Sociale media beïnvloeden maatschappelijk debat negatief

Sociale media beïnvloeden maatschappelijk debat negatief

Inleiding Communicatiewetenschap, Communicatiewetenschap, UvA, 2017

De laatste jaren wordt er steeds meer gebruik gemaakt van sociale media. Deze digitale tools die mensen in staat stellen informatie en content te delen zien we dagelijks om ons heen. Juist omdat deze sociale media steeds meer integreren in het dagelijks leven, is het van belang om te kijken naar de effecten hiervan. Deze effecten zijn echter niet altijd positief. Ik ben namelijk van mening dat sociale media de kwaliteit van het maatschappelijk debat niet bevorderen en zelfs de kwaliteit van het maatschappelijk debat verslechteren.

Ten eerste versterken sociale media de zwijgspiraal waardoor mensen met een afwijkende mening niet durven deel te nemen aan dit maatschappelijk debat. Deze zwijgspiraal-theorie gaat ervan uit dat mensen uit angst voor sociale isolatie hun minderheidsmening niet openlijk uit durven te spreken. Doormiddel van het ‘kwasi-statistisch orgaan’ kan men de publieke opinie aanvoelen waardoor men weet wanneer de mening niet aansluit bij de gezamenlijke mening. Door het niet uitspreken van deze afwijkende mening wordt de overheersende mening groter(Griffin, 2008). Op sociale media wordt de publieke opinie sterk weergegeven. Dagelijks worden mensen blootgesteld aan verschillende sociale media die de publieke opinie benadrukken en versterken. Een eigen mening uitten die afwijkt van de gedachte die op sociale media wordt geuit wordt steeds lastiger. Zelfs wanneer je anoniem op een forum je mening kan geven, kan de kritiek van anderen op jouw mening, via de comments, hard zijn en jou nog banger maken om je afwijkende mening de volgende keer te uitten.
Daarnaast zullen sociale media de kenniskloof vergroten waardoor de kennis die nodig is om deel te nemen aan het maatschappelijk debat steeds meer uiteenloopt. De kenniskloof-theorie houdt in dat mensen met een hogere sociaaleconomische status, vaak gemeten in opleidingsniveau, makkelijker kunnen leren van nieuws dan mensen met een lagere sociaaleconomische status (Tichenor, Donohue & Olien, 1970).Sociale media werken in vele gevallen met algoritmen die ervoor zorgen dat jij te zien krijgt wat je leuk vindt om te zien. Zo bevestigen de berichten op jouw Facebooktijdlijn de gedachte die je al hebt en laat Instagram de foto’s zien van de vrienden waar je het meest mee omgaat en die in de meeste gevallen ook dezelfde sociaaleconomische status hebben als jijzelf. Als er toch berichten op de sociale media tijdlijnen verschijnen die niet in het interessegebied van de gebruiker liggen, is de kans kleiner dat dit bericht dan toch wordt gelezen. Een hoger opgeleide zal sneller een artikel van De Correspondent open klikken op zijn of haar tijdlijn dan een lager opgeleide die misschien liever kijkt naar een video van Idols. 
Niet alleen een kenniskloof tussen hoogopgeleid en laagopgeleid wordt groter, maar ook de kenniskloof tussen oud en jong wordt groter door sociale media omdat jongeren veel meer gebruikmaken van deze sociale media dan ouderen.

Aan de andere kant wordt aan de hand van de Two-step-flowtheorie, die ervanuit gaat dat ideeën van de media via opinieleiders het publiek bereiken, genoemd dat juist door sociale media opinieleiders het grote publiek sneller kunnen informeren. Deze opinieleiders informeren mensen niet alleen, maar brengen ook de inhoud van media over op het algemene publiek (Maurer, 2008).Nu opinieleiders via sociale media het publiek sneller en directer kunnen bereiken, wordt het publiek meer geïnformeerd en komt het publiek sneller in aanraking met de inhoud van de media. Met meer informatie kan kwalitatiever deelgenomen worden aan het maatschappelijk debat.
Echter, deze opinieleiders informeren niet alleen maar beïnvloeden het publiek ook via sociale media (Maurer, 2008). De opinieleiders kunnen de informatie en inhoud van media, die zij doorgeven, op hun eigen manier framenwaardoor deze informatie niet meer geheel objectief wordt belicht. Bij framingwordt er nadruk gelegd op bepaalde onderdelen van een bericht; bepaalde aspecten van nieuwsthema’s worden bijvoorbeeld erg belangrijk gemaakt terwijl andere zienswijzen niet worden meegenomen in de berichtgeving (De Vreese, 2005). Hierdoor is de informatie die het publiek van de opinieleider aanneemt minder objectief wat juist nadelig is voor de kwaliteit van het maatschappelijke debat.

Al met al is er dus te zien dat sociale media de zwijgspiraal versterken en de kenniskloof vergroten wat nadelige gevolgen heeft voor het maatschappelijk debat. Daartegenover staat dat het door sociale media makkelijker wordt gemaakt voor opinieleiders om informatie en inhoud van media naar het publiek te brengen waardoor dit publiek beter geïnformeerd wordt en kwalitatiever kan deelnemen aan het maatschappelijk debat. Deze, door de opinieleiders voorgeschotelde, informatie is echter niet objectief omdat de opinieleiders hun boodschappen framenen vermengen met hun eigen mening.
De twee argumenten vóór het standpunt zijn onderbouwd met sterke theorieën terwijl het argument tegen discutabel is en verworpen kan worden aan de hand van de framing-theorie. Sociale media bevorderen het maatschappelijk dus niet en beïnvloeden deze zelfs negatief.