Zoeken naar Eileen W. door Leon de Winter

Eerste druk 1981 Druk 1996 Uitgever, jaar, plaats Wolters-Noordhoff, Groningen, 1996 Aantal pagina’s 190 pagina’s, waarvan pagina 185-190 een nawoord zijn van Tonny Winssen Indeling Het boek is in 28 hoofdstukken verdeeld. Vertellagen Drie vertellagen: - het levensverhaal van de antiquaar - de gesprekken van die de antiquaar voert met de mensen die Eileen gekend hebben. De brieven van Kevin aan Eileen, die de antiquaar gevonden heeft. - de geschiedenis van Eileen Motto Het boek heeft geen motto, er staat alleen voorin: voor Bernadet
Genre Roman Samenvatting De ik-figuur ( lezer komt zijn naam niet te weten ) is opgegroeid in Eindhoven. Zijn vader, die vrij jong gestorven is, was leraar Engels . Zijn moeder is Engelse van geboorte. De ik-figuur gaat ook Engels studeren in Amsterdam. Daar ontmoet hij Marianne, die zijn vriendin wordt. Als ze beiden afgestudeerd zijn, krijgt Marianne een baan als docente aan een sociale academie in Veghel. De ik-figuur weet niet wat hij na zijn studie zal gaan doen en wanneer zijn oom in Londen sterft ( ongeluk ) gaat hij daar diens antiquariaat beheren. Marianne gaat met hem mee, maar na enige tijd gaat zij terug naar Nederland, omdat het beheren van een tweedehandse boekwinkel haar te weinig bevrediging schenkt. Om zich te wapenen tegen verdere teleurstellingen trekt de ik zich in ‘splendid isolation’ terug in een volledige overgave aan zijn werk: het maken van een nieuwe index van de duizenden boeken. Hij probeert de illusie van de illusieloze te leven. Zijn rustige sleurbestaan wordt plotseling verstoord wanneer op een dag een jonge vrouw met een baby zijn winkel binnenkomt. Zij vraagt naar het boek Tristan en Isolde, een 13de-eeuws verhaal over een noodlottige liefde. Ze blijkt Eileen te heten en is afkomstig uit Noord-Ierland; van haar achternaam wil ze alleen verklappen dat die met een W begint. Haar houding van een bepaald moment doet hem denken aan een vrouwenfiguur op een schilderij van Bonnard. Later ontmoet hij haar nog een keer bij toeval. Ze gaan dan samen naar het schilderij bekijken in een Londens museum; het schilderij valt haar tegen. Als hij haar later wil opzoeken in haar pension, is ze spoorloos verdwenen. Van de pensionhoudster krijgt hij een paar brieven, die ze heeft laten liggen. Deze brieven zijn geschreven door een zekere Kevin, die daarin paralellen trekt tussen de situatie van hem en Eileen en het verhaal van Tristan en Isolde. De ik-figuur zoekt vervolgens contact met Marc, de echtgenoot van Eileen. Uit de gesprekken die hij met hem voert en uit feiten die hij van anderen hoort, maar vooral met behulp van zijn eigen vermoedens, reconstrueert hij een stukje bij beetje de aanleiding voor het plotselinge verdwijnen van Eileen tot dit verhaal: Kevin ( Tristan ), die sinds de gewelddadige dood van zijn ouders inwoont bij zijn vroegere buurjongen Marc, tevens zijn werkgever, die verliefd wordt op Eileen ( Isolde ) en zorgt ervoor dat zij op het kantoor van Marc komt te werken. Hun liefde is echter verboden, want Kevin is protestant en Eileen katholiek. Noodlottig wordt het wanneer Eileen zwanger blijkt te zijn. Abortus is onmogelijk in Ierland en om de catastrofale gevolgen te ontlopen gaat Eileen met de wel katholieke Marc naar bed, die toch al een oogje op haar had. Hij moet denken dat hij het kind verwekt heeft. Kevin is inmiddels naar Londen vertrokken, waar hij aan de heroïne verslaafd raakt. Nadat Eileen met Marc is getrouwd en is bevallen, wil ze Kevin opzoeken om hem zijn dochter te tonen. Maar in Londen krijgt ze te horen dat hij aan de verslaving is overleden. Dagenlang zwerft ze vervolgens doelloos door de stad om op een dag de winkel van de ik-figuur binnen te stappen en te vragen naar een exemplaar van Tristan en Isolde, het verhaal waarover Kevin haar geschreven heeft. Na de tweede ontmoeting met de ik-figuur verdwijnt ze spoorloos. Titelverklaring De hoofdpersoon in Leon de Winters roman Zoeken naar Eileen W. beschrijft zijn zoektocht naar het verhaal van Eileen, een denkbeeldige reconstructie ( naverteld ), die op tweeërlei wijze wordt gemotiveerd: De verteller is op zoek naar een eigen identiteit, die hij niet langer wil ontlenen aan anderen. Maar -belangrijker nog- hij zoekt een verhaal dat aan de een toevallige gebeurtenis betekenis wil geven. Op zoek naar een ordening, die verscholen ligt in een ontwarbare werkelijkheid, die van het toeval aan elkaar lijkt te hangen. Thema Het thema is onmogelijke liefde: Dit verhaal kan worden terug geleid worden naar het verhaal van Tristan en Isolde. Daarin speelt zich ook een driehoeksverhouding af tussen koning Marc en de wees Tristan, die bij Marc opgegroeid, en Isolde. Beide mannen zijn verliefd op Isolde , bovendien is de liefde van Tristan voor Isolde in strijd met de heersende moraal. Slechts de dood kan ze verenigen. Een onmogelijke liefde dus, zoals we ook in het boek Zoeken naar Eileen zien. De onmogelijke liefde daarin is de strijd tussen de protestanten en de katholieken en liefde tussen die twee is niet mogelijk. Dood: Alleen de dood kan Eileen en Kevin verenigen. Hun passie voor elkaar gaat zo diep, dat zelfs na hun dood hun liefde voor altijd zal blijven bestaan, bv. Romeo en Julia- Tristan en Isolde. De stilstand en beweging: Tijd is erg belangrijk in deze roman. Eileen en Kevin willen zich uit hun milieu ‘bewegen’ waar zij in vast zitten. En ook de beweging van de natuur: het kind wat Eileen draagt is een beweging van de natuur en wat niet verdwijnt. Stilstand is dan de oplossing, omdat de groeiende baby eerst een dreiging voor Eileen is. Ook de verteller die gaat joggen om de dagelijkse sleur ( stilstand ) te ontwijken . Verbeelding en werkelijkheid: De werkelijkheid zijn de verhalen van Marc en wat hij van andere mensen hoort en dan nog zijn eigen ontmoeting met Eileen. Een verbeelding is als hij zegt: “ Zo zou het gebeurd kunnen zijn...” Ook Eileen leeft in de tegenstelling verbeelding en werkelijkheid: Haar leven is chaos, schijnorde, chaos. Haar vlucht met Kevin uit de onverdraagzame (Noord-)Ierse maatschappij mislukt; haar poging tot een rituele schijnorde mislukt ook. Tenslotte dwaalt ze door Londen op zoek naar Kevin, die intussen zelfmoord heeft gepleegd. Daarna verdwijnt ze spoorloos. Ook voor de verteller is zijn leven een chaos, die hij tot schijnorde ( bv. zijn boekenwinkel, waarvan hij een index wil maken om alles te ordenen) maakt en dan verdwijnt Eileen ook voor hem spoorloos en hij houdt zich in stand door over haar te schrijven. Hij overwint de dodelijke tijd. Ook zie je dit met de vader van de verteller. Hij is de ‘perfecte English Gentleman’, dat is zijn verbeelding, maar de werkelijkheid wil hij niet onder ogen zijn, omdat hij niet weet wat hij dan wel is en misschien weet hij dat wel en wil hij het ontkennen. De antiquaar ( verteller ) weet dat hij niet altijd aan zijn dagelijkse sleur kan ontsnappen, door te trimmen , maar hij kan zich voorstellen ( verbeelden ) dat dit verlossende rennen zal blijven voortduren. Personages Eileen W. Een (Noord-)Iers meisje van 17 jaar oud. Ze is katholiek en ze zien haar als een vriendelijk, bescheiden en naïef meisje. Ze woont met haar ouders en haar broertje dichtbij het plaatje B. Ze wordt verliefd op de jongen Kevin, die protestant is. Zij werkt als secretaresse op een installatie-en onderhoudsbedrijf ( vervangster voor Bernadette ). Ze raakt zwanger van Kevin en dit is een ongelukkige situatie voor haar, want ze mag niet met een protestantse trouwen en abortus is verboden. Zij raakt hierdoor erg in de war en heeft moeite met het accepteren van het kind. Eileen W. is een round character, want de verteller verteld steeds meer over haar ( hij komt steeds meer te weten over haar ) en op het laatst verzint hij haar zelfs van hoe en wat zij gedaan kon hebben. Kevin Fletcher

Een protestantse jongen, wiens ouders vermoord zijn door de IRA. Hij is als kleine jongen bij Marc komen wonen en hij is bij zijn familie verder opgegroeid. Kevin werkt ook bij hetzelfde bedrijf als Eileen, alleen hij als monteur.Hij heeft soms de behoefte om er een paar weken tussen uit te knijpen en verdwijnt dan ook zomaar in het niets. Hij is verliefd op Eileen en als zij hem verteld dat zij zwanger van hem is, dan wil hij het kind samen opvoeden in Engeland. Ze willen van de werkelijkheid ontsnappen en vertrekken naar Engeland. Na een tijdje komt hij erachter dat het niet mogelijk is en voelt zich schuldig en verraadt de schuilplaats van Eileen. Hij schrijft nog enkele brieven naar Eileen en is erg onder de indruk van het verhaal van Tristan en Isolde en verteld haar dat zijn relatie was met haar om wraak te nemen op de Iers katholieken en omdat hij echt van haar hield. Hij verhuist naar Londen, waar hij aan de drugs raakt en dan ‘zelfmoord pleegt’ door een vieze naald te gebruiken bij een shot. Kevin is een round character, want je leert hem door het verhaal heen steeds beter kennen en steeds meer over zijn gevoelens. Marc Nolan
Hij heeft blond, krullend haar, zware wenkbrauwen en blauwe ogen. De baas van het installatie-en onderhoudsbedrijf in het plaatje S. Hij vertelt zijn verhaal van zijn vrouw Eileen aan de verteller van het boek. Hij was de ‘oudere broer’ voor Kevin. Hij is snel gekwetst, want wanneer hij de vraagstelling van de verteller te opdringerig vindt slaat hij de verteller. Marc Nolan is een flat character, omdat hij de hele tijd informatie geeft over andere personen en soms een beetje over zichzelf. Ann
Zij is de vriendin van Eileen en is erg eerlijk en vindt het moeilijk om geheimen te bewaren. Ann is een flat character, want je komt niets meer van haar te weten. Susan
De zus van Ann en woont in Dublin. Zij laat Kevin en Eileen hun gang gaan, wanneer ze bij haar komen logeren. Susan is een flat character, want je komt niets meer over haar te weten. De antiquaar
Je leert hem het beste kennen, maar hij heeft geen naam. Hij is in Nederland geboren, Eindhoven. Hij studeerde en ging samenwonen met zijn vriendin, Marianne. Zijn oom sterft en hij neemt zijn boekwinkel over in Londen. Hij wordt antiquaar. Marianne verlaat hem al snel en hij voelt zich erg alleen en hij probeert zijn leven te ordenen en sluit zich af voor de rest van de wereld. Hij doet aan joggen, om zo zijn gevoelens te ontlopen en goed na te denken. Wanneer hij Eileen tegen komt wordt hij verliefd op haar. Zij doet hem denken aan een schilderij van Pierre Bonnard , door een beweging die zij maakt. De tweede keer dat ze elkaar tegenkomen gaan ze het schilderij bekijken en daarna lunchen. Hij is nieuwsgierig naar haar maar zij laat niet veel los als de eerste letter van haar achternaam.. Hij koopt voor haar het boek Tristan en Isolde, maar zij is dan al spoorloos verdwenen. Via brieven van Kevin aan Eileen, komt hij aan Marc zijn adres en wil meer over Eileen weten. Hij is ook de verteller van dit verhaal en als verteller merk je dat hij niet alles meer zo precies weet (bv. Blz. 20.) Ook als verteller kan hij van een heel klein probleempje een uitgebreid verhaal vertellen ( bv. Blz. 38 ) De antiquaar is een round character, omdat hij ook over zichzelf verteld, tijdens het verhaal over Eileen. De vader van de antiquaar
Hij is een Engelse leraar bij de verteller op school. Hij is bezeten door de ‘Engelse gentleman’ en heeft dan ook een heel kostuum om een goede interpretatie te geven van zijn verbeeldende figuur. Hij is een flat character, want meer kom je niet te weten over hem in het verhaal. Marianne
Zij is de vriendin van de verteller en gaat mee naar Londen. Maar het saaie leven in de boekenwinkel kan zij niet aan en kiest voor haar eigen carrière in Nederland; als docente. Marianne is een flat character, want dat is alles wat je komt te weten over haar in het verhaal. Perspectief Ondanks deze 3 vertellagen wordt wel steeds het ik- perspectief aangehouden, de hoofdpersoon in het boek is de antiquaar die anoniem blijft, de lezer komt zijn naam niet te weten. De 3 vertellagen in het boek in het boek zijn : A in deze laag wordt het levensverhaal van de onbekende antiquaar verteld. Hij is de verteller van de gebeurtenissen, de ik-persoon. B bestaat voornamelijk uit gesprekken die de antiquaar heeft met de mensen die Eileen gekend hebben, de belangrijkste hiervan is Marc Nolan. C gaat over de geschiedenis van Eileen en de reis naar Dublin en haar ontmaagding o.a. Deze vertellagen zitten het hele verhaal lang door elkaar heen gemixt. Soms verspringen ze op 1 keer in eenzelfde hoofdstuk. Het verhaal heeft 3 vertel-niveau’s Het eerste vertelniveau , de geschiedenis van de antiquaar tot en met de tweede ontmoeting met Eileen is waar gebeurd volgens de verteller. Het tweede niveau is al onzeker en het derde niveau is alleen nog maar de gedachte van de ik-persoon, het zou gebeurd kunnen zijn. Op het einde wordt aan de hele waarheid getwijfeld, want de schrijver denkt dat hij zich alles ingebeeld heeft. (bv. Kevin is een monteur en op het einde schrijft hij brieven in een stijl en een woordenschat, die hij niet kan beheersen ) Tijd Het is niet chronologisch, want de verteller heeft flach-backs. En Marc vertelt ook 1 grote flach-back; het verleden van zijn vrouw.Het verhaal is discontinu, omdat er onderbrekingen voorkomen over zijn eigen leven (van de verteller.). Dat zitten een aantal flachbakcs tussen. De tijd waarin dit verhaal zich afspeelt is niet uit te maken uit het boek. Alleen dat het in een herfstachtige mei begint. Het verhaal kan zich in deze tijd afspelen, maar ook 10 jaar geleden. Het enige als argument kan verteld worden dat de antiquaar zijn index in een kaartenbak bijhoud, dus de computer was niet zo bekend of was er nog helemaal nog niet. Het vertelde verhaal is in ieder geval 9 maanden en nog wat weken / maanden, want het verhaal verteld een hele zwangerschap, met tijd ervoor en erna.
Ruimte Het speelt zich vooral in Noord-Ierland af, waar de achtergronden haat en geweld zijn en het protestants en katholiek. De dorpjes B ( een kustplaatsje en Eileen woonplaats ) en S ( heeft Marc zijn bedrijf ) die verder onbekend zijn. In het begin gaan ze een weekend naar Dublin. Het dorpje Aberystwyth, waar het gezin van Eileen een stacaravan heeft en op vakantie gaat. Het wordt beschreven als een kleurloos Engels badplaatsje. Het huisje in Lough Mask, waar Eileen en Kevin zich een tijdje schuilhouden. En als laatste in Londen, dat voor vrijheid staat.( Kevin dood en Eileen is daar spoorloos verdwenen ) Spanning Leon de Winter probeert spanning op te wekken door de zinnen niet helemaal af te maken en puntjes op het einde te zetten. Of door sommige woorden in hoofdletters te schrijven of cursief te drukken. Ook het noemen van de eerste letter van de plaatsen maakt het spannend. Deze Roman is ook een soort detective, want de verteller legt steeds weer een puzzelstukje om het gehele beeld te krijgen en daardoor wordt het ook spannend; je moet weten waarom en wie en wat nu? De auteur: Leon de Winter Leon de Winter is in 1954 in s’-Hertogenbosch geboren als zoon van orthodox-joodse ouders. Hij groeit op in een niet-joodse omgeving. Vanaf 1966 bezoekt hij het gymnasium in Den Bosch en later het gereformeerde Willem van Oranje-College te Waalwijk. In 1973 krijgt de Winter voor zijn novelle revolutie de ontmoetingsprijs van de Stichting Literaire Dagen. In 1974 gaat hij in Amsterdam aan de Nederlandse Filmacademie studeren. Op 1 januari 1978 verlaat de Winter met zijn vrienden Rene Seegers en Jean van de Velde de academie, omdat volgens hem de opleiding te technisch en te weinig artistiek georiënteerd is. De eerste speelfilm van dit drietal gaat in 1979 in première: de verwording van Herman Durer. Op basis van het scenario van deze film verschijnt de Winters eerste roman in 1978: De (ver)wording van de jongere Durer. In 1979 wordt dit boek bekroond met de Reina Prinsen Geerlingsprijs. De Winter, Seegers en van de Velde maakten als Eerste Amsterdamse Film Associaties enkele televisiefilms, o.a. Junkieverdriet en De wereldverbeteraars. De tweede speelfilm van de EAFA is De afstand. Leon de Winter heeft enkele boeken geschreven ( een oeuvre van 10 boeken), zoals: - Kaplan-1981 - La Place de la Bastille - Supertex - Hoffman’s honger - De ruimte van Solokov -1992 - Zionco