Der Untergang (2004)

“Als je de oorlog verliest maakt het niet uit dat het volk mee ten onder gaat. Ik kan er ook geen traan om laten, omdat het niet anders verdient” – Adolf Hitler
20 april 1945. De kopjes trillen op de tafel. Dit zijn geen bombardementen, maar het is artillerievuur. Berlijn ligt onder vuur. Het leven van de Führer gaat gewoon door, maar nu in de bunker, onder de Rijksdag. Als de russen de stad al bijna hebben ingenomen vraagt de Führer zijn adviseurs om raad. Geen van allen weet hoe de situatie werkelijk is. Hitler beraamt nog een laatste vernietigende aanval, maar het is duidelijk dat ook hij slachtoffer is geworden van zijn eigen droom. Op zaterdag dertien november ben ik naar de controversiele film Der Untergang gegaan. Ik had hoge verwachtingen, eindelijk een film over dader (Hitler) en niet over de slachtoffers, soldaten en andere tragische gebeurtenissen. Niet dat ik het niet erg vond wat er allemaal gebeurd is maar ik wilde wat meer over Hitler zelf weten. Hoe de ‘man’ dit kon doen, hoe hij was tegen de mensen die hij wel lief had en of hij niet toch schuldgevoelens heeft gehad. De mensen in Duitsland zagen deze film ook liever niet in de bioscoop verschijnen. Ik snap het wel, de oorlog is 64 jaar geleden beëindigd en nu worden oude wonden weer opengereten. Men is bang dat Adolf Hitler als een mens van vlees en bloed zou worden afgeschilderd, en dat men sympathie en medelijden met hem zou krijgen. Maar ik geloof niet dat dat het doel was van de regisseur. In gedachten heb je al die andere oorlogsfilms die steeds uitgaan van de rol van de overwinnaar. Mijn beeld van Hitler hoeft in ieder geval niet bij gesteld te worden. Voordat ik de film gezien had, heb ik informatie gezocht op het internet en in kranten. De film is pas uit en er is dus veel informatie te vinden. Sites waar ik bijvoorbeeld heb gekeken zijn: http://www.a-film.nl/deruntergang/ en,
http://www.film.de/moviespecials.php/id/1486/ Op deze sites heb ik de voorfilmpjes gezien en plaatjes bekeken, daardoor was ik erg nieuwsgierig geworden. Toen ben ik samen met Anne Bruschke uit V43 naar de Royal Theaters in Heerlen geweest om de film te zien. Het was echt een prachtige film, heel indrukwekkend en aangrijpend. Meteen was het me opgevallen dat ik een totaal ander beeld had van Hitler. Ik wist niet dat hij een bochel had, mank liep, of zo’n vreselijk accent had. Ik snap het ook niet; Hitler wilde een Rijk creeëren met perfecte mensen erin, maar hij was zelf ook niet perfect. Verder waren de momenten met Adolf Hitler gewoonweg eng, zo echt speelde Bruno Ganz zijn rol. Op sommige momenten was ik bang dat Hilter uit elkaar zou spatten van woede over de val van zijn Rijk en daarmee ook de vernietiging van zijn droom. De sfeer hielp ook heel goed om de spanning te voelen die in de lucht hing in de Rijksdag waar Hitler tot het einde toe verbleef. Deze sfeer werd vooral mogelijk gemaakt door de muziek en de beelden. Die waren grauw en grijs en straalde echte vernietiging en verslagenheid uit. De film moest met echte concentratie bekeken worden anders snapte je niks van wat er allemaal gebeurde. Dat was best moeilijk, er gebeurde heel veel en zonder de achtergrondinformatie die ik over de tweede wereld oorlog voor geschiedenis had moeten leren had ik het waarschijnlijk al helemaal niet kunnen volgen. Gelukkig verliep het verhaal chronologisch. De enige tijdsprongen die er gemaakt werden was in het begin toen werd getoond hoe Hitler in 1942 een paar secretaresses ontving om te kiezen wie voor hem mocht werken. Traudl Junge werd uitgekozen en toen was het opeens 1945 en lag Berlijn onder vuur. Later, aan het einde van de film werd gesprongen naar 2002, naar een scene waarin Traudl wat vertelde over haar ervaringen uit die tijd. Ik had al verteld dat, als je de film wilde snappen, je goed moest concentreren op wat er gezegd werd. Maar doordat ik me daar zo op moest richten kon ik niet goed letten op de filmmuziek. Ik heb geprobeerd op internet informatie over de muziek uit Der Untergang te krijgen. Dat is niet gelukt, maar de muziek speelde ook bijna geen rol in de film. De muziek was er alleen nodig om bepaalde sferen op te roepen. Wat belangrijk was waren de gedetailleerde beelden en hoe de ondergang van een Rijk werd uitgebeeld. Waar ik wel erg op gelet heb is de kleding en het decor van de film. Ik verwachtte geen galajurken, maar ik hou wel van de kledingstijl van die tijd en was benieuwd hoe ze de vrolijke kleding van toen in de film zouden zetten. En dat hebben ze goed gedaan. De mannen hadden natuurlijk alleen maar een gevechtsuniform aan en de vrouwen waren ook sober gekleed, geen overdadig kleurgebruik en sieraden. Alles werd heel simpel gehouden. Het was een leerzame en spannende film. Ik vind dat Bruno Ganz een Oscar verdient voor zijn vertolking van Adolf Hitler, ook Alexandra Maria Lara als Traudl Junge was erg goed. Het enige minpunt is dat de film erg lang duurde. In totaal heb ik 2,5 uur in de bioscoop gezeten, toch was hij spannend tot aan de laatste minuut toe. Ik kan hem iedereen aanraden, alleen al voor de algemene kennis.