Meningitis

Meningitis, of hersenvliesontsteking is een ontsteking van de beschermende vliezen rond de hersenen en het ruggenmerg. Deze ziekte kan veroorzaakt worden door bacteriën en virussen en soms zelfs door schimmels en parasieten. Zo onderscheiden we twee groepen: de bacteriële en de virale meningitis.

1. De bacteriële meningitis
Een bacteriële meningitis is zeldzaam maar kan zeer ernstig zijn.

I. Wat is de oorzaak?
De bacteriële meningitis wordt veroorzaakt door bacteriën. Voornamelijk zijn dat de pneumokokken, de meningokokken en de Haemophilus influenzae B.


• De Haemophilus influenzae B
De Haemophilus influenzae B vormt een bedreiging voor kinderen jonger dan 5 jaar. De bacterie bevindt zich in de bovenste luchtwegen.

• De pneumokokken
De pneumokokken veroorzaken doorgaans longontsteking, maar soms is hier de oorzaak van meningitis te vinden. Heel wat mensen dragen onbewust deze bacteriën, verscholen in neus- en keelholte, met zich mee. Als zo iemand niest, hoest, snuit of kust, kan hij anderen besmetten. Vooral de kinderen onder 5 jaar vormen dan een grote risicogroep.

• De meningokokken
Gebieden met een gematigd klimaat hebben vooral in de winter en in het voorjaar last van losse gevallen of kleine epidemieën van meningokokken. Deze bacteriën komen voor in de bovenste luchtwegen bij 20% van de gezonde mensen. Dit vormt dan ook, sinds de vaccinatie tegen Haemophilus influenzae B, de voornaamste oorzaak van meningitis. Op de eerste plaats worden kinderen jonger dan 4 jaar erdoor getroffen, daarna volgen de tieners en de jonge volwassenen.

Een echte reden om het ontstaan van deze bacteriën te verantwoorden, is niet bekend, maar slechte hygiënische omstandigheden, vermoeidheid en verminderde weerstand kunnen de bacterievorming stimuleren.

• Maar er komen ook andere vormen van bacteriële meningitis voor. Zo heb je
de tuberculeuze meningitis, veroorzaakt door de Mycobacterium tuberculosis. Deze bacterie treft men het meest aan in gebieden waar veel tuberculose is.

• Een veel hoger sterftecijfer eist de zeldzame neonatale meningitis, die slechts voorkomt bij pasgeboren baby’s. De bacteriën worden soms overgedragen naar de moeder of naar de kraamomgeving.

• Schimmels en parasieten kunnen ook heel soms een meningitis veroorzaken. Dit komt enkel voor bij mensen met een immuunstoornis die net een orgaantransplantatie of een behandeling met chemotherapie achter de rug hebben.


II. Wat is het gevolg?
Bij jongeren wordt het ziektebeeld, naast hoge koorts, hoofdpijn, stijfheid van de nek en braken, soms uitgebreid door huiduitslag, duizeligheid en een grieperig gevoel.
Bij zuigelingen gelden ook huiduitslag en koorts. Zij hebben meestal geen eetlust, zijn slaperig en prikkelbaar en ze huilen en kreunen veel. Soms krijgen ze stuipen. In 5 tot 10 % van de gevallen is de bacteriële infectie dodelijk.

• Pneumokokken
15 kinderen op 100 die de infectie door pneumokokken overleven, lopen een hersenletsel op. Dit is meestal epilepsie, doofheid, verlamming of motorische of geestelijke achterstand.

• Meningokokken
Bij een infectie door meningokokken is er kans op een zeer ernstige bloedvergiftiging die snel tot de dood leidt. Symptomen hiervan zijn zwaar ziek zijn, kleine huidbloedingen die eruit zien als roodpaarse uitslag en later vergroten tot vlekken, die ook onder druk niet verdwijnen.


III. Is er een oplossing?
De bacteriële meningitis kan men grotendeels voorkomen door vaccinatie. Zo kan er tegen de Haemophilus influenzae B en tegen sommige types meningokokken gevaccineerd worden. Tegen het type meningokokken dat vooral in Nederland en België voorkomt, kan dit echter niet. Als geen vaccinatie mogelijk is, vormt antibiotica een mogelijkheid. Een onmiddellijke behandeling met dit medicijn is noodzakelijk.

Volgende tabel geeft een overzicht van het basisvaccinatieschema waarvoor de Vlaamse Gemeenschap de vaccins gratis ter beschikking stelt: