Hitler en Stalin

Hoe zag de jeugd van Stalin en Hitler er uit? Wat waren de overeenkomsten en wat waren de verschillen? Stalin Josef Vissarionovich Dzhugashvili- die later de naam Stalin aan zou nemen –werd op 21 december 1879 geboren in een Georgisch dorp genaamd Gori in een zeer arm gezin. Georgië was voor alle duidelijkheid een kleine Russische provincie in het zuiden van de immens grote staat. In het dorp staan nog steeds een standbeeld van de grote dictator en een museum. Hij kwam uit een niet al te rijk arbeidersgezin en beide ouders waren niet hoog geschoold, er zijn zelfs legendes bekend dat zijn Vader die de naam Vissarion droeg en zijn moeder die luisterde naar de naam Yekatarina niet konden lezen en schrijven. Ze sproken ook alleen maar Georgisch, zij konden dus het Russisch niet spreken maar de taal die in dat gezin het best begrepen werd is de taal van het geweld. Het is bekend dat er veel ruzies waren en dat er in dit gezin ook zeer vaak klappen vielen. Stalin werd vaak geslagen door zijn vader van wie bekend is dat hij vaak dronken was en door de dronkenschap of door de gevolgen van zijn dronkenschap de meeste tijd slecht gehumeurd was. In tegenstelling tot de haat die hij had voor zijn vader, had hij een grote bewondering voor zijn moeder die omdat haar eerdere zonen overleden waren haar als enige overgebleven zoon koesterde en goed verzorgde. Het was uiteindelijk ook Yekatarina die er voor zorgde dat Josef de opleiding ging volgen om priester te worden. Maar de moeder was geen zielig passief figuur, integendeel, er zijn waarnemingen geweest waarin zij haar kleine zoontje sloeg. Ook wist zij wel raad met haar aardkluit man die zij zo af en toe ook een veeg uit de pan gaf. De vader van Stalin overleed volgens de gebruikelijke archieven in 1890 in een dronken bui. Maar ook dit is niet helemaal zeker want er is een proces-verbaal waarin er in 1909 naar de vader verwezen wordt. Zijn moeder werd veel ouder dan Vissarion, zij stierf namelijk in 1936 en was daarmee rond de tachtig. Toen Stalin acht was ging hij in 1888 beginnen met het bezoeken van de basisschool in Gori. Hij was toen een niet al te grote jongen met duidelijke Georgische gelaatstrekken en een geteisterde huid vanwege een bijna dodelijke aanval van pokken, door een heleboel andere vormen van pech zoals; bloedvergiftigingen, overreden worden door een wagen en erfelijke trekken raakte de linkerarm van de man van staal misvormd (deze was een aantal centimeters korter dan zijn rechterarm). In plaats van dat Stalin zich door deze misvormingen en dit soort lichamelijke problemen liet pesten was het zo dat Stalin degene was die de mensen pestte. Dit waren al de eerste kenmerken van wat later een zeer assertief man zou worden. Maar dit was niet zijn enige lol in het leven, Stalin was ook een groot lezer. In een boekwinkel in Gori kon hij boeken krijgen die door de school autoriteiten verboden waren. Dit waren met name werken van Georgische schrijvers, in één van deze boeken kwam het romantische en wraakzuchtige karakter Koba voor. Nadat onze grote vriend het boek uit had was hij zo gek op dit karakter dat hij zijn vrienden dwong om hem zo te noemen. Toen in 1890 ook in Georgië het Russisch als de officiële taal werd ingevoerd werden Stalin en zijn vrienden op school gedwongen in het Russisch te praten en opdrachten te ontvangen. Dit resulteerde bij Stalin in een gebruik van het Russisch dat correct was, maar dat wel volkomen doorspekt was met een Georgisch accent. Nadat Stalin klaar was met de basisschool in Gori, die hij vrij makkelijk had weten te doorlopen, ging het Orthodox Theologisch Seminarium van Tiflis. Deze school maakte hij niet af want of hij werd in 1899 van de school afgeschopt of ging zelf weg, een jaar voordat hij klaar was met deze zware studie. Toen hij in 1894 dus naar Tiflis verhuisde betekende dit een groot keerpunt in het leven van onze jonge dictator. Hij kwam van een kleine stad op het open platte land opeens te wonen in de hoofdstad van de Kaukasische republieken waar hij kennismaakte met allerlei culturen die er waren in dat land. Deze theologische school waar Stalin terechtkwam was er een met een zeer streng regime, zo mochten er geen krant gelezen worden en veel boeken van onder andere Tolstoy en Dostoyevsky waren ook uit den boze. Deze regels hebben er ook voor gezorgd dat Stalin vaak in de problemen kwam omdat hij veel van de boeken die uitgebannen waren wel las. De monniken vreesden hun pupillen zo dat zij al deze regels invoerden om te voorkomen dat zij gingen rebelleren tegen hen. Dit was eigenlijk ook de oorzaak dat door Rusland alle seminaria een tweede rol vervulden buiten het opleiden van priesters, ze waren namelijk ook de grootste broeinesten van revolutionairen. In 1894, zoals sommige getuigen zeggen, ging Stalin bij een Marxistische jongerengroep, die begeleid werd door een van de oudere studenten. Maar zelfs tegen deze rebellerende jongeren groep rebelleerde hij. Hij richtte namelijk zijn eigen splinterfractie op die hij domineerde en waarin hij een verdeel en heers tactiek in toepaste. Deze tactiek zou hij in zijn latere bestaan als potentaat nog heel handig weten te gebruiken. Van alle revolutionaire ideologieën die er in die tijd in omloop waren voelde Stalin zich het meest aangetrokken tot het Marxisme. In 1898 werd de voorloper van de latere Communistische Partij gesticht, de Russische Sociaal Democratische Arbeiderspartij. Dit in ogenschouw nemend en ook in 1898 werd Stalin toen hij nog seminarist (Priester in Opleiding) lid van een lokale marxistisch groepering (Mesame Dasi (Groep 3)) die geleid werd door een ex-seminarist, iets dat weer aangeeft wat voor broeinest de seminaria waren. Hoe fijn de leider ook vond dat Stalin voor deze partij niet meer naar school ging, want Groep Drie had dringend mensen nodig die hun idealen uitdroegen, vond hij Stalin's idealen te megalomaan. Hij adviseerde Stalin om tot bezinning te komen en zijn school af te maken, wat Stalin uiteindelijk nog maar één jaar volhield. Het was in de lente van 1899 dat Stalin het seminarium verliet, nadat hij maar vijf jaar van de zesjarige studie had volbracht. Waarom en hoe deze gebeurtenis zich heeft kunnen voltrekken is tot op de dag van vandaag onduidelijk gebleven. Wat wel bekend is dat hij in zijn laatste studiejaar steeds meer onvrede toonde over de gang van zaken aldaar. Volgens zijn vroegere docenten toonde Stalin tijdens de lessen die hij volgde geen enkel respect voor de leraren en was daarbij ook nog een rampzalig slechte leerling. Dit aanschouwend is het eigenlijk niet verwonderlijk dat hij uiteindelijk de priesteropleiding niet heeft afgerond. Het dan ook uiteindelijk verwonderlijk dat Stalin zo’n hoge positie in de communistische partij heeft kunnen bemachtigen omdat hij in tegenstelling tot andere bekende revolutionairen als Lenin en Trotski zeer matig geschoold was; Hij sprak matig Russisch en heeft nooit veel gereisd. Hitler Op 20 april 1889 werd Adolf Hitler geboren in het dorpje Braunau am Inn in Oostenrijk, net over de Duitse grens. Zijn vader, Alois, die was geboren in 1837, was de onechtelijke zoon van Maria Anna Schicklgruber en een onbekende vader. Het is zelfs misschien te veronderstellen dat de grootvader van Hitler een Jood is geweest, omdat zijn grootmoeder als kokkin werkte in een rijk Joods gezin. Maar het is nooit helemaal duidelijk geworden wie nou de echte grootvader van Hitler is geweest. In 1876, op 39-jarige leeftijd, werd de naam van Alois Schicklgruber veranderd in Alois Hitler, naar zijn oom Hiedler. Door een administratieve fout is dit Hitler geworden. Gelukkig voor Adolf, want het is toch moeilijk voor te stellen dat tienduizenden mensen “Heil Schicklgruber!” geroepen zouden hebben. Dan ligt “Heil Hitler!” toch wat beter in het gehoor. In 1885, na talloze affaires en twee beëindigde huwelijken, trouwde Alois Hitler, toen 48 jaar oud, met de zwangere Klare Polzl, 24 jaar jonger. Zij was de kleindochter van zijn oom Hiedler. Hiervoor moest Alois speciale toestemming vragen van de Katholieke Kerk, aangezien zij eigenlijk zijn nicht was. Klara had voor Adolf al drie andere kinderen gebaard die tot haar grote spijt allemaal vroegtijdig naar gene zijde zijn gegaan. Toen Adolf zes was ging hij voor de eerste maal naar school, dit was een basisschool in de buurt van Linz in het noordoosten van Oostenrijk. In dat jaar vonden er voor Hitler twee belangrijke gebeurtenissen plaats, ten eerste ging hij naar de basisschool waarmee de meest zorgeloze tijd van zijn leven afgelopen was, en ten tweede stopte zijn vader met werken en ging met pensioen. Dit had als gevolg dat er opeens veel meer controle op zijn leventje kwam. Dit werd niet echt gewaardeerd door de kleine dictator. Dit had tot gevolg dat in zijn latere leven Hitler een hartgrondige hekel had aan autoritaire controle, niemand moest commentaar op hem hebben. Adolf’s oudere broer Alois die toen dertien was, was meestal het mikpunt van zijn vaders bevelen en agressie. Na menige klappen en andere vormen van agressie van de vader die gericht waren tegen de jonge Alois, had deze er op zijn veertiende schoongenoeg van en ging uit huis. Nu was het de zevenjarige Adolf’s beurt om geterroriseerd te worden door iemand die toen hij nog werkzaam was een hoge ambtenaar voor de gemeente was geweest en naar wie geluisterd moest worden, en die daardoor ook verwachtte dat iedereen hem gehoorzaamde. Omdat de vader zeer onrustig was door zijn pensioen verhuisde de familie veel. Toen hij een jaar of acht was gingen ze in Lambach wonen. In dit dorp ging Adolf naar een in een klooster school die versierd was met swastika’s. Dit is misschien de reden voor Hitlers affectie voor swastika’s geweest. Hitler was een goede leerling en was zelfs lid van het jongenskoor. Als jonge knaap bewonderde hij de priesters zeer en hij heeft twee jaar lang serieus overwogen om zelf priester te worden. Hitler las ook veel, met name de cowboy verhalen van Karl May waar hij verslaafd aan was. Deze boeken werden geschreven door een nooit in het buitenland geweest zijnde Duitser die onder andere het karakter van “Old Shatterhand” creëerde. Toen hij de Führer was bleef hij deze boeken lezen en tijdens de Duitse aanval op de Sovjet unie noemde hij de Russen zo af en toe zelfs roodhuiden en beval hij zijn officieren de boeken van Karl May bij zich te dragen. Uiteindelijk werd hij na de oorlog door zijn broer Alois beschreven als een licht ontvlambare en een door zijn moeder verwende etter. Toen het einde van zijn basisschooltijd in zicht kwam, moest Hitler kiezen wat voor vervolgopleiding hij wilde gaan doen. Hij kon kiezen tussen een klassieke of een technische opleiding. Gedwongen door zijn vader, die wilde dat de jonge Hitler in zijn voetsporen zou treden, moest Adolf verplicht naar de technische school in Linz in september 1900. Hitler zelf had echter altijd gedroomd van een carrière als beroemde kunstenaar en beschouwde zichzelf ook als een talent op dit gebied. Dit heeft tot de nodige ruzies hierover geleid tussen Adolf en zijn vader. De eerste paar jaren op deze opleiding deed Hitler het vrij slecht. In zijn tweede jaar aan de technische hogeschool kwam er een andere interesse van Hitler die zeker niet onbelangrijk was bovendrijven; het Duits nationalisme. Hoewel hij van oorsprong Oostenrijker was voelde hij zich meer aangetrokken tot de Duitse monarch dan tot de monarch van Oostenrijk, ook zongen Hitler en zijn vrienden niet het Oostenrijkse volkslied maar het Duitse, “Deutschland Uber Alles”. Ook gebruikten ze als groet het Duitse “Heil”. Deze voorliefde voor Duitsland is onder andere te verklaren door de voorliefde van zijn vader voor het Oostenrijks Habsburgse Huis. Hitler deed dat om zich af te zetten tegen zijn vader. Ook voelde Hitler grote bewondering voor belangrijke personen uit het Duitse roemruchte verleden, zoals Bismarck, Frederik de Grote en Siegfried uit “Das Niebelungenlied”. In muzikaal opzicht was Hitler liefhebber van Richard Wagner, wat waarschijnlijk kwam door het bombastische karakter van zijn muziek. In 1903 zou de worsteling met zijn vader tot een abrupt einde komen door het plotselinge overlijden van Alois, waarmee hij Adolf achterliet als hoofd van het gezin op 13-jarige leeftijd. Hoewel dit er ook voor zorgde dat Hitler nu zelf kon kiezen wat voor opleiding hij wilde volgen, bleef hij toch zijn opleiding aan de Technische school volgen. Voor het gemak ging hij intern bij de school. Omdat hij door zijn slechte cijfers besefte dat het hem niet zou lukken de opleiding te voltooien ging hij zich steeds slechter gedragen. Dit bleek onder andere uit nare streken en grappen die hij uithaalde bij de docenten die hij steeds meer begon te verachten. Deze grappen maakten hem ongeliefd bij de docenten maar des te meer geliefd bij zijn medeleerlingen, die niet zelden applaudisseerden als hij weer een docent voor schut had gezet. De enige docent die zijn respect en zijn interesse wist te behouden was zijn geschiedenisdocent. Deze deed ook zijn interesse voor het Duitse nationalisme toenemen. In de zomer van 1904 verliet Hitler de middelbare school in Linz. In september van datzelfde jaar ging hij naar een andere school in Steyr. Dit jaar zou Hitler overgaan als hij een speciaal examen maakte. Dit lukte niet wegens een bloedlong, een kwaal die hij geërfd had. In september 1905 ging hij over. Zijn slechte gezondheid de schuld gevend, maakte hij de school niet af en verliet deze op 16-jarige leeftijd om nooit meer terug te komen. Nadat hij school verliet in 1905 spendeerde hij de volgende in broedende nietsnutterij. Zijn geduldig moeder probeerde hem zo ver te krijgen dat hij een vak ging leren of een baan ging zoeken. Maar Hitler walgde van het idee dat hij een andere autoriteit dagelijks zou moeten gehoorzamen. Omdat hij niets deed, en de absolute zelfbeschikking had, beschreef hij later deze tijd als de gelukkigste van zijn leven. Hitler was geen rokkenjager maar zat achter een bepaalde blondine aan die hij niet te pakken kon krijgen. Zo langzamerhand werd Hitler steeds verder vervuld van een zekere trots op het Duitse ras, een trots die samenging met een afkeer van alle niet Arische/Duitse rassen. Toen hij voor het eerst naar Wenen ging groeide zijn interesse voor architectuur gigantisch en besloot hij omdat hij wel aardig kon tekenen toe te treden tot de prestigieuze Weense academie voor verfijnde kunsten. Hij werd tot twee keer toe afgewezen. Dit zorgde er voor dat Hitler zeer depressief werd. Hij keerde toen terug naar zijn ouderlijk huis waar hij een aan borstkanker stervende moeder aantrof. Door zijn wil om kunstenaar te worden joeg Hitler langzaam zijn erfenis er doorheen, hij eindigde uiteindelijk als een straatarm gebroken man die een zwerversbestaan leed. Dit miserabele bestaan heeft zijn ideeën over de politiek en rassen sterk beïnvloedt, wat immense gevolgen zou hebben voor de toekomst.
Nog even kort de overeenkomsten en verschillen van de jeugd van Adolf Hitler en Josef Vissarionovich Dzhugashvili. Overeenkomsten: · Beide bewindslieden hadden ouders die niet van origine uit het land kwamen waar ze later alleenheerser zouden gaan spelen · Beiden hadden een vader die er niet voor terugdeinsde geweld te gebruiken in de opvoeding. · Beiden verloren hun vaders al op vroege leeftijd. · Beiden hielden van het lezen van boeken en leefden zich ook in bijna beangstigende mate in, in de karakters die voor kwamen in wat zij lazen. · Ook hadden Hitler en Stalin een gruwelijke hekel aan school en op een of andere manier volgde daaruit dat zij ook een hekel hadden aan autoriteiten die controle op hen uitoefenden in de rest van hun leven. · Beide alleenheersers waren of aangetrokken door de kerk of hadden zelfs een gedeeltelijke opleiding aan een kerkelijke instelling genoten. · Beiden stopten met hun middelbare schoolopleiding in het jaar dat ze het af zouden ronden. · In tegenstelling tot de vaders waren de moeders absoluut gek op hun kinderen. Verschillen: · Hitler kwam in tegenstelling tot Stalin uit een niet al te arm gezin. · Hitler was een stuk jonger dan Stalin. · Hitler is veel meer verhuisd dan Stalin in zijn jeugd. Welke overeenkomsten tussen de ideologie en de vorming van de ideologie van beide heren zijn er te vinden.? Hitler De ideologie van Adolf Hitler is voor het grootste deel gevormd in de jaren dat hij zich in Wenen ophield. Tijdens de verdere loop van zijn leven is hier bijna niks meer aan veranderd. Maar hoe heeft Hitler in zo korte zijn zulke extreme denkbeelden kunnen vormen? Daar zijn verschillende oorzaken voor te noemen. Allereerst had Hitler met geen enkele democratische instelling iets op. Het vrije woord, een vrije pers of volksvertegenwoordiging, hij vond het allemaal onzin. In het begin van zijn verblijf in Wenen had hij soms zittingen van de Reichsrat, het vertegenwoordigend lichaam van de Oostenrijkse helft van het Keizerrijk, bijgewoond. Zoals hij in zijn boek “Mein Kampf” zegt: ”De parlementaire democratie verlaagt regeren tot politiek geknoei, verheft het middelmatige en staat vijandig tegenover het leiderschap, moedigt het ontlopen van verantwoordelijkheid aan en offert het nemen van beslissingen op aan geschipper tussen de partijen onderling. De meerderheid vertegenwoordigt niet alleen de onwetendheid, maar ook de lafheid…. De meerderheid kan nooit de mens vervangen.” Met andere woorden: Hitler had een diepgewortelde minachting voor deze vorm van regeren. Iets anders waar Hitler het niet mee eens was, was het geloven in de gelijkheid der rassen. Hij vond dit nog erger dan het geloven in de gelijkheid van het individu. Daar kon hij nog enige logica in zien, maar gelijkheid der rassen vond hij absoluut van de gekken. Volgens Hitler dienden de Duitsers het Keizerrijk te regeren, althans het Oostenrijkse gedeelte, met een autoritair en gecentraliseerd bestuur; er moest een officiële taal zijn, het Duits, en scholen en universiteiten moesten “een gevoel van gemeenschappelijke burgerzin”uitdragen. Er moest dus overal sprake zijn van Verduitsing. Het vertegenwoordigend lichaam, de Reichsrat, waarin de Duitsers (toen slechts 35 procent van de Oostenrijkse bevolking) voortdurend in de minderheid waren, moest afgeschaft worden. Bij verre het bekendste deel van Hitlers ideologie zijn de antisemitische ideeën. Antisemitisme was in die tijd niets nieuws. Hitler haalde dit slechts uit allerlei pamfletten en brochures die verspreid werden in de tijd dat hij in Wenen leefde, toen hij toe wilde treden tot de Academie van Schone Kunsten. In alle pagina’s die Hitler in “Mein Kampf”aan de joden wijdde, worden er geen feiten ten tonele gevoerd om zijn dolle aantijgingen tegen de joden te staven. Aangezien zijn meningen precies op zijn fantasie gebaseerd waren is dit absoluut logisch. Als je deze pagina’s in dit boek leest is het net alsof je in de gedachten wereld van een krankzinnige ronddwaalt, dit klopt dan eigenlijk wel gedeeltelijk maar Hitler had zijn krankzinnigheid nog redelijk in bedwang. Hitler zag een jood als een grijnslachende, glurende van helse krachten voorziene duivel; de incarnatie van het boze. Alles wat Hitler haatte en vreesde projecteerde hij op de joden, waardoor dit Hitlers zondebokken werden. Hitler stelde deze zich in een minderheidspositie bevindende bevolkingsgroep voor alle problemen en andere slechte zaken in de wereld verantwoordelijk. Hitler schoot zelfs zover door dat hij zichzelf wijs wist te maken dat de Joden zich op de wereld bevonden om er voor te zorgen dat het Arische ras volledig uitgeroeid zou worden. Dit zouden zij doen om wraak te nemen voor hun eigen minderwaardigheid. Om Allan Bullock uit het boek ”Hitler; Leven en ondergang van een tiran” te citeren; ‘Hun doel was de natie te verzwakken door maatschappelijke splitsing en klassenstrijd aan te wakkeren en de waarde van ras, heldendom, strijd en autoritair gezag aan te vallen ten gunste van de valse internationalistische, humanitaire, pacifistische en materialistische idealen der democratie’. Het programma en de politieke ideeën die Hitler in Wenen had opgedaan waren volstrekt niet origineel. Het waren dé clichés van de antisemitische en nationalistische pers. Het enige unieke aan Hitlers politieke ideeën was dat hij er een massabeweging van wist te maken, om op die wijze zelf aan de macht te kunnen komen. De drie partijen waar Hitler van dacht dat ze enigszins acceptabele partijprogramma’s hadden waren de Oostenrijkse Sociaal Democraten, de Pan-Germaanse Nationalisten en de Christelijk Sociale Partij. Van hen ontleende onze dictator onder andere het idee van de partij voor de massa en van de massapropaganda. Hitler concludeerde zelf over deze partijen dat: “De psyche van de grote massa slechts ontvankelijk is voor wat sterk en onbuigzaam is____ De massa van het volk ziet liever iemand die heerst dan iemand die smeekt en ze wordt van een sterker gevoel van geestelijke zekerheid vervuld door een leer die niets naast zicht duldt dan door een leer die de vrije keus biedt. Ze heeft heel weinig idee van hoe ze zulk een keus moet maken en dus heeft ze al gauw het gevoel dat ze in de steek is gelaten. Terwijl ze zich daarentegen maar weinig schaamt over het feit dat ze intellectueel geterroriseerd wordt en zich nauwelijks bewust is van het feit dat van haar vrijheid als mens op onbeschaamde wijze misbruik wordt gemaakt____ Ik kwam er ook achter dat fysieke intimidatie voor de massa evengoed als voor het individu van belang kan zijn____ Want de successen die op deze wijze worden behaald worden door de aanhangers beschouwt als het symbool van de zege der rechtvaardigheid van eigen zaak; terwijl de verslagen tegenstander vaak het vertrouwen verliest in het nut van verdere weerstand.” (“Mein Kampf” blz. 48-50) Ook ontleende Hitler van hen zijn extremistisch Duits Nationalisme, zijn antisocialisme, zijn antisemitisme, zijn haat jegens de Habsburgers, en zijn programma van hereniging met Duitsland. Pas twaalf jaar nadat Hitler Wenen had verlaten formuleerde hij daadwerkelijk zijn ideeën in een boekwerk. Toch waren zijn ideeën al gevormd toen hij Wenen verliet; zijn Weense tijd en zijn Oostenrijkse afkomst hebben uiteindelijk een grote stempel op de wereldgeschiedenis gedrukt. Nu nog even een poging de ideologie van Hitler samen te vatten. Zijn ideologie was toch voornamelijk gebaseerd op de grondtheorieën van het fascisme (waar hij zoals hierboven gemeld in Wenen kennis mee heeft gemaakt). Er zijn een aantal duidelijke punten aan te geven. · Het fascisme en zeker ook Hitlers Nationaal Socialisme is negatief en is heel erg tegen alles wat slap en krachteloos is. · Het belang van de eigen groep (dus die van de nationaal socialistische partij) wordt / werd voorop gesteld. · Hitlers ideeën waren zeer nationalistisch. · De mensen waren niet gelijk maar moesten zich laten leiden door de hogeren. Nl. Hitler, Hess, Dönitz, Göering, Goebbels, Himmler, von Schirach en de andere Naziekopstukken. · Aan het hoofd van het groot-Duitse rijk moest één krachtige leider staan, die moest denken en beslissen voor het hele volk. · Alle uitingen van cultuur moesten beheerst worden door de fascistische partij die in het land de macht had. · Men moest meer met het gevoel handelen. · Hitler verheerlijkte in zijn ideologie de daden die gepaard gingen met kracht en geweld. · Vrouwen hadden tot taak veel kinderen (nieuwe soldaten) voort te brengen en goed voor het gezin te zorgen. · Hitler legde in het belang van de eigen groep heel veel nadruk op de rassen leer. Deze leer hield in dat Slavische volken minderwaardig waren en dat Joden, Zigeuners en homoseksuelen verderfelijk waren. · De Duitsers moesten ‘Lebensraum’ proberen te vergaren. Dit moest bij voorkeur in Oost-Europa gebeuren. · Ook streefde Hitler naar een “volksgemeenschap waar absolute geestelijke gelijkschakeling heerste”. Stalin Het is eigenlijk vrijwel onmogelijk om een gedetailleerd verslag te doen van Stalins ideologie, dit is het geval omdat de ideologie van Stalin die hij uitdroeg anders was dan het beleid dat hij daadwerkelijk voerde. Aangezien zijn ideologie aanvankelijk de communistische ideologie volgde, zullen wij proberen hier van een duidelijk beeld te geven. De ideeën van Stalin zijn in twee tijdspannes gevormd. Namelijk: In zijn jeugd toen hij verboden boeken las en zich aansloot bij marxistische partijen. En ten tweede toen hij samen met Trotski en Lenin de voorbereidingen trof voor de revolutie. Volgens de theorie van Marx, waren er vier belangrijke maatschappelijk veranderingen: · Het algemeen samenwerken van alle leden van de maatschappij om gestructureerd de drie productiekrachten te exploiteren: kapitaal, arbeid en natuur. · Het afschaffen van situatie waar mensen in hun behoeft voorzien ten koste van die van anderen · Het compleet afschaffen van sociale klassen en de conflicten die daarbij horen · Het ontwikkelen van iedereen zodat men naar zijn capaciteiten werkt. Dit moet worden gerealiseerd door het afschaffen van de huidige arbeidsverdelingen, door het invoeren van onderwijs, door te zorgen dat mensen verscheidene taken kunnen uitvoeren door te zorgen dat iedereen kan genieten van de vruchten van de geleverde arbeid, en door het combineren van de stad en het platteland. Hierbij een kleine toelichting op de gevolgen van de maatschappelijke verandering. Door het afschaffen van privé-bezit kan er efficiënter gewerkt worden wat resulteert in een hogere productie zowel in de industrie als de landbouw. Zo wordt er genoeg geproduceerd dat ieder lid van de maatschappij naar tevredenheid kan worden voorzien van goederen. Als iedereen tevreden is wordt het dus onnodig om de maatschappij nog op te delen in verschillenden klassen die onderling met elkaar twisten. Het wordt niet alleen onnodig maar zelfs intolerabel. Niet alleen de landbouw en de industrie zelf moeten ontwikkeld worden, maar ook de mensen die daar werken. De nieuwe maatschappij zal een nieuw soort mens verlangen. Mensen moeten niet langer gebruikt worden in slechts één tak van het productieproces, maar ze moeten een soort multifunctionele arbeiders worden. Onderwijs gaat hiervoor zorgen. Mensen kunnen dan snel inspringen daar waar ze dan het meeste nodig zijn. Zo worden mensen bevrijd van het ééntonige juk wat ze in een kapitalistische maatschappij op hun schouders geworpen krijgen. Het verschil tussen stad en platteland zal uiteindelijk verdwijnen. Het is zelfs een voorwaarde voor het communisme dat de landbouw en industrie in stand worden gehouden door dezelfde mensen. Er zijn meerdere partijen met hetzelfde doel voor ogen, maar de communisten onderscheiden zich in het internationale aspect, communisten werken op mondiale schaal voor het proletariaat. Communisten behartigen bij iedere stap in het gevecht tegen de bourgeoisie, de belangen van de gehele beweging. Zij zouden in de praktijk het meest vastberaden zijn. Communisten hebben eveneens tot doel het proletariaat tot klasse te vormen, en door het proletariaat de politieke macht te veroveren. Dit alles ten koste van de bourgeoisie. Het meest bijzondere kenmerk van de communistische politiek is het afschaffen van de eigendomsverhoudingen zoals die bestaan bij het kapitalisme. Het kapitaal is een maatschappelijke, en dus geen persoonlijke macht omdat het zonder Uit ‘Het Communistisch Manifest’ blijkt nog dat Marx een democratisch stelsel wil, zodat het proletariaat de directe of indirecte macht in de handen zou krijgen. Maar Marx komt hierop terug en zegt dat van democraten geen proletarische revolutie verwacht hoeft te worden. De gemeenschap, die arbeid levert, waardeloos is. Een belangrijk punt van de communistische revolutie is dat de economie compleet geherstructureerd wordt. Dit kan zelfs worden beschouwd als de hoofdeis van de communisten. De maatschappij moet alle productie- en handelsmiddelen overnemen van de particuliere kapitalisten, ook de distributie en de in- en export van goederen moeten in handen komen van de maatschappij. De maatschappij gaat deze zaken nu gebruiken overeenkomstig een plan dat gebaseerd is op de beschikbaarheid van arbeid natuur en kapitaal, en wendt deze zo aan dat exploitatie ervan ten goede komt aan de gehele gemeenschap. Zo worden de negatieve consequenties die verbonden zijn aan de grote industrie verbannen. Er zullen geen crises meer zijn; de uitgebreide productie zal zelfs nog verder uitgebreid moeten worden, de vraag zal namelijk enorm stijgen door de hogere lonen. Men zal zo instaat zijn veel meer te kopen dan nodig is voor alleen een minimum levensstandaard. De vraag van voor de revolutie en die van erna zullen niet meer te vergelijken zijn. Zodra het volk aan de macht is zullen zij de volgende maatregelen doorvoeren tegen privé bezit en voor het proletariaat. · Het beperken van privé bezit door een progressief belasting stelsel, hoge successierechten, het afschaffen van erfrecht. · Het afnemen van de bezittingen van grote kapitalisten zoals grootgrondbezitters en fabriekseigenaren, door concurrentie van staatsindustrie. · Het organiseren van arbeid en werkgelegenheid op het land, en in de fabrieken van het volk, en het afschaffen van concurrentie op de werkvloer. Fabriekseigenaren, voor zover die nog bestaan worden verplicht dezelfde lonen te betalen als de staat. · Geld en krediet wordt gecentraliseerd in een staatsbank met staatskapitaal. Alle particuliere banken en bankiers worden afgeschaft. · De productiviteit wordt verhoogd door het verbeteren van fabrieken, het scholen van arbeiders, het verbeteren van de infrastructuur. · Openbare en kosteloze opvoeding van alle kinderen. Kinderarbeid zoals die was voor de revolutie wordt afgeschaft. · De infrastructuur en transportmiddelen worden eigendom van de staat. · Van nieuwkomers en rebellen worden alle bezittingen ingenomen. Het is onmogelijk om al deze maatregelen in één keer door te voeren, maar de ene maatregel zal de ander tot gevolg hebben. Als de aanval op het particuliere bezit eenmaal is begonnen dan zal het proletariaat gedwongen zijn meer stappen te nemen in de richting van centralisatie. Als uiteindelijk al het kapitaal, en alle productiemiddelen samen zijn gebracht in de handen van de staat zal het geld overbodig zijn, en de productie zal zich zo uitbereiden en zal men zo veranderen dat het oude systeem totaal overbodig en ongewenst is geworden. Het enige waar Stalin het niet eens was met Marx, vandaar ook dat hij een bolsjewiek was, was het gedeelte van zijn ideeën waar het gaat over het bereiken van een communistische staat. Marx was van mening dat de arbeiders zich zouden verenigen en zich dan tegen de houders van het kapitaal zouden keren, terwijl Stalin, zoals de geschiedenis laat zien, van mening was dat een kleine groep communisten er voor moesten zorgen dat de communistische staat een feit werd. Aangezien Stalin zich op Marx zijn ideeën baseerde maar ze in de praktijk anders uitvoerde zult u voor Stalins werkelijke gedrag moeten kijken bij het hoofdstuk dat de manier van regeren behandelt. De overeenkomsten en verschillen tussen de ideologieën van Hitler en Stalin. Overeenkomsten: · Beiden wilden gelijkschakeling van de gehele bevolking in het land waar ze aan de macht waren. · Beiden wilden de cultuur in de hand houden. Verschillen: · Hitler was zeer sterk nationalistisch ingesteld, Stalin in veel mindere mate. · Bij het communisme wordt de daad van het geweld veel minder verheerlijkt dan bij de ideologie van de nationaal-socialisten. · Stalin had geen drang om zijn land uit te breiden; noch naar oosten, noch naar het westen. Hitler in tegenstelling tot Stalin vond dit zeer belangrijk. · Stalin discrimineerde niemand, althans in veel mindere mate dan Hitler, die bepaalde bevolkingsgroepen verachtte. Op welke manier regeerden zij? In dit hoofdstuk zullen wij een goed beeld proberen te geven over de manier van regeren van deze twee dictatoren en zullen wij een beeld proberen te schetsen over het beleid dat ze voerden.
Stalin Toen Stalin na de dood van Lenin aan de macht kwam had Lenin al geprobeerd van Rusland een communistische staat te maken die veel op de staat leek die Marx in zijn Communistisch manifest voor ogen had. Lenin had nog geprobeerd er voor te zorgen dat alles leek op de ideale marxistische staat, maar Stalin had ingezien dat dit eigenlijk onmogelijk was begon zijn eigen vorm van het communisme in te voeren. Om te laten zien hoe het regeren van Stalin verschilde van die van Lenin zal ik proberen de staat te schetsen in de tijd van Lenin. Lenin had tevoren al zijn eigen opvattingen gemixt met die van Marx, dit zorgde voor een aantal veranderingen; · De revolutie van het proletariaat zou niet vanzelf ontstaan, maar deze moest georganiseerd worden door een communistische partij. · Als de revolutie geslaagd was, moest de communistische partij de leiding in handen houden bij de opbouw van het socialisme en communisme, want de communistische partij vormde ‘de voorhoede van het proletariaat’. · Het communisme moest niet beperkt blijven tot Rusland, maar moest internationaal zijn. De CPSU had daarom de plicht communistische partijen in andere landen te steunen en zodoende de ‘wereldrevolutie’ te bevorderen. Nationalisme, een kenmerk van de bourgeoisie was uit den boze. Lenin nam voor zijn vorm van het communisme toen hij aan de macht kwam de volgende maatregelen: · Op economisch gebied; -Fabrieken, banken en winkels werden onteigend en overgenomen door de staat. -De boeren moesten het grootste deel van hun voedselvoorraden aan de staat afstaan. -De hierboven genoemde maatregelen zorgden voor grote problemen in de landbouw en daarom werd besloten door de communistische partij om de NEP (nieuwe economische politiek) in werking te laten treden. Dit hield in dat boeren meer producten vrij mochten verkopen, kleine bedrijven en winkels aan de eigenaars werden teruggeven. Hierdoor was er weer sprake van enige economische vooruitgang, waardoor het productiepeil weer enigszins acceptabel werd. · Op politiek gebied; -Alle andere partijen dan de CPSU werden door de bolsjewieken verboden, alleen werd er totdat de NEP werd ingevoerd enige vrijheid gegeven aan groeperingen binnen de eigen partij. · Op de overige gebieden; -De bolsjewieken wenden zich sterk af van het nationalisme, een isme dat zeer kenmerkend was voor de regeringsperiode van de tsaren. Met behulp van de Commintern, de internationale organisatie van de CPSU, gaan ze zich richten op het buitenland, waarmee ze er ook voor wilden zorgen dat er communistische staten zouden ontstaan. -Rusland wordt krijgt een andere naam, in plaats van het oude vertrouwde Rusland gaat deze gigantische natie voortaan verder onder de naam: Unie van Socialistische Sovjet Republieken (USSR). -De godsdienst wordt bestreden door de communisten en de kerken worden van al hun eigendommen beroofd, het kerkelijk bezit wordt onteigend. Ze gingen zelfs zover dat er begonnen werd met de vervolging van geestelijken. -Er worden ook grote veranderingen op het gebied van onderwijs doorgevoerd. Zo werd het klassikale systeem samen met de strenge discipline afgeschaft, werden er vooruitstrevende vernieuwingen doorgevoerd zoals bijvoorbeeld ‘Daltonscholen’. Ook werden de leraren geschiedenis verplicht aan te tonen dat het verleden van Rusland één grote ramp was geweest. -Het onderwijs moest veel aandacht besteden aan “het vormen van de jonge generatie in de geest van de marxistisch-leninistische wereldbeschouwing. Dit hield in dat de jeugd werd geïndoctrineerd op zulke wijze dat hun meningen ten opzichte van de zittende regering in Moskou zo gekleurd zou worden dat alles wat zij deed goed leek. -De bolsjewieken vonden het gezin als instituut niet meer zo belangrijk als in de tsarentijd. Dit bleek onder andere uit het feit dat men, als er een briefje aan de burgerlijke stand werd geschreven, zeer gemakkelijk een echtscheiding kon regelen. Ook mocht de vrouw, wanneer zij dat gewenst vond, een abortus laten uitvoeren. Met het idee dat veel ouders hun kinderen wel zouden “afstaan aan de staat”werden er door de staat ook veel kindertehuizen gesticht. Uit dit alles blijkt dat het politiek beleid op dit gebied dus zeer losjes was, met als belangrijkste resultaat dat de positie van de vrouw sterk werd verbeterd. In de tsarentijd was het nog de man die overduidelijk het hoofd van het gezin was. Dit veranderde nu sterk. Onder het bewind van Stalin, wat duurde van 1929 tot zijn dood in 1953, werden er op bepaalde gebieden enigszins afgeweken van de hierboven beschreven communistische ideeën. Dit gebeurde op deze wijze: · Na enkele jaren als alleenheerser aan de macht te zijn geweest, kwam hij tot de overtuiging dat het streven naar een wereldrevolutie, wat zeer hoog in het vaandel van de CPSU had gestaan, op korte termijn niet goed te realiseren was. Volgens hem moest er gestreefd worden naar “de opbouw van het socialisme in één land (de SU). De eerdergenoemde Commintern bleef wel bestaan, maar Stalin gaf hieraan toch meer prioriteit. · Stalin was van mening dat de SU op industrieel gebied zeer ver achterliep op de ontwikkelde landen. Daarom wilde hij in korte tijd de SU van een agrarische staat in een industriële staat veranderen. Hij was namelijk bang dat deze landen de USSR zouden vernietigen. Om de industriële inhaalslag te maken schafte Stalin de NEP af en kwam hij met de Vijfjarenplannen. In deze plannen bepaalde de overheid voor iedere vijf jaar wat de landbouw en de industrie gingen produceren. · Verder moesten er om de Vijfjarenplannen te realiseren drie dingen verkregen worden. Dit waren arbeiders, geld en goedkoop voedsel. Om dit te verkrijgen moest de landbouwsector, want de Sovjet Unie was nog steeds agrarische samenleving. De gewone landbouwmethoden waren hier niet toereikend voor dus werd er een nieuwe vorm van landbouw gecreëerd. Er werden ‘sociale’ Sovchozen en Kolchozen opgericht. Dit waren boerderijen die of collectief of van de staat waren. · Gelukkig voor Stalin sloegen de Vijfjarenplannen aan en veranderde de USSR, althans in enige mate, van een agrarische staat in een industriële staat. Bij deze verandering kreeg de zware industrie voorrang boven alle andere vormen van industrie. Hierdoor ging landbouw een ondergeschikte positie bekleden ten opzichte van de industrieën. · Verder was Terreur een heel belangrijk onderdeel van de Russische samenleving. Hitler Hitler was een man die er niet van hield met allerlei niet te veel betekenende zaken geconfronteerd te worden. Daarom delegeerde hij een heleboel en zorgde hij ervoor dat alle mensen in de partijtop met elkaar concurreerden, zodat het beste resultaat boven water zou komen. Op lager niveau waren het de Gauleiter die hun eigen rijkjes probeerden op te zetten, en ook tussen deze mensen was er een concurrentiestrijd wie het geoliede bestuursorgaan had. Hieruit blijkt dus dat Hitler alles aan anderen overliet en het was zo dat hij pas ingreep als zijn eigen positie in gevaar kwam. Zo vertelt dokter Schacht in het boek “Hitler; Leven en ondergang van een tiran”: “Zolang ik mijn ambt bekleedde bij de Rijksband of op het Ministerie van Economische Zaken, heeft Hitler zich nooit met mijn werk bemoeid. Hij heeft nooit geprobeerd mij instructies te geven, maar heeft me mijn eigen ideeën op mijn eigen manier en zonder kritiek laten uitvoeren.... Toen hij echter besefte dat de gematigdheid van mijn financiële politiek een struikelblok was voor zijn roekeloze plannen (in de buitenlandse politiek), begon hij, heimelijk door Göering gesteund, achter mijn rug om te handelen en mijn schikkingen tegen te werken.” Behalve bepaalde onderwerpen zoals antisemitische wetgeving en bouwplannen met betrekking tot de binnenlandse politiek had Hitler eigenlijk vrij weinig belangstelling voor het politiek beleid. Hier kwam verandering in toen de oorlog op handen kwam. Hitler was zeer geïnteresseerd in alles wat met deze oorlog te maken had, van voorbereiding tot daadwerkelijke planning van militaire operaties. Op het proces van Neurenberg vertelde Göering het hof: “Vooral de buitenlandse politiek was het terrein van de Führer zelf. Ik bedoel hiermee dat de buitenlandse politiek aan de ene zijde en de leiding van de Wehrmacht aan de andere, de grote belangstelling van de Führer in beslag namen en zijn voornaamste bezigheid vormden. Met de bijzonderheden op deze beide terreinen hield hij zich buitengewoon bezig.” Ook dit is eigenlijk niet verwonderlijk, aangezien Hitler geen belang stelde in regeren of hervormingsprogramma’s. Het enige waar hij eigenlijk interesse voor had was macht zelf. De agressieve - of het lievelingswoord van de Nazi’s te gebruiken - dynamische buitenlandse politiek die Duitsland onder Hitlers leiding begon te volgen beantwoorde aan de krachtigste macht in de geschiedenis van het moderne Duitsland, het Duitse nationalisme en de verheerlijking van de machtsstaat. Hitler, of althans zijn ondergeschikten, deden ongelooflijk hun best om nationalisme in Duitsland te kweken. Dit deden zij om steun te creëren voor het beleid dat de Nazi partij voerde. De nazipartij voerde een herbewapeningprogramma waardoor de industriële bedrijvigheid herleefde en waardoor Duitsland de economische crisis wist te overwinnen. Om het bovengenoemde boek te citeren: “Het herstel en het zich weer doen gelden van de Duitse macht in het buitenland waren vervangingsmiddelen voor de mislukte maatschappelijke revolutie binnenland; de revolutionaire impuls in het nazisme werd afgeleid en tot een uitdaging gemaakt aan de bestaande orde buiten Duitslands grenzen en dienstbaar gemaakt aan de schepping van een Europese Nieuwe Orde waarin de beste baantjes en de voorrechten het Herrenvolk ten deel zouden vallen. Zulk een buitenlandse politiek was vooral de logische projectie van die onbevredigde wil tot de macht, zowel in Hitler zelf als in de nazipartij, die na in Duitsland de macht veroverd te hebben deze nu verder wilde uitbreiden.” Het belangrijkste punt in de buitenlandse politiek onder Hitler was de republiek door een sterke, autoritaire regering in Berlijn te vervangen. Met als tweede punt het opheffen van de beperkingen die in de bewegingsvrijheid van Duitsland waren opgelegd, als resultaat van de nederlaag in de eerste wereldoorlog in 1918 – die zoals Hitler vond gevolg was van de zwakheid van de republikeinse regering en hun verraad tegenover de nationale belangen. Hitler was zoals u in één van de eerdere deelvragen al begrepen had een Oostenrijker. Dit is belangrijk om in ogenschouw te nemen als men de buitenlandse politiek die Hitler en de zijnen voerden wil begrijpen. Hitler had de ambities van alle Pan-Germaanse Nationalisten geërfd. Dit waren alle Duitssprekende onderdanen van de Oostenrijkse Republiek ofwel de Duitsers in Bohemen en Moravië (beiden liggend in het nu-Tsjechië) en van alle Duits-nationalisten die dicht tegen Duitsland aan woonden. Hij zag zich als de man die er toe bestemd was alle eerder aangedane vernederingen ongedaan te maken – dit kwam ook in zijn beleid tot uiting. Denk maar eens aan de gigantische oorlogsindustrie die Hitler opzette, het nieuwe wegennet in Duitsland, de annexatie van Oostenrijk en Sudetenland (Tsjecho-Slowakije). Hitler was ook in zijn beleidsvoering een absolute opportunist, dit wordt duidelijk als je het Molotov-Ribbentropp pact bekijkt. Hitler was ook op het gebied van de buitenlandse politiek jegens de westelijk gelegen geallieerde naties heel erg slim. Toen hij namelijk de Wehrmacht aan het uitbreiden was, was Duitsland heel kwetsbaar voor buitenlandse preventieve maatregelen, maar Hitler wist deze te voorkomen door de zielige verslagen natie te spelen. Ook probeerde hij uit te dragen en daarmee aan alles en iedereen die het wilde horen duidelijk te maken dat hij tegen oorlog was maar dat Duitsland zich toch wel op een redelijke manier moest kunnen verdedigen. De geallieerde landen vonden dit een acceptabel argument, en omdat hun economieën niet sterk genoeg waren om een oorlog te kunnen financieren legden zij Hitler geen strobreed in de weg. Zoals Hitler in zijn beroemde Friedensrede zei op 17 mei 1933 voor de Rijksdag zei: “Het is in het belang van allen dat de huidige problemen op redelijke en vreedzame wijze worden opgelost.... Elk gebruik van geweld in Europa zou geen gunstige uitwerking kunnen hebben op de politieke en economische toestand..... Het uitbreken van een dergelijke ongelimiteerde waanzin zou noodzakelijkerwijs de ineenstorting van de huidige maatschappelijke en politieke orde met zich mee brengen..... Het onmondig verklaren van een groot vol kan daarentegen niet eeuwigdurend gehandhaafd blijven, maar moet te eniger tijd beëindigd worden. Hoe lang meent men dat men een grote natie zulk een onrecht kan aandoen?..... Als Duitsland gelijke rechten opeist, waartoe het de morele rechten bezit, daar het zelf de voorwaarden van de Verdragen is nagekomen, kan het deze slechts krijgen als de andere naties ontwapenen.” Als alle andere mogendheden ook hun legers zouden afdanken zou Duitsland, volgens Hitler, volkomen bereid zijn om mee te werken in een ontwapeningspact. Nadat Hitler zijn Duitsland had laten uittreden uit de Volkenbond had Hitler zich in een zeer sterke onderhandelingspositie gemanoeuvreerd van waaruit hij aan de herbewapening van Duitsland kon beginnen. Het beleid dat Hitler de daaropvolgende jaren voerde was er op gericht om een zo groot “Derde Rijk” te creëren, oftewel alles was gericht op de verovering en/of annexatie van omliggende landen. Overeenkomsten en verschillen in de manier van regeren van deze dictatoren. Overeenkomsten: · Beide dictatoren waren absoluut paranoïde als het ging om persoonlijke veiligheid. · Ze regeerden beiden met een krachtige hand. · Beiden wilden alles zoveel mogelijk zelf in de hand houden · Beiden hadden de macht totdat ze overleden. · De zware industrieën hadden bij beide machthebbers de prioriteit. · Beiden vertrouwden veel op terreur voor het handhaven van hun macht. Verschillen: · Hitlers beleid was veel meer gericht op een oorlog. · Hitler was minder lang aan de macht dan Stalin · Er werd door beiden met een andere ideologie geregeerd. · Hitler was in tactisch opzicht een stuk hoger begaafd dan Stalin. · Hitler probeerde de loop van de oorlog in eigen hand te houden, terwijl Stalin het voornamelijk overliet aan de generaals die hij vertrouwde. Hoe kwamen ze aan de macht? Hitler Het begon allemaal met de staatsgreep die in 1923 door de in het begin van de jaren 20’opgerichte NSDAP in Munchen werd gepleegd. Dit was de eerste bekendheid die de NSDAP verkreeg. Het leek toen alsof de NSDAP zou ophouden te bestaan omdat haar leiders veroordeeld werden tot gevangenisstraf. Hitler kwam in 1925 vrij en begon toen met het opbouwen van zijn eigen NSDAP. Hij had nu ook besloten op een wettige wijze de macht te verkrijgen. Dit wilde hij doen door een meerderheid in de Rijksdag te krijgen. Dit betekende dat de NSDAP niet alleen meer een Beierse partij meer zou zijn, maar dat deze in heel Duitsland ging opereren. In de jaren van economische voorspoed (1924-1928) ging het nog niet goed met de NSDAP. Bij de verkiezingen in 1928 namelijk behaalde Hitler met zijn partij maar 2,6 procent van de stemmen. In 1929 ontstond de mondiale economische crisis die Duitsland nog veel harder raakte dan de rest van de wereld. In 1930 waren er door het uiteenvallen van het kabinet weer verkiezingen. In deze verkiezingen kreeg de NSDAP omdat ze veel beloofde en omdat ze alles met veel meer vuur bracht dan de conservatieven een groot deel van de stemmen. Ze ging opeens van 12 naar 107 zetels. Opeens begonnen de leiders van de conservatieven rekening te houden met Hitler. Ze hoopten namelijk met zijn steun een einde te maken aan de democratische grondwet van de republiek van Weimar. Toen von Hindenburg (de Rijkspresident in die tijd) Bruning ontsloeg als Rijkskanselier en hem verving door de conservatief von Papen. Von Papen, die dacht dat hij het slim aanpakte, schreef in 1932 nieuwe verkiezingen uit waarmee hij Hitler in feite aan de macht hielp. Want Hitler en zijn NSDAP behaalde 37% van de stemmen wat betekende dat zij 230 zetels hadden. Hierdoor waren zij zonder twijfel de grootste partij in de Rijksdag. Op grond van deze overweldigende meerderheid in de Rijksdag eiste Hitler het Rijkskanselierschap op. Von Papen formeerde toen een kabinet waarin de conservatieven een absolute meerderheid hadden. De verhouding was twee nationaal-socialisten en Hitler als Kanselier tegen zeven conservatieven. Von Papen verklaarde: “Wij hebben Hitler in dienst genomen, in twee maanden hebben we hem zo in een hoek gedrukt dat hij piept.” Jammer genoeg voor Von Papen had Hitler hele andere plannen. Nadat Hitler op 30 januari 1933 benoemd was tot Rijkskanselier door von Hindenburg schreef hij op 1 februari 1933 nieuwe verkiezingen uit waarin hij verwachtte de absolute meerderheid te halen. Dit verwachtte hij te behalen door het uitoefenen van terreur door zijn partijleger, de SA (Sturm Abteilung), om er zo voor te zorgen dat de bevolking het niet in haar hoofd zou durven halen op een andere partij dan de NSDAP te stemmen. Wat ook meehielp in de zegetocht van Hitler naar de macht was dat in de nacht van 27 februari door een vermeende Nederlandse communist, Marinus van der Lubbe, de Rijksdag (het gebouw) in brand gestoken werd. Dit gaf Hitler namelijk de gelegenheid de communisten buiten spel te zetten. Dit deed hij door in dezelfde nacht en de daarop volgende dagen vele communistische leiders door de politie en de SA op te laten pakken. Op 5 maart 1933 werd de nieuwe Rijksdag gekozen. De NSDAP haalde 44%, de conservatieven 8% van de zetels. Dit zorgde ervoor dat de conservatieven samen met de NSDAP een absolute meerderheid had. Maar weer had Hitler andere plannen, want hij wilde van niet of niemand afhankelijk zijn. Hij liet zich daarom door de Rijksdag machtigen, door de befaamde machtigingswet, om als een soort alleenheerser op te kunnen treden. Door deze machtigingswet kon Hitler zonder problemen de andere partijen en de vakbonden uitschakelen, waardoor Hitler en zijn partij de enigen met macht in Duitsland waren. Zijn laatste zet voor de absolute macht was het aan zich verbinden van het leger door een eed, en het kortwieken van de macht van de SA. Dit laatste gebeurde onder andere in de nacht van de lange messen (30 juni 1934) waarin de SS (Schutz-Staffel, een onderafdeling van de SA die speciaal bestond om Hitler en de ander NSDAP kopstukken te beschermen) vele SA kopstukken om zeep hielp. Stalin Het aan de macht komen van Stalin gebeurde zeer geleidelijk. Want eerst kwam de communistische partij aan de macht, daarmee Lenin, en daarna volgde Stalin Lenin op. Het is nu als het aan ons ligt boeiend om ook het aan de macht komen van de communistische partij, d.w.z. de Bolsjewieken, te beschrijven. Het begint eigenlijk allemaal in 1914 wanneer de eerste wereldoorlog begint. Dit is om te beginnen het einde van de Tsaar. Het probleem van de eerste wereldoorlog was niet dat Rusland een groot gedeelte van haar grondgebied kwijtraakte, want het Russische leger hield toch wel stand maar het was meer dat dit stand houden tegen de sterke Duitse en Oostenrijkse aanvallers veel geld, voedsel en manschappen kostte. Deze verliezen deden de burgers oproepen tot een beeinding van de oorlog, deze oproep mondde uit in een gigantische algemene staking. Uiteindelijk ging alles en iedereen muiten. Omdat noch de regering noch de Tsaar hier iets aan deed besloot de Doema rigoureus in te grijpen. Dit leidde tot de val van de toenmalige regering en tot het aftreden van de Tsaar (de februarirevolutie). Toen kwam er een voorlopige regering aan de macht die geleid zou worden door Alexander Kerenski. Eigenlijk was dit allemaal, de oproer onder de bevolking, om er voor te zorgen dat de oorlog beëindigd zou worden, maar toen het puntje bij paaltje kwam bleek de voorlopige regering niet in staat de oorlog te beëindigen, dit kwam door de vrees voor represailles van de kant van de geallieerden. Tijdens de februarirevolutie vormden de Bolsjewieken (hier waren Stalin en Lenin lid van) maar een hele kleine minderheid. Dit was het gevolg van het naar Siberië sturen van het grootste deel van hun leiders. De andere leiders bevonden zich verder in het buitenland. Lenin was zo iemand die zich in het buitenland bevond, Zwitserland, hij werd uiteindelijk door de Duitsers Rusland in gesmokkeld omdat ze dachten dat Lenin zijn wil, Lenin was een groot voorstander van onmiddellijke vrede, wel bij de Bolsjewieken kon doordrukken en daarna met hen de macht kon grijpen. Lenin was verder ook van mening dat het niet zo zou zijn dat de Bolsjewieken samen met andere partijen aan de macht zouden komen, maar ze moesten zonder hulp van anderen de macht zien te vergaren. Vanaf het moment dat Lenin zijn wil had doorgedrukt bij de Bolsjewieken begonnen deze heel druk campagne te voeren en leden te werven. In oktober 1917 vond Lenin dat de Bolsjewieken nu sterk genoeg waren om de macht te kunnen grijpen. Maar weer lukte het Lenin zijn mening door te drukken bij de Bolsjewieken en zo begon in de vroege ochtend van 7 november 1917 de oktoberrevolutie. De revolutie slaagde en één dag later vormden de Bolsjewieken een nieuwe regering. In deze regering werd Lenin voorzitter, werd Trotski Volkscommissaris van Buitenlandse zaken en werd Stalin Volkscommissaris voor Nationaliteiten. De regering die gevallen was had in hun periode nog wel een verkiezing uitgeschreven voor 25 november 1917. Deze verkiezingen werden keurig door de Bolsjewieken gehouden, maar ze deden er helemaal niets mee. Toen Lenin en de zijnen eenmaal veilig aan de macht waren sloot deze in december van hetzelfde jaar nog vrede met Duitsland. Deze vrede ( de vrede van Brest-Litovsk) was zeer ongunstig en wekte daarmee verzet op tegen de Bolsjewieken. Ook de westerse bondgenoten van Rusland zagen deze vrede als een verraad. Zij probeerden toen er ook met militaire en financiële hulp er voor te zorgen dat de tegenstanders van de Bolsjewieken (de Witten) de Bolsjewieken uit de weg te ruimen. Dit mislukte en in 1920 was de Russische burgeroorlog afgelopen. In de revolutie van oktober waren er een aantal staten, die van origine niet Russisch waren, die probeerden zelfstandig te worden. Maar mede dankzij Stalin is dat uiteindelijk niet gebeurd. Toen is er wat leiding betreft een vrij rustige periode geweest als men kijkt naar de leiding in de communistische partij, deze periode stopte toen Lenin overleed. De meeste mensen in de communistische partij gingen er vanuit dat het Trotski zou zijn die Lenin op zou volgen. Dit bleek uiteindelijk een misvatting te zijn want het was uiteindelijk Stalin die binnen de Partij de macht wist te veroveren. In 1929 was de oorlog binnen de partij uitgewoed en zat Stalin op de troon.
De overeenkomsten en verschillen bij het aan de macht komen van Hitler en Stalin. Overeenkomsten: · Beide hebben geprobeerd door middel van een revolutie aan de macht te komen. · Beiden kwamen op relatief jonge leeftijd aan de macht. · Toen ze aan de macht kwamen hadden beiden een sterke partij waarop zij terug konden vallen. Verschillen: · Bij Hitler lukte de Revolutie niet, maar bij Stalin wel. · Stalin was de opvolger van een sterk persoon, terwijl Hitler juist die eerste sterke persoon was. · Hitler gebruikte terreur bij het aan de macht komen terwijl Stalin alleen als een echte politicus door zijn partij heen manoeuvreerde. · Voor het aan de macht komen van Stalin heeft hij eerst binnen een regering andere functies bekleed, terwijl Hitler meteen de hoogste functie wist te bemachtigen. Proloog Met dit werkstuk zullen wij een poging proberen te doen om wat helderheid te verschaffen over de levens van Adolf Hitler en Josef Stalin. We hadden allebei tot in een vrij laat stadium nog niet echt een idee over wat voor onderwerp we moesten gaan nemen voor ons profielwerkstuk. Het idee voor dit onderwerp is eigenlijk ontstaan toen we met geschiedenis de 2e Wereldoorlog en haar voorgeschiedenis gingen behandelen. We hebben hieruit een zekere inspiratie geput met als eindresultaat dit onderwerp. Het leek ons erg interessant om een vergelijking te maken tussen deze twee, naar onze mening erg boeiende, personen. Met name omdat er zeel veel (nuttige) informatie beschikbaar is leek dit ons verstandig. Het werkt altijd wel stimulerend als je voldoende bronnen kunt benutten. En dat kunnen we absoluut. Uiteindelijk hebben we een halve meter aan opgestapelde boeken gevonden over dit onderwerp. Dit illustreert toch wel redelijk onze drijfveer om eens wat over deze mensen op te schrijven. In de hieronder volgende hoofdstukken zullen we de meest uiteenlopende aspecten van hun leven als machthebber en de periode daarvoor proberen te beschrijven. We zullen een spectrum proberen te creëren wat loopt van hun jeugdbelevenissen tot hun laatste dagen als absolute despoot. Zo zullen we, in ieder geval voor onszelf, een goed beeld kunnen geven van de levens van deze beide dictators. Dit alles ter verrijking van de algemene kennis aangaande deze interessante periode in de geschiedenis. Want, en nu spreek ik voor ons beiden, je kunt nooit genoeg kennis vergaren in je leven. En dan is het toch mooi meegenomen als je je kennis ook nog een beetje kunt toepassen in het dagelijks leven. En dit lukt nou juist zo uitstekend met alle kennis die we kunnen en zullen vergaren over dit onderwerp. We hebben slechts één klein minpuntje aan dit alles niet kunnen vermijden. In onze oorspronkelijke hoofd- en deelvragen stond ook nog één deelvraag over propaganda. Tot onze spijt hebben we hier helaas niet voldoende informatie over kunnen vinden. Dit wil dus zeggen dat het hoofdstuk over propaganda ontbreekt. Hoofd en deel vragen Hoofdvraag: · In welke opzichten verschilden Hitler en Stalin, en in welke opzichten kwamen deze twee beruchte dictatoren overeen op de hieronder nader gespecificeerde onderwerpen. Deelvragen: · Hoe zag de jeugd van Stalin en Hitler er uit? Wat waren de overeenkomsten en wat waren de verschillen? · Welke overeenkomsten tussen de ideologie en de vorming van de ideologie van beide heren zijn er te vinden.? · Op welke manier regeerden zij? · Hoe kwamen ze aan de macht? Inhoudsopgave 1. Proloog
2. Hoofd- en deelvragen
3. Hoe zag de jeugd van Stalin en Hitler er uit? Wat waren de overeenkomsten en wat waren de verschillen? 4. Welke overeenkomsten tussen de ideologie en de vorming van de ideologie van beide heren zijn er te vinden.? 5. Op welke manier regeerden zij? 6. Hoe kwamen ze aan de macht? 7. Beantwoording van de Hoofdvraag
8. Literatuurlijst / Bronvermelding Beantwoording van de Hoofdvraag: Ter beantwoording van onze hoofdvraag: “In welke opzichten verschilden Hitler en Stalin, en in welke opzichten kwamen deze twee beruchte dictatoren overeen?”zullen wij de samenvattingen van de gestelde deelvragen voor u op een rij zetten.
Overeenkomsten: · Beide bewindslieden hadden ouders die niet van origine uit het land kwamen waar ze later alleenheerser zouden gaan spelen · Beiden hadden een vader die er niet voor terugdeinsde geweld te gebruiken in de opvoeding. · Beiden verloren hun vaders al op vroege leeftijd. · Beiden hielden van het lezen van boeken en leefden zich ook in bijna beangstigende mate in, in de karakters die voor kwamen in wat zij lazen. · Ook hadden Hitler en Stalin een gruwelijke hekel aan school en op een of andere manier volgde daaruit dat zij ook een hekel hadden aan autoriteiten die controle op hen uitoefenden in de rest van hun leven. · Beide alleenheersers waren of aangetrokken door de kerk of hadden zelfs een gedeeltelijke opleiding aan een kerkelijke instelling genoten. · Beiden stopten met hun middelbare schoolopleiding in het jaar dat ze het af zouden ronden. · In tegenstelling tot de vaders waren de moeders absoluut gek op hun kinderen. · Beiden wilden gelijkschakeling van de gehele bevolking in het land waar ze aan de macht waren. · Beiden wilden de cultuur in de hand houden. · Beide dictatoren waren absoluut paranoïde als het ging om persoonlijke veiligheid. · Ze regeerden beiden met een krachtige hand. · Beiden wilden alles zoveel mogelijk zelf in de hand houden · Beiden hadden de macht totdat ze overleden. · De zware industrieën hadden bij beide machthebbers de prioriteit. · Beiden vertrouwden veel op terreur voor het handhaven van hun macht. · Beide hebben geprobeerd door middel van een revolutie aan de macht te komen. · Beiden kwamen op relatief jonge leeftijd aan de macht. · Toen ze aan de macht kwamen hadden beiden een sterke partij waarop zij terug konden vallen. Verschillen: · Hitler kwam in tegenstelling tot Stalin uit een niet al te arm gezin. · Hitler was een stuk jonger dan Stalin. · Hitler is veel meer verhuisd dan Stalin in zijn jeugd. · Hitler was zeer sterk nationalistisch ingesteld, Stalin in veel mindere mate. · Bij het communisme wordt de daad van het geweld veel minder verheerlijkt dan bij de ideologie van de nationaal-socialisten. · Stalin had geen drang om zijn land uit te breiden; noch naar oosten, noch naar het westen. Hitler in tegenstelling tot Stalin vond dit zeer belangrijk. · Stalin discrimineerde niemand, althans in veel mindere mate dan Hitler, die bepaalde bevolkingsgroepen verachtte. · Hitlers beleid was veel meer gericht op een oorlog. · Hitler was minder lang aan de macht dan Stalin · Er werd door beiden met een andere ideologie geregeerd. · Hitler was in tactisch opzicht een stuk hoger begaafd dan Stalin. · Hitler probeerde de loop van de oorlog in eigen hand te houden, terwijl Stalin het voornamelijk overliet aan de generaals die hij vertrouwde. · Bij Hitler lukte de Revolutie niet, maar bij Stalin wel. · Stalin was de opvolger van een sterk persoon, terwijl Hitler juist die eerste sterke persoon was. · Hitler gebruikte terreur bij het aan de macht komen terwijl Stalin alleen als een echte politicus door zijn partij heen manoeuvreerde. · Voor het aan de macht komen van Stalin heeft hij eerst binnen een regering andere functies bekleed, terwijl Hitler meteen de hoogste functie wist te bemachtigen.