Asbest

Asbest, wel of niet?
Wat is asbest precies en wat zijn de voordelen en nadelen?

Asbest was een veel gebruikte stof, maar nadat er al een paar jaar gebruik werd gemaakt van asbest, kwam men erachter dat de vezels erg schadelijk voor je kunnen zijn, sterker nog, asbest heeft al vele levens opgeëist.

In het begin van de twintigste eeuw vond Ludwig Hatschek een manier uit om asbestvezels te combineren met cement tot asbestcement, een materiaal met veel goede eigenschappen die konden worden gebruikt voor veel dingen.
Asbest is een verzamelnaam voor meerdere vezelachtige stoffen, die in chemisch en fysisch opzicht veel op elkaar lijken. De soorten asbestvezels hebben verschillende kleuren en kunnen in twee hoofdgroepen worden ingedeeld, de serpetijnen en de amfibolen. Deze verschillende kleuren zijn alleen in de ruwe vorm zichtbaar, als het asbest is verwerkt, kan je alleen met een microscoop zien welke soort het is. Asbest wordt vooral gewonnen in Zuid-Amerika, Rusland en Canada en vooral bewerkt bij de dakspecialist Eternit. Tot zo ver over asbest productie, nu wat over de voordelen van asbest.
Het mooie van asbest is, de vezels zijn erg sterk en slijtvast. Ze zijn bestand tegen inwerking van buitenaf van zuren en logen, en tegen hoge temperaturen. Asbest heeft bovendien een sterk isolerende werking en het is goedkoop, daarom is asbest erg geschikt om te gebruiken voor bijvoorbeeld asbestcement (golfplaten, rioolbuizen, schoorsteenpijpen en dakleien) asbestisolatie en vloerbedekkingen.
Maar elk voordeel heeft natuurlijk ook een nadeel, en asbest schijnt nogal grote nadelen te hebben, vooral voor de gezondheid.
Zolang asbest vast zit aan elkaar, is er geen gevaar voor de gezondheid. Als losse asbestvezels worden ingeademd komen ze vast te liggen in de kleine luchtwegen en longblaasjes. Daar worden de kleine vezels opgenomen door macrofagen (opruimcellen). Vezels die te groot zijn voor de macrofagen, komen terecht in weefsels. Ook kunnen zij zich via de lymfebanen verspreiden en zo terecht komen op plaatsen ver verwijderd van de kleine luchtwegen. Zo kun verschillende soorten ziektes oplopen. (zie tabel 1) Je krijgt juist deze ziektes omdat de vezels van het asbest wordt ingeademd, en daarna naar de longen gaan. Aan longkanker kan niet veel gedaan worden, de enige manier om het te behandelen is een chemo-kuur, de verkalking wordt weggesneden uit de longen en de kanker word bestraald.
De kans op het krijgen van een ziekte als gevolg van asbest is grotendeels afhankelijk van de totale hoeveelheid ingeademde asbestvezels. Met als eenheid vezeljaar, is het product van de blootstellings concentratie (dit word gezegd als vezels per kubieke centimeter) en de hoe lang je aan asbest bent bloot gesteld. Eén vezeljaar is 1 vezel per ml x 1 arbeidsjaar. Eén arbeidsjaar bestaat uit 240 werkdagen. Als het aantal vezeljaren toeneemt, neemt ook de kans op ziekten als gevolg van asbest inademing toe. Eén ingeademde vezel kan dus al schade veroorzaken, maar dit risico is te verwaarlozen. Voor het krijgen van asbestose moet je minimaal 5 vezeljaar asbest hebben ingeademd. Opgehoeste losse vezels en macrofagen kunnen worden ingeslikt en verlaten dan het lichaam via de darmen, dan is de kans op ziekte een stuk minder, de kans dat je ziektes oploopt met het inademen van asbest. Maar hoe kun je er achter komen dat er asbest bij uzelf in de omgeving is? Asbest is vooral te herkennen aan de vezelige structuur, hoewel dat bij sommige producten en materialen vaak moeilijk te zien is. Wit asbest werd het meest gebruikt. Producten en materialen met wit asbest hebben een witte tot lichtgrijze kleur. Een ander kenmerk is de leeftijd. Producten van vóór 1983 kunnen losse asbest bevatten; vaste asbest is toegepast tot 1993. Andere informatiebronnen zijn de fabrikant of leverancier van het materiaal of de eigenaar/verhuurder van een huis. Alleen een microscopisch onderzoek kan bevestiging geven of het materiaal of product werkelijk asbest bevat. De Keuringsdienst van Waren informeert mensen die vermoeden dat zij asbest in of om het huis hebben. Zij hebben ook adressen van laboratoria die monsters kunnen onderzoeken. Een deskundig asbestinventarisatiebedrijf kan nagaan of in een woning asbest aanwezig is. Deze onderzoeken kosten alleen wel veel geld. Wanneer deze onderzoeken dan bevestigen dat er asbest aanwezig is, moet het nog worden verwijderd. Er zijn drie “soorten” asbest rondom het huis. Allereerst normaal asbest in bijvoorbeeld golfplaten.
Golfplaten met asbest mogen alleen worden verwijderd met toestemming van de gemeente. Hoe dat moet, bepaalt de gemeente op grond van het Asbestverwijderingsbesluit. Daarin staat wanneer de eigenaar het asbest zelf mag verwijderen, en wanneer een gecertificeerd bedrijf dat moet doen. Als een sloopvergunning nodig is bij een verbouwing, dan moet eerst een asbestinventarisatie plaatsvinden.
Daarna is er nog kleine hoeveelheden asbestafval uit de tuin, bijvoorbeeld afkomstig van asbestcement platen die gebruikt zijn als broeibak of asbestcement bloembakken, kunnen in principe gescheiden worden ingeleverd bij de gemeente. De eigenaar van de tuin is hiervoor verantwoordelijk.
En dan het gevaarlijkste, asbest na een brand.
Als er door brand asbest in tuinen of op straat is terechtgekomen, moet dat altijd worden verwijderd door een gecertificeerd asbestverwijderingsbedrijf. De veroorzaker van de schade is hiervoor verantwoordelijk, in principe is dat de eigenaar van het pand of perceel waarin zich het asbest bevond.
Door al die moeilijkheden met asbest is op 1 juli 1993 besloten het gebruik van asbest in bijna alle gevallen te verbieden. En vanaf 1 september 1998 mochten ook particulieren geen asbesthoudende materialen gebruiken. Ook hergebruik is dus niet toegestaan. Asbest dat vroeger is gebruikt bij gebouwen en objecten moet afhankelijk van de situatie verwijderd of afgedekt worden. Bij sloop moet het asbest altijd worden verwijderd.

Kortom asbest is een gevaarlijke stof, die jaarlijks nog steeds zijn slachtoffers opeist en moet daarom zo snel mogelijk weg worden gehaald uit woningen en openbare faciliteiten.
Dit is al grotendeels gedaan door de regering en door particulieren maar er zijn nog sommige locaties waar er nog asbest te vinden is.

Asbestose is een chronische stoornis die de elasticiteit en het opnemen van zuurstof van de longen aantast. Er ontstaat overbelasting van het hart. Als de ziekte lang in je lichaam zit zonder dat het behandeld word, is de ziekte niet meer te genezen. Asbestoseklachten krijg je pas tussen tien en veertig jaar na met het asbest in contact te zijn geweest.

ASBESTOSE (stoflongen)
MESOTHELIOOM
Asbest is verantwoordelijk voor een vorm van kanker van het longvlies of het buikvlies. Deze vorm wordt mesothelioom genoemd en kan na blootstelling aan asbest al ontstaan na een paar maanden. De ziekte openbaart zich tussen de drie en de zestig jaar.

LONGKANKER
Longkanker kan eveneens het gevolg zijn van asbest. Bij 10 procent van de longkanker gevallen bij mannen kan asbest als de dader worden gezien. Deze ziekte treft jaarlijks ongeveer 600 mensen. Zo'n 60 procent komt binnen een jaar te overlijden. 80 procent binnen twee jaar en 90 procent binnen vier jaar. Wordt longkanker veroorzaakt door een combinatie van roken en het blootstellen aan asbest, dan kan twintig tot dertig jaar na blootstelling de ziekte zich ontwikkelen.