Dromen

Wat gebeurt er met de hersenen? Vroeger dacht men dat de hersenen tijdens de slaap in rust waren, maar dat is niet zo. De hersenen zijn net zo actief als overdag. Ze gebruiken evenveel energie. De hersenactiviteit tijdens het slapen vertoont een golfpatroon. Dat zie je in de twee volgende afbeeldingen. De activiteit is gemeten door middel van een elektro-encefalogram (EEG). Bij actief wakker zijn (‘awake with eyes open’ hiernaast) vertoont het EEG snelle, onregelmatige activiteit. De golffrequentie ligt boven 13 Hz. Passief wakker zijn (‘awake with eyes closed’) wordt gekenmerkt door grotere ritmische golven van 8 tot 13 Hz. Tijdens de eerste fase (‘stage 1’ hiernaast) vertoont het EEG een vlak patroon. In fase 2 en 3 is de EEG-activiteit langzamer. Tijdens fase 4 (diepe slaap), ook wel slow wave sleep genoemd, vertoont het EEG grote langzame golven met een frequentie van minder dan 2 Hz. In fase 5, de REM-slaap, hebben de EEG-golven een frequentie van meer dan 13 Hz, net als bij actief wakker zijn.Op het EEG lijkt het alsof tijdens fase 4 juist veel activiteit is, door de duidelijke pieken, maar deze golven zijn traag en log. Steeds meer onderzoekers denken dat de REM-slaap en de bijbehorende dromen een zeer belangrijke rol spelen bij het opslaan van ervaringen en het verankeren van herinneringen in het langetermijngeheugen. Wanneer proefpersonen iets nieuws hebben geleerd en geen REM-slaap krijgen, onthouden ze namelijk minder dan mensen die wel REM-slaap krijgen. De eerste nacht nadat je iets hebt geleerd, blijkt cruciaal te zijn. De hoeveelheid REM-slaap neemt bovendien tijdelijk toe als je iets nieuws geleerd hebt, zo blijkt uit een onderzoek bij studenten in examentijd. De hersenen lijken zich aan te passen aan wat nodig is. Er zijn aanwijzingen dat de hersenactiviteit bij het leren overeenkomt met die tijdens de REM-slaap. Kunnen dieren dromen? Slapen

Alle vogels en zoogdieren slapen. Ook bij vissen, reptielen en insecten zijn er perioden die op het slapen van de mens lijken. Zelfs dieren die bepaald geen complexe hersenen en gedrag hebben, slapen min of meer op dezelfde manier als de mens. Maar niet alle dieren dromen tijdens het slapen. Door het uitvoeren van REM-testen op dieren zijn onderzoekers erachter gekomen dat vogels en zoogdieren wel, reptielen misschien en vissen niet dromen. Tijdens het slapen vertonen ongewervelde dieren, amfibieën en vissen afwisselend perioden van rust en activiteit. Bij rust nemen ze een bepaalde houding aan en zijn ze minder gevoelig voor prikkels (bijvoorbeeld geluid). EEG-metingen geven geen verschil aan tussen perioden van rust en perioden van activiteit. Reptielen vertonen ander gedrag dan ongewervelde dieren, amfibieën en vissen als ze slapen. Ze hebben geen ander EEG-patroon, maar de ogen bewegen wel. Bij vogels is REM-slaap geconstateerd, hoewel deze perioden erg kort zijn. Vrijwel alle zoogdieren dromen en vertonen een afwisseling van REM-slaap en rustige slaap. Niet alle dieren slapen even goed. De slechte slapers zijn meestal prooidieren die goed op hun hoede moeten zijn. De beste slapers zijn de grote roofdieren die weinig vijanden hebben. Katten bijvoorbeeld slapen gemiddeld 14 uur per dag en daarvan is ongeveer 20 – 25% REM-slaap. Er zijn dieren die heel weinig slapen, meestal zijn dat dieren die niet lang leven. Een veldmuis bijvoorbeeld slaapt 2 tot 3 uur per etmaal en leeft niet langer dan 3 jaar. De vleermuis daarentegen leeft ongeveer 20 jaar. Dit dier slaapt gemiddeld 18 uur per etmaal en houdt ook nog eens een winterslaap. Dromen In het verleden hebben veel mensen onderzoek gedaan naar wat dromen zouden moeten inhouden. In 1954 ontdekten twee wetenschappers dat er bij konijnen, terwijl ze kijken of er ergens gevaar dreigt, in hun hippocampus (zie de afbeelding hierboven) een wisselend stroompje loopt van 6 periodes per seconde. Dit stroompje wordt het theta ritme genoemd. Ook bij andere dieren blijkt het theta ritme voor te komen. Bij een kat komt het voor tijdens het jagen, bij een rat als hij bezig is zijn omgeving te verkennen. Dit wisselende stroompje is dus steeds aanwezig als een dier gedrag vertoont dat gericht is op overleven. Maar de ontdekking van dat stroompje op zich is niet het belangrijkst. Wat van belang is, is dat het theta ritme bij dieren ook altijd voorkomt als het betreffende beest aan het dromen is. De activiteit van de hippocampus van een dromend dier is dus gelijk aan de activiteit van de hippocampus van datzelfde dier als het iets aan het doen is dat van levensbelang voor hem is. Enkele voorbeelden zie je hier: Het theta ritme bij dieren komt dus voor bij het vertonen van belangrijk gedrag. Daarnaast heeft het iets te maken met leren. Er bestaat een theorie die zegt dat dromen het geestelijk herhalen van voor het dier belangrijke informatie is. Deze belangrijke informatie wordt opgeslagen in de hersenen van het dier. Op deze manier bewaart een dier ervaringen voor later en weet hij beter wat hij moet doen als een bepaalde situatie zich weer voordoet. Het theta ritme komt bij bijna alle zoogdieren voor en bijna alle zoogdieren dromen dus ook. Er bestaat echter een bepaald soort mierenegel die niet droomt en dus ook geen theta ritme heeft. Deze mierenegel heeft zich anders ontwikkeld dan bijna alle andere zoogdieren. Nou blijkt dat bij deze mierenegel het hersengebied waarin belangrijke ervaringen worden opgeslagen relatief erg groot is, zelfs nog groter dan bij de mens. De reden daarvoor is, dat hij alle ervaringen meteen moet verwerken. De mierenegel doet dat zonder te dromen, terwijl de mens en vele andere dieren veel informatie ‘s nachts (door wel te dromen) verwerken. Mierenegel Tijdens de REM-slaap, waarin gedroomd wordt, bewegen de ogen van een dier, net als bij de mens. Bij dieren zijn deze bewegingen van de ogen makkelijk te verklaren. Dieren dromen namelijk over ervaringen die hen helpen te overleven. Dat zijn vaak bewegingspatronen: hoe ontvlucht je als konijn een vos (vluchtgedrag) en hoe kun je als vos toch dat konijn vangen (jaaggedrag)? De ogen spelen een grote rol bij het zoeken van een vluchtweg of het volgen van een prooidier. Tijdens de droomslaap zijn om dezelfde reden bepaalde motorische neuronen verlamd. Anders zou het dromende dier de bewegingspatronen tijdens het slapen echt gaan uitvoeren. De Amerikaanse onderzoeker Howard Roffware bedacht in de jaren zestig een theorie waaruit blijkt dat REM-slaap van groot belang is voor de ontwikkeling van het centrale zenuwstelsel. Hij kwam op dit idee door het feit dat jonge dieren een langere REM-slaaap hebben dan volwassen dieren. Bovendien hebben dieren die geboren worden met een minder volgroeid brein, zoals katten en mensen, meer REM-slaap dan dieren die ter wereld komen met hersenen die zich niet veel verder ontwikkelen, zoals schapen en cavia’s. Nachtmerries Sommige zoogdieren dromen niet alleen over bewegingspatronen om te overleven. Olifanten bijvoorbeeld kunnen nachtmerries hebben over traumatische ervaringen. Er zijn olifantenbaby’s in Afrika die hebben gezien hoe hun ouders werden gedood en hoe hun slagtanden eruit werden getrokken. Zij worden jaren later in een opvangtehuis nog steeds gillend wakker uit hun slaap van angst. Vaak komen beelden van angst in dromen terug, dat geldt blijkbaar ook voor sommige dieren. Wat gebeurt er met het lichaam? Als een mens niet slaapt, heeft dat niet te onderschatten gevolgen. Gewoon uitrusten heeft geen zin; het heeft niet hetzelfde effect als slapen. Bij minder dan vijf uur slaap bouw je een slaapschuld op die het lichaam op een of andere manier wil inhalen. Als je helemaal niet slaapt, zal dat tot de dood leiden. Tijdens het slapen herstelt het lichaam van alle inspanningen die het heeft verricht. Het herstel betreft voornamelijk het aanvullen van de neurotransmitters in de synaptische blaasjes. Ook andere weefsels, zoals spierweefsel, zullen bijkomen van de inspanningen. Daarnaast gaan alle autonome functies (bijvoorbeeld de werking van het hart) door. In het lichaam worden tijdens de slaap minder afvalstoffen gemaakt dan wanneer je wakker bent, waardoor je lichaam de tijd heeft om de afvalstoffen van overdag af te voeren. Spierbeschadigingen en wonden genezen ’s nachts sneller dan overdag. Perioden van rustige slaap worden afgewisseld door droomslaap. Rustige slaap is een droomloze slaap, die een fase van zeer diepe slaap heeft. Tijdens die diepe slaap ben je moeilijk te wekken en komen normaliter geen of nauwelijks bewegingen voor. Dat komt doordat het motorische deel van de hersenen geen signalen via het ruggenmerg naar de spieren stuurt. Als dat toch gebeurt, dan heeft dat tot gevolg dat je gaat slaapwandelen. Slaapwandelen vindt meestal in het begin van de nacht plaats. De droomslaap kenmerkt zich door spierslapte, onregelmatige hartslag, onregelmatige ademhaling en levendige visuele voorstellingen: de dromen. Bovendien kunnen plotselinge spiersamentrekkingen plaatsvinden, vooral van de spieren van het gezicht en de ledematen. De ogen maken snelle bewegingen terwijl de oogleden dicht blijven. Vanwege dit laatste verschijnsel wordt droomslaap ook wel REM-slaap genoemd. Dat is afgeleid van rapid eye movements. Tijdens de REM-slaap kan er iets misgaan, net als bij de rustige slaap, waardoor het lichaam heftig gaat bewegen. Normaal gesproken zijn de motorische hersenen tijdens de REM-slaap wel actief, maar de motorische signalen uit de hersenen worden geblokkeerd in het ruggenmerg. Als dat niet het geval is, kan dat tot gevaarlijke situaties leiden. De remmingen werken trouwens niet voor de volle 100% want tijdens het dromen beweeg je je toch wel, maar de bewegingen zijn zeer klein. Een Franse droomonderzoeker uit de negentiende eeuw, Alfred Maury, geloofde dat dromen te maken hebben met gebeurtenissen in het echt, bijvoorbeeld gebeurtenissen die het lichaam aangaan. Tijdens onze droom komt iets dat in het echt gebeurt in een andere vorm terug, bijvoorbeeld als je voeten onder de deken uitsteken kun je dromen dat je door de sneeuw loopt. Maury onderzocht zijn veronderstellingen door zich tijdens het slapen te laten pesten door zijn assistent. Vervolgens werd hij van tijd tot tijd gewekt om over zijn droom te vertellen. De resultaten waren erg tegenstrijdig. Het was nog niet duidelijk of de gebeurtenissen bepalen wat je droomt. De slaap wordt ingedeeld in vijf fasen. De eerste fase is de periode van het doezelen. Tijdens dit stadium zijn er langzaam draaiende oogbewegingen. De ledematen worden zwaar en de spierspanning neemt af. De tweede fase is die van de lichte slaap. Hij duurt ongeveer een halfuur. De spieren worden in dit stadium nog slapper en oogbewegingen ontbreken. In fase 3 en 4 (diepe slaap) zijn de spieren maximaal ontspannen. De hartslag en de bloeddruk bereiken hun laagste punt en de ademhalingsfrequentie en lichaamstemperatuur dalen. Dit stadium kan tot ongeveer 1 uur duren. De vijfde fase bestaat uit een wat lichtere slaap, de droomslaap. De lichaamsbewegingen nemen toe. Dit is de fase van de REM-slaap. De vijf fasen vormen samen een cyclus van gemiddeld 90 minuten. Per slaap doorloop je 4 tot 5 keer deze cyclus. Tijdens de REM-slaap komen snelle oogbewegingen voor. De oogspieren zijn dus niet verlamd. De bewegingen zijn sterk afhankelijk van de droom. Er zijn twee soorten oogbewegingen, namelijk de vloeiende en de saccadische oogbeweging. De eerste ontstaat als je een bewegend voorwerp volgt. De tweede ontstaat als je langs een voorwerp kijkt, bijvoorbeeld als je je ogen beweegt met gesloten oogleden. De pupilgrootte is afhankelijk van de bewustzijnstoestand. Overdag is deze groot als er weinig licht is. Tijdens de slaap is deze juist heel klein, ook al is er weinig licht. Veranderen dromen naarmate je ouder wordt? Baby’s die jonger dan 2 maanden zijn hebben geen slaapritme. Baby’s van 2 tot 4 maanden oud hebben wel een ritme, maar dat is niet gekoppeld aan het dag- en nachtritme. Het zit er wel bij in de buurt. Vanaf 4 maanden is het slaapritme wel gekoppeld aan het dag- en nachtritme. Baby’s slapen vanaf de geboorte gemiddeld 16 uur per etmaal, waarvan maar liefst de helft REM-slaap betreft. Vanaf 1 jaar slapen ze gemiddeld 13 uur waarvan 3 uur bestaat uit REM-slaap. Kinderen vanaf 10 jaar slapen gemiddeld 10 uur. Daarvan is 2 uur REM-slaap. In verhouding tot volwassenen hebben kinderen veel REM-slaap en diepe slaap. Vanaf 20 jaar slapen mensen ongeveer 8 uur per etmaal, waarvan 2 uur REM-slaap is. Tijdens de laatste fase van het leven slaapt men gemiddeld 6 uur en daarvan is maar 1 uur REM-slaap. In deze laatste fase bestaat het slapen minder uit diepe slaap en meer uit lichte slaap. Ook ontwaken oudere mensen vaker. Tijdens de REM-slaap vindt het dromen plaats. Uit het bovenstaande stuk blijkt dat kinderen meer in REM-slaap verkeren dan ouderen. Daaruit kun je concluderen dat kinderen meer dromen dan volwassenen. Ook dromen kinderen vaak langer. Als je ouder wordt neemt het dromen wat af. Maar dat is niet het enige wat er verandert naarmate je ouder wordt. Ook inhoudelijk verandert er iets aan je dromen. Jonge kinderen dromen voornamelijk in stilstaande beelden (foto’s) terwijl volwassenen over het algemeen in bewegende beelden (films) dromen. Nog een inhoudelijk verschil tussen de dromen van kinderen en volwassenen, is dat kinderen veel vaker over dieren dromen. Voordat een kind de leeftijd van 5 jaar heeft bereikt, droomt hij of zij meestal niet over zichzelf, terwijl dat later vaker voorkomt. Ook is gebleken dat mensen onder de 25 jaar meer in kleur dromen dan ouderen. Mensen onder de 50 jaar dromen weer vaker in kleur dan mensen boven de 50. Kleuren vervagen dus naarmate je ouder wordt. Niet alleen inhoudelijk veranderen de dromen tijdens het opgroeien en verouderen. Ook de manier waarop je met je dromen omgaat verandert natuurlijk. Kinderen beschouwen hun dromen anders dan volwassenen, maar volwassenen onderling kijken ook op verschillende manieren naar hun dromen. Kinderen zijn minder geremd dan volwassenen en zullen niet zo snel vervelende elementen uit hun dromen achterhouden. Als kinderen een nachtmerrie hebben zullen ze naar hun ouders gaan om hen te laten vertellen dat het niet echt was, en als ze prettig dromen vertellen ze er graag over. Volwassen gaan op verschillende manieren met hun dromen om, het is maar net wat je met je dromen wil doen. Leeftijd heeft ook op een andere manier invloed op dromen. Er bestaat namelijk een verband tussen hoe blinde mensen dromen en de leeftijd waarop zij blind geworden zijn. Daar is aardig wat onderzoek naar gedaan. Er is gebleken dat mensen die blind geboren of voor hun 5e levensjaar blind geworden zijn, over het algemeen niet visueel dromen. Deze blinden dromen wel, maar dan dankzij de zintuigen die nog wel intact zijn. Zij dromen voornamelijk in geluid, bijvoorbeeld over gesprekken. Ze kunnen ook dromen in tast, in smaak en in geur. Men gaat ervan uit dat alleen blinden die na hun 5e tot 7e levensjaar blind geworden zijn, kunnen zien in hun dromen. De leeftijd 5 tot 7 is een kritieke fase, want sommige mensen die rond die leeftijd blind zijn geworden, dromen wel in beelden en anderen niet. Mensen die na hun 7e blind geworden zijn, dromen net als iedereen. Maar meestal dromen mensen die voor hun 10e blind zijn geworden toch minder visueel dan normale mensen. Dat is logisch, want een blind persoon is niet (meer) afhankelijk van het zicht, maar van de andere zintuigen. In zijn of haar dromen komt dat naar voren. Wat voor droom- en slaapbeïnvloedende middelen bestaan er? Kruiden

Vroeger werden vaak kruiden gebruikt om het slapen te bevorderen. Ooit werden sla en een mengsel van hop en maretak beschouwd als goedwerkende slaapmiddelen en werd thee of een aftreksel van kamille gebruikt als kalmerend middel. Valeriaan is een klassiek plantaardig middel tegen slaapstoornissen. Het werkt vooral goed in combinatie met passiebloem. Tijdens de twee wereldoorlogen werd het vaak gebruikt om mensen te helpen die in shock waren of die last hadden van nachtmerries. De Fransen gebruiken graag limoenbloesem om goed te slapen en om hoofdpijn te verlichten. Het populairste kruid ter bevordering van de nachtrust en ter voorkoming van nachtmerries is misschien wel lavendel, dat bekender is door de zoete geur, maar veelvuldig geteeld wordt vanwege de geneeskrachtige eigenschappen. De bloemen kunnen gebruikt worden in de vorm van een kruidenkussen (in een lapje genaaid) of gedistilleerd en toegepast als essentiële olie (onttrokken uit de bloemen). Lavendel staat erom bekend dat het de zenuwen tot rust brengt, de spieren ontspant en uiteindelijk een rustige slaap teweegbrengt. Kristallen
Naast kruiden kunnen kristallen invloed hebben op het slapen en dromen. De krachten van kristallen worden al duizenden jaren gebruikt. Elk kristal straalt een speciale energiesoort uit en heeft een andere werking die waarschijnlijk verschilt per persoon. Een groot deel van de kracht van de kristallen komt uit jezelf. Droommachine
Niet zo lang geleden stond er dit bericht in De Telegraaf over een zogenaamde droommachine: Volgens dit bericht heeft een speelgoedgigant samen met een psycholoog een apparaat ontworpen dat ontspannende geuren, zachte muziek en sleutelwoorden verspreidt, die de slaap bevorderen en dromen stimuleren. Dat het door een speelgoedgigant op de markt wordt gebracht, doet vermoeden dat de droommachine, of droomfabriek, meer als speelgoed dan als serieus hulpmiddel gezien wordt. Alcohol Alcohol zorgt voor snel inslapen en heeft invloed op de REM-slaap. De REM-slaap wordt korter na het drinken van alcohol. Sommige dromers beweren dat ze juist meer dromen in een dronken staat. Dat komt door het zogenaamde rebound-effect waardoor later in de nacht juist extra veel droomslaap optreedt. Slaapmiddelen Slaapmiddelen hebben invloed op de slaap zelf en daardoor ook invloed op het dromen. Vele slaapmiddelen zoals Midazolam (Dormicum), Nitrazepam (Mogadon), Temazapam en Triazolam zijn benzodiazepines. Benzodiazepines leiden tot een verandering van de slaap. De totale slaaptijd neemt toe, de fase van het inslapen wordt korter en de continuïteit van de slaap verbetert. Maar dit gaat wel ten koste van de diepe slaap en de REM-slaap. De tijd tot het optreden van de eerste droomslaap wordt korter. Moderne slaapmiddelen zoals Zoplicom (Imovane) en Zolpidem (Stilnoct) zijn benzodiazepine-achtige verbindingen. Deze middelen vermeerderen de totale hoeveelheid slaap vooral door een toename van de hoeveelheid diepe slaap, met name in het eerste deel van de nacht. Zij hebben weinig tot geen invloed op de REM-slaap. Droomvangers
De Indianen maken gebruik van droomvangers om nachtmerries te verdrijven. De droomvanger kent zijn oorsprong bij de Ojibway en Anishnabe-stammen. De eerste droomvangers werden alleen gebruikt door de medicijnmannen. Ze werden gemaakt van wilgenhout, uilenveren en stenen kralen. Droomvangers voor kinderen werden gemaakt van wilgenhout en pezen. Deze waren niet bedoeld voor langdurig gebruik, want als het wilgenhout uitdroogde verloren de pezen hun vorm waardoor de droomvanger uit elkaar viel. Dit was een symbool voor de overgang van jeugd naar volwassenheid. De droomvanger moet boven de slaapplek worden opgehangen. Op die manier kan hij rondzwevende, nare dromen tegenhouden. De nachtmerries worden vernietigd als er daglicht op de droomvanger schijnt. Een prettige droom daarentegen, volgt de kraal of steen naar het midden van de vanger en vertrekt daarna naar de persoon die eronder te slapen ligt. Fijne dromen kunnen steeds opnieuw worden gedroomd. Paar handige links: · http://www.xs4all.nl/~jorisbr/dromen.html · http://www.skepsis.nl/lucid.html · http://members.tripod.com/~isis_online/dromen.html · http://droom.pagina.nl/ · www.droomvereniging.nl · http://www.asdreams.org/index.htm · http://www.droomnet.nl/index.htm · http://nl.msnusers.com/WiccaCommunity/dromen2.msnw · http://proto.thinkquest.nl/~llb106/index.php · http://www.deslapelozenacht.nl/site/artikel_detail.jsp?rasterid=177 ·
http://www.berkelvo.nl/sites/Emotiesbijdieren/4.htm · http://senzar.nl/dromenfaq.htm#dieren · http://www.zappybaby.be/index2.cfm/page/dsp_article/article_id/3120/CFID/977412/CFTOKEN/70253398.cfm