Jan Wolkers
Zomerhitte
Boekenweekgeschenk 2005 1 Bibliografische gegevens Jan Wolkers
Zomerhitte
2005
De bezige bij
Amsterdam
2005, eerste druk 2 Opdracht en Motto Het boek is opgedragen aan Karina, dit is de vrouw van Jan Wolkers
Motto: “beauty is a shell
from the sea
where she rules triumphant
till love has had its way with her” (William Carlos Williams) 3 Motivering Boekkeuze Ik ben ooit begonnen in een boek van Jan Wolkers. Het was De hond met de blauwe tong. Toen ik een paar bladzijden had gelezen kwam er een misselijkmakend stuk waar ik gewoon helemaal ziek van werd. Ik dacht dat ik nooit meer een boek van deze schrijver zou gaan lezen. Toen ik hoorde dat Jan Wolkers het boekenweekgeschenk had geschreven dacht ik niet dat ik het boek wilde lezen, maar ik hoorde er wel allemaal goede verhalen over en toen dacht ik dat ik deze schrijver misschien toch maar een tweede kans moest geven, dus heb ik het er op gewaagd. 4 Verslag van de leeservaring Tussenstand nr. 1, 17-03-2005, bladzijde nr. 22 - Het verhaal begint met een beschrijving van het strand. Daarna begint de ik-persoon te vertellen over het eiland. Hij is fotograaf en kwam voor het eerst op het eiland om konijnen te fotograferen die myxomatose hadden. Sindsdien komt hij er vaak terug, want hij is verliefd geworden op het eiland. Op een ochtend is hij na het fotograferen van morieltjes een wandeling door de duinen aan het maken. Als hij over de duintoppen klimt ziet hij dat hij terecht is gekomen bij het naaktstrand. Zijn oog valt meteen op een mooie jonge vrouw. “ Ik zag de korrels zand op haar billen en rug zitten, alsof ze van wellustig schuurpapier gevouwen was.” Hij bekijkt haar door zijn telelens. Ze heeft geen schaamhaar maar onder haar oksels heeft ze wel plukjes donker zwart haar zitten. Dan draait ze zich om en ziet meteen dat hij haar ligt te bekijken. Hij gaat naar haar toe en vraagt of hij naast haar mag zitten. Ze stelt zich voor als Kathleen. Ze praten wat en ze vertelt dat ze in de plaatselijke discotheek werkt, om haar studie geschiedenis te betalen. Als ze weg moet beloven ze elkaar weer te zien. S’ avonds gaat de fotograaf naar de discotheek, hij ziet haar achter de bar staan. Maar ze ziet hem niet doordat het er erg druk is. Het zit er vol met dronken boeren pummels. Als de discotheek sluit wacht hij buiten op haar, maar als ze naar buiten komt stapt ze in de auto van een oudere man zonder om te kijken naar hem. Hij voelt zich jaloers. Dan ontmoet hij Federici, een oudere man, die vroeger de chauffeur was van een rich old lady. Samen hebben ze heel wat museums van binnen gezien, maar nu is hij met pensioen. Hij blijkt ook een oogje op Kathleen te hebben, en ze praten een tijdje over haar. ‘s Avonds heeft hij een droom over Kathleen. - Ik vond dit deel wel heel bijzonder. Het eerste wat me opviel is dat dit verhaal geschreven is in ik-perspectief. Dat vind ik wel ontzettend leuk. Het is iets heel anders dan een boek in de hij/zij vorm, wat ik meestal lees. Het leuke vind ik dat de hoofdpersoon heel mysterieus blijft. Verder herkende ik hier wel meteen de Jan Wolkers stijl in, ook al heb ik niet veel ervaring maar hij heeft altijd een bijzondere manier van dingen omschrijven en ook gaat hij meteen weer de kant van seks uit want hij begint meteen over een naaktstrand, wat opzich natuurlijk niet met seks heeft te maken maar je voelt hem gewoon aankomen. Wat ik wel bijzonder vind is dat de fotograaf meteen een grote passie voelt voor Kathleen, terwijl hij haar amper kent. Ik vind het eigenlijk maar een beetje raar want hij heeft meteen een soort obsessie voor haar. - Mijn verwachtingen zijn dat in het volgende deel Kathleen en de fotograaf elkaar weer ontmoeten, en misschien wel een relatie met elkaar krijgen, hoewel ik dat niet zeker weet omdat Kathleen wel nogal afstandelijk overkomt. Ook denk ik dat de fotograaf en Federici elkaar weer zullen zien, en misschien zelfs vrienden worden door de passie die ze delen voor Kathleen. - Vertelwijze: Dit boek is verteld in de ik-vorm. De verteller, die ik maar de fotograaf noem voor het gemak, blijft zo erg mysterieus omdat je helemaal niets over hem weet behalve dat hij fotograaf is en dat het een man is. Tussenstand nr. 2, 20-03-2005, bladzijde nr. 49 - De volgende ochtend gaat de fotograaf een standwandeling maken, en hij komt Kathleen tegen. Ze gaan in zijn huisje wat drinken. Als hij vraagt wat ze met de oudere man moet vertelt ze dat hij haar thuisbrengt, maar dat ze niet met elkaar naar bed gaan. Hij vraagt soms aan haar of ze zich in zichzelf wil ‘verdiepen’, dan vingert Kathleen zich voor hem. De fotograaf vraagt of ze dat ook voor hem wil doen, en dat doet ze. Als hij die middag terugkomt van het boodschappen doen treft hij Federici bij zijn huis aan. Ze gaan een kopje koffie drinken. Federici vraagt of Kathleen bij hem geweest is, hij heeft haar lippenstiftafdruk gezien op het kopje. Hij vertelt dat ze wat hebben gedronken, maar niet dat ze zich voor hem gevingerd heeft. Federici verteld over vroeger, toen hij the old lady nog rondreed. Hij heeft veel musea gezien en weet erg veel over kunst. Als Federici weer weg is gaat de fotograaf bij de strandtent wat eten. Dan komt de oude man, die Kathleen naar huis bracht na de disco, het terras op en gaat aan het tafeltje naast hem zitten. Dan komt er een jonge man bij, die er een beetje crimineel uitziet. Hij probeert hen te fotograferen, maar ze hebben het in de gaten en kijken hem heel erg kwaad aan. Als hij terug loopt naar zijn auto komt hij de vogelwachter tegen, die hem altijd verteld waar de vogelnesten zitten die hij kan fotograferen. De vogelwachter vertelt hem dat er een nest met velduiltjes zit, en brengt hem erheen. Als de vogelwachter de takken opzij wil schuiven, komt de moederuil met gestrekte klauwen op hem af, en valt hem aan. Hij verliest zijn oog. S’nachts kan de fotograaf niet slapen, en hij gaat naar de discotheek. Maar hier treft hij Kathleen niet aan. Teleurgesteld stapt hij een café in dat nog open is, en daar treft hij Federici aan. Ze praten over Kathleen en over hoe jammer het is dat ze er niet was. Dan komen de oude man en de crimineel ook het café binnen en gaan ik een hoekje aan een tafel zitten. Federici zegt dat hij heeft gezien dat de crimineel een pistool bij zich heeft. - Mijn verwachtingen zijn een beetje uitgekomen. Ik dacht dat Kathleen en de fotograaf misschien wel iets met elkaar zouden krijgen maar dat is (nog) niet gebeurd, er is wel een zekere spanning tussen hen. Wat wel uitkwam is dat de fotograaf en Federici vrienden worden. Ze komen elkaar vaak tegen en hebben dan interessante gesprekken, niet alleen over Kathleen maar ook over kunst. Ik vind dit stuk wel een beetje vreemd. Ik vind het raar dat je je zomaar gaat vingeren voor een vreemde, en ook vind ik het raar dat de fotograaf zo geobsedeerd is met Kathleen. Wat ik ook een heel erg smerig stukje vind was het stuk waarbij de vogelwachter wordt aangevallen door de velduil. Echt weer zo’n typisch vies Wolkers stukje. Wat ik wel leuk vind is dat er een soort spanning ligt op de oudere man, en de jonge man die eruitziet als een crimineel. Ik denk dat daar nog wel iets mee gaat gebeuren. Ik vind ook wel dat er iets mag gaan gebeuren omdat er in dit stuk niet echt iets spannends zat. -Mijn verwachtingen voor de volgende keer is dat er iets gaat gebeuren tussen de fotograaf en de oude man. Misschien wordt hij wel door hem bedreigd of iets in die richting, want er zit een zekere spanning tussen hen. Ook denk ik dat Kathleen en de oude man echt iets met elkaar krijgen. - Tijd De tijd verloopt chronologisch. Er zijn geen flashbacks of flash-forwards. Maar er is wel sprake van een soort black outs tussen bepaalde stukjes. Dan gaat het bijvoorbeeld over van een café ‘s avonds laat op de volgende ochtend. Maar dat is natuurlijk in ieder verhaal. Tussenstand nr. 3, 24-03-2005, bladzijde nr. 73 - De volgende dag gaat de fotograaf weer naar het naaktstrand en ziet een vreemd tafereel. Kathleen en de jongen die er crimineel uitziet zijn op het strand. De oude man gaat surfen en brengt een zware rugzak afkomstig van een zeilboot, die iets van het strand voor anker ligt, aan wal. De fotograaf denkt meteen aan drugssmokkel. Als de politie aankomt, houdt Kathleen die aan de praat en de jonge man verstopt intussen de rugzak in de duinen. De fotograaf gaat, nadat de jongen weg is, op zoek naar de rugzak en verstopt hem. Dan gaat hij terug naar huis. Hier treft hij Federici aan. Hij vertelt wat hij gezien heeft op het strand. Federici vindt het niet handig en zegt dat hij maar beter de politie had kunnen waarschuwen. De fotograaf zegt dan dat hij in dat geval ook Kathleen verraden zou hebben. Federici zegt dat hij een pistool bezit uit de tijd dat hij met the old lady door Europa toerde. De fotograaf mag die voorlopig wel hebben. Als Federici het pistool gaat halen gaat de fotograaf naar buiten om bloemen te fotograferen, als hij omhoog kijkt, kijkt hij recht in de loper van het pistool van de jonge crimineel. Hij dwingt hem de rugzak met drugs weer op te sporen. Ze gaan het duingebied in, waar de fotograaf zich wat zekerder voelt, omdat hij er al jaren foto's maakt. In een moerassig gebied laat hij een zware wilgentak naar achteren schieten, die precies op de keel van de jonge crimineel terechtkomt, hij is op slag dood. Als de fotograaf zijn blouse open knoopt ziet hij een groot litteken, een teken van een hartoperatie. Hij bindt de zware rugzak op de rug van de jongeman en laat hem met rugzak en al onder water verdwijnen. Thuisgekomen zit Federici op hem te wachten. Hij vertelt wat er gebeurd is, maar eindigt ermee dat de jongeman in een sportwagen is gestapt en verdwenen is met de drugs. Federici twijfelt aan zijn verhaal. Die avond verschijnt ook Kathleen in zijn woning, zij komt namens haar baas, de oude man,verhaal halen over wat er gebeurd is. De fotograaf vertelt opnieuw het verhaal. Die avond gaan Katheel en hij met elkaar naar bed. Als hij de volgende ochtend wakker wordt is Kathleen verdwenen, en ook zijn pistool. - Ik had het wel goed dat er iets ging gebeuren met de oude man en de fotograaf, het had te maken met drugshandel. Er is dus uitgekomen dat de oude man inderdaad een crimineel is en dat de jongeman en Kathleen zijn hulpjes zijn. Ook is er eindelijk iets gebeurt tussen Kathleen en de fotograaf. Ik vond dit wel een spannend stuk, omdat er eindelijk iets gebeurt in het boek, maar nog vond ik dit ook wel weer een beetje voorspelbaar. Wat ik een heel vreemd stukje vond was dat in het begin van dit deel de fotograaf een heel smerige droom had. Hij droomde dat hij zich aan het aftrekken was, en dat Kathleen er bij was. Kathleen zei tegen hem dat hij moest “schijten” als hij klaarkwam. Dit vind ik weer zo’ n typisch Wolkers stukje, maar ik vind het eigenlijk wel heel erg smerig. Ook is het wel smerig dat als Kathleen en de fotograaf met elkaar naar bed gaan, Kathleen als de fotograaf klaarkomt hem heel erg hard in zijn nek bijt, het bloed stroomt eruit, en dat ze hem daarna aflikt. Dat vind ik ook niet echt lekker. Wat ik wel mooi vind is dat de fotograaf nu dacht dat hij Kathleen zou hebben, maar dat ze de volgende ochtend verdwenen is met zijn pistool. - Mijn verwachtingen van de volgende keer zijn dat Kathleen en de fotograaf een relatie krijgen en dat ze weggaan van het eiland. Ook wordt denk ik opgelost hoe het nou precies zat met de drugssmokkel en welke rol Kathleen daar nu precies in speelde. - Perspectief: er is geen sprake van perspectiefwisseling. Het verhaal wordt steeds verteld vanuit de ik-vorm van de fotograaf. Structuur: Het verhaal is niet verdeeld in hoofdstukken, maar loopt achter elkaar door. Tussen sommige stukken zit een witte regel, wat aangeeft dat er dan weer een beetje tijd voorbij is gegaan. Bijvoorbeeld van de nacht in de discotheek tot de volgende ochtend. Stijl: Wolkers gebruikt een zeer uitgebreide schrijfstijl en hij gebruikt ook veel beeldspraak, daar begint het boek eigenlijk al mee: “ Ik zag de korrels zand op haar billen en rug zitten, alsof ze van wellustig schuurpapier gevouwen was.” Dat vind ik wel heel erg mooi en bijzonder. Hij gebruikt hele mooie poëtische teksten om bepaalde dingen uit te drukken. Tussenstand nr. 4, 25-04-2005, bladzijde nr. 92 - De fotograaf gaat naar het hotel waar Federici verblijft en vertelt hem nu wat er de dag ervoor echt gebeurt is, maar eigenlijk had Federici al in de gaten dat de fotograaf hem niet de waarheid verteld had. Daarna gaat hij naar de woning van Kathleen en die vertelt dat de oude man zelfmoord gepleegd heeft, in haar bijzijn. Ze is erg verdrietig en overstuur, maar ze weet dat ze zonder hem beter af is. Nadat de fotograaf haar getroost heeft gaan ze nog eens met elkaar naar bed.De fotograaf vindt dat ze samen weg moeten gaan van het eiland. Hij nodigt haar uit bij hem te komen wonen. Ze stemt erin toe, en ze spreken af de volgende dag te vertrekken. Die avond komt Federici nog op bezoek, en ze praten nog wat over de dood van de oude man. Wanneer fotograaf hem vertelt dat hij met Kathleen verder wil en zelfs gaat samenwonen twijfelt Federici aan de goede bedoelingen van haar. Hij waarschuwt dat liefde blind kan maken. Toch heeft hij ongelijk, want wanneer de fotograaf Kathleen gaat ophalen, is ze er inderdaad klaar voor om met hem af te reizen. Op de boot naar het vasteland ontdoet ze zich van het pistool dat ze van hem gestolen had. Ze vertelt dat ze gespeeld heeft met de gedachte te vertellen wat er werkelijk gebeurt was tegen de oude man, maar dat ze het niet over haar hart kon verkrijgen. De fotograaf vertelt haar dat ze eerst naar zijn vakantiehuis in Frankrijk gaan, en het verhaal lijkt toch nog goed af te lopen. - Mijn verwachtingen zijn uitgekomen. Kathleen en de fotograaf vertrekken samen van het eiland en ook wordt eigenlijk de drugssmokkel opgelost. Ik vind dit stuk niet zo erg verrassend, een beetje voorspelbaar, maar dat vind ik eigenlijk van het hele boek. Ik vind het vreemd dat nadat de fotograaf en Kathleen elkaar een week kennen ze al gaan samenwonen, maar dat zal wel aan mij liggen. - Titel: De titel zomerhitte is wel gepast. Het hele verhaal speelt zich af tijdens een hete zomer, en misschien heeft het hete ook nog wel een dubbele betekenis, er gebeuren immers vrij hete dingen in het verhaal, drugssmokkel, vrijpartijen en een aanval op de vogelwachter door een velduil. Thema: De liefde op het eerste gezicht, en hoe krachtig die liefde kan zijn is denk ik de rode draad door het boek. Vanaf het moment dat de fotograaf Kathleen ziet is hij al verliefd op haar, en hij koestert meteen een soort obsessie. Ook laat hij zien hoe sterk zijn liefde is door de drugshandel niet aan te geven, en door Kathleen buiten de politie te houden. Uiteindelijk blijkt de liefde, natuurlijk, wederzijds te zijn en loopt het goed af. Motieven: Seksualiteit is denk ik wel erg belangrijk in dit boek, zoals in alle boeken van Wolkers. De fotograaf fantaseert veel over seks met Kathleen, en veel gebeurtenissen in het boek hebben ermee te maken, ook de seksscènes die erin zitten worden uitgebreid beschreven.
5 Korte samenvatting. De hoofdpersoon is een fotograaf, die elk jaar naar een eiland trekt om daar de natuur te fotograferen. Op het naaktstrand komt hij Kathleen tegen en wordt meteen hevig verliefd op haar. Er gebeuren vreemde dingen op het eiland, die te maken hebben met drugssmokkel waar ook zijn geliefde Kathleen mee te maken heeft. Uiteindelijk blijkt te liefde tussen de fotograaf en Kathleen wederzijds te zijn. 6 Informatie over de schrijver Jan Wolkers, geboren in 1925, groeit op als derde kind in een streng gereformeerd, kinderrijk (11 kinderen) gezin, waarin de vader de dominerende figuur was. Op school gaat het niet goed, hij in 1938 van de MULO afgestuurd. Hij gaat aan het werk in de kruidenierswinkel van zijn vader, later als o.a. tuinman en dierenverzorger (aan de Leidse Universiteit). Op 01-10-1940 wordt Jan Wolkers ingeschreven op de avondtekenschool in Leiden, 'Ars Aemula Naturae'. Op 30-08-1944 sterft zijn oudere broer (Gerrit Johannes) aan difterie. Hij bewonderde deze broer, omdat hij tegen hun vader durfde te protesteren. In 1946 schrijft hij zich in aan de Academie van Beeldende Kunsten in Amsterdam. In 1947 trouwt Jan Wolkers voor de eerste keer. Zijn vrouw Sibylle was eerst bevriend geweest met Hans Warren. Warren beschrijft haar én Jan Wolkers uitgebreid in zijn 'Geheim dagboek' over die jaren. Na de Tweede Wereldoorlog studeert Jan Wolkers beeldhouwkunst in Amsterdam (1949-1953), Den Haag en Straatsburg. Jan Wolkers krijgt in 1957 een beurs om stage te kunnen lopen bij Zadkine in Parijs. Daar begon hij ook met het schrijven van verhalen. In 1958 trouwt Jan Wolkers (voor de tweede keer). Jan Wolkers debuteert in 1961 met de verhalenbundel 'Serpentina's petticoat'. Zijn manier van schrijven over seks, geloof en dood riep veel kritiek op. Aan de andere kant heeft zijn populariteit in de jaren zestig en zeventig hier ongetwijfeld ook mee te maken. Door alle 'deining' rond zijn literaire werk, blijft zijn beeldende werk steeds wat minder belicht. Vooral zijn vroegste werk heeft een sterk autobiografische inslag. Ook over de verfilming van 'Turks Fruit' kwam veel kritiek los. Hier en daar probeerden plaatselijke politici de vertoning tegen te houden. Hoofdthema's in zijn werk zijn: de dood, seksualiteit, aftakeling, haat-liefdeverhoudingen, verhouding tot vader en oudere broer. Het bijbels taalgebruik (dat hij van huis uit kent) klinkt in zijn werk vaak door. Jan Wolkers woont sinds 1981 met vrouw en kinderen op Texel. Voor de verkiezingen voor het Europees Parlement in juni 2004 is Jan Wolkers lijstduwer voor de Dierenpartij. 7 Secundaire Literatuur Recensie nr. 1 Lekker misdaadverhaaltje
ARIE STORM
Zomerhitte, zo heet het Boekenweekgeschenk dit jaar. Het is een aangenaam weglezende korte roman van Jan Wolkers. Niets mis mee. Wolkers voert een fotograaf op die verknocht is geraakt aan een waddeneiland. Knusser kan bijna niet. Elk voorjaar en elke herfst huurt de fotograaf er een huisje. In Zomerhitte zit hij er ook weer, en we beginnen het verhaal 'op een bijna zomerse meidag'. En het weer blijft meezitten, het wordt gedurende de dagen die volgen misschien zelfs wel iets té warm, maar dan zorgt een fris regenbuitje gelukkig voor enige verkwikking. Voordeel van die hitte is bovendien dat op zo'n eiland dan de kans bestaat dat je een blote vrouw tegenkomt. Al op bladzijde zeven treffen we haar: 'Ze had haar schaamhaar afgeschoren maar in haar oksels zaten mooie duistere plukken haar, zodat ik aan een gedicht moest denken dat ik pas gelezen had over Artemis die haar boog spant. ''Geen ladyshave, Vleermuizen slapen in haar oksels.''' Kortom, de fotograaf is in zijn nopjes. Verderop heeft hij boeiende dialogen met deze vrouw: '''Kind, wat heb jij een mooie kut. Eerst die welving en dan dat roze kerfje. Ik heb nog nooit zo'n mooie kut gezien.'' ''Heb je dan zoveel kutten gezien,'' vroeg ze hijgend.' Vooral dat 'hijgend' vind ik erg goed. Zonder dollen nu: tijdens het lezen vroeg ik me af of Wolkers altijd zo'n saaie schrijver is geweest. Ik werd helemaal daas van zijn duffe dialogen. 'Zou je je voor mij willen vingeren?' vraagt de fotograaf op een gegeven moment aan deze mevrouw. Zij antwoordt: 'Ik zit er net aan te denken. Misschien wel. De gedachte windt me op. Maar je moet er wel rustig bij gaan zitten. Je bent toeschouwer. Dat moet je niet vergeten.' Volgt een eindeloos gesteggel over waar hij dan moet gaan zitten. 'Nou moet jij daar gaan zitten.' En: 'Zit ik niet te dicht bij je?' En: 'Ga maar een stukje naar achteren.' En… nou ja, enzovoort en zo verder, als lezer krijg je de neiging deze personages de hersens in te slaan. Ga je nou maar lekker vingeren, dan hebben we dat weer gehad, denk je moedeloos. Maar voor die vrouw maakt het blijkbaar allemaal niet uit. Haar gezicht wordt op een gegeven moment toch 'een van pijn verwrongen masker' en haar ogen lijken vervolgens 'uit te puilen van vervoering' (let op: cliché stapelt zich op cliché), en uiteindelijk is het dan zo ver: '''Kijk, kijk naar me, ik kom klaar,'' riep ze hijgend en viel bijna om.' Dat omvallen vind ik wel weer grappig en gelukkig is er ook weer sprake van dat 'hijgend'. Al deze heerlijke seks wordt afgewisseld met een flinterdun misdaadverhaaltje. De vrouw waarschuwt al aan het begin, tussen al dat hijgen door, wanneer de fotograaf de vredigheid van het eiland bezingt: 'Dat zou wel eens behoorlijk tegen kunnen vallen.' Ze voegt daar geheimzinnig aan toe: 'Je moet nooit te veel weten. Wat je niet weet bestaat niet.' Het is uitkijken geblazen, weet je dan, die vrouw draagt een geheim met zich mee. Maar, zoals bekend: liefde maakt blind. (Deze korte roman behandelt trouwens in zijn geheel, en dit voor de middelbare scholieren onder u voor wie deze Wolkers weer een aanrader is, het thema kijken en zien.) Het misdaadverhaaltje blijkt te gaan over drugssmokkel en er vallen zelfs doden. De actiescènes zijn bijzonder koddig en de boeven praten zoals ze dat in slechte Nederlandse politieseries op tv doen: 'Hij gaf me een harde stoot met de loop van het pistool in mijn ribben, en siste, ''Doorstomen!''' Ook zegt zo'n schurk tegen de fotograaf: 'Als je nog een keer je mond opendoet stamp ik je bek in elkaar!' Ik moet zeggen: ik sympathiseer met de schurk, want hoewel die fotograaf zogenaamd voor zijn rust naar dat eiland is gegaan, kletst hij iedereen de oren van zijn hoofd. En niet alleen zegt hij veel, hij doet dat ook 'lachend' of zelfs 'spotlachend', zoals de vrouwen in dit boekje vanzelfsprekend 'bits' uit de hoek kunnen komen. En de clichés gaan vrolijk verder, want natuurlijk is er ook weer iemand die 'met toegeknepen ogen' onze held 'wantrouwend' aankijkt. Nou, dat was het wel weer zo'n beetje wat het Boekenweekgeschenk betreft dit jaar. Op vertoning ervan kunt u op 13 maart gratis met de trein door Nederland reizen. Ik zou als bestemming Den Helder of Harlingen kiezen, om vervolgens met de boot verder te gaan naar een waddeneiland. Want daar is sprake van een geweldige natuur. En 's nachts kun je er de sterren nog zien, zoals een bijpersonage uitlegt: 'In het hotel heb ik voor mijn kamer een heerlijk royaal balkon. Gehuld in een wollen deken kan ik daar uren naar dat verlichte uitspansel zitten kijken. En iedere keer denk ik, als ik weer naar Den Haag terug moet waar je door de luchtvervuiling alleen maar een grauwe deken boven je hebt hangen, ik zeg m'n appartement op en ga hier op zoek naar een onderkomen waar je 's nachts de sterren nog boven je hebt.' Een topidee. © Het Parool, 03-03-2005 Recensie nr. 2 De venus van Wolkers

In Zomerhitte logeert een natuurfotograaf enkele weken op een van de Waddeneilanden (welke kunnen we wel raden), waar hij fotorapportages voor verschillende tijdschriften maakt. Op een ochtend ontwaart hij door zijn lens op het strand een blonde stoot. Kathleen blijkt een kickboksende Venus die tijdelijk op het eiland werkt achter de bar in een discotheek. Vanaf het begin is de aantrekkingskracht tussen de fotograaf en Kathleen overduidelijk, maar hij is niet de enige die haar bewondert. ’s Avonds, wanneer hij op haar wacht op het parkeerterrein voor de disco, ontmoet hij een ex-chauffeur, Federici, die als een zeventiende-eeuwse toerist alle kleine en grote gebeurtenissen op het eiland noteert. Ook hem is de schoonheid van Kathleen niet ontgaan. Kathleen vertrekt die avond echter met een derde, oude man. De fotograaf laat zich evengoed niet ontmoedigen. Langzaamaan ontwikkelt zich een intrige rondom hem en Kathleen, de oude man en zijn bodyguard, waarin een rugtas met brown sugar een cruciale rol speelt. En de woorden van Kathleen, uitgesproken bij hun eerste ontmoeting, krijgen voor de fotograaf een nieuwe betekenis: ‘Je moet nooit te veel weten. Wat je niet weet bestaat niet.’ Een aardig, luchtig verhaal, maar echt genieten is het pas met de precieze en tegelijkertijd vrije stijl en de spitse humor van Wolkers. Ook wordt al bij de eerste kennismaking met Kathleen de typisch Wolkeriaanse toon van geilheid gezet. ‘Heb je me lekker liggen fotograferen.’ ‘Ik vergat gewoon af te drukken toen ik dat okselhaar van je zag. Dat zie je bijna niet meer.’ En van zijn sextalk met de blonde stoot zouden menige Hollandse mannen nog wat kunnen leren: 'Ik knielde bij haar neer, zoende haar navel en drukte mijn lippen tegen haar venusheuvel. ‘Kind, wat heb jij een mooie kut. Eerst die welving en dan dat roze kerfje. Ik heb nog nooit zo’n mooie kut gezien.’' Helemaal jaren 70. Soms wat ouderwets, maar toch: je krijgt het er wel warm van … Dit zou overigens de indruk kunnen wekken dat Wolkers vooral een geil, oud baasje is (en te oordelen naar zijn wulpse, naakte echtgenote op de kaft is dat misschien niet ver van de waarheid), maar Wolkers’ achteloze opmerkingen over de natuur, religie en kunst, zijn van zo’n eenvoud en diepgang dat je je ineens herinnert met wie je te maken hebt: een oude man, met een schat aan ervaringen en observaties. En al in de openingszin van Zomerhitte voel je die kracht: ‘Aan het strand vind je soms een door de vloed achtergelaten aantal voorwerpen dat zo perfect van compositie en kleur is dat je onwillekeurig opkijkt of je in de verte niet de schim van Kandinsky ziet wegschuifelen.’ Of deze: ‘Van God kan je je zo verlossen. Dat is maar een voorstelling. Maar voor je van de mensen verlost bent met hun hels kabaal, dan moet je een muur van stilte om je heen bouwen.’ Andere zinnen zijn zo scherp dat ze meteen tot oneliner gepromoveerd kunnen worden: ‘Als je niets meer over een vrouw te vertellen hebt, leef je in een sleur. Ze is een stofzuiger of een roos.’ Heeft Wolkers nu iets totaal nieuws toegevoegd aan zijn oeuvre? Niet echt. Al zijn bekende thema’s komen weer aan bod: seksualiteit, dood, geloof, natuur. En dit keer zal zijn werk ook niet meer leiden tot verontwaardigde reacties van het publiek; we zijn wel wat gewend inmiddels. Maar Wolkers toont dat hij nog steeds een schrijver ‘met ijs in z’n kop is,’ zoals hij zei in een interview in 1980: ‘Het schrijven heeft bij mij te maken met sterke emoties. Die moet zo koel en afstandelijk mogelijk op het papier komen.’ En zijn beeldspraak heeft door het schrijven van essays de afgelopen jaren alleen maar aan kracht en helderheid gewonnen. Ik zou nog even door kunnen gaan met citeren, maar beter is: koop een boek tijdens die Boekenweek, want Zomerhitte is een heerlijk boekenweekgeschenk, waarin Jan Wolkers met elke zin die hij schrijft lijkt te willen uitroepen: ‘Kijk, mens, geniet!’ Tekst: Melissande Lips Recensie nr. 3 Door Dirk van der Lingen
Het promotiecircus dat boekenweek heet lijkt met Jan Wolkers een ideale reclamezuil voor de Vaderlandse Letteren te hebben. Zijn romans worden nog altijd veel gelezen en zijn zelfs onder middelbare scholieren geliefd. Niet in het minst vanwege Turks fruit, onlosmakelijk verbonden met een van Nederlands best bekeken films ooit. Nu is Wolkers, met zijn bedaarde, wat hese stem en witte haren een lieve knuffelopa die zowel in praatprogramma’s als in een eigen kinderprogramma het uitstekend doet op televisie. En bij dat alles komt het boekenweekgeschenk zelf, Zomerhitte. Een lekker snel weglezend verhaaltje, met een niet al te bijzondere, maar enigszins spannende plot. Opgeluisterd door hier en daar een prachtig beeld of sfeertekening. Bekoorlijke studente
In Zomerhitte heeft een fotograaf een huisje op een eiland gehuurd (qua sfeer is dat het eiland Texel), waar hij zich niet alleen zoveel mogelijk terugtrekt uit de bewoonde wereld, maar er ook op uitrekt in de natuur om al dat wonderschoon op de digitale plaat vast te leggen. Op een bijna zomerse meidag gaat hij voor een opdracht van een culinair maandblad Morieljes (paddestoelen) fotograferen. Met zijn telelens krijgt hij tijdens die tocht een mooie, jonge dame in het oog die op het strand ligt te zonnen. Een naaktstrand uiteraard, want dit is een verhaal van Jan Wolkers. 'Ik zag de korrels zand op haar billen en rug zitten, alsof ze van wellustig schuurpapier gevouwen was.' De fotograaf gaat kennismaken met het meisje, het wordt een ontmoeting die grote gevolgen gaat krijgen. Want deze mooie dame is niet alleen studente Geschiedenis, met een vakantiebaantje in een discotheek op het eiland. In haar vrije tijd masturbeert ze af en toe tegen betaling voor een oude, rimpelige en rijke man. Alsof dat niets bijzonders is, doet ze dat weldra ook een keertje voor de fotograaf. En er is nog meer: deze oude man smokkelt drugs het land binnen en de studente is daarbij behulpzaam. Met dit gegeven kan het niet anders of de fotograaf raakt niet alleen in de ban van het meisje, maar ook verstrikt in de illegale praktijken. Middelmaat
Veel moeite heeft Wolkers niet gedaan het boek ook echt spannend te maken, de plot is merkbaar niet het belangrijkst. Of misschien is de uitvoering gewoon onzorgvuldig en ongeïnspireerd. Voor een boek in opdracht geschreven is dat geen gekke gedachte. Verder zijn de personages en de gesprekken die zij voeren ongecompliceerd en oppervlakkig. Zelfs de hoofdpersoon, de fotograaf, neemt routineus zijn foto’s, nergens lijkt hij echt bezield met zijn vak bezig. Zelfs niet als beschreven wordt hoe hij met pijn en moeite een reigernest weet vast te leggen. De middelmaat regeert, kortom. En dat is jammer voor een nieuwe roman (nu ja, novelle) van Wolkers na meer dan twintig jaar. Toch gaat het middelmatige niet voor alles op. Waar het boekenweekgeschenk wel in uitblinkt is de sfeer die Wolkers weet op te roepen. Het verhaal speelt zich af in een warme, wat dromerige lenteweek op een (wadden)eiland. Met bijbehorende koele, heldere nachten waarin de sterren schitteren. De natuur is altijd aanwezig. Dat hoeft niet op een bepalende manier te zijn, maar het plaatst het eenvoudige verhaaltje wel in een schitterend decor. 'In de duistere verten wolkten spinnenwebben van nevel om het laag geboomte. (...) Ik rekte me uit, riep iets ondoorgrondelijks en liet me achterover op de grond vallen. Ik strekte mijn armen wijduit en snoof de geur op van de grassen en planten die ik met mijn lichaam geplet had. Munt en bittere geur van walstro. Toen viel ik in slaap.' Hoewel op de stijl een en ander valt aan te merken (Ik rekte...Ik strekte, bijvoorbeeld), geven ze Zomerhitte wel de juiste sfeer. Het boek zou dan ook beter tot zijn recht zijn gekomen als promotiegeschenk voor het eiland Texel, sinds vele jaren de woonplaats van de auteur 8. Voorlopige slotbeschouwing Ik vond dit een leuk, romantisch boek en ik vond het heel lekker om te lezen. Het is erg dun en het leest gemakkelijk weg. Wat ik wel iets minder vond was dat het eigenlijk allemaal vrij voorspelbaar was en dat er niet zoveel spanning inzat. Vanaf zin 10 weet je al dat de fotograaf verliefd is op Kathleen, en vanaf zin 10 kun je voorspellen dat ze uiteindelijk wel bij elkaar zullen komen. Aan de andere kant is het natuurlijk logisch dat het boekenweekgeschenk voor alle lagen van de bevolking een geschikt boek moet zijn, dus ik verwachtte ook al geen literair hoogtepunt, en ik vind het ook niet erg om eens een keer een minder zwaar boek te lezen. Dit leesverslag heb ik ook in recordtijd af, omdat je het boek zo heerlijk snel uitleest. In de recensies komen de meningen eigenlijk ook allemaal overeen met de mijne. Ook de recensie schrijvers vinden het boek niet uitermate geweldig, maar allemaal gewoon lekker om te lezen. Na dit boek is mijn mening over Jan Wolkers wel enigszins veranderd. Ik dacht na de hond met de blauwe tong, zijn boeken lees ik nooit meer! In dit boek vind ik dat er in mindere mate die echte Wolkers-stijl gebruikt wordt. Ik vond dat er nog steeds smerige stukken instonden, maar het stoorde mij niet zozeer. 9 Bronnenlijst Recensie nr. 1

Schrijver: Arie Storm
Titel: Lekker misdaadverhaaltje
Bron, jaar van oorspronkelijke uitgave: Het parool, 03-03-2005
Recensie nr. 2
Schrijver: Melissande Lips
Titel: De venus van Wolkers
Bron: www.deresencent.nl
Recensie nr. 3
Schrijver: Dirk van der Lingen
Titel: onbekend
Bron: www.deresencent.nl