Blauwalg

Inleiding

Blauwalg ofwel blauwwier behoort niet, in tegenstelling tot de naam, tot de categorie algen, maar het is een orde van de bacteriën. De officiële naam is cyanobacteriën, vanwege de blauw-groene kleur die deze groep kenmerkt. De cyanobacterien behoren tot de oudste van de wereld. Door deze bacteriën, die als eerste zuurstof konden produceren, waren de eerste, hogere levensvormen mogelijk gemaakt.
Dit komt door het chlorofyl wat weer zorgt voor fotosyntese.

Dit chlorofyl is een andere vorm dan bij planten, de soort in de algen is een veel eenvoudigere vorm dan die bij planten voorkomt.
Ze kunnen namelijk een groter deel van het lichtspectrum gebruiken, en soms zijn ze zo geavanceerd dat ze zelfs stikstof uit de lucht kunnen binden net zoals de bacteriën die voorkomen in de wortels van de vlinderbloemigen, oftewel de Fabacea.
Kortom; stikstof en fosfaten worden opgenomen door de blauwalg, waardoor de algen meer gaan groeien. Ook nitraat en ammonium zijn belangrijk voor de groei van de algen. Dus de algen hebben stikstof, fosfaat en silicaat nodig. Deze voedingsstoffen bij elkaar worden nutriënten genoemd.
Maar wanneer er veel waterplant in het water zijn zal er (veel) minder algengroei zijn, ook zijn er dieren zoals watervlooien die het water helpen helder te blijven.

Blauwalgen leven niet alleen in water, maar ook op andere plekken als de grond, op rotsen, takken, enz. Sommige soorten kunnen zelfs blijven leven bij hoge temperaturen; 75-85 °C.

Vorig jaar werd in Almere Haven zoveel blauwalg gevonden, dat er zelfs een zwemverbod kwam. De optimale groeiomstandigheden voor blauwalg is: een temperatuur tussen de 20°C en 30°C, water dat arm aan licht is en wind en stroming bevat, net als veel mineralen.
Vanwege deze overmaat van blauwalg in Almere Haven werd het verboden te zwemmen, vanwege de giftige stoffen die blauwalg kunnen afstaan waarvan mensen ziek kunnen worden. Als je toch zwemt in blauwalg-rijk water, dan kunnen de kwalen variëren van hoofdpijn, huidirritatie en misselijkheid tot diarree en koorts.
Maar blauwalg heeft ook nog goede kanten: sommige blauwalgen worden in de cosmetica gebruikt voor pillen en gezichtsmaskers.

Over deze bacterien, die in Almere Haven voorkwamen, gaat ons volgende verslag.

Bestrijding van algengroei

Vorig jaar was er enorm veel stankoverlast in almere haven, dit kwam doordat er veel algen waren door de hoge watertemperatuur (21°C op 1 meter diepte) door de grote hoeveelheid algen stierven ook veel vissen wat ook weer stank met zich meebracht.
Hieraan heeft de gemeente almere dan ook veel geld besteed.

De maatregelen die werden getroffen waren namelijk:
Het plaatsen van een luchtbellenscherm, het rondpompen van het water, het weghalen van drijfalgen, en het weghalen van dode vissen.
Ook werden er andere experimentele methoden uitgeprobeerd, zo werd er met een speciaal soort klei in het water gegooid wat algengroei moet tegengaan, en dit jaar werd er ook een oliescherm geplaatst wat drijfalgen tegen te gaan.
In 2006 heeft dit niet echt veel effect gehad, want de penetrante lucht bleef hangen, en de algen bleven aanwezig.
Dit jaar daarentegen was er van overlast geen sprake, mede doordat er heet echte hoge temperaturen zijn geweest, en omdat de gemeente nu was voorbereid op een grote hoeveelheid alg.
En natuurlijk is voorkomen beter dan genezen.

In het algemeen is Rijkswaterstaat ook bezig met het vinden van nieuwe manieren om algen te bestrijden namelijk:
Door ultrasoon geluid
Door EM technologie het gebruik van effectieve micro-organismen
Door Phoslock Een soort zuiverende klei

Ik heb ook over de algenbestrijding in de jachthaven gesproken met de havenmeesters van de jachthaven W.S.V. Almere-Haven Piet Zandstra en Friso van Zuuren op het moment dat het algenprobleem het grootst was.
Zij waren dan ook vrij sceptisch over de maatregelen en of ze wel zouden werken, uiteindelijk bleken ze dan ook gelijk te hebben, want het probleem nam pas af toen het kouder werd.
Zij hadden dan ook geen geloof in het gooien van klei in het water.

Wel zeiden ze dat het vorig jaar veel erger was dan de voorgaande jaren, zo was het altijd wel zo dat er in een hoek veel algen lagen en ook aak dode vissen maar het was toen extreem.
Dit jaar was het dan ook veel minder het kan zijn door de goede voorbereiding, maar ook omdat het minder extreme temperaturen zijn.

Het bepalen van de concentratie blauwalg

Een van de methodes om te kunnen kijken of er en hoeveel blauwalg er in een meer groeit is met behulp van hypotheses. Zo kijken ze naar de eigenschappen van het meer, en vergelijken die met de optimale leefomstandigheden van blauwalgen;
“We kijken naar de vorm en de diepte van het meer, de hoeveelheid wind die er vrij spel op heeft, de zonnestraling en de luchttemperatuur. Vervolgens proberen we aan de hand van deze factoren te voorspellen wat het risico is dat we problemen krijgen met blauwalgen. Hierbij kijken we ook naar wat het effect van klimaatverandering op de blauwalgengroei kan zijn.” (http://www.science.uva.nl/onderzoek/uitgelicht.cfm/5270F96E-96C1-4407-B68251C2681A2859)

Ze proberen op deze manier te kijken of er werkelijk blauwalg in het water zit. Als de onderzoekers twijfelen, of het gewoon voor de zekerheid willen weten, nemen ze monsters met behulp van ‘waterhappers’. Deze monsters worden opgeslagen en opgestuurd naar een laboratorium, waar ze onderzocht worden.
Een ander punt dat de blauwalgen doen is de toxine microcystine aanmaken. Zo is het ook mogelijk om het aantal algen te tellen door de concentratie microcystine te meten. Er is hier alleen één nadeel; Waterbeheerders met veel ervaring hebben ondervonden dat de concentratie microcystine nogal grillig verloopt, zodat het moeilijk te controleren is. Het is pas zinvol de concentratie microcystine te bepalen bij een concentratie van 100.000 algencellen per milliliter.
Het blauwalg kan niet helemaal verwijderd worden uit het water; ze horen er nou eenmaal thuis. Voor waterbeheerders is een protocol, en zij hebben hierin de advieswaarde van de Gezondheidsraad (2001) overgenomen. Zo is het maximum blauwalg opgeschroefd naar 20 µg/l.


Berekening

De havenkom heeft totaal oppervlak van ongeveer 4 hectare. De jachthaven heeft een oppervlak van 4,05 hectare. De gemiddelde diepte is 1,9 meter en de maximum diepte is ongeveer 3,2 meter. Er is ongeveer 4950 m3 aan bagger aanwezig.
In augustus 2006 was er in Almere Haven 0.12 mgP/l aanwezig en 1.85 mgN/l. De landelijke streefwaardes zijn voor Fosfor 0.05 mg/l en voor Stikstof 1 mg/l. Dit blijkt uit het verslag van de Gemeente Almere (www.almere.nl/live/attachment.db?185916).

Er is totaal 8,05 hectare water aanwezig in Almere Haven. Er is in Almere Haven dus in totaal 300x268x1,9= 152.760 m3 = 152.760 L aanwezig.

In 2006 was er dus in totaal 152.760x0.12= 18.331,2 mg = 18,33 g Fosfor aanwezig en 152.760x1.85= 282.606 mg = 282 g stikstof aanwezig.

Het landelijke streefgetal is voor fosfor 0.05 mg/l en voor stikstof 1 mg/l.
Voor fosfor had er dus totaal 152.760x0.05 = 7.638 mg = 7,64 g in gemoeten en 152.760 mg = 152,76 g stikstof.

Er zat in 2006 dus 7,64/18,33 x 100 = 41,68% teveel fosfor in het water en
152,76/282.606 x 100 = 54.05% teveel stikstof in het water.

Mede hierdoor kwam er algenbloei; een snelle groei opkomst van algen in Almere Haven. De andere oorzaken waren al genoemd.
(
www.almere.nl/live/attachment.db?185916)

Afsluiting

Wij zijn er dus achter gekomen dat algengroei verband niet alleen word beïnvloed door temperatuur maar ook door de hoeveelheid voedingsstoffen in het water en de mate waarin water beweegt.
Veel invloed op algengroei hebben ook de volgende stoffen:
Zuurstof doordat algen veel meer zuurstof opnemen dan ze afgeven sterven ze af waardoor “blauwalg” wat erg stinkt en veel ongemak veroorzaakt waaronder stank en veel dode vissen.
Bij een hoge concentratie fosfaat of nitraat komen algen ook meer voor.
Ook weten we nu dat er vele manieren zijn om algen te bestrijden.
Zo kan er gebruik worden gemaakt van:

Ultrasoon geluid, wat ervoor zorgt dat de vacuole van de algen openbarst waardoor deze afsterft.

Zuiverende klei, deze zorgt dat het water weer helder word waardoor de algen minder goed zullen groeien en bijvoorbeeld waterplanten beter zullen groeten die weer zuurstof in het water brengen.

Luchtbellen, die weer zuurstof in het water brengen waardoor in ieder geval blauwalg word voorkomen.

Het rondpompen van het water waardoor de algen ook niet meer zullen groeien, deze groeien namelijk het best in stilstaand water.


Ook kan je preventief algen weghouden door bijvoorbeeld een oliescherm te plaatsen waardoor drijfalgen wegblijven

Verder zijn er ook methoden die snel kunnen worden ingezet zoals pompen die het water in de lucht “gooien” waardoor het ook word voorzien van zuurstof, maar de meest decoratieve manier van algenbestrijding is een fontein deze heeft namelijk hetzelfde effect.