De man die door de muur drong door Primo Levi

Boekverslag Wereldliteratuur
1. Titel: De man die door de muur drong, Ondertitel: De fantastische verhalen van Primo Levi
Schrijver: Primo Levi, een Joodse-Italiaanse schrijvende scheikundige
Soort: Verhalenbundel
Grootte: 254 pagina’s, 19 verhalen
Het is vertaald uit het Italiaans. De verhalen uit dit boek zijn geschreven tussen 1966 en 1991. 2. De verhalen draaien allemaal om onmogelijke, zinloze ontwikkelingen. Vaak zit er in de verhalen nog iets ‘scheikundigs’, het vak van Primo Levi. Nu per verhaal een korte samenvatting. “De mnemagogen” De pas dokter geworden Morandi, ontmoet dokter Montesanto, van wie hij de (oude en scheefgezakte) praktijk over gaat nemen. De zonderlinge dokter vertelt Morandi over wat hij allemaal heeft meegemaakt: onder andere over zijn speurtocht naar “iets dat veel te moeilijk te definieren was om ooit te kunnen worden gevonden.” Dat “iets” blijken “mnemagogen” te zijn: “opwekkers van herinneringen”, kleine flesjes waarvan Morandi, aan de hand van de geur die eruit komt, moet raden waar de geur aan moet herinneren. Morandi vindt het erg leuk, en na aan verschillende flesjes, die Montesanto hem gaf, te hebben geroken, pakt hij zelf een flesje en ruikt eraan. Dit was echter een te persoonlijke herinnering voor Montesanto dat hij Morandi afsnauwt, Morandi schaamt zich, weet niets meer te zeggen en vlucht naar buiten.
“Naar het westen” Anne, Walter en professor Osiasson proberen achter de reden te komen waarom lemmings (een soort muizen) zich in grote groepen te gelijk verdrinken, door van de rotsen af te springen. Ze komen erachter dat ze zich verdrinken omdat ze wíllen sterven en het volk van de ‘Arundes’, dat om diezelfde reden giftige besjes eten, trekt hun aandacht. Ze zien kans een antistof te maken waar ze de lemmings mee willen besproeien, en het de Arundes willen toezenden, zodat ze weer zin in het leven krijgen. Een poging om de lemmings te besproeien met deze stof kost Walter het leven omdat ze hem omverrennen, en hem zo de zee mee in sleuren. Diezelfde dag ontvangen ze de antistof terug van de Arundes omdat ze “de vrijheid boven het verdovend middel, en de dood boven het leven kiezen.” “Om u te dienen” Het Net, het telefoonnet waar Ingenieur Masoero directeur van is, presteert het iedere keer, wanneer iemand belt, die beller te verbinden met iemand die hij niet wilde spreken. De door hem gehate onderdirecteur Rostagno, die hem voorbij wil streven, ontdekt een verband tussen het nummer wat belt, en het nummer wat aan de lijn komt. Dit maakt Masoero hevig jaloers totdat hij, in een periode dat Het Net zonder enige reden twee willekeurige toestellen met elkaar verbindt, Rostagno aan de lijn krijgt, beseft dat ze samen naar een oplossing moeten zoeken. Dan komt er een periode dat Het Net terug gaat praten, nieuwtjes door gaat vertellen, en leugens gaat verspreiden. Masoero besloot Het Net aan te spreken en nam de hoorn op en zei dat Het Net op moest houden met die flauwe grapjes, en dat ze anders Het Net zouden straffen met vijfentwintig stroomstoten. Het Net zei niets, maar opeens begonnen alle telefoons over heel de wereld te rinkelen, waarop een doodse stilte volgde. Na onderzoek bleek dat in alle centrales alle tinnen contact gesmolten waren, en telefoneren voorgoed onmogelijk was. “De vluchteling” Pasquele, een dichter, heeft af en toe een klein moment van enorme inspiratie waarbij hij begint te rillen, en een eigenaardig gefluit door zijn hoofd gaat, en op zo’n moment kan hij niets anders dan zijn gedicht opschrijven. Op een keer heeft hij op zijn werk weer zo’n mooi gedicht geschreven, maar hij kan het de volgende ochtend niet meer vinden omdat het gedicht blijkt weggelopen te zijn; uit de inkt op het papier groeien kleine haartjes, die bewegen. Pasquele wil zijn gedicht niet kwijt en plakt het vast op een plankje, maar wanneer hij terugkomt blijkt het gedicht zich in kleine snippertjes papier van de plank te hebben gescheurd, en na het verzamelen van zo veel mogelijk snippertjes probeert hij het gedicht te reconstrueren. Het lukt hem niet, en ook het herschrijven lukt niet, hij is voorgoed zijn inspiratie kwijt en al de gedichten die hij na die gebeurtenis heeft geschreven werden steeds “zwakker, bloedelozer en ziellozer”. “De grote verandering” Isabelle ontdekt na een paar dagen een beetje ziek te zijn geweest dat er vleugels op haar rug groeien. Het is het eerste geval van “De Grote Verandering” in Italië. Na het bezoek van de dokter, die het erg interessant vind en haar verteld dat het besmettelijk is, wordt het gerapporteerd aan de “provinciaal geneeskundig inspecteur” en grote media-aandacht is het gevolg. Na vier maanden kan ze vliegen, en na een poosje begonnen er bij vier schoolgenootjes, de zoon van de postbode, de dokter en Isabella’s vader vleugels te groeien. Isabella’s vader verstuikt zijn enkel bij het landen, en vind de vleugels hinderlijk bij het werk in zijn winkel, en daarom laat hij ze amputeren. 3 Het zijn allemaal onlogische aparte werelden, die griezelig aan doen, en je nieuwsgierig maken. Deze culturen hebben geen relatie met de cultuur van de auteur. De culturen zijn vooral “onmogelijk en onlogisch”. 4 Volgens mij vindt de auteur het leven eigenlijk onzin. Er zijn in het boek een paar verhalen die de dood verheerlijken. Het verhaal over de Lemmingen is er daar een van. Primo Levi heeft in de oorlog in verschillende concentratiekampen gezeten. Misschien is het doelloze van de concentratiekampen de oorzaak van zijn doodverheerlijkende verhalen? Ik vind het jammer dat dit zo overduidelijk in het verhaal aanwezig is, en ik vind het afbreuk doen aan het boek. 5 Ik denk niet dat hij in God gelooft, hij omschrijft de dood als “een eeuwige rust” , “de eeuwige nacht van het onmogelijke” en “een heerlijke en dodelijke duizeligheid”. Dit heeft vooral te maken met zijn levensvisie. Waarschijnlijk vind dit ook zijn oorzaak in zijn oorlogsverleden? Ik vind dit grensoverschrijdend. Aan dit leven komt voor iedereen een einde, en ik vind het verkeerd de dood zo te verheerlijken. Het is niet iets om gemakkelijk over te denken. (Op Wikipedia staat deze auteur o.a. ingedeeld in categorie “Atheïst”, hij gelooft dus inderdaad niet in God) Verder komt er ook een verhaal in het boek voor over iemand die verslaafd was aan pijn. Hij kon niets anders die zichzelf krabben en verwonden. Hij probeerde er weerstand aan te bieden, maar kon het gewoon niet. Hij at niet meer en sliep niet meer. Wanneer het vroor trok hij zijn trui uit etc. Deze man is ten slotte voor een auto gesprongen. Dit verhaal lijkt verrassend veel op dat van Primo Levi. Primo Levi heeft ook zelfmoord gepleegd, waarschijnlijk omdat hij zijn herinneringen niet meer aan kon. Hij “kwam ten val in het trappenhuis”, en viel enkele verdiepingen naar beneden. Er wordt aan zijn zelfmoord getwijfeld, evenals de zelfmoord in het verhaal. De politie in het boek hield het namelijk op een “verkeersongeval”. 6 Het boek valt me tegen. De titel “De man die door de muur drong” sprak me erg aan, maar het verhaal waar de titel bij hoort is nog wel het walgelijkste verhaal van het hele boek. Ik vond het wel leuk om in ieder verhaal weer in een andere sciencefictionsituatie te zitten. Ik vind het verheerlijken van de dood fout, en verder de verschillende bastaardvloeken, grof taalgebruik en de paar vloeken doen echt afbreuk aan het boek. 7 Ik heb er van geleerd dat je aan boeken, hoewel het er niet letterlijk in staat, kunt merken dat de auteur iets ernstigs heeft meegemaakt. Primo Levi is volgens mij afgeknapt op het leven. Verder heb ik ook geleerd dat over onderwerpen die erg vanzelfsprekend of zinloos zijn, boeiende verhalen geschreven kunnen worden. De basis van het verhaal van de Lemmings (het fabeltje over het zichzelf verdrinken) is al oud. Er is een film over gemaakt, en verschillende verhalen over geschreven. Primo Levi geeft er echter een heel andere draai aan. Hij bekijkt het meer vanuit scheikundig oogpunt. Ze onderzoeken in het laboratorium het bloed van de Lemmings om te zien of het afwijkt van normale Lemmings, etc. Ik vind het soort verhalen wel leuk om te lezen. Sommige verhalen hebben een ‘open einde’ waarbij je je als lezer zelf een einde voor moet stellen. Dit komt ook veel voor in het genre “novelles”, die ik ook leuk vind om te lezen. Ik vind het (nog een keer) wel jammer dat de dood er zo overduidelijk aanwezig is.