Lucifer

Een vonk en een lucifer

Verschrikkelijk is het: het kwaad. We zouden het willen verbranden in het hellevuur, net als Lucifer. De engel die alles had, maar het verspeelde omdat hij jaloers werd op de mens. Hij ging in tegen God. Niet alleen door God niet te volgen, maar hij wilde zelfs Gods leger trotseren. Dit is toch onbegrijpelijk. We kunnen niet anders dan dit als het kwaad te labelen. Laten we Lucifer maar het monster der zeven zonden noemen. Hem moeten we verachten.

Applaus voor degene die dit idee heeft doorgevoerd aan dik 35% van de wereldbevolking[1], de christenen. Het is toch knap dat zo een onzin zoveel mensen aanpakt. Dit is echter mijn woord tegen dat van de christenen. In de middeleeuwen waren alle neuzen dezelfde kant op gericht. Het kwaad bestond. Sinds de Renaissance zijn mensen echter anders gaan denken. We zijn de wetenschap ingedoken. We zijn anders naar dingen gaan kijken, ofschoon niet iedereen. Tegenwoordig zitten we dus opgescheept met de discussie of het pure kwaad bestaat of niet. Is Lucifer het pure kwaad?

God schiep in eerste instantie de mens als een wezen dat geen kwaad kende. Adam en Eva leefden in perfecte harmonie, totdat, je raadt het al, Lucifer roet in het eten gooide. Hij stuurde een slang naar de aarde die Eva moest verleiden tot het eten van de verboden appel. Eva nam een hap en haalde Adam over om er ook een te nemen. Vanaf toen zou de mens het kwaad kennen. Waarom de één iemand kan vermoorden en de ander nog geen vlieg pijn kan doen, komt echter niet ter sprake in de bijbel. We zouden voor de kwade zielen moeten bidden, net zoals Rafaël voor Lucifer deed. Ik als nuchter persoon met een bèta-vakkenpakket neem echter geen genoegen met dit antwoord. Daarom moeten we verder kijken in de wetenschap.

Kan het kwaad in iemands genen zitten? Dit is een vraag waar veel onderzoek naar is en nog steeds wordt gedaan. We hebben het over het befaamde nature-nurture-debat. Asha ten Broeke, professioneel communicatiewetenschapster en psychologe heeft hierover een duidelijk stuk geschreven.

Ten Broeke laat weten dat kinderen die een grotere kans hebben om psychopaat te worden, een bepaald gedrag vertonen. De kinderen zouden in bed plassen, terwijl ze daar eigenlijk al overheen zouden moeten zijn. Ze willen dingen vernielen en in brand zetten. En de kinderen vertonen een wreed gedrag richting dieren. Dit gedrag zou kunnen ontstaan door het niet goed functioneren van de amygdala. Dat is een deel in de hersenen dat gaat over emotioneel en agressief gedrag. Ook kan er worden gekeken naar pubers. Uit het onderzoek van Ten Broeke’s stuk is gebleken dat psychopathische pubers anders reageren op stress. Hun lichaam kan er beter mee omgaan, dus zullen ze niet snel angst voelen. Een perfect karaktereigenschap voor een psychopaat.

Kunnen er dus Gods geschapenen Lucifertjes rondlopen op deze wereld? Dan zou de onzin toch kunnen kloppen. Dat zou ik alleen niet te snel zeggen, want dat was alleen nog maar de nature kant van het debat. We hebben nog niet gekeken naar de opvoeding. Ten Broeke sluit haar stuk namelijk af met het feit dat uit onderzoek is gebleken dat de opvoeding net zo erg van belang is als de genen. Iemand die dus helemaal geen psychopaat-genen heeft, kan dus alsnog een psychopaat worden.[2]

Als we willen weten of Lucifer, het monster der zeven zonden, het pure kwaad is, moeten we dus kijken naar zijn kinderjaren. Misschien plaste hij nog in bed, terwijl dat eigenlijk niet meer zou hoeven. Waren zijn ouders altijd aan het bekvechten en gaven ze hem geen aandacht. Helaas hebben we hier te maken met een engel dus gaat dat niet. We hebben alleen zijn volwassenjaren tot onze beschikking. We zouden zijn daden kunnen beoordelen. Of niet?

Het kwaad is voor iedereen anders. Zo heb ik, zoals de meeste Nederlanders, geen probleem met homoseksualiteit. Streng gelovigen accepteren dit echter niet. Een ander voorbeeld is het plegen van abortus. We hebben te maken met morele verschillen. Door het verschil in morele principes kun je nooit een duidelijk beeld hebben over wat goed of slecht is. Je kan denken dat je zeker weet wat goed en slecht is, om er vervolgens achter te komen dat je bent gemanipuleerd. Net zoals Beëlzebub het voor elkaar kreeg Lucifer te manipuleren. Lucifer stond op het moment het goede te doen en niet tegen God in te gaan, maar dat was van korte duur. Beëlzebub haalde hem toch over om ‘op te komen voor zijn recht’.

Eerlijk is eerlijk. Als er tegenwoordig iemand ten strijde zou trekken tegen God, zouden velen niet op of omkijken. Godsdienst is niet meer zo belangrijk voor het moreel zoals in de middeleeuwen. Dat hebben we mede te danken, of te wijten, aan de Renaissance. Waarin men zich totaal ging afzetten tegen de middeleeuwen. Men ging naar zichzelf kijken in plaats van continu naar de lucht te staren voor God. Wetenschap werd geaccepteerd en volop gebruikt. De morele principes veranderden. Godsdienst werd ook onderzocht.[3] Mede door onze Nederlandse Vondel. Hij schreef het verhaal Lucifer. Hoe hij plots kreeg te horen dat hij op een lager plaats werd gesteld. Hoe hij bespeeld werd door zijn eigen adviseur, Beëlzebub.

En de resultaten zijn binnen, want dit essay komt aan zijn einde. Is Lucifer het pure kwaad, of niet? Als ik mijn essay moet geloven, is er niet zoiets als een kwaad dat in alle opzichten puur is. Lucifers onschuld is hierbij dus bewezen. Het zure hiervan is echter wel dat dit misschien betekent dat er ook geen pure goedheid kan bestaan.

[1] http://www.trouw.nl/tr/nl/5091/Religie/article/detail/3944008/2015/04/03/In-2070-wereldwijd-meer-moslims-dan-christenen.dhtml?cw_agreed=1