keuze werd gemaakt om te gaan scheiden. Ik vond dit echt afschuwelijk voor de kinderen. Voor ons zelf natuurlijk heel erg vervelend, maar B. en K. hebben niet kunnen kiezen, ofwel het werd ze opgelegd. In overleg met een externe deskundige hebben we gekeken wat de beste manier zou zijn op de kinderen te informeren. Ik kon dit op dat moment niet aan ze vertellen, dus M. heeft het verhaal mogen vertellen. We hebben toen aangegeven dat we zouden gaan scheiden. B. en K. reageerden relatief ontspannen. Ik denk dat ze het na al die maanden eigenlijk wel hadden verwacht. Ze kwamen met heel praktische vragen, zoals waar gaat Panter (de poes) heen, hoe doen we het met de computer, wie blijft er in het huis wonen? Ik was uiteindelijke blij met hun reactie, want hier zag ik het meest tegen op. Later hoorde ik van een vriendin van ons die vorig jaar was gescheiden met twee dochters van dezelfde leeftijd, dat de kinderen hier van de zomer in Frankrijk eindeloos samen over hadden gesproken. Meer in de trend van “hoe is het om twee huizen te hebben, twee keer op vakantie te gaan, etc”. Dit hoorde ik dus pas later. Als je aan ze vroeg, wat ze er van vonden, kreeg je natuurlijk weinig antwoord. Ten aanzien van reactie en gedrag heb ik altijd naar het volgende gekeken:
a. Gaan ze nog graag naar school en hoe zijn de resultaten;
b. Spelen ze nog met de vriendjes;
c. Slapen ze goed;
d. Verandering in eetgedrag;
e. Huilen ze veel;
f. Zijn ze stil?
Met betrekking tot bovenstaande punten waren eigenlijk geen veranderingen waar te nemen. K. stelde wel eens wat vragen, maar echt veranderingen hebben we niet gezien.
3) Hebben de kinderen zelf een kant gekozen, hebben ze bijvoorbeeld wel eens geroepen ik wil bij papa wonen?
De kinderen hebben nooit een kant gekozen. We hebben ze natuurlijk nooit geïnformeerd wat er nu feitelijk achter zat. Dat is nu niet relevant voor ze. Wel gaf K. een keer aan “Mama houdt niet meer van je hé”? Ik ga bij papa wonen of bij mama is in ieder geval nooit door ze geroepen.
4) Wat voor een omgangsregeling gaan jullie treffen na de scheiding?
Ten aanzien van omgangsregeling hebben we gekozen voor volledig co-ouderschap. Maandag en dinsdag zijn ze bij mij, woensdag en donderdag bij M., het ene weekend (vrijdag, zaterdag en zondag) bij mij, het volgende bij M. Dat wil zeggen dat ik ze 50% van de tijd heb. We hebben afgesproken dat we een vergelijkbaar huis in Oosterbeek zouden kopen en afspraken gemaakt over vakanties etc. Tevens afspraken gemaakt hoe we omgaan met school, sporten, verjaardagen, etc. Alles gericht om de toch al grote verandering voor hen, zo klein mogelijk te maken. We hadden hier geen enkel verschil van mening over.
5) Zijn de schoolprestaties van de kinderen veranderd?
Met betrekking tot school, is het heel simpel. Ze hebben allebei een heel goed rapport, geen duidelijke veranderingen dus.
6) Hoe hebben jullie de kinderen erbij betrokken? (uitleg e.d.)
Zie ook voorgaande vragen. We hebben B. en K. dus aangegeven dat we uit elkaar zouden gaan en dat er nog een heleboel dingen geregeld moesten worden en dat we ze natuurlijk zouden informeren over alles. We hebben ze niet betrokken in vraagstukken zoals wie gaat waar wonen, maar wel dat we er alles aan zouden doen om een huis in Oosterbeek te kopen. Door de tijd heen zijn ze wel bijgepraat en bij zaken die ze direct aangaan ook bij betrokken. Voorbeeld is de beesten. Ze hadden hier zelf ideeën over. Geldt ook voor iets heel praktisch, zoals een computer en een printer. B. had hier een plannetje voor.
7) Hebben de kinderen bepaalde problemen nu het bekend is dat jullie uit elkaar gaan, bijvoorbeeld een moeilijke omgang met vriendjes en vriendinnetjes enz.
Op dit moment hebben ze geen direct zichtbare problemen. Het is zo moeilijk te zien wat er in hun hoofdjes speelt. Medio januari komt het nieuwe huis vrij. Het zou best kunnen zijn dat we dan alsnog problemen krijgen. Dus geen problemen met vriendjes en vriendinnen. Ze spelen nog altijd veel en graag met andere kinderen. K. heeft wel een aantal vriendjes dingen verteld. Het is erg leuk te zien, dat deze vriendjes dit dan als een soort gezamenlijk geheim zien, en hier ook niet met anderen over praten, laat staan dat ze gepest worden.
8) Zie je verschil tussen K. en B., verschil in hoe ze het oppakken en hoe ze er mee omgaan?
K. is altijd veel directer. Zij stelt regelmatig een vraag aan ons. Vingertje gaat dan de lucht in en ze stelt dan een vraag. B. is meer gesloten, maar als K. een vraag stelt, zit hij er wel bij. Al met al ben ik blij hoe het ondanks alles is gelopen. Ik hoop dat dit hele gedoe geen nadelig gevolg voor hun met zich meebrengt.
Literatuurlijst
Deelvraag 1
1.1 Inleiding:
http://www.echtscheidingsbureau.nl/achtergrondinfo.html ‘vechten of vluchten’
1.2 De feiten en 1.3 Redenen echtscheiding
Tekst:
http://www.cbs.nl/nl-nl/menu/themas/mens-maatschappij/bevolking/publicaties/artikelen/2006-1862-wm.htm
Grafieken:
www.cbs.nl
1.4 Bij zes op de tien scheidingen kinderen betrokken!
Tekst en grafiek:
http://www.cbs.nl/nl-nl/menu/themas/mens-maatschappij/rechtsbescherming-veiligheid/publicaties/artikelen/2006-1976-wm.htm
1.5 Meer hulpverlening aan kinderen.
Bijlage 1, 2 en 3
1.6 Conclusie
http://pdf.swphost.com/boek/handleiding_volwassenen.pdf
Deelvraag 2
2.1 Inleiding
Interview met pedagoog en lerares Anne-Marie Netten; Bijlage 3 http://www.opvoedadvies.nl/scheiding.htm
2.2 De gevolgen voor de kinderen
Artikelen:
www.detelgraaf/nl , ma 23 okt 2006, 05:30
http://www.nidi.knaw.nl/web/html/public/demos/dm97021.html
Artikel wat een bewerking is van de doctoraalscriptie 'Kinderen van gescheiden ouders: een onderzoek naar opleiding en demografisch gedrag', A. de Graaf, Faculteit Sociale Wetenschappen, Erasmus Universiteit Rotterdam, 1996.
Door Drs A. de Graaf, Sector Bevolking, Centraal Bureau voor de Statistiek
http://aps.vlaanderen.be/statistiek/nieuws/demografie/2005-11_echtscheiding.htm
http://www.nidi.knaw.nl/web/html/public/demos/dm97021.html
Drs A. de Graaf, Sector Bevolking, Centraal Bureau voor de Statistiek
Tabel:
CBS, Onderzoek Gezinsvorming 1993
Tekst:
http://www.kinderinfo.nl/artikelen/artikel.asp?ArticleID=357&CurrentPeriod
http://aps.vlaanderen.be/statistiek/nieuws/demografie/2005-11_echtscheiding.htm
http://www.echtscheidingswijzer.nl/scheiding-voor-kinderen.html
http://www.nidi.knaw.nl/web/html/public/demos/dm97021.html
http://www.ouders.nl/mdiv2006-echtscheiding.htm
http://www.ouderalleen.nl/info/item.php?id=638
2.3 De gevolgen voor kinderen van jonger dan 10 jaar
http://www.echtscheidingswijzer.nl/scheiding-voor-kinderen.html
http://www.kinderinfo.nl/artikelen/artikel.asp?ArticleID=357&CurrentPeriod
2.4 De gevolgen voor kinderen van 10 jaar en ouder
Tabellen:
CBS, Onderzoek Gezinsvorming 1993
Artikel:
http://www.planet.nl/planet/show/id=75090/contentid=711437/sc=f3b722
Tekst:
http://www.nidi.knaw.nl/web/html/public/demos/dm97021.html
http://www.planet.nl/planet/show/id=75090/contentid=711437/sc=f3b722
http://www.echtscheidingswijzer.nl/scheiding-voor-kinderen.html
http://www.ouderalleen.nl/info/item.php?id=638
2.5 Conclusie
Deelvraag 2:
Geen bronnen gebruikt.
Deelvraag 3
3.1 Inleiding
http://www.heinpragt.com/scheiding/opnieuw.php#Deel12
http://pdf.swphost.com/boek/handleiding_volwassenen.pdf
Interview Kindertelefoon; Bijlage 1
Interview Els Bloem; Bijlage 2
3.2 Een nieuwe situatie
http://www.planet.nl/planet/show/id=75082/contentid=559305/sc=6ecea9
Saskia Smith
3.3 Het meemaken van dichtbij
http://opvoedendoejezo.kro.nl/Item.aspx?ItemID=1294
3.4 Hoe omgaan met de nieuwe gezinssituatie
http://www.ouders.nl/psycho/lpsy0352.htm
3.5 Conclusie
http://www.ublad.uu.nl/WebObjects/UOL.woa/1/wa/Ublad/archief?id=1012665
Conclusie
De conclusie is gebaseerd op het hele PWS, hierbij zijn dus indirect ook veel bronnen gebruikt die hierboven al staan vermeld.
Bijlage 1
Kindertelefoon
Site: www.kindertelefoon.nl
Tel: 0800-0432
Bijlage 2
,
Bijlage 3
,
Bijlage 4
C.J
Wegens privacy verder geen informatie
Maatschappijleer
Profielwerkstuk
Inleiding
Onze motivatie voor het kiezen van dit onderwerp is dat wij kinderen altijd al heel leuk vonden en dus erg geïnteresseerd zijn in het opvoeden van kinderen en alles wat daar bij komt kijken. Daarom willen wij ook graag studeren aan de Pabo (Elisa) en Pedagogische wetenschappen (Kim-An). Dus dit werkstuk sluit prima op onze vervolgopleidingen aan. We hebben gezocht naar een onderwerp dat te maken zou hebben met de veranderingen in het gedrag van kinderen. Omdat dit te algemeen is hebben we ons onderwerp gespecialiseerd naar: de gevolgen van een echtscheiding.
Onze hoofdvraag is dan ook: Wat voor een invloed hebben de aspecten van een echtscheiding op de kinderen?
Deelvraag 1: Wat zijn de ontwikkelingen van de afgelopen 10 jaar van het aantal echtscheidingen en de hulpverlening aan deze gezinnen/kinderen?
Deelvraag 2: Wat zijn de gevolgen van echtscheiding voor kinderen en is er een verschil voor kinderen van boven en onder de 10 jaar?
Deelvraag 3: Wat voor invloed heeft het beginnen van een nieuwe relatie op het gedrag van de kinderen?
We hebben juist voor dit onderwerp gekozen om dat er op moment veel echtscheidingen voorkomen en omdat er wordt gesproken over ernstige gevolgen voor kinderen.
Wij willen graag onderzoeken of dit ook echt het geval is en wat dan die gevolgen zijn.
Allereerst gaan we onderzoeken of er een stijging is te zien in het aantal echtscheidingen in combinatie met een stijging van de hulpverlening aan kinderen.
We willen ook graag bekijken of er verschil is tussen de gevolgen bij kinderen van verschillende leeftijden.
Onze informatie verkrijgen we door middel van interviews af te nemen bij een buitenschoolse opvang, basisscholen, hulpverleners/maatschappelijk werkers en pedagogen.
Ook hopen wij interviews af te mogen nemen bij ouders of kinderen die betrokken zijn bij een echtscheiding. Deze komen terug in de bijlagen.
We zijn erg benieuwd wat onze conclusie gaat worden. Wij denken dat er wel gevolgen voor de kinderen zijn, maar over welke gevolgen en wanneer precies durven we nog niks over te zeggen.
We hebben heel erg veel zin om ons onderzoek te starten en wij zijn erg benieuwd naar de uitkomst.
Heel veel plezier met het lezen van ons profielwerkstuk!
Hoofdstuk1: Is er de afgelopen 10 jaar, een stijging te zien in het aantal echtscheidingen?
1.1 Inleiding
Onze eerste stap om antwoord te vinden op onze hoofdvraag is het onderzoeken of er een stijging is te zien in het aantal echtscheidingen de afgelopen jaren in combinatie met een mogelijke stijging in het aantal hulpverlening dat gegeven is aan kinderen. En dan vooral aan kinderen die te maken hebben gehad met een echtscheiding. De volgende vraag: is er de afgelopen 10 jaar, een stijging te zien in het aantal echtscheidingen?
Een scheiding wordt vaak door de ouders als enige uitweg gezien. En ook de wettelijke regelingen liggen een scheiding vaak niet in de weg. Als één van de 2 aangeeft te willen scheiden, kan de ander nog wat tegengas bieden maar als er niet heel veel ingewikkelde financiële toestanden zijn dan is de scheiding vaak een feit. In de kringen eromheen wordt vaak gereageerd met: ‘ik wist niet dat het zó erg was’. En vaak is dat dan ook wel de vraag, was het wel ZO erg?
Was er geen andere oplossing, of hebben de partners te snel besloten.
Mensen trouwen met elkaar omdat ze van elkaar houden, vaak is dit dan ook niet de reden dat ze uit elkaar gaan. Ze houden nog wel van elkaar maar het ging niet meer samen. Ze willen dus eigenlijk niet scheiden maar weg uit deze situatie.
Is scheiden dan wel de beste oplossing, gezien de gevolgen voor elkaar en voor de kinderen, als die er ook bij betrokken zijn.
Vaak moet er verhuisd worden, weg uit de vertrouwde omgeving en weg van de vriendjes en vriendinnetjes van de kinderen. (zie bron 1)
Bron:(http://www.echtscheidingsbureau.nl/achtergrondinfo.html ‘vechten of vluchten’)
1.2 De Feiten
In de grafiek is te zien dat in 1995 het aantal echtscheidingen rond de 34000 lag, daarna vond een korte stijging plaats maar na 1996 daalde het aantal enorm. In 1998 begon het weer te stijgen tot 2001.
Vanaf 2001 is er een duidelijke daling te zien in het aantal echtscheidingen. In 2001 lag het aantal echtscheidingen rond de 37000, het hoogste aantal van de afgelopen 10 jaar, in 2005 lag het rond de 33000. Dit is wel een stijging vergeleken met 2004, toen lag het aantal echtscheidingen rond de 31000.
De daling tussen 2001 en 2004 is te verklaren door de toename van het aantal flitsscheidingen. Bij een flitsscheiding wordt het huwelijk eerst omgezet in een geregistreerd partnerschap, dat vervolgens zonder rechter kan worden ontbonden. Omdat er geen rechter aan te pas komt word dit niet gerekend als echtscheiding maar als flistsscheiding. Wij rekenen dit wel als een scheiding dus concluderen dat er een stijging is te zien in het aantal echtscheidingen de afgelopen 7 jaar, met een kleine daling tussen 2001 en 2004.
Aantal echtscheidingen, publicatie 2005
1.3 Redenen echtscheiding
Zoals te zien is in de grafiek hiernaast blijkt dat bijna vier op de tien gescheiden personen als reden voor de echtscheiding opgeven dat er een ander is het spel is of dat de karakters botsen. Dit zijn de twee meest genoemde oorzaken. Voor de vrouwen staat lichamelijk geweld op nummer 3 en voor de mannen staat de het op elkaar uitgekeken zijn op nummer 3.
Bron: http://www.cbs.nl/nl-nl/menu/themas/mens-maatschappij/bevolking/publicaties/artikelen/
2006-1862-wm.htm
1.4 Bij zes op de tien scheidingen kinderen betrokken!
Bij 20 duizend van de in 2005 uitgesproken echtscheidingen waren minderjarige kinderen betrokken. Dit is ruim 61% van alle scheidingen. Het ging om bijna 36 duizend minderjarige kinderen. Één op de vijf kinderen is jonger dan 5 jaar, één op de drie is tussen de 5 en de 9 jaar.
Echtscheidingen naar aantal minderjarige kinderen, 2005
Bij wie gaan de kinderen wonen?
In bijna negen van de tien echtscheidingen blijft het ouderlijke gezag van beide ouders bestaan. De ouders hebben dan het recht en de plicht de kinderen te verzorgen.
Bij 80% van de echtscheidingen gaan de kinderen bij de moeder wonen. In ruim 10% van de scheidingen gaan ze bij de vader wonen en bij 4% is er spraken van co-ouderschap.
Bron van grafiek en tekst:
http://www.cbs.nl/nl-nl/menu/themas/mens-maatschappij/rechtsbescherming-veiligheid/publicaties/artikelen/2006-1976-wm.htm
1.5 Meer hulpverlening aan kinderen?
Wij hebben met verschillende instellingen contact gehad maar niemand wilde ons echte cijfers geven van de hulpverlening die aan kinderen gegeven wordt. Wel hebben wij gevraagd in onze interviews met de pedagoog, lerares en de kindertelefoon of zij een stijging zagen in het aantal echtscheidingen waar kinderen bij betrokken zijn.
Zowel de kindertelefoon als lerares Els Bloem en pedagoog Anne-Marie Netten (bijlage 1, 2 en 3) melde wel degelijk dat ze steeds meer te maken krijgen met kinderen waarvan de ouders gaan scheiden. De kindertelefoon en de pedagoog geven ook meer hulpverlening aan die kinderen dan aan kinderen met andere problemen. De kinderen met problemen door een scheiding thuis vormt duidelijk de meerderheid. Dus daaruit kunnen we wel concluderen dat er een verband is te zien tussen het aantal echtscheidingen en de hulpverlening die aan kinderen word gegeven wat betreft de echtscheidingen. Als het ene stijgt, stijgt het andere vaak mee.
Bronnen: interviews (zie bijlage 1, 2 & 3)
1.6 Conclusie
Een echtscheiding zorgt voor een klap bij de kinderen doordat het vanzelfsprekende ‘gezinsgevoel’ en het gezinsevenwicht weg valt. Hierdoor ontstaan er onzekerheden in het leven van het kind, waardoor het basisvertrouwen wankelt. Gelukkig beperkt deze fase zich bij veel kinderen tot een tijdelijke crisis. Een aantal kinderen ervaart echter langdurige, negatieve gevolgen, waardoor hun ontwikkeling in gevaar komt.
Vooral voor deze kinderen is professionele hulpverlening belangrijk. Als kinderen te maken krijgen met goede hulpverlening wordt de groep, waarbij de fase beperkt blijft tot een tijdelijke crisis, waarschijnlijk alleen maar groter.
Het aantal echtscheidingen is gestegen, en daarmee steeg de hulpverlening aan kinderen.
We kunnen dus wel aannemen dat de gevolgen van een echtscheiding bij kinderen vaak groter zijn dan wordt gedacht. Zeker als we kijken naar de stijging in de hoeveelheid hulpverlening die aan kinderen is gegeven de afgelopen jaren.
Nu we dit weten is het vervelend om te zien dat er bij 61% van de echtscheidingen kinderen betrokken zijn.
Als dit zo doorgaat zullen er altijd kinderen blijven met problemen die ze hebben opgelopen toen hun ouders gingen scheiden.
Wel is het goed dat deze kinderen op jongere leeftijd (we spreken in de grafieken van minderjarige) al hulpverlening krijgen. Hierdoor kunnen ze geholpen worden om de gebeurtenissen zo goed mogelijk te verwerken.
En worden de problemen die op latere leeftijden zich voordoen zo goed mogelijk beperkt
Bron: http://pdf.swphost.com/boek/handleiding_volwassenen.pdf
Hoofdstuk 2: Wat zijn de gevolgen van echtscheiding voor kinderen en is er een verschil voor kinderen van boven en onder de 10 jaar?
2.1 Inleiding
In dit hoofdstuk hebben we gebruik gemaakt van gepubliceerde artikelen en proberen we het te verduidelijken met de bijgevoegde tabellen. Daarnaast hebben we voor deze deelvraag veel gebruik gemaakt van de informatie uit de interviews (zie bijlagen).
De deelvraag van dit hoofdstuk is namelijk gaan we kijken naar de gevolgen van echtscheiding voor kinderen en of er verschil te zien is tussen kinderen boven en onder de 10 jaar.
Maar ook al voordat de scheiding tot stand is gekomen was er natuurlijk al een periode van spanning geweest. De ouders proberen vaak de kinderen buiten hun emoties te houden, maar kinderen voelen het heel veel aan en vaak zijn ze toch getuige van ruzies en andere vormen van strijd. Het kind weet vaak na een scheiding niet meer wat hij kan verwachten en voelt zich vaak ook schuldig aan de ruzie tussen de ouders (ook wanneer de ouders hier geen enkele aanleiding toe gegeven hebben). Het is een angstige periode waarin heel veel kinderen probleemgedrag beginnen te vertonen.
Alles verandert plotseling. Vaak moet een kind verhuizen. Het moet wennen aan een ouder die afwezig is en vaak een ouder die meer moet gaan werken en dus ook vaker afwezig is. Maar ook alle gewone dagelijkse dingen veranderen. Gewone dingen als samen eten of een verhaaltje voor het slapen gaan zijn plotseling niet meer het zelfde. En daarnaast wordt het kind ook geconfronteerd met de gevoelens van de ouders want hoe goed de scheiding ook geregeld wordt, gevoelens zijn toch niet uit te sluiten. De scheiding van de ouders is voor kinderen een ingrijpende verandering in hun leven en roept bij kinderen veel uiteenlopende gevoelens op.
Bronnen: Interview met pedagoog en lerares Anne-Marie Netten en http://www.opvoedadvies.nl/scheiding.htm
2.2 De gevolgen voor de kinderen
De negatieve gevolgen
Het is dus wel duidelijk dat er grote gevolgen zijn voor de kinderen na de echtscheiding. Meestal overheersen de negatieve gevolgen. Hier volgen de reacties van het kind als zijn ouders gaan scheiden.
Het komt heel vaak voor dat hoe oud of jong de kinderen ook zijn, ze in eerste instantie vaak boos en verdrietig zijn over de scheiding. Bij sommige kinderen kun je dit gelijk merken en gaan ze heel erg dwars liggen of krijgen driftbuien, maar soms uit dit zicht heel indirect doordat ze weer in bed gaan plassen of ruzie gaan maken met vriendjes. Soms zullen ze vasthoudend naar aandacht zoeken bij de ouders door hun bijvoorbeeld uit te dagen door over de grenzen heen te gaan.
Behalve boos en verdrietig, wordt het kind waarschijnlijk bang. Het veilige leven dat hij kende, is ineens weg en het toekomstbeeld wordt in een keer heel onduidelijk. Daarnaast kan het kind weer bang voor het donker worden of dat ze niet meer naar bed willen gaan.Vaak gaat de angst van het kind samen met een gevoel van eenzaamheid. Vroeger stonden de ouders altijd klaar het kind, maar zijn nu meer bezig met hun zelf. Daarom kan het kind zich in de eerste periode na de scheiding aan zijn lot overgelaten voelen. Daarnaast kan het kind ook moeite krijgen met afscheid nemen. Hij kan namelijk het idee hebben dat de ouder, net als de ex-partner die weg is, niet meer terug komt. Ook krijgen worden sommige kinderen eenzaam doordat ze problemen krijgen met hun omgang met vrienden of vriendinnetjes. Ze zitten vaak niet goed in hun vel en voelen zich zeer onzeker.
Nadat een kind heeft gemerkt dat zijn ‘onschuldige’ opmerkingen over zijn vader ervoor kunnen zorgen dat zijn moeder heel verdrietig of boos wordt, kan hij zich meer naar binnen keren. Hij zal zijn woorden voorzichtiger kiezen. Bovendien voelt het kind zich bezorgd. Hij heeft medelijden met zijn moeder die nu met minder geld het huishouden moet runnen. Daarnaast vindt hij ook weer zijn vader zielig omdat die nu alleen in een huis zit, zonder iemand die voor hem zorgt.
En dan is er nog het schuldgevoel. Veel kinderen denken dat zij de oorzaak zijn van de scheiding van hun ouders en blijven hopen dat het toch weer goed komt. Omdat het kind dus vaak denkt dat de scheiding hun schuld is, kunnen ze een lager zelfbeeld krijgen.
Volgens het volgende artikel zou er naast de emotionele gevolgen ook lichamelijke gevolgen zijn. Ze zijn minder hygiënisch omdat de ouders na de scheiding daar minder op letten en er van uit gaan dat de ander daar wel voor zorgt. Hierdoor worden de kinderen vaker ziek.
Kinderen na scheiding vaker ziek
"door een onzer verslaggevers
AMSTERDAM - Kinderen van gescheiden ouders zijn vaker ziek en viezer dan leeftijdsgenootjes van wie de ouders nog bij elkaar zijn.
Vooral kinderen van ouders die ook na de scheiding met elkaar op voet van oorlog leven zijn de dupe. Dat blijkt uit een studie van Belgische wetenschappers van de Brusselse ULB universiteit onder 120 huisartsen. Vorig jaar werden in Nederland 31.905 relaties officieel beëindigd, waarvan 18.312 stellen kinderen hadden. In totaal werden daardoor 33.890 kinderen gedupeerd. Niet alleen is scheiden een emotionele ramp voor kinderen, ook lichamelijk kunnen ze erg lijden onder het uit elkaar gaan van hun ouders. Zo is een op de vijf kinderen vaker ziek of heeft andere problemen. Volgens de ondervraagde huisartsen komen ziektes zoals griep, verkoudheid, astma en eczeem vaker bij hen voor. Ook nemen ouders die uit elkaar zijn het minder nauw met de hygiëne van hun kinderen. Ze gaan ervan uit dat de ander daar wel voor zorgt.
Bron:
Er zijn ook gevolgen voor de kinderen op de lange termijn, op gebied van eigen relaties met een partner. Het volgende onderzoek geeft dat zeer duidelijk aan.
“Trouwen en samenwonen
Jongeren die een echtscheiding van de ouders hebben meegemaakt gaan eerder uit huis dan jongeren die een dergelijke ervaring niet hebben gehad. In gezinnen met één ouder als gevolg van echtscheiding gaan bijna vier van de tien jongens en zes van de tien meisjes vóór hun eenentwintigste verjaardag het huis uit. In tweeoudergezinnen verlaten drie van de tien jongens en vijf van de tien meisjes voor hun eenentwintigste het ouderlijk huis. Bovendien wordt door jongeren uit de bedoelde eenoudergezinnen trouwen of samenwonen minder vaak als reden opgegeven om uit huis te gaan. Wie als kind een echtscheiding heeft meegemaakt, is blijkbaar minder geneigd om snel een vaste verbintenis aan te gaan. Verder hebben ze als ze gehuwd zijn (geweest) vaker vóór het huwelijk samengewoond (van de mannen ruim 60 en van de vrouwen 70 procent) dan mensen die opgroeiden in een tweeoudergezin (van zowel de mannen als de vrouwen ruim 40 procent). Ook dit wijst in de richting van een grotere aarzeling bij het aangaan van een vaste verbintenis.”
Bron: http://www.nidi.knaw.nl/web/html/public/demos/dm97021.html
Artikel wat een bewerking is van de doctoraalscriptie 'Kinderen van gescheiden ouders: een onderzoek naar opleiding en demografisch gedrag', A. de Graaf, Faculteit Sociale Wetenschappen, Erasmus Universiteit Rotterdam, 1996.
Door Drs A. de Graaf, Sector Bevolking, Centraal Bureau voor de Statistiek
Daarnaast blijkt het dat de kans dat de kinderen van gescheiden ouders later een grotere kans hebben om ook te gaan scheiden. Dit is duidelijk
aangegeven in de volgende artikelen:
Uit een onderzoek van Nederlandse Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat kinderen van gescheiden ouders tweemaal meer kans maken om zelf te scheiden.
Het CBS bekeek na twintig jaar de huwelijkse staat van mensen die tussen 1977 en 1981 zijn getrouwd. Daarbij bleek dat bij personen wiens ouders uit elkaar waren, ruim 40% zelf ook scheidde. Van de getrouwde personen zonder gescheiden ouders was dat net geen 20%.
Volgens het Nederlandse CBS treedt een sterk verhoogde kans op echtscheiding ook op bij kinderen die zelf geen echtscheiding van hun ouders hebben meegemaakt, maar van wie minstens één ouder een eerder huwelijk ontbonden zag worden.
Als beide partners gescheiden ouders hebben, is de kans op echtscheiding nog hoger. Ruim de helft van deze paren maakt een echtscheiding mee, drie keer zoveel als paren zonder gescheiden ouders.
Het meemaken van een echtscheiding op jonge leeftijd verhoogt de kans om later zelf ook te scheiden. Bijna de helft van de kinderen die jonger dan vijf jaar waren toen hun ouders uit elkaar gingen, zijn binnen de twintig jaar zelf gescheiden, tegen iets minder dan 40ù van de kinderen die al volwassen waren toen hun ouders uit elkaar gingen.”
Bron: http://aps.vlaanderen.be/statistiek/nieuws/demografie/2005-11_echtscheiding.htm
“Meer kans op echtscheiding
Uit onderzoek onder Amerikaanse vrouwen tussen de 15 en 44 jaar is gebleken dat vrouwen die opgroeiden in een door echtscheiding ontstaan eenoudergezin een grotere kans hebben om zelf te scheiden dan vrouwen uit tweeoudergezinnen. Nederlands onderzoek bevestigt die gevolgen voor relatievorming op latere leeftijd. Zo blijkt uit tabel 3 dat zowel bij gehuwde als bij ongehuwd samenwonende mannen en vrouwen uit deze categorie de kans om uit elkaar te gaan anderhalf keer zo groot is als voor mensen die opgroeiden in een tweeoudergezin. Van de mannen die thuis een echtscheiding van de ouders hebben meegemaakt is 16 procent gescheiden, van de mannen uit tweeoudergezinnen 10 procent. Voor vrouwen gaat het om respectievelijk 20 en 12 procent. Zij hebben dus binnen beide categorieën een iets grotere kans om uit elkaar te gaan.”
Bron:
Drs A. de Graaf, Sector Bevolking, Centraal Bureau voor de Statistiek
Tabel 3: Personen van 18-42 jaar die ooit na eerste samenwoning (gehuwd en ongehuwd) uit elkaar gingen resp. ooit zijn gescheiden
Afkomstig uit
eenoudergezin 1) tweeoudergezin
MANNEN
Totaal ooit samengewoond (abs.) 138 1256
w.o. percentage uit elkaar 34 25
Totaal ooit gehuwd (abs.) 87 1551
w.o. percentage gescheiden 16 2) 10
VROUWEN
Totaal ooit samengewoond (abs.) 208 1669
w.o. percentage uit elkaar 35 23
Totaal ooit gehuwd (abs.) 153 2315
w.o. percentage gescheiden 20 12
1) Eenoudergezinnen ontstaan door echtscheiding van de ouders
2) Gestandaardiseerd naar huwelijksduur: mannen 18% en vrouwen 25%
Bron: CBS, Onderzoek Gezinsvorming 1993
De Positieve gevolgen
Bronnen:
http://www.kinderinfo.nl/artikelen/artikel.asp?ArticleID=357&CurrentPeriod
http://aps.vlaanderen.be/statistiek/nieuws/demografie/2005-11_echtscheiding.htm
http://www.echtscheidingswijzer.nl/scheiding-voor-kinderen.html
http://www.nidi.knaw.nl/web/html/public/demos/dm97021.html
http://www.ouders.nl/mdiv2006-echtscheiding.htm
http://www.ouderalleen.nl/info/item.php?id=638
2.3 De gevolgen voor kinderen van jonger dan 10 jaar
Je ziet dat kinderen van verschillende leeftijden anders reageren op de scheiding van hun ouders. Daarom laten we het verschil te laten zien van de gevolgen van kinderen onder en boven de tien jaar. We hebben gekozen voor deze leeftijd, omdat blijkt dat daar de grens ligt voor een andere reactie.
Vooral bij peuters is een bekende reactie dat ze het na de scheiding zich over het algemeen moeilijker gedragen dan voorheen, soms om aandacht voor hun zelf op te vragen. Sommige kinderen krijgen een terugval in de ontwikkeling, ze gaan plotseling weer in hun broek plassen, willen niet meer zelfstandig lopen en eten. Hiermee laat het kind (onbewust) zien dat hij terug verlangt naar die goede oude babytijd waarin alles nog rustig en vertrouwd is. De al eerder genoemde angst voor het donker geld natuurlijk alleen voor de kinderen onder de 10. Daarnaast vinden ze het weekend en de avonden vaak moeilijke momenten, omdat het voorheen de momenten waren waarin ze als gezin samen waren. Wat ook vooral bij jonge kinderen voorkomt, is dat ze denken dat zij de oorzaak zijn van de scheiding. Gedeeltelijk komt dit doordat zichzelf een grote rol toedichten in wat er om hun heen gebeurd. Vooral peuters kunnen de schuld erg naar zich toetrekken, omdat zij zichzelf nog erg als de belangrijkste persoon in de wereld beschouwen. Maar door de schuld op zich te nemen, proberen kinderen ook grip op de situatie te krijgen. Iets wat buiten ze om gebeurd is beangstigend en hebben ze niet in hun macht. Door de schuld op zich te nemen, krijgen ze het gevoel het ook weer te kunnen herstellen.
Ook blijven ze nog een lange tijd hopen dat de ouders weer bij elkaar komen. Het kind is ook vaak bang om alleen gelaten te worden en het gevoel van beschermdheid is weg wat ook angst opwekt. Hoe ouder het kind is, hoe minder bang het zal zijn.
Bronnen:
http://www.echtscheidingswijzer.nl/scheiding-voor-kinderen.html
http://www.kinderinfo.nl/artikelen/artikel.asp?ArticleID=357&CurrentPeriod
2.4 De gevolgen voor kinderen van 10 jaar en ouder
De kinderen van 10 jaar en ouder hebben dus een beter gevoel van empathie en begrijpen dat scheiden misschien beter is. Daarom hebben zij het er vaak minder moeilijk mee. Vooral kinderen die ouder dan 10 jaar zijn hebben een gevoel van opluchting na de scheiding.
Maar toch blijft het vaak moeilijk, vooral doordat ze dan toch al een moeilijke tijd tegemoet komen, namelijk de puberteit. Deze kinderen worden zeer onzeker en sluiten zich af van de buitenwereld of worden juist drukker om hun onzekerheid te verbergen.
Maar als de kinderen er toch moeite mee hebben, dan kan dat overslaan op de schoolprestaties. Uit onderzoek van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut zijn de volgende constateringen gedaan over kinderen van gescheiden ouders. Er is gebleken dat er bij achteruitgang van schoolprestaties verschil is tussen jongens en meisjes. Jongens met gescheiden ouders volgen gemiddeld een halfjaar minder onderwijs dan jongens uit een tweeoudergezin. Voor meisjes is het verschil kleiner. Daarnaast blijkt de leeftijd van het kind op het moment van de echtscheiding een factor van belang.
Voor kinderen van 13 jaar of ouder, pubers dus, zijn de gevolgen wat dat betreft groter dan voor jongere kinderen, zoals blijkt uit het onderstaande tabel. Bij die laatste groep zijn er nauwelijks gevolgen voor het later te behalen onderwijsniveau. Het genoemde verschil is er alleen als het gaat om 'laag' en 'middelbaar' onderwijsniveau.
Afkomstig uit 1)
eenoudergezin tweeoudergezin
% %
Laag 36 29
Middelbaar 41 44
Hoog 23 28
Totaal (abs. = 100%) 591 7100
1) Eenoudergezinnen ontstaan door echtscheiding van de ouders
Personen die thuis een echtscheiding hebben meegemaakt naar onderwijsniveau
Leeftijd bij echtscheiding
0-12 jaar 13 jaar of ouder
% %
Laag 32 41
Middelbaar 45 34
Hoog 23 25
Totaal (abs. = 100%) 335 240
Bron: CBS, Onderzoek Gezinsvorming 1993
Ook kunnen ze zich helemaal terugtrekken en veel tijd van huis verdoen of ze kunnen de scheiding niet goed accepteren en worden opstandig uit onmacht. In ergere gevallen kunnen jongens zich aan vandalisme over geven en meisjes depressief worden of last krijgen van faalangst.
Kinderen van gescheiden ouders drinken vaker en meer alcohol, roken en blowen vaker.
Dat heeft hoogleraar en onderzoekster Pearl Dykstra donderdag gezegd op een congres over demografie en criminaliteit in Ede. Wanneer papa en mama steeds ruzie maken, elkaar ernstige verwijten maken en tijdelijk niet bij elkaar wonen omdat ze niet met elkaar door een deur kunnen, komen hun kinderen sneller in de criminaliteit terecht.
Volgens de onderzoekster van het Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) is met name de kwaliteit van de relatie van de ouders een factor in de ontwikkeling van het kind. Kinderen die te maken krijgen met een gebrek aan consequente regels en weinig toezicht, lopen een vergroot risico in de criminaliteit te belanden.”
Bron: http://www.planet.nl/planet/show/id=75090/contentid=711437/sc=f3b722
Bronnen:
http://www.nidi.knaw.nl/web/html/public/demos/dm97021.html
http://www.planet.nl/planet/show/id=75090/contentid=711437/sc=f3b722
http://www.echtscheidingswijzer.nl/scheiding-voor-kinderen.html
http://www.ouderalleen.nl/info/item.php?id=638
2.5 Conclusie
De gevolgen verschillen dus heel erg per kind, maar je kunt wel zien dat er wel veel dezelfde symptomen naar boven komen.
De negatieve gevolgen voor het kind na echtscheiding van de ouders zijn:
• Boos
• Verdrietig
• Bang
• Loyaliteitsconflict
• Ontrouw
• Zich naar binnen keren
• Bezorgd
• Schuldgevoel
• Vaker ziek
• Zelf meer kans op scheiding later
De positieve gevolgen voor het kind na echtscheiding van de ouders zijn:
• Opgelucht
• Zelfstandigheid
• Weerbaarheid
• Aanpassen
De gevolgen voor de kinderen onder de 10 jaar zijn dat ze meer aandacht naar zich toe trekken, een terugval in ontwikkeling, angst voor het donker, ze krijgen een schuldgevoel, ze missen de momenten samen met het gezin, later kunnen ze problemen krijgen op sociaal-emotioneel gebied.
Voor de kinderen boven de 10 zijn de gevolgen vooral achteruitgang op school, ze kunnen zich helemaal terugtrekken of juist opstandig worden, dit kan (vooral bij jongens) leiden tot vandalisme of drugs en/of drankgebruik. Meisjes hebben meer last van depressivo en faalangst.
3.1 Inleiding
Veel mensen komen na een echtscheiding weer alleen te staan. Voor veel mannen en vrouwen is het door drukte van het werk in combinatie met het huishouden, vaak niet mogelijk om echt uit te gaan. Ook het moeten verzorgen van jonge kinderen kan een ernstige belemmering zijn voor een uitgebreid sociaal leven. Veel gescheiden mensen zoeken hun toevlucht op Internet. Je hoeft niet de deur uit te gaan om andere mensen te ontmoeten, en er is altijd wel iemand online voor een "goed" gesprek.
Dit is één van de manieren waarop een ouder een nieuwe man/vrouw kan ontmoeten. Wanneer een ouder een nieuwe partner vindt, heeft dit ingrijpende gevolgen voor het kind. Net als in het eenoudergezin is het samengestelde gezin (vader of moeder met nieuwe partner) een onbekende samenlevingsvorm, waarin veel veranderingen zijn die het kind moet verwerken en plaatsen.
Het zien van de ouder met een nieuwe partner herinnert aan het vorige gezin waardoor het kind wederom een stuk verdriet moet verwerken. Kinderen ervaren dat de aandacht van de ouder ook uitgaat naar de nieuwe relatie en evt. andere kinderen en twijfelen daardoor over de liefde van hun ouder voor hen.
Vaak zijn kinderen het er niet mee eens dat één van hun ouders opnieuw verliefd is geworden en ze willen graag weg. ze krijgen natuurlijk minder aandacht van de vader of moeder dan voor de nieuwe relatie.
Het komt heel zelden voor dat het kind meteen een goede relatie heeft met de nieuwe ‘persoon’ in huis.
De kinderen vinden het vooral moeilijk als de nieuwe partner ook kinderen heeft. Het is niet eenvoudig voor een kind om zich om de week in dat nieuwe gezin te voegen.
Bron: http://www.heinpragt.com/scheiding/opnieuw.php#Deel12
Bron: http://pdf.swphost.com/boek/handleiding_volwassenen.pdf
Bron: Bijlage 1 en 2
3.2 Een nieuwe situatie
Vroeg of laat gaan mensen na een scheiding weer een relatie aan. Als er kinderen bij betrokken zijn, zal er een nieuw samengesteld gezin ontstaan. Zo’n gezin wijkt af van een normaal ‘kerngezin’. Als de ouder met de nieuwe partner gaat samenwonen, brengt dat allerlei zorgen en vragen met zich mee, die in een normale situatie nooit ter sprake zijn gekomen. Word de nieuwe partner door de kinderen geaccepteerd? Moet de nieuwe partner zich wel of niet met de opvoeding bemoeien? Is ieder verantwoordelijk voor zijn eigen kinderen of niet?
Naast deze vragen zijn er natuurlijk ook veel emoties en gevoelens waar rekening mee moet worden gehouden. Kinderen die de scheiding nog niet hebben verwerkt, kunnen de nieuwe partner, hoe blij de ouder ook met hem of haar is, moeilijk accepteren. Een tip voor deze gezinnen is; Werk met rust (elkaar met rust kunnen laten), geef elkaar de ruimte, en werk met regelmaat.
Voor de vorming van een stiefgezin staat vier tot zeven jaar. Die tijd is nodig om aan elkaar en de nieuwe situatie te wennen, elkaar te accepteren en te respecteren.
Voor een kind is het vaak moeilijk om de nieuwe partner van zijn vader of moeder te accepteren, een kind ziet zijn ouders gewoon het liefst onder één dak.
Citaat van Marga Akkermans, kinder- en jeugd psychotherapeut: “Het is voor kinderen al moeilijk genoeg als hun ouders uit elkaar gaan. Snel op de proppen komen met een nieuwe partner, wordt door veel kinderen niet op prijs gesteld. Een kind wil de gescheiden ouder voorlopig voor zich alleen. Met een nieuw gezinnetje op vakantie gaan 'want dan kunnen ze leuk aan elkaar wennen', is vragen om moeilijkheden.”
Bron: http://www.planet.nl/planet/show/id=75082/contentid=559305/sc=6ecea9, Saskia Smith
3.3 Het meemaken van dichtbij
Kinderen vind het vaak niet leuk dat hun ouders een nieuwe partner krijgen, hieronder staan 2 scenario’s beschreven. Sabine en Chris zijn allebei kinderen waarvan de ouders zijn gescheiden, en een nieuwe partner hebben gevonden.
Sabine (12) gaat een keer in de twee weken een weekend naar haar vader. Met steeds meer tegenzin. Haar vader is hertrouwd met Anita, en heeft met haar nog twee dochters gekregen. Samen zijn ze druk met zijn nieuwe gezin, en Anita verwacht dat Sabine ook een handje uitsteekt. Sabine heeft daar niet zoveel zin in: “Nee, zij wilde graag kinderen, ik heb er niet om gevraagd! Ik speel wel met ze, of lees ze voor, hoor, het is niet zo dat ik niks doe. Maar Anita wil dat ik de hele middag met de kleintjes optrek. Ik heb wel wat anders te doen!” Bovendien is Sabine door de komst van de kleintjes haar kamer in haar vaders huis kwijtgeraakt, haar bed staat nu op haar vaders werkkamer. De regels in haar vaders nieuwe gezin zijn ook anders dan bij haar moeder. De televisie mag pas vanaf een bepaalde tijd aan. De badkamer mag niet op slot. Bovendien moet Sabine huiswerk maken en daar is in het drukke gezin nauwelijks gelegenheid voor.
Sabine voelt zich verwaarloosd, haar vader heeft wel een plekje voor haar, maar verder nauwelijks tijd. Sabine: “Soms maken we een afspraak, dat we samen een eind gaan fietsen of zo. Maar dan komt Anita vragen of hij de kleintjes ook mee kan nemen, dan heeft zij haar handen ook even vrij. Maar dan is hij steeds daarmee bezig. Hij weet helemaal niks meer van me!”, klaagt ze. Vrijwel ieder weekend eindigt in ruzie en tranen. Sabine voelt zich achtergesteld bij haar vader s nieuwe kinderen, voelt ook iets van jaloezie van Anita die Sabine probeert duidelijk te maken dat ze haar vader moet delen.
Bron: http://opvoedendoejezo.kro.nl/Item.aspx?ItemID=1294
3.4 Hoe omgaan met de nieuwe gezinssituatie
Voor jonge kinderen is een scheiding niet goed te begrijpen. Het overkomt ze en ze weten eigenlijk niet precies wat er gebeurd. Zij houden van beide ouders, kiezen geen partij, en zijn dus loyaal aan papa en mama. Ze voelen zich vaak angstig en verdrietig, maar ook boos. Dit betekent dus ook dat het niet gemakkelijk is voor deze kinderen om een nieuwe partner van een van de ouders te accepteren. Dit kost veel tijd en vooral geduld van de volwassenen.
De kinderen kunnen we de nieuwe partner gaan accepteren als de nieuwe man of vrouw van papa of mama. Maar de partner moet ik zekere zin ‘verdienen’ dat ze hem of haar aardig gaan vinden. Dit gaat zeker niet vanzelf, daarom wordt ook zeker afgeraden om de kinderen papa of mama te laten zeggen tegen de nieuwe partner.
Het wordt ook afgeraden om de nieuwe partner vanaf het eerste moment te laten mee beslissen over de kinderen.
Het is belangrijk dat de ouder zelf de regels stelt, de nieuwe partner kan daar natuurlijk wel in ondersteunen. Zo is de kans groter dat de kinderen de nieuwe partner snellen accepteren. Om dit ook te bevorderen is het slim om hem of haar in het begin leuke dingen te laten doen met de kinderen, zoals voorlezen, lekker koken, en spelletjes spelen.
Ouders moeten ook accepteren dat de kinderen het leuk vinden bij hun ex. Voor de ontwikkeling van kinderen is het belangrijk dat ze een goede band hebben met beide ouders. Ze moeten niet het gevoel krijgen dat ze moeten kiezen vóór de één en dus tégen de ander.
Ouders helpen hun kinderen dus het best om samen met hun nieuwe partner (en zo mogelijk ook met de ex-partner) goed te kijken naar hoe ze de kinderen kunnen helpen om zicht prettig te gaan voelen in de nieuwe gezinssituatie.
Goed overleg over de opvoeding is in het belang van de kinderen. Hoe moeilijk dat soms ook te realiseren is door alle volwassenen.
Bron: http://www.ouders.nl/psycho/lpsy0352.htm
3.5 Conclusie
Kinderen vind het vaak moeilijk om de nieuwe partner van hun moeder of vader te accepteren. Dit is ook niet zo gek, de kinderen komen net uit de onrustige periode van de scheiding. De scheiding heeft voor een hele andere situatie gezorgd. Op het moment dat één van de ouders opnieuw een relatie krijgt zorgt dit opnieuw voor een onrustige periode. De ‘positie’ van het kind binnen het gezin is veranderd, het kind moet de aandacht dat hij kreeg opeens delen met iemand anders.
Het ‘acceptatie proces’ heeft heel veel tijd, en vooral geduld van de ouders nodig.
Ouders kunnen de acceptatie bevorderen door goed met elkaar te praten over de opvoeding, en door aandacht te hebben voor de gevoelens van de kinderen. Zo voorkomt de ouder ook dat het kind het gevoel krijgt dat de liefde voor hem of haar minder is geworden.
'Kinderen uit stiefgezinnen hebben behoefte aan rust, ritme en regelmaat'
Bron: http://www.ublad.uu.nl/WebObjects/UOL.woa/1/wa/Ublad/archief?id=1012665
Conclusie
‘Een scheiding is tegenwoordig niets bijzonders meer, het is bijna vanzelfsprekend!’ wordt er vaak gezegd. Uit ons onderzoek werd duidelijk dat het aantal echtscheidingen de afgelopen jaren wel degelijk zijn gestegen en het aantal scheidingen waar kinderen bij zijn betrokken zeer groot is. De oorzaak lag dan vooral bij een botsing tussen de karakters of een ander in het spel.
Door een scheiding wordt het het kind ernstig op de proefgesteld en het bleek dat ‘scheiden doet lijden’ echt van toepassing was aangezien de gevolgen van een echtscheiding zijn voor de kinderen overwegend negatief waren. Er waren heel veel emotionele gevolgen die tijdelijk waren, maar ook later kan het zorgen voor problemen op sociaal-emotioneel gebied. Het bleek bijvoorbeeld dat de kans op zelf scheiden in de toekomst groter werd. Natuurlijk waren er ook een aantal positieve gevolgen namelijk vooral de opluchting en rust en de ervaring die voor de toekomst een kwaliteit kan zijn. Het is daarin erg moeilijk om de positieve en de negatieve gevolgen tegen elkaar af te wegen omdat je niet kunt zeggen welk gevolg zwaarder weegt dan het andere, maar de negatieve gevolgen waren wel in een grote meerderheid.
Ook werd er uit ons onderzoek duidelijk dat de leeftijd een signiaficant verschil in de gevolgen maakte, onder de tien jaar hebben de kinderen vaak last van een terugval in ontwikkeling en heeft het meer effect op de houding tegenover de ouders en de relatie tussen beide. Bij de oudere kinderen is het begrip vaak groter, maar als ze het niet kunnen accepteren kunnen de gevolgen in sommige gevallen veel desastreuzer zijn. Ook hebben ze al met een moeilijke periode de puberteit te maken in hun leven en een scheiding vermoeilijkt dit proces alleen maar.
We hebben dus kunnen zien dat de scheiding voor de kinderen zeer moeilijk is. Maar als de ouder dan ook nog eens een nieuwe relatie begint met een ander, dan is dat al helemaal moeilijk te verteren. Ze hebben het dan vooral moeilijk met de aandacht die dan gedeeld moet worden met een ‘vreemde’ en als die ook inspraak in de opvoeding krijgt hebben ze daar erg moeite mee.
Hiermee is wel duidelijk geworden wat voor invloed de aspecten van echtscheiding op kinderen heeft en is daarmee onze hoofdvraag beantwoord.
Mening maker 1 van profielwerkstuk:
Ik ben erg blij met de keuze van het onderwerp van ons pws, vanaf het begin af aan vond ik het al een interessant onderwerp en hoe meer ik kwam te weten hoe leuker ik het vond om er aan te werken. Dit maakte alles een stuk gemakkelijker. Ook ik vond het de interviews het leukste omdat dit het dichtst bij je staat en zij het zelf echt mee maken, terwijl het op het internet veel objectiever is en daarom saaier is.
Nadat we dit onderzoek hebben gedaan vind ik dat mensen een scheiding toch nog vaak onderschatten, ik schrok soms wel van de gevolgen voor vooral de jongere kinderen die zelfs op lange termijn kunnen gelden en dat het zo erg kon zijn dat er zelfs professionele hulp nodig was.
De samenwerking met Elisa was heel fijn, daardoor heb je toch meer aanzet om eraan te werken omdat we elkaar steeds bleven stimuleren. Ook waren we het over de meeste dingen heel snel met elkaar eens, waardoor we snel beslissingen konden maken.
We hebben er allebei keihard voor gewerkt en veel tijd in gestopt en het resultaat mag er naar mijn mening wezen en ik ben er erg trots op. Ik wil ook graag een mooie ingebonden exemplaar houden en laten lezen door vrienden en familie die er in het begin al in geïnteresseerd waren.
Mening maker 2 van profielwerkstuk:
Ik wilde graag een pws maken met een onderwerp wat te maken heeft met mijn vervolgstudie. Ik wist toen al zeker dat ik met kinderen wilde gaan werken dus heb ik in die richting gezocht. Ook wilde ik een onderwerp wat te maken had met de verandering in het gedrag van de kinderen na een bepaalde gebeurtenis.
Om dit toch nog haalbaar te maken kwam ik terecht bij het onderwerp; de gevolgen van een echtscheiding op het gedrag van kinderen.
Kim-An wil ook met kinderen gaan werken en vond mijn onderwerp heel interessant, hierdoor zijn we samen aan de slag gegaan.
Achteraf gezien heel fijn, want het was nogal een klus om dit pws te maken. Ik moet eerlijk zeggen dat ik het onderschat heb, ik had niet gedacht dat het zo moeilijk was om onder andere aan informatie te komen.
Ik vond het het leukst om de interviews af te nemen, hierdoor kwam je steeds meer te weten over het onderwerp, maar vanaf een andere kant.
Het interview met C.J. vond ik heel indrukwekkend. Hij was heel open in alles en gaf werkelijk op alle vragen antwoord.
Ik ben heel erg blij met het resultaat, het werkstuk ziet er mooi en verzorgd uit. Ook ben ik heel veel te weten gekomen over het onderwerp. Ik ben blij dat ik voor dit onderwerp heb gekozen en weet haast wel zeker dat dit me gaat helpen in de toekomst. Volgend jaar ga ik naar de PABO en ik weet zeker dat de kennis over de gevolgen van een scheiding me van pas gaan komen als ik voor de klas sta.
Kortom: ben zeer blij met mijn keuze en heb er heel veel van geleerd.
Interview Kindertelefoon
1) Bellen er vaak kinderen met verhalen over het scheiden van hun ouders of over ruzie tussen hun ouders?
Het komt heel regelmatig voor, de meeste kinderen die bellen hebben te maken met deze problemen. Deze kinderen vormen echt wel de meerderheid van de bellers.
De meeste kinderen die bellen zijn bang en verdrietig.
- Geven ze zichzelf dan de schuld?
De meeste kinderen zijn heel erg verdrietig, een enkeling geeft zichzelf de schuld.
De meeste kinderen die zichzelf de schuld geven zijn jonger dat de kinderen die naar de kindertelefoon bellen. Dus daarom krijgen wij, bij de kindertelefoon, niet zo vaak te maken met kinderen die zichzelf de schuld geven van de ruzies tussen hun ouders, of de scheiding zelf.
2) Welke problemen komen veel voor mij kinderen die net een scheiding achter de rug hebben?
Het komt veel voor dat kinderen het moeilijk vinden om het eens te zijn met de ouderregeling. Ze hebben het gevoel dat ze moeten kiezen tussen beide ouders. En denken dan ook dat als ze bij bijvoorbeeld hun moeder gaan wonen dat hun vader dan boos op hun is.
Ook krijgen sommige kinderen problemen met hun omgang met vrienden of vriendinnetjes. Ze zitten vaak niet goed in hun vel en voelen zich zeer onzeker.
3) Zit er een stijging in het aantal bellers over dit onderwerp? En dan vooral bekeken over de afgelopen 5 à 10 jaar?
Ja, wij merken wel degelijk dat er steeds meer kinderen bellen met het verhaal dat hun ouders gaan scheiden.
Dat is denk ik ook niet verwonderlijk gezien het feit dat er het aantal echtscheidingen waarbij kinderen betrokken zijn nog steeds toeneemt.
4) Bellen er wel eens kinderen die problemen hebben gekregen nadat één van de ouders een nieuwe relatie kreeg?
Dit komt regelmatig voor. De kinderen zijn het er niet mee eens dat één van hun ouders opnieuw verliefd is geworden en ze willen graag weg. Ze krijgen natuurlijk minder aandacht van de vader of moeder dan voor de nieuwe relatie.
Het komt maar heel zelden voor dat het kind meteen een goede relatie heeft met de nieuwe ‘persoon’ in huis.
Bijlage 2
Interview Els Bloem, lerares Paasbergschool, staat al 40 jaar voor de klas.
1) Is er veel verschil te zien tussen kinderen met en kinderen zonder gescheiden ouders?
Nee, er is niet heel veel verschil te zien.
2) Is er veel verschil te zien bij het gedrag van een kind voor en na de scheiding?
Je kunt zeggen dat er rondom de scheiding verschil in gedrag te zien is bij sommige kinderen. Sommige scheidingen gaan heel moeizaam, monden uit in gevechten tussen de partners, kinderen lijden hieronder.
Er zijn ook ouders die dat redelijk regelen dan zie je het voor kinderen ook overzichtelijker worden. Zekerheid geeft kinderen rust.
Er zijn kinderen die concentratie- en gedragsproblemen krijgen. Bij sommige blijven de problemen aanhouden. Ik adviseer ouders dan om specifieke hulp te zoeken. Het geeft kinderen vaak rust om zich tegen een onafhankelijk iemand uit te spreken. Kinderen zijn namelijk ontzetten solidair naar ouders toe! Een probleem hierbij is soms dat ouders wat opvoeding betreft, niet op één lijn zitten.
4) Vinden de kinderen, van gescheiden ouders, het moeilijk als één van de ouders een nieuwe partner/relatie krijgt?
Vaak vinden kinderen dat moeilijk vooral als de partner ook kinderen heeft.Toen ik in de bovenbouw les gaf,kreeg ik nogal eens te horen dat het niet eenvoudig was om je weer om de week in dat nieuwe gezin te voegen.
5) Vragen de kinderen die net een scheiding achter de rug hebben om meer aandacht, of zijn ze juist heel erg teruggetrokken?
Dat hangt helemaal van het kind af. Je hebt stille kinderen die heel druk worden en drukke kinderen die zich naar binnen keren. Er zijn ook kinderen waar je weinig van merkt.
6) Merk jij een stijging in het aantal echtscheidingen?
Ja, ik merk wel degelijk dat er steeds meer kinderen zijn waarvan de ouders gaan scheiden. Veel meer dan toen ik begon in het onderwijs, 40 jaar geleden.
Nog een leuke anekdote:
Een paar maanden geleden zei een leerling tegen mij: ”Juf, ik ga met mijn halve moeder naar de kermis”.
Bijlage 3
Interview met pedagoog en lerares Anne-Marie Netten
1) Wat doet een echtscheiding met een kind?
Voor ouders en kinderen is een scheiding een ingrijpende gebeurtenis in een gezin.
De ouders hebben een heel traject achter de rug als eenmaal de beslissing genomen is.
2) Hoe moeten de ouders de kinderen bij het proces betrekken?
Als kinderen vragen gaan stellen, is het van groot belang hoe de ouders hier mee omgaan. Dat is voor de latere verwerking een must. Ik merk dat als ouders al in het begin op een bepaalde manier open tegen hun kinderen zijn, de kinderen meegaan in het proces wat ze als gezin doorlopen.
3) U bent ook lerares, heeft u veel kinderen in de klas die gescheiden ouders hebben?
Onze school vangt kinderen op van het vrouwenopvangcentrum. Deze kinderen hebben een afwijkend gedrag: druk, (overschreeuwen)of juist angstig en teruggetrokken.
- Wat hebben deze kinderen vaak allemaal meegemaakt?
Deze kinderen hebben lijfelijk geweld meegemaakt naar henzelf of de moeder. In alle haast hebben ze hun huis, school, omgeving moeten verlaten. Dit is zo ingrijpend voor moeder en de kinderen.
- Hoe gaan moeders met deze situatie om?
Hier zie je heel duidelijk verschillen hoe mensen de situatie oppakken. Er zijn moeders te zien, die er het beste van maken en dat heeft een gunstige weerslag op de kinderen. Moeders die in de put gaan zitten, passief zijn, deze kinderen nemen als het ware het gedrag van moeder over.
4) Welke omgangsregeling is vaak het beste voor het kind?
Bij scheidingen is er niet alleen de scheiding van de ouders, de kinderen worden heen en weer gesleept tussen de moeder en de vader. Veel ouders vinden het belangrijk om een goede omgangsregeling te treffen. Zij hebben gekozen om uit elkaar te gaan, maar ze gunnen de kinderen een goede band met beide ouders.
Als hier stabiliteit in gevonden is, gaat het met de kinderen ook goed. Ze zijn toch sterk en flexibel.
5) Zie je veel verschillen tussen hoe jonge kinderen op de scheiding reageren en oudere kinderen die er op reageren?
Er is een duidelijk verschil merkbaar als ouders van jonge kinderen gaan scheiden. Jonge kinderen willen zich hechten en identificeren met de ouders. Dit patroon is dan verstoord.
Later zie je dat deze kinderen problemen krijgen op sociaal-emotioneel gebied.
6) Vind jij het belangrijk dat kinderen worden begeleid door professionele hulp tijdens de scheiding van hun ouders?
Als een persoon overlijdt, is er rouwverwerking met verschillende stadia die doorlopen worden.
Bij een scheiding is dat eigenlijk ook zo: verdriet, boosheid, angst, schuld, eenzaamheid, verwarring, gevoelens blokkeren, geen balans in zelfvertrouwen.
Wanneer ouders en mensen in de directe omgeving van kinderen deze stadia herkennen en begeleiden, is er verwerking mogelijk en ontstaat er ruimte voor een andere gevoelens dan blijheid en genieten van het leven. Als dit niet via de ouders kan dan is het inderdaad beter om contact op te nemen met professionele hulp.
Nog één punt:
Een scheiding is ingrijpend voor ouders en kinderen. Soms kan het niet anders en is dat een juiste keuze. Het kan ook weer rust gaan geven als alle spanningen weg zijn.
Bijlage 4
Interview met C.J.
Kinderen:
B. jongen van 10 jaar
K. meisje van 9 jaar
1) Hoe was het gedrag van de kinderen op het moment dat het slechter ging in jullie relatie maar nog niet bekend was dat jullie zouden gaan scheiden? Waren er toen al duidelijke veranderingen in het gedrag te zien?
Op het moment dat het mij helder werd dat het niet goed ging tussen M. en mij, hebben we de kinderen natuurlijk niet gelijk er bij betrokken. In de begin periode hadden we allebei te maken met grote vermoeidheid t.g.v. het slechte slapen, irritatie en prikkelbaarheid maar nooit ruzies met gescheld, geschreeuw en laat staan fysieke aspecten. Ondanks alles moeten de kinderen wel iets gemerkt hebben. Denk dat dit vooral terug kwam in een wat brutaler gedrag.
Op een gegeven moment moesten we voor ons zelf rust gaan creëren, want zo’n proces put je aardig uit. We hadden op dat moment al een externe deskundige ingeschakeld en waren gezamenlijk een traject ingegaan. Voor de rust en afstand hebben we gekozen om tijdelijk een huisje op de Zonneheuvel te huren. De insteek was om daar twee maanden te gaan wonen met een vast schema wie daar zou zitten. Voor het eerst moesten we B. en K. actief hierbij gaan betrekken. We zijn bij elkaar gaan zitten en aangegeven dat we problemen hadden en dat we gingen proberen om dit op te gaan lossen. Ook gezegd dat we hierbij iemand hadden betrokken om mee te praten en tevens dat we voorlopig een huisje zouden huren voor twee maanden. Natuurlijk vroeg K. of we gingen scheiden, maar dat was op dat moment natuurlijk niet het geval. De volgende dag ging ik met K. naar de Lion King. B. was ziek en bleef thuis met M. Mijn zwager met zijn dochter gingen mee. Ik kan nog goed herinneren dat K. zei: Ome Dre, mijn vader en moeder gaan misschien scheiden.
Echte veranderingen in gedrag heb ik niet gezien, in zoverre dat K. nog wat aanhankelijker werd dan in het verleden. B. liet niet veel merken.
2) Hoe reageerden de kinderen op het bericht dat jullie uit elkaar zouden gaan, zijn ze rustiger of juist extremer in hun gedrag geworden?
Het traject wat we zijn in gegaan met het huisje (bed and breakfast) en de externe begeleiding, leverde uiteindelijk niet het resultaat op. De keuze werd gemaakt om te gaan scheiden. Ik vond dit echt afschuwelijk voor de kinderen. Voor ons zelf natuurlijk heel erg vervelend, maar B. en K. hebben niet kunnen kiezen, ofwel het werd ze opgelegd. In overleg met een externe deskundige hebben we gekeken wat de beste manier zou zijn op de kinderen te informeren. Ik kon dit op dat moment niet aan ze vertellen, dus M. heeft het verhaal mogen vertellen. We hebben toen aangegeven dat we zouden gaan scheiden. B. en K. reageerden relatief ontspannen. Ik denk dat ze het na al die maanden eigenlijk wel hadden verwacht. Ze kwamen met heel praktische vragen, zoals waar gaat Panter (de poes) heen, hoe doen we het met de computer, wie blijft er in het huis wonen? Ik was uiteindelijke blij met hun reactie, want hier zag ik het meest tegen op. Later hoorde ik van een vriendin van ons die vorig jaar was gescheiden met twee dochters van dezelfde leeftijd, dat de kinderen hier van de zomer in Frankrijk eindeloos samen over hadden gesproken. Meer in de trend van “hoe is het om twee huizen te hebben, twee keer op vakantie te gaan, etc”. Dit hoorde ik dus pas later. Als je aan ze vroeg, wat ze er van vonden, kreeg je natuurlijk weinig antwoord. Ten aanzien van reactie en gedrag heb ik altijd naar het volgende gekeken:
a. Gaan ze nog graag naar school en hoe zijn de resultaten;
c. Slapen ze goed;
d. Verandering in eetgedrag;
e. Huilen ze veel;
f. Zijn ze stil?
Met betrekking tot bovenstaande punten waren eigenlijk geen veranderingen waar te nemen. K. stelde wel eens wat vragen, maar echt veranderingen hebben we niet gezien.
3) Hebben de kinderen zelf een kant gekozen, hebben ze bijvoorbeeld wel eens geroepen ik wil bij papa wonen?
De kinderen hebben nooit een kant gekozen. We hebben ze natuurlijk nooit geïnformeerd wat er nu feitelijk achter zat. Dat is nu niet relevant voor ze. Wel gaf K. een keer aan “Mama houdt niet meer van je hé”? Ik ga bij papa wonen of bij mama is in ieder geval nooit door ze geroepen.
4) Wat voor een omgangsregeling gaan jullie treffen na de scheiding?
Ten aanzien van omgangsregeling hebben we gekozen voor volledig co-ouderschap. Maandag en dinsdag zijn ze bij mij, woensdag en donderdag bij M., het ene weekend (vrijdag, zaterdag en zondag) bij mij, het volgende bij M. Dat wil zeggen dat ik ze 50% van de tijd heb. We hebben afgesproken dat we een vergelijkbaar huis in Oosterbeek zouden kopen en afspraken gemaakt over vakanties etc. Tevens afspraken gemaakt hoe we omgaan met school, sporten, verjaardagen, etc. Alles gericht om de toch al grote verandering voor hen, zo klein mogelijk te maken. We hadden hier geen enkel verschil van mening over.
5) Zijn de schoolprestaties van de kinderen veranderd?
6) Hoe hebben jullie de kinderen erbij betrokken? (uitleg e.d.)
Zie ook voorgaande vragen. We hebben B. en K. dus aangegeven dat we uit elkaar zouden gaan en dat er nog een heleboel dingen geregeld moesten worden en dat we ze natuurlijk zouden informeren over alles. We hebben ze niet betrokken in vraagstukken zoals wie gaat waar wonen, maar wel dat we er alles aan zouden doen om een huis in Oosterbeek te kopen. Door de tijd heen zijn ze wel bijgepraat en bij zaken die ze direct aangaan ook bij betrokken. Voorbeeld is de beesten. Ze hadden hier zelf ideeën over. Geldt ook voor iets heel praktisch, zoals een computer en een printer. B. had hier een plannetje voor.
7) Hebben de kinderen bepaalde problemen nu het bekend is dat jullie uit elkaar gaan, bijvoorbeeld een moeilijke omgang met vriendjes en vriendinnetjes enz.
Op dit moment hebben ze geen direct zichtbare problemen. Het is zo moeilijk te zien wat er in hun hoofdjes speelt. Medio januari komt het nieuwe huis vrij. Het zou best kunnen zijn dat we dan alsnog problemen krijgen. Dus geen problemen met vriendjes en vriendinnen. Ze spelen nog altijd veel en graag met andere kinderen. K. heeft wel een aantal vriendjes dingen verteld. Het is erg leuk te zien, dat deze vriendjes dit dan als een soort gezamenlijk geheim zien, en hier ook niet met anderen over praten, laat staan dat ze gepest worden.
8) Zie je verschil tussen K. en B., verschil in hoe ze het oppakken en hoe ze er mee omgaan?
K. is altijd veel directer. Zij stelt regelmatig een vraag aan ons. Vingertje gaat dan de lucht in en ze stelt dan een vraag. B. is meer gesloten, maar als K. een vraag stelt, zit hij er wel bij. Al met al ben ik blij hoe het ondanks alles is gelopen. Ik hoop dat dit hele gedoe geen nadelig gevolg voor hun met zich meebrengt.
Literatuurlijst
Deelvraag 1
1.1 Inleiding:
http://www.echtscheidingsbureau.nl/achtergrondinfo.html ‘vechten of vluchten’
1.2 De feiten en 1.3 Redenen echtscheiding
Tekst:
http://www.cbs.nl/nl-nl/menu/themas/mens-maatschappij/bevolking/publicaties/artikelen/2006-1862-wm.htm
Grafieken:
www.cbs.nl
1.4 Bij zes op de tien scheidingen kinderen betrokken!
Tekst en grafiek:
http://www.cbs.nl/nl-nl/menu/themas/mens-maatschappij/rechtsbescherming-veiligheid/publicaties/artikelen/2006-1976-wm.htm
1.5 Meer hulpverlening aan kinderen.
1.6 Conclusie
http://pdf.swphost.com/boek/handleiding_volwassenen.pdf
Deelvraag 2
2.1 Inleiding
Interview met pedagoog en lerares Anne-Marie Netten; Bijlage 3 http://www.opvoedadvies.nl/scheiding.htm
2.2 De gevolgen voor de kinderen
Artikelen:
www.detelgraaf/nl , ma 23 okt 2006, 05:30
http://www.nidi.knaw.nl/web/html/public/demos/dm97021.html
Artikel wat een bewerking is van de doctoraalscriptie 'Kinderen van gescheiden ouders: een onderzoek naar opleiding en demografisch gedrag', A. de Graaf, Faculteit Sociale Wetenschappen, Erasmus Universiteit Rotterdam, 1996.
Door Drs A. de Graaf, Sector Bevolking, Centraal Bureau voor de Statistiek
http://aps.vlaanderen.be/statistiek/nieuws/demografie/2005-11_echtscheiding.htm
http://www.nidi.knaw.nl/web/html/public/demos/dm97021.html
Drs A. de Graaf, Sector Bevolking, Centraal Bureau voor de Statistiek
CBS, Onderzoek Gezinsvorming 1993
Tekst:
http://www.kinderinfo.nl/artikelen/artikel.asp?ArticleID=357&CurrentPeriod
http://aps.vlaanderen.be/statistiek/nieuws/demografie/2005-11_echtscheiding.htm
http://www.echtscheidingswijzer.nl/scheiding-voor-kinderen.html
http://www.nidi.knaw.nl/web/html/public/demos/dm97021.html
http://www.ouders.nl/mdiv2006-echtscheiding.htm
http://www.ouderalleen.nl/info/item.php?id=638
2.3 De gevolgen voor kinderen van jonger dan 10 jaar
http://www.echtscheidingswijzer.nl/scheiding-voor-kinderen.html
http://www.kinderinfo.nl/artikelen/artikel.asp?ArticleID=357&CurrentPeriod
2.4 De gevolgen voor kinderen van 10 jaar en ouder
Tabellen:
CBS, Onderzoek Gezinsvorming 1993
Artikel:
http://www.planet.nl/planet/show/id=75090/contentid=711437/sc=f3b722
Tekst:
http://www.planet.nl/planet/show/id=75090/contentid=711437/sc=f3b722
http://www.echtscheidingswijzer.nl/scheiding-voor-kinderen.html
http://www.ouderalleen.nl/info/item.php?id=638
2.5 Conclusie
Deelvraag 2:
Geen bronnen gebruikt.
Deelvraag 3
3.1 Inleiding
http://www.heinpragt.com/scheiding/opnieuw.php#Deel12
http://pdf.swphost.com/boek/handleiding_volwassenen.pdf
Interview Kindertelefoon; Bijlage 1
Interview Els Bloem; Bijlage 2
3.2 Een nieuwe situatie
http://www.planet.nl/planet/show/id=75082/contentid=559305/sc=6ecea9
Saskia Smith
3.3 Het meemaken van dichtbij
http://opvoedendoejezo.kro.nl/Item.aspx?ItemID=1294
3.4 Hoe omgaan met de nieuwe gezinssituatie
http://www.ouders.nl/psycho/lpsy0352.htm
3.5 Conclusie
Conclusie
De conclusie is gebaseerd op het hele PWS, hierbij zijn dus indirect ook veel bronnen gebruikt die hierboven al staan vermeld.
Bijlage 1
Kindertelefoon
Site: www.kindertelefoon.nl
Tel: 0800-0432
Bijlage 2
,
Bijlage 3
,
Bijlage 4
C.J
Wegens privacy verder geen informatie
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden