Titel: Zonder genade
Schrijver: Renate Dorrestein
Plaatsnaam: Amsterdam/Antwerpen
Jaar: 2001 (2e druk) Beschrijvingsopdracht Motivatie boekkeuze: Het boek zonder genade van Renate Dorrestein heb ik om verschillende redenen gelezen. Ten eerst ik heb het boek met Sinterklaas gekregen dus lag het al in mijn kamer te wachten tot ik het ging lezen. Ik was er ook al in begonnen dus het was moeilijk om zomaar in een ander boek te beginnen. Het verhaal sprak me aan en toen we moesten beginnen met het lezen van een boek heb ik dit boek gepakt. Ook had ik al wat gehoord over de schrijfster en de kwaliteit van haar boeken. Korte weergave van de inhoud Phinus is een man van middelbare leeftijd die al 14 jaar is getrouwd met Franka. Franka heeft een zoon die Phinus nu als zijn vader beschouwd. Meer kinderen zitten er niet in, aangezien Franka door kanker onvruchtbaar is geworden. Dan overlijdt Jem, doodgeschoten in een discotheek, op zijn eerste afspraakje met Sanne. Na een half jaar van drama gaan Franka en Phinus een weekendje naar Groningen om te proberen nader te komen en het verlies te verwerken. In tegenstelling wordt alles er erger op, de geheimen en waarheid maken het onmogelijk en het drama vindt zijn spits. Terug in Amsterdam verlaat Franka het huis tijdelijk, Phinus alleen achterlatend, die daar in wanhoop probeert zijn schuldgevoel kwijt te raken, en de zonde met Sanne (op Jems grafsteen) onder ogen te zien. De vreselijke avond waarin de waarheid helemaal naar boven komt eindigt voor Phinus in een politiecel, waarin hij concludeert dat hij opnieuw kan beginnen. Een hele toekomst voor zich...
Eerste persoonlijke reactie Het effect dat het boek mij gaf na het lezen is moeilijk te omschrijven. Het boek is ontroerend, diepzinnig, ingewikkeld, indrukwekkend en het zet je echt aan het denken. Ik vind het boek ontroerend door het drama dat het hele verhaal door zich afspeelt, met alle hoogtepunten van dien. Het is ingewikkeld door de volgorde waarin je de gebeurtenissen leest in het boek. Pas op het einde snap je het verhaal, als een puzzel die steeds verder uitgediept wordt. Het indrukwekkende van het boek komt door het verhaal zelf, het laat gewoon een diep gebrande indruk bij mij achter. Het is zo ver gezocht, bijzonder en dat vergeet je niet zo gauw. Ook zet het je echt aan het denken, vooral over je eigen leven. De gedachtegang van Phinus laat je niet met rust, en zet je dus zelf ook aan het denken. Uitgewerkte persoonlijke reactie Onderwerp Het onderwerp van mijn boek is moeilijk te omschrijven. Het is een netwerk van verschillende onderwerpen, maar het belangrijkste onderwerp is toch wel de zinloosheid van schuldgevoelens en het verlangen naar ‘een eigen gezin’. Ik vind dit onderwerp wel interessant, omdat het twee belangrijke dingen zijn. Ik vind het leuk om hierover te lezen, om te lezen hoe anderen hiermee omgaan. Het onderwerp ligt momenteel niet echt in mijn belevingswereld. Natuurlijk denk ik er wel eens over na, dat doet iedereen wel. Ik ben niet anders over het onderwerp gaan denken, dankzij dit boek is mijn mening alleen maar meer bevestigd. Het volgt precies mijn belevingswereld. In het boek wordt er op dit onderwerp ook een bepaalde visie gegeven, namelijk dat een gezin goed voor je is en dat schuldgevoelens alles behalve positief zijn. Ik ben het hier volledig mee eens, schuldgevoel werkt alleen maar averechts en een gezin haalt het beste in een mens naar boven. Gebeurtenissen De belangrijkste gebeurtenissen uit het boek zijn moeilijk te weergeven. Het gaat in dit boek namelijk om de kleine details, de normaal gesproken onbelangrijke dingen. Natuurlijk is er wel één gebeurtenis die het belangrijkste is, namelijk de dood van Jem. Dit is de aanleiding voor het hele verhaal. Verder spelen alle details een grote rol. Het hele boek door worden deze details erbij gehaald, verder uitgewerkt en dus zijn ze het hele boek door te vinden. Deze details zijn bijvoorbeeld de laatste gesprekken met Jem, jeugdherinneringen en allerdaagse details uit betere tijden. Deze worden heel goed beschreven, heel gedetailleerd en duidelijk. Je komt zo steeds meer te weten op een duidelijke manier. Ik kan geen oordeel geven over of de gebeurtenissen of de gedachten en gevoelens van de personage de belangrijkste rol spelen. Het boek is namelijk zó geschreven, dat de gebeurtenissen zich afspelen in de gedachten van de personages. Als een soort flashbacks worden de ze teruggehaald door de personen. Geen van beide speelt dus de belangrijkste rol, maar samen spelen ze de belangrijkste rol. Ook de gevoelens van de personages komen vooral terug in de gebeurtenissen, ze zijn de reden van het handelen op deze manier. Op het eerste gezicht vond ik het moeilijk om het verband tussen de gebeurtenissen te verklaren. Alle gebeurtenissen gaan door elkaar, spelen zich op het raarste moment en zonder enige zin op dat moment af. Echter, toen ik het boek uit had, zag ik een logisch verband tussen de gebeurtenissen. De gebeurtenissen zijn een web van gebeurtenissen in het verleden die in de gebeurtenissen nu worden opgehaald. Dit web vormt pas een mooi geheel aan het einde van het boek. Dan valt alles op zijn plaats en wordt je alles duidelijk wat eerst niet duidelijk was. Dan zie je dat alle gebeurtenissen met elkaar te maken hebben en dat de ene gebeurtenis uit de ander voortvloeit. De gebeurtenis die het meeste indruk op me heeft gemaakt is de ruzie tussen Phinus en Franka op de vakantie, de ochtend nadat Mel en Astrid ze hebben opgesloten in een hutje. Eenmaal uit het hutje zitten ze met zijn tweeën in “the middle of nowere” in een auto en vertelt Franka iets over Jem dat een van Phinus geheimen is. Zijn stoppen slaan helemaal door en hij blijft maar schreeuwen ‘Dus je wist het. Je wist het al die tijd, en je hebt geen woord gezegd!’. Plotseling wordt hij aggresief en vliegt naar haar keel. Ze snapt er niks van en gilt wat ze gedaan heeft, waarom hij zo raar doet. Ondertussen roept hij haar beschuldigingen toe en wordt steeds agressiever. Ze kruipt weg en dan komen ze kennissen tegen die net doen alsof ze niks van de ruzie merkte. Deze gebeurtenis heeft zoveel indruk op me gemaakt omdat het zo onzinnig is wat Phinus doet. Het slaat helemaal nergens op en je gaat dan ook helemaal meeleven met Franka. Je raakt helemaal opgewonden over zijn daden en vraagt je af waarom hij het niet gewoon uitlegd. Op dit moment ging ik helemaal meeleven met het boek. Ik denk dat daarom deze gebeurtenis zoveel indruk op me heeft gemaakt. Verder zijn er nog zoveel gebeurtenissen die indruk op me hebben gemaakt. Bijvoorbeeld het vreemdgaan van Phinus met Sanne. Ik bedoel, hoe bestaat het dat een man vreemdgaat met de vriendin van zijn overleden zoon, en nog wel op diens grafzerk? Dit is voor mij een onaanvaardbaar en vooral schokkende gebeurtenis. Personages De hoofdpersoon is Phinus Vermeer. In het boek zijn de karaktereigenschappen van hem goed beschreven en je leert hem heel goed kennen. In dit boek vind ik dat bijzonder belangrijk, dit geeft namelijk de speciale sfeer. Soms heb je zelfs het gevoel dat je te veel betrokken raakt bij een personage en dat is echt goed en belangrijk bij dit boek. Bij boeken in het algemeen vind ik het ook heel erg belangrijk. Het is gewoon tien keer zo leuk om een boek te lezen als je je betrokken voelt bij een personage, het gevoel hebt dat je hem of haar goed kent en je goed in bepaalde personages kan inbeelden. De enige personages die ik in dit boek sympathiek vind zijn de tantes van Phinus en Jem. De tantes van Phinus zijn twee wijze en rechtvaardige vrouwen, en ik voel veel sympathie voor deze eigenschappen. Het hele boek door wordt Jem verheerlijkt, na het lezen van dit boek moet je hem wel sympathiek vinden. Ik vind Phinus, Sanne en Franka niet sympathiek. Phinus en Franka voornamelijk niet om de manier waarop hum communicatieve vaardigheden ontwikkeld zijn. Ze kunnen op de een of andere manier niet naar de ander luisteren en ze blijven met stomme gedachten rondhangen. Ze reageren allebei in mijn opzicht fout op situaties, bijvoorbeeld bij de ruzie die ik bij de belangrijkste gebeurtenis heb beschreven. Ook op de dood van Jem, en het proces op de moordenaar reageren ze fout en vooral fout op de reactie van elkaar. Sanne vind ik niet sympathiek omdat ze de vriendin was van Jem en vervolgens met zijn vader vreemdgaat. Nog wel op de grafzerk van haar overleden vriendje, dan ben je volgens mij toch niet sympathiek meer. Ik zou in dezelfde situatie anders reageren als de hoofdpersoon. Ik zou bijvoorbeeld bij die ruzie Franka vasthouden en naar me laten luisteren, alles aan haar uitleggen. Ook zal ik bijvoorbeeld bij het voorval in de kroeg (waar hij twee minderjarigen in elkaar slaat) niet zo reageren, ik zou nooit zo agressief worden. Ook zal ik nooit vreemdgaan met de vriend (in mijn geval) van mijn overleden dochter. Ik kan met dit niet inbeelden, maar ik kan iedereen er van verzekeren dat ik dit nooit zou doen. De personages reageren helemaal niet voorspelbaar. Ze beginnen op de raarste momenten te schreeuwen, raken in paniek of worden agressief. Bij de plaatsing van de steen op Jem’s graf hebben Franka en Phinus een goed gesprek en ineens begint hij te schreeuwen en weg te rennen. Deze situatie is bijvoorbeeld absoluut niet voorspelbaar. Ik vind dit prettig, het geeft een spannende wending aan het verhaal. Je aandacht verslapt nooit en je wordt continu verrast. Bouw Het verhaal is heel ingewikkeld wat opbouw betreft. Aan de ene kant speelt er een gewoon verhaal en aan de andere kant wordt het hele verleden verteld. Het is een aparte manier van vertellen, maar wel ingewikkeld. Ik vind het verhaal spannend, het spannende eraan zijn de onverwachte situaties (wat zal hij nu weer doen, hoe zal zij reageren??). Vooral de kritische spanning speelt een grote rol. Het willen weten van het einde en ook van het begin, aangezien dat pas later duidelijk wordt. Er zitten veel flashbacks in het verhaal, wat op zich niet makkelijker lezen is. Maar wat de prettigheid maakt met dat niet uit, het is allebei even goed te lezen. Ik vind dat de opbouw van de tekst niks te maken heeft met het onderwerp. Het is niet iets wat persé bij elkaar hoort. Het is gewoon een manier van schrijven. Je ziet de gebeurtenissen door de ogen van twee personages. Het ene moment door de ogen van Phinus, het andere moment door de ogen van Franka. Ik vind deze manier geslaagd, het laat je inleven in meer dan één personage, zodat je meer bij het boek betrokken raakt. Aan het eind blijf je nog met veel vragen zitten. Het duurt een tijdje om alles te verwerken en de onduidelijkheden op te sporen. Ik vind het niet onprettig als je aan het slot nog vragen hebt. Op deze manier heb je tenminste nog iets om over na te denken, om verder over te dromen, fantaseren en denken. Om plezier te hebben na het lezen van het boek zelf.
Taalgebruik Het taalgebruik in dit boek is op zich niet al te moeilijk. Er komen wat woorden in voor die de meeste mensen in het dagelijks leven niet gebruiken, maar dat is op zich niet erg. Ik vond het wel leuk, zo heb je tenminste het gevoel dat je met twee mensen van een fatsoenlijk niveau te maken hebt. Ik vind de verhouding tussen dialoog en beschrijvingen precies goed. Er komen veel gesprekken in voor maar ook veel beschrijvingen. Het mooie is dat in dit boek alles tot de kleinste detail is uitgewerkt, dus vooral de beschrijvingen zijn uitgebreid. Aangezien deze er minder zijn, heft dit uitgebreid het verschil op en zit de verhouding toch nog goed. De tekst levert niet veel problemen op door ingewikkeld beeldspraak, symbolische verwijzingen of ‘duister’ taalgebruik. Zelfs als zou dit het geval zijn, zou het voor mij niet erg zijn. Ik vind een beetje mysterieus wel leuk aan een boek. Het taalgebruik past precies het onderwerp, het is allebei even serieus. Wat de personages betreft past het taalgebruik van Phinus niet zo goed bij hem. In het begin wel, maar naarmate hij agressiever en minder geestelijk aanwezig begint te worden verwacht je ook ‘ruiger’ taalgebruik. Dit is echter niet het geval, wat ik overigens best leuk vind.