Praktische opdracht “tragedie”
Over de schrijver:
Sophocles, zoon van de rijke Athener Sophillus, werd geboren in het jaar 496 voor Chr. Van zijn leven is weinig bekend, behalve dat hij waarschijnlijk bevriend was met, onder andere, Herodotus en Pericles. In de Peloponnesische oorlog was hij tegelijk met hun strateeg. Hij stierf in 406 en heeft dus voor die tijd een uitzonderlijk hoge leeftijd bereikt.
Hij heeft maar liefst 123 stukken geschreven en 96 keer een eerste prijs gewonnen, vaker dan Aischylos en Euripides.
Sophocles was de eerste die een derde speler invoerde, waardoor de gesproken gedeelten meer aandacht kregen. Zijn tragedies vielen op doordat ze veel ingewikkelder zijn dan die van Aischylos. Ook werkte hij meer met dramatische ironie. Zijn personages kenmerken zich door eigenschappen als heldhaftigheid en onverzettelijkheid. Zo ook in de Antigone, waar alle personages wel een eigen standpunt hebben dat ze tot aan hun dood aan toe blijven verdedigen. Op het einde zijn, op Kreon na, alle hoofdpersonages dood. Pas dan beseft Kreon dat hij te ver is gegaan en dat hij al veel eerder tot inkeer had moeten komen. Zijn laatste woorden zijn namelijk:
Het is teveel, teveel!
Geen ander mens dan ik
zal die schuld moeten dragen
Want ik heb jou gedood,
vervloekt als ik ben,
ik heb jou werkelijk vermoord.
O mannen breng mij weg, weg van hier
vlug, weg, weg, breng me helemaal weg; ik besta niet, ik ben niemand meer. Thema: Kenmerkende thema’s voor tragedies zijn met name: · menselijke orde/wetten : goddelijke orde/wetten (modern: 'mensenrechten') · gezagsgetrouwheid : burgerlijke ongehoorzaamheid > rebellie · staat : individu : familie · collectivisme : anarchie : tirannie · rede/verstand : emotie · drang tot rechtvaardigheid (vroomheid) : doodsdrang, drang tot zelfvernietiging, wanhoop · man : vrouw · gehoorzaamheid aan 'volwassenen' : recalcitrantie, puberaal gedrag · praktijk, concessies : principes, onverzettelijkheid · noodzakelijke hardheid : tirannie · heldhaftigheid : domheid
Op zich zijn al deze thema’ s wel terug te vinden in de Antigone. Het hoofdthema is echter plichtsbesef, omdat zowel Kreon als Antigone consequent handelen naar wat volgens hun juist is en rechtvaardig. Zo begraaft Antigone haar broer Polynikes, ondanks het verbod van Kreon, omdat het begraven van een broer als plicht ziet. Kreon straft haar hiervoor, ondanks dat ze de verloofde van zijn zoon is, omdat hij vindt dat iemand die tegen Thebe strijd geen begrafenis verdient. Bovendien zou je als thema’s ook nog liefde (Haemon weigert te leven zonder Antigone), eer (Antigone redt de eer van haar broer door zijn lijk niet onbedekt te laten) en noodlot (door het overtreden van Kreons verbod zal het Antigone slecht zal vergaan) kunnen noemen. Het verhaal: Wat vooraf gaat: Uit het huwelijk van koning Oedipus en Jokaste (die zijn moeder bleek te zijn) werden vier kinderen geboren. Twee zonen: Polynikes en Eteokles en twee dochters: Antigone en Ismene. Wanneer Oedipus door omstandigheden Thebe niet langer kan regeren wordt afgesproken dat zijn zonen dit steeds om de beurt een jaar zullen doen. Na het eerste jaar gaat dit al mis, want Polynikes vlucht naar Argos waar hij trouwt met de dochter van koning Adrastus en vervolgens met zes andere aanvoerders uit Argos Thebe aanvalt. Bij zijn stormloop tegen de "zevende" poort van Thebe raakt hij in gevecht met zijn broer Eteokles, die op dat moment Thebe regeerde. Zij doden elkaar tegelijkertijd. Hierdoor wordt Kreon, zwager van Oedipus, koning. Het is aan Kreon om te besluiten wat er met de lijken zal gebeuren... Samenvatting: Koning Kreon besluit dat Eteokles een eervolle begrafenis verdient, aangezien hij in de strijd voor Thebe gesneuveld is. Polynikes daarentegen zal niet begraven worden, want hij stierf in zijn strijd tegen Thebe. Zijn lijk moet onbedekt buiten de stadsmuren blijven liggen, waar het als aas voor bijvoorbeeld vogels zal dienen. Er worden wachters rond het lijk geplaatst, want een ieder die het waagt Polynikes toch te begraven krijgt de doodsstraf. Antigone echter beschouwt het als haar plicht haar broer te begraven. En wanneer ze haar zus Ismene niet zover krijgt dat deze haar helpt, probeert ze het alleen. In eerste instantie lukt het haar ongezien enkele handen zand over het lijk van Polynikes uit te strooien, maar de tweede keer wordt ze gesnapt door een wachter, die blij is dat ze hem niet een tweede maal ontsnapt. Hij brengt haar naar Kreon bij wie ze haar begraafpogingen direct bekent en benadrukt dat Ismene er niets mee te maken heeft gehad. Kreon brengt haar naar een afgelegen grot waar ze enkel kan wachten op de dood. De blinde ziener Tiresias gaat hierop naar Kreon en vertelt hem dat het gehele volk het niet eens is met zijn besluit. Het is namelijk een godenwet dat je jouw broer of zus altijd een fatsoenlijke begrafenis moet geven en daarom had Antigone niet geheel onjuist gehandeld. Het noodlot zal toeslaan op Kreon en Thebe als hij zijn besluit niet herziet. Beseffend dat hij geen andere keus heeft stemt Kreon toe en begraaft Polynikes. Hierna gaat hij naar de grot om Antigone te bevrijden. Onderweg hoort hij zijn zoon Haemon, die verlooft is met Antigone, schreeuwen. Wanneer hij aankomt ziet hij hoe Haemon zich in zijn zwaard stort en in de armen van Antigone sterft, deze heeft zich namelijk verhangen aan haar halsdoeken. Diep bedroefd tilt Kreon het lijk van zijn zoon op en keert terug naar zijn paleis. Daar heeft zijn vrouw Eurydike het slechte nieuws reeds vernomen en dit heeft haar zo bedroefd gemaakt dat ook zij zelfmoord pleegde. Gebroken gaat Kreon zijn paleis in. Vergelijking: Ik heb als vergelijking gekozen voor de Antigone geschreven door de fransman Jean Anouilh. Zijn versie van de Antigone lijkt sterk op die van Sophocles, aangezien het in dezelfde stijl geschreven is en nog steeds hetzelfde thema heeft. Ook aan het verhaal is bijna niets veranderd. Een opvallende overeenkomst in dit stuk is de fiere bekentenis van Antigone wanneer Kreon haar vraagt of het waar is dat zij heeft geprobeerd Polynikes te begraven: ze bekent dit meteen en zegt ook te weten wat het vonnis zal zijn. Ze houdt bovendien stug vol dat ze in feite niets verkeerds gedaan heeft, omdat het een door de goden bepaalde wet is dat de doden door directe familie begraven moeten worden. De rol van Kreon verschilt echter nogal in beide stukken: hij is in het stuk van Anouilh minder principieel, omdat hij zich daar inleeft in Antigone en daardoor begrip kan opbrengen voor haar daad. Als ze belooft zoiets niet nog eens te doen is hij bereid Antigones leven te sparen (ze ontsnapt echter meteen uit het paleis om een nieuwe begraafpoging te wagen). Verder is hij in dit stuk slechts koning geworden omdat hij het laf vond te weigeren en helemaal niet omdat hij graag de macht wilde. Tenslotte valt nog op dat hem in het stuk van Anouilh niet uitmaakt welke van de twee broers er begraven wordt en welke niet, als het volk maar inziet dat je voor moord streng gestraft wordt. Uiteindelijk weet hij niet eens welke van de twee hij begraaft. Een ander verschil vindt je in de reden waarom Antigone Polynikes wilde begraven: dit doet ze in het stuk van Anouihl namelijk uit zusterliefde; omdat ze haar broer een laatste eer wil bewijzen. In het stuk van Sophocles begraaft ze hem omdat ze weet dat de goden de ziel geen rust gunnen als het lijk niet begraven is en zij het daarom, als zus zijnde, als haar plicht ziet hem te begraven. Ook de relatie tussen Antigone en Ismene is anders: in het stuk van Anouilh minacht ze haar, omdat ze het zwak vindt dat Ismene niet wil helpen Polynikes te begraven. Bij Sophocles toont Antigone naast sarcasme ook begrip. En ook haar reactie op haar doodvonnis verschilt: hoewel ze haar vonnis in beide stukken accepteert is ze in het stuk van Anouilh opgelucht wanneer dit vonnis uitgesproken wordt en in het stuk van Sophocles beklaagt ze zich dat ze voor het nastreven van de godenwet gestraft wordt. In het stuk van Anouilh speelt bovendien het koor een andere rol: het heeft hierin namelijk een meer vertellende rol in plaats van een voorschrijvende.
Conclusie:
Je kunt hieruit concluderen dat de Antigone van Anouilh realistischer is, omdat de karakters gecompliceerder zijn. De personages hebben allen meer diepgang en maken ook een ontwikkeling door in het stuk. (Round-characters in plaats van flat-characters). Hierdoor kun je je veel beter inleven in de personages en is het zelfs mogelijk je te identificeren met één van hen. Sophocles werkte meer met stereotypen, wat zijn Antigone een typisch klassiek stuk maakt. Het gaat hier meer om de moraal, namelijk dat je als koning niet de traditionele godenwetten moet verwaarlozen.
Gevolgen:
· Nog steeds fungeert het personage Antigone als voorbeeld voor vele schrijvers, omdat ze een sterke wil had en onbuigzaam en vastberaden was.
· De Antigone wordt ook nu nog regelmatig opgevoerd als toneelstuk, zowel de versie van Sophocles als één van de talloze (moderne) varianten erop.
· Er zijn ook vele bewerkingen van Sopholces’ Antigone geschreven, soms gebruikte men enkel haar personage, om vervolgens een heel andere situatie uit haar leven te beschreven. Zo is er bijvoorbeeld een boek dat vanuit het oogpunt van Antigone ingaat op de toch wel incestueuze relatie van haar ouders.
· Er zijn talloze romans met een vrouw als Antigone in de hoofdrol. Een voorbeeld hiervan is "Mijn zuster Antigone" van de Duitse schrijfster Grete Weil, waarin de schrijfster het verzet van haar zuster, die ook in de oorlog haar mening durfde te geven.
· Er zijn ook veel filosofische werken over Antigone geschreven, waarin men vanuit verschillende oogpunten haar karakter analyseert.
· Vele kunstenaars gebruikten scènes uit de Antigone in hun kunstwerken.
zal die schuld moeten dragen
vlug, weg, weg, breng me helemaal weg; ik besta niet, ik ben niemand meer. Thema: Kenmerkende thema’s voor tragedies zijn met name: · menselijke orde/wetten : goddelijke orde/wetten (modern: 'mensenrechten') · gezagsgetrouwheid : burgerlijke ongehoorzaamheid > rebellie · staat : individu : familie · collectivisme : anarchie : tirannie · rede/verstand : emotie · drang tot rechtvaardigheid (vroomheid) : doodsdrang, drang tot zelfvernietiging, wanhoop · man : vrouw · gehoorzaamheid aan 'volwassenen' : recalcitrantie, puberaal gedrag · praktijk, concessies : principes, onverzettelijkheid · noodzakelijke hardheid : tirannie · heldhaftigheid : domheid
Op zich zijn al deze thema’ s wel terug te vinden in de Antigone. Het hoofdthema is echter plichtsbesef, omdat zowel Kreon als Antigone consequent handelen naar wat volgens hun juist is en rechtvaardig. Zo begraaft Antigone haar broer Polynikes, ondanks het verbod van Kreon, omdat het begraven van een broer als plicht ziet. Kreon straft haar hiervoor, ondanks dat ze de verloofde van zijn zoon is, omdat hij vindt dat iemand die tegen Thebe strijd geen begrafenis verdient. Bovendien zou je als thema’s ook nog liefde (Haemon weigert te leven zonder Antigone), eer (Antigone redt de eer van haar broer door zijn lijk niet onbedekt te laten) en noodlot (door het overtreden van Kreons verbod zal het Antigone slecht zal vergaan) kunnen noemen. Het verhaal: Wat vooraf gaat: Uit het huwelijk van koning Oedipus en Jokaste (die zijn moeder bleek te zijn) werden vier kinderen geboren. Twee zonen: Polynikes en Eteokles en twee dochters: Antigone en Ismene. Wanneer Oedipus door omstandigheden Thebe niet langer kan regeren wordt afgesproken dat zijn zonen dit steeds om de beurt een jaar zullen doen. Na het eerste jaar gaat dit al mis, want Polynikes vlucht naar Argos waar hij trouwt met de dochter van koning Adrastus en vervolgens met zes andere aanvoerders uit Argos Thebe aanvalt. Bij zijn stormloop tegen de "zevende" poort van Thebe raakt hij in gevecht met zijn broer Eteokles, die op dat moment Thebe regeerde. Zij doden elkaar tegelijkertijd. Hierdoor wordt Kreon, zwager van Oedipus, koning. Het is aan Kreon om te besluiten wat er met de lijken zal gebeuren... Samenvatting: Koning Kreon besluit dat Eteokles een eervolle begrafenis verdient, aangezien hij in de strijd voor Thebe gesneuveld is. Polynikes daarentegen zal niet begraven worden, want hij stierf in zijn strijd tegen Thebe. Zijn lijk moet onbedekt buiten de stadsmuren blijven liggen, waar het als aas voor bijvoorbeeld vogels zal dienen. Er worden wachters rond het lijk geplaatst, want een ieder die het waagt Polynikes toch te begraven krijgt de doodsstraf. Antigone echter beschouwt het als haar plicht haar broer te begraven. En wanneer ze haar zus Ismene niet zover krijgt dat deze haar helpt, probeert ze het alleen. In eerste instantie lukt het haar ongezien enkele handen zand over het lijk van Polynikes uit te strooien, maar de tweede keer wordt ze gesnapt door een wachter, die blij is dat ze hem niet een tweede maal ontsnapt. Hij brengt haar naar Kreon bij wie ze haar begraafpogingen direct bekent en benadrukt dat Ismene er niets mee te maken heeft gehad. Kreon brengt haar naar een afgelegen grot waar ze enkel kan wachten op de dood. De blinde ziener Tiresias gaat hierop naar Kreon en vertelt hem dat het gehele volk het niet eens is met zijn besluit. Het is namelijk een godenwet dat je jouw broer of zus altijd een fatsoenlijke begrafenis moet geven en daarom had Antigone niet geheel onjuist gehandeld. Het noodlot zal toeslaan op Kreon en Thebe als hij zijn besluit niet herziet. Beseffend dat hij geen andere keus heeft stemt Kreon toe en begraaft Polynikes. Hierna gaat hij naar de grot om Antigone te bevrijden. Onderweg hoort hij zijn zoon Haemon, die verlooft is met Antigone, schreeuwen. Wanneer hij aankomt ziet hij hoe Haemon zich in zijn zwaard stort en in de armen van Antigone sterft, deze heeft zich namelijk verhangen aan haar halsdoeken. Diep bedroefd tilt Kreon het lijk van zijn zoon op en keert terug naar zijn paleis. Daar heeft zijn vrouw Eurydike het slechte nieuws reeds vernomen en dit heeft haar zo bedroefd gemaakt dat ook zij zelfmoord pleegde. Gebroken gaat Kreon zijn paleis in. Vergelijking: Ik heb als vergelijking gekozen voor de Antigone geschreven door de fransman Jean Anouilh. Zijn versie van de Antigone lijkt sterk op die van Sophocles, aangezien het in dezelfde stijl geschreven is en nog steeds hetzelfde thema heeft. Ook aan het verhaal is bijna niets veranderd. Een opvallende overeenkomst in dit stuk is de fiere bekentenis van Antigone wanneer Kreon haar vraagt of het waar is dat zij heeft geprobeerd Polynikes te begraven: ze bekent dit meteen en zegt ook te weten wat het vonnis zal zijn. Ze houdt bovendien stug vol dat ze in feite niets verkeerds gedaan heeft, omdat het een door de goden bepaalde wet is dat de doden door directe familie begraven moeten worden. De rol van Kreon verschilt echter nogal in beide stukken: hij is in het stuk van Anouilh minder principieel, omdat hij zich daar inleeft in Antigone en daardoor begrip kan opbrengen voor haar daad. Als ze belooft zoiets niet nog eens te doen is hij bereid Antigones leven te sparen (ze ontsnapt echter meteen uit het paleis om een nieuwe begraafpoging te wagen). Verder is hij in dit stuk slechts koning geworden omdat hij het laf vond te weigeren en helemaal niet omdat hij graag de macht wilde. Tenslotte valt nog op dat hem in het stuk van Anouilh niet uitmaakt welke van de twee broers er begraven wordt en welke niet, als het volk maar inziet dat je voor moord streng gestraft wordt. Uiteindelijk weet hij niet eens welke van de twee hij begraaft. Een ander verschil vindt je in de reden waarom Antigone Polynikes wilde begraven: dit doet ze in het stuk van Anouihl namelijk uit zusterliefde; omdat ze haar broer een laatste eer wil bewijzen. In het stuk van Sophocles begraaft ze hem omdat ze weet dat de goden de ziel geen rust gunnen als het lijk niet begraven is en zij het daarom, als zus zijnde, als haar plicht ziet hem te begraven. Ook de relatie tussen Antigone en Ismene is anders: in het stuk van Anouilh minacht ze haar, omdat ze het zwak vindt dat Ismene niet wil helpen Polynikes te begraven. Bij Sophocles toont Antigone naast sarcasme ook begrip. En ook haar reactie op haar doodvonnis verschilt: hoewel ze haar vonnis in beide stukken accepteert is ze in het stuk van Anouilh opgelucht wanneer dit vonnis uitgesproken wordt en in het stuk van Sophocles beklaagt ze zich dat ze voor het nastreven van de godenwet gestraft wordt. In het stuk van Anouilh speelt bovendien het koor een andere rol: het heeft hierin namelijk een meer vertellende rol in plaats van een voorschrijvende.
REACTIES
:name
:name
:comment
1 seconde geleden