Titel: Zonder Genade
Auteur: Renate Dorrestein
Plaats & jaar van uitgave: 2003 Malmberg, Den Bosch

Motto: 
Het motto “Voor Frans, voor nu, en voor Elisabeth en Barbara, voor later.” Is volgens mij de verwijzing van de mensen aan of voor wie dit boek eigenlijk is geschreven.
De titel “zonder genade” staat voor de dood, die zonder genade in zijn werking gaat, hoe dit, Phinus eerst als wees laat opvoeden, vervolgens voor Franka haar man wegneemt, en vervolgens, genadeloos, ook Jem van zijn leven beroofd.

(Belangrijkste) personages
Phinus Vermeer: Een gelukkig getrouwde echtgenoot van Franka en toegewijde vader van Jem. Hij kookt graag en is gek op spelletjes, hij werkt dan dus ook bij spelletjesfabrikant Jumbo. Zijn zoon omschrijft hem echter als “John Cleese in Fawlty Towers”. Omdat hij snel is aangebrand, maar een ‘ongevaarlijke gek’ (Blz. 196) is. Na het tragisch verlies van zijn zoon wordt hij echter tot aan het einde van het boek, en toch wat gevaarlijkere gek…

Franka Vermeer: is in veel opzichten Phinus’ tegenpool. Ze is een vrouw van de wereld: open, goedlachs, knap en origineel. Zoals Phinus haar omschrijft als “Chef schouder ophalen” is ze onverstoorbaar zichzelf. Ze werkt als maatschappelijk werkster met probleemjongeren. Na de dood van Jem kan zij dus ook beter met haar verdriet omgaan dan haar man. In het begin is ze het nog wel eens met de stellingen van Phinus, maar later als hij wat agressiever wordt, is voor haar de maat vol.
Jem vermeer: is de zoon van en ongenoemde man, en Franka. Hij is erg ijverig en wordt daarom op school gepest (ook omdat hij geen gameboy heeft). In zijn puberteit wordt hij echter zelfstandiger en wordt hij ook Vegetariër.

Hoofdstukken
Het boek is in 3 hoofdstukken verdeeld, elk met enkeling tussentitels (paragraven)
Hoofdstuk 1. In de put
1.1: Wat Jem altijd zei
1.2: Wat Franka verloor
1.3: Wat Phinus verzwijgt
1.4: Wat geld volgens Phinus vermag
1.5: Wat het lot voor elkaar krijgt
Hoofdstuk 2. Memory
2.1: Wat Franka concludeert
2.2: Wat de dader bewoog
Hoofdstuk 3. Ga terug naar af
3.1: Wat Phinus achterlaat
3.2: Wat Sanne wil
3.3: Wat Phinus bereikt

Verhaallijnen
Er is in het boek slechts één verhaallijn, dit is het verhaallijn van de Familie Vermeer. Dit verhaallijn word echter wel vaak onderbroken door herinneringen over Phinus’ en Jem’s jeugd, maar dat zijn slechts gehusselde fragmenten, dus echte verhaallijnen kan je dat niet noemen
De open plekken in het boek die niet worden ingevuld zijn:

Wie is nu eigenlijk de eerste man van Franka? En dus de originele vader van Jem.
Waardoor/neer zijn Phinus’ ouders dood gegaan?
Waarom hebben Phinus en Sanne seks met elkaar gehad?

De Inhoud
Na de dood van hun zoon Jem, gaat alles voor de relatie tussen Phinus en Franka totaal mis. Als Phinus Franka probeert te verrassen door haar mee te nemen naar een sjiek hotel in het Groningse platteland, verloopt het daar niet precies zoals Phinus het gepland had. Phinus komt daar oud-collega Katja en haar vriend Mark tegen waarmee ze samen gaan dineren. Later in die avond, als Franka en Phinus een wandeling maken, krijgen ze ruzie over de verwerking van het verdriet van de verlies van hun zoon Jem. Franka loopt boos weg. Als Phinus echter later Franka probeert terug te roepen wordt ze onderuitgehaald door twee wat duistere meiden. Phinus snelt haar te hulp en slaat de meiden van Franka af, en onbeheersbaar slaat hij de twee meiden neer. Franka, die een gekneusde been heeft opgelopen van de val, kan Phinus’ acties echter niet uitstaan “waar is je verstand Phinus? Wat heb je in godsnaam aangericht?” (Blz. 74). Want de meisjes probeerde Franka alleen maar tegen te houden omdat Phinus riep dat ze terug moest komen. Als Phinus het later probeert goed te maken door de twee meisjes (Astrid en Melanie) een rit naar huis aan te bieden accepteren de meiden dit. Tijdens de rit probeert Phinus via geld zijn spijt te betuigen aan de meiden, deze accepteren het geld echter niet. Eenmaal aangekomen bij een wat oud vervallen huisje, een plek waar de meiden altijd komen als ze het te laat gemaakt hebben, om vervolgens tegen hun ouders te zeggen dat ze bij elkaar gelogeerd hebben, probeert Phinus nog een laatste poging om hun het geld nog aan te bieden. Zo doende gaat Phinus door zijn rug, en moet hij m.b.v. Franka en de meiden binnen het huisje worden gebracht en op een bed gelegd worden. Omdat Franka’s been gekneusd is kan ze er amper op lopen, laat staan autorijden. Ook de meisjes kunnen dat niet, en het mobieltje in de auto is stuk, dus iemand op zoek naar hulp. Als na een tijdje Franka de meisjes maar op pad stuurt, blijkt later dat de meiden Franka en Phinus hebben opgesloten in het huisje.
(In de loop van het verhaal kom je d.m.v. Flashbacks steeds meer te weten over Franka, Jem en Phinus. De moord op Jem was vreselijk. Hij ging voor de eerste keer echt uit met het meisje Sanne. Phinus was ontzettend blij voor hem en zei dat als hij haar mee nam naar een discotheek, hij meer indruk op haar zou maken dan als ze naar een café zouden gaan. ’s Nachts kwamen er twee politieagenten aan de deur: Jem is een paar keer in zijn hoofd geschoten.
De dader, Marius H., was na een verloren wedstrijd pisnijdig en stond, na het consumeren van rond de 20biertjes, met een geleend pistool uit de collectie van de vader van een vriend van hem in de discotheek te zwaaien. Jem vroeg aan hem waar hij nou mee bezig was en kreeg vervolgens een paar kogels door zijn hoofd heen.
Franka is bezig met het verwerken en accepteren dat Jem dood is, terwijl Phinus bezig is met de dader. De dader krijgt een gevangenisstraf van vijf jaar wat voor Phinus absoluut onvoldoende is en gaat in hoger beroep. Dan komt er nog een grotere teleurstelling: hij krijgt maar drie jaar. Franka begint steeds minder van Phinus te begrijpen en andersom precies hetzelfde. Na de begrafenis van Jem moeten Franka en Phinus nog een passende Grafsteen kiezen. Als ze die op een dag komen neerleggen komt er ruzie en rent Phinus om onverklaarbare redenen weg van Franka en komt Sanne tegen. Waarmee hij even later weer naar Jem’s graf gaat. Het dondert en Sanne is bang voor onweer, als er een hevige inslag komt kruipt Sanne bij Phinus in zijn armen en ontstaat er iets tussen hen….)
Als na een tijdje zelfs Franka (die erin geloofde dat de meiden hen niet opgesloten hadden maar per ongeluk de deur hadden vergrendeld) de hoop had opgeven, besluiten ze de ramen in te slaan. Eenmaal beide in de auto gekropen wachten ze op hulp. Er komt een conversatie tussen hen waardoor Phinus begint te vermoeden dat Franka hem de schuld geeft van de dood van Jem. Dit wetende wordt hij laaiend en valt hij Franka aan. Als ze probeert kruipend en gillend van Phinus te ontsnappen komen ze Katja en haar vriend Mark weer tegen. Zij brengen hem, gescheiden, naar huis. Als Phinus en Katja (de vrouw waarmee Phinus bijna overspel had gepleegd) bij Phinus aankomen, is Franka er echter nog niet. Later komt Sanne binnen om Phinus te vertellen dat ze Zwanger van hem is, en dat ze geld nodig heeft voor een abortus. Secondes later komt Mark binnen om te zeggen dat Franka niet thuis komt, maar verblijft bij een vriendin waarvan de plaats onbekend moet blijven voor Phinus. Hij besluit Katja en Mark met de door Franka geëiste spullen weg te sturen. En neemt Sanne mee naar een restaurantje voor een gesprek over de abortus. Als Sanne van Phinus hoort dat ze het kind moet houden en moet laten adopteren door Phinus en Franka (omdat Franka niet meer vruchtbaar kan worden) en ze ook nog hoort dat Phinus alleen de stiefvader van Jem is wordt ze boos en rent ze weg. Omdat hij nog niet betaald heeft word Phinus tegengehouden door de ober. Eenmaal afbetaald te hebben is Phinus Sanne kwijt. Als hij haar in een discotheek probeert te zoeken d.m.v. een meisje aan de bar te ondervragen (na haar wat te drinken aangeboden te hebben). Als Phinus aan de barmeid vraagt of hij ergens kan pinnen omdat hij geen geld bij zicht heeft blijkt dit niet te kunnen, dit wetende snelt het meisje zich de menigte in en laat ze hem achter. De barmeid roept de uitsmijter erbij die Phinus begint te duwen. Na vele beledigingen word Phinus onbeheersbaar en slaat hij beide de barmeid en de uitsmijter in elkaar. Nadat hij alles heeft verteld in het politiebureau, voelt hij zich opgelucht en gaat in de cel over alles nadenken. Hij verliest zijn schuldgevoel en voelt dat hij klaar is voor waar hij eigenlijk al direct mee moest beginnen na de moord op Jem: het rouwproces.


Persoonlijke reactie
Onderwerp
Verwerking van emoties is volgens mij het onderwerp van dit boek, omdat het er erg centraal in voorkomt, ieder moment, iedere gebeurtenis heeft wel te maken met het feit dat men niet in emoties goed kunnen verwerken. Dit onderdeel is nog nieuw voor mij als het om het lezen van boeken gaat, dus vond ik het in het begin wel leuk, maar later werd het een beetje langdradig. Voor ik het boek begon te lezen had ik nog niet echt een zekere indruk ervan, slechts de titel. De titel deed mij denken aan een wat actie/misdaadachtige Thriller of zo. Dit was echter niet zo. Emoties stonden meer centraal in het boek dan actie of misdaad. Een Thriller was het wel, want het bleef wel spannend, vooral omdat er midden in het verhaal opeens een flashback je kwam verstoren, waardoor je verder wil lezen. De Schrijver heeft dit onderwerp zeer goed verwerkt in het boek, aan het einde was het zelfs een soort leermoment:
“Dit is nu eenmaal jullie lot: onderdeel te zijn van een schepping die als wezenskenmerk heeft dat zij onvolmaakt en onbeheersbaar is. Heel de natuur is één groot lopend buffet, elkaar opvreten is het parool. Verwacht vooral geen gerechtigheid, samenhang, betekenis of genade.” (Blz. 212).

Gebeurtenissen
De belangrijkste gebeurtenis in het boek is natuurlijk Jem’s dood. Omdat dit de grote omekeer bracht in het hele verhaallijn van de familie Vermeer, vanaf dat moment gaat alles ‘Down Hill’ zegmaar. De gebeurtenissen in dit boek worden uitstekend omschreven, omdat er veel details in voorkomen:
“Het is, na alle regenval van vannacht, een opmerkelijk stralende ochtend. Het berkenbosje voor het huis glanst in de zon, en verderop blinkt het kanaal …. Langs de oever buigt het riet in de zachte wind.” (Blz. 166)
Gedachten en gebeurtenissen in het boek spelen beide een grote rol, je had het verhaal minder goed begrepen zonder beide elementen. De gebeurtenissen gaan echter wat slecht in elkaar over, het ene moment zit je midden in het verhaal, en het andere moment zit je midden in een flashback. Je begrijpt daarentegen wel goed, erg goed, waarom en wanneer iets gebeurd. Dit louter als je het hele boek hebt gelezen, als je alleen een stukje zou lezen zou je met vraagtekens staan.
De gebeurtenis die het meeste indruk op me maakte is toen Phinus in het einde van het boek plotseling onbeheersbaar die twee jongeren in elkaar begon te slaan, dit vond ik wel mooi. Omdat de jongeren hem een beetje te ver pushte. De meeste gebeurtenissen waren wel wat langdradig, omdat ze het zo goed omschreef. Maar sommige gebeurtenissen waren wel interessant genoeg om doorlezen te bevorderen


Personages
In het begin van het boek vond ik Phinus’ gedachtes goed gevonden, maar naarmate het boek verder kwam stond ik steeds meer aan Franka’s zijde. Omdat naarmate het boek zich ontrafelde, je Phinus wat beter begon te kennen, en wist je dat hij niet helemaal 100% meer was. De karaktereigenschappen zijn in het begin niet echt goed omschreven, maar dankzij de flashbacks, en hoe de personages omgaan met de omstandigheden, leer je ze wel beter kennen, en daardoor is het in principe, wel goed uitgewerkt. De personages in het boek zijn levensecht, omdat ze reageren zoals echte personen, ze hebben de behoefte van echte personen, en ze doen ook louter wat echte personen zouden/kunnen doen. Je kon je erg goed in de personages inleven, omdat hun gevoelens erg goed werden uitgewerkt en hun omstandigheden reëel waren. Van de meeste van de personages keur ik het gedrag goed, behalve die van de meiden Astrid en Melanie. Ik ben zo ie zo niet echt gesteld van dat “attitude”-gedrag, wat de meiden dus echt hebben. Zelfs nadat ze (in elkaar) geslagen zijn gedragen ze zich als een echte bitch.
Een beslissing die ik niet zou nemen als ik Phinus was, was dat ik niet zo vaak Ruzie zou moeten maken met Franka. Phinus was gewoon te koppig, als je je relatie niet op het spel wil zetten zou ik minder koppig zijn tegenover mijn vrouw.

Taalgebruik
De woordenschat dat gebruikt werd in dit boek was vrij simpel, ik kwam geen enkel woord tegen dat mij niet duidelijk was. Omdat het eigenlijk vrij simpel te begrijpen was vond ik het goed bij de personages passen. Omdat het een gewone huidige taal was zonder moeilijk deftige woorden of uitbundige samenvoegingen etc.
Dat is dus een ander element wat het boek zo makkelijk en snel uitleesbaar maakte.

Eindoordeel
Ik vond ‘Zonder Genade’ een erg mooi boek dat soms te langdradig was.
+ #1. ‘Zonder genade’ heeft net dat tikkeltje spanningsopbouw wat je aan het lezen houd, je wilt zo graag weten hoe het verdergaat en waar het eindigt dat je het boek bijna in één dag uit hebt, zelfs als je niet zo van lezen houd, zoals ik.
+ #2. ‘Zonder Genade’ is erg makkelijk te lezen, je hoeft er niet echt een goede en grote woordenschat voor nodig te hebben. Het is ook niet té dik.
- #3. Het boek bevat echter een te langdradige opbouw, sommige zinnen zijn gewoon te lang en roepen saaiheid op in de leeservaring.