Verwachtingen en eerste reactie
Mijn vader had dit boek in zijn jeugd gelezen en toen ik zocht naar een boek om te lezen voor mijn lijst haalde hij het uit de kast. Hij was er erg enthousiast over en had het een erg mooi boek gevonden. Vol goede moed begon ik dus aan het verhaal. Het heeft me een klein beetje teleurgesteld. Hoewel ik de schrijfstijl prettig vond, kon het verhaal me niet helemaal blijven boeien. Zeker op de helft had ik een paar keer de neiging het boek weg te leggen, omdat het een beetje saai en eentonig werd. En hoewel de zinsbouw prettig was, konden de ouderwetse woorden zoals ‘ringeloren’ en ‘nozem’ best storend zijn.

Samenvatting
Zilver woont in een groot huis en wordt opgevoed door ‘de Juffrouw’, zijn gouvernante. Zijn ouders zijn gestorven toen hij nog erg klein was en hij fantaseert veel over zijn vader, die veel wereldreizen maakte. De Juffrouw is streng en ouderwets en voedt Zilver met de harde hand op. Zij beheerd zijn erfenis tot hij 18 is en tot die tijd moet Zilver doen wat zij hem vraagt.

Zilver schrijft al zijn nieuwe ervaringen op in zijn schrift met ‘Eerste Keren’. Ook bladert hij veel in het Boek met Duizend Platen, dat hij van zijn vader geërfd heeft. Door dit boek, dat verschillende seksueel getinte onderwerpen van over de hele wereld bevat, leert hij het verschil tussen man en vrouw en nog meer van dit soort dingen. De juffrouw zwijgt over dit soort thema’s als het graf.
Op een dag verzamelt Zilver al zijn moed en spreekt op school Gerard aan, die hij graag als vriend(of soort grote broer) zou willen hebben. Zilver’s wens komt in vervulling als rector Dop hen pakt als ze beiden in het fietsenhok een shagje draaien. Door Gerard komt Zilver in aanraking met pornoblaadjes die hij slecht vindt en condooms die hem fascineren. Als hij zelf een pakje koopt, komt hij thuis voor het eerst klaar door de spanningen die het condoom oproept.
Door een droom over een geketende worstelaar met scherpe tanden, die opgesloten zit omdat hij de Juffrouw in haar nek heeft gebeten, weet Zilver dat hij uit moet breken en een nieuw leven tegemoet(ook al snapt hij de droom niet). Zilver pakt kleren, schrijft een afscheidsbrief en steelt geld uit haar keukenkas. Op het station zoekt hij naar treinen die naar het zuiden(is Afrika) gaan. Een groepje zwervers, aan wie hij had willen vragen hoe je voor niets kunt reizen, valt hem lastig. Ze maken schunnige opmerkingen, stelen zijn kleren en geld en geven hem als dank een trap na. Twee mannen brengen Zilver naar de spoorwegpolitie die zowel de Juffrouw als zijn school belt. Het echte leven valt hem tegen en om zichzelf te straffen prikt hij met een pen in zijn pols. ‘Pijn is een zuiver gevoel’

De gealarmeerde rector komt kwaad naar Zilvers huis. In zijn ogen is de jongen ontspoord. Hij stelt de Juffrouw voor Zilver naar het strenge Oudleede te sturen. Zilver neemt zich voor zijn leven te beteren en bergt zijn vaders boeken op. Zonder zijn boeken en dagdromen wordt Zilver echter somber en overweegt zelfs zelfmoord. Alleen de liefde kan hem nog genezen en zijn oog valt op Marieke uit de derde. Hij durft haar pas aan te spreken als haar vader is overleden. Ondanks het feit dat ze ene beetje plat praat voelt Zilver zich toch verliefd. Marieke is minder geinterreseerd en hij mag alleen haar van school naar huis fietsen. Hij neemt een krantenwijk, nadat Marieke hem heeft afgewezen omdat hij haar geld voor de kermis aanbood. De Juffrouw stemt toe, omdat hij zegt zo het gestolen geld terug te betalen.
De vrouwen in zijn arme wijk smeken echter de hele tijd om later te mogen betalen en Zilver durft niet te weigeren. Het tekort vult hij zelf aan met geld van de Juffrouw. Zij vraagt hulp aan de Dokter, die hem een pak voor zijn broek verkoopt. Hij wordt ontslagen van zijn krantenwijk, omdat hij niet genoeg geld binnenkrijgt.
Zilver denkt veel aan borsten en dat maakt hem onrustig. Hij gaat te rade bij zijn overleden vader in het fotoalbum en krijgt het advies zich zeker te tonen. Gevolg: hij scheert zijn schaamstreek, wenkbrauwen, bovenlip en kin. Als de Juffrouw het bloedige resultaat ziet, is dit de druppel en Zilver moet naar Oudleede.
In de trein leest Zilver de folder van Oudleede. De kostschool, die streeft naar lichamelijke en geestelijke kracht bijbrengen, lijkt hem zwaar, maar hij wil er het beste van maken.

Tot het zover is, doet Zilver op zijn oude school nog auditie voor een musical en krijgt tot zijn spijt een kleine rol. Tom uit de vierde klas mag de hoofdrol vertolken. De dag voor de premiere zoekt Tom toenadering tot Zilver. Zilver is zeer verontwaardigd. Hij is toch zeke reen man! Ondanks de woede gaat Zilver na afloop van de opvoering toch bij Tom achter op de bromfiets naar het Italiaanse cafe. Wederom is Tom handtastelijk. Mede door zijn complimenten voelt Zilver een onverklaarbare tinteling in zijn buik.

Op Oudleede is elke ochtend een veldloop, ‘s middags werken in de tuin en tussendoor hard sjouwen en alleen cijfers tellen. Hij kan er moeilijk zijn draai vinden en heeft niets gemeen met de drie rijke jongens met wie hij de kamer deelt.

Ook met sport is Zilver een buitenbeentje. László, die een kei in sport is, schiet Zilver te hulp bij het touwklimmen en boksen(om zich te verdedigen).

Naast László wordt ook jonkheer Douzy de kameraad van Zilver, al is Zilver in het begin alleen een klusjesopknapper voor hem. Douzy is een dichter en wil hem in ruil voor de klusjes wel dichten leren. László daarentegen vindt dat Zilver zich op deze manier vernedert. Voor het eten moet hij klimmen, want hij komt pas halverwege het touw, maar Douzy wou hem dan les geven.

Zilver besluit voor László te kiezen en zich in de avonduren aan dichten te wijden. Hij schrijft drie lange verzen, waarmee hij Douzy wil verrassen. De volgende ochtend ruikt hij een zoete aftershave-lucht in de kamer van Douzy. Als hij stiekem een druppeltje wil nemen, glipt het dure flesje hem door de vingers. Tot Zilvers opluchting is Douzy niet kwaad, maar draagt hem wel op een nieuw flesje te stelen, anders leest hij Zilver’s verzen niet.
Zilver had gezegd niet meer te stelen, omdat hij naar zuiverheid streeft en de volgende dag stapt hij naar Douzy toe en zegt hem resoluut dat hij het duurste flesje zal kopen. Douzy leest de verzen toch en is ondanks de rijm(ouderwets) tevreden. Uit de gedichten maakt Douzy op dat Zilver eenzaam is en hij zoekt toenadering tot hem. Zilver op zijn beurt is niet van zijn avances gediend. Met een ferme ‘nee’ verzet hij zich tegen Douzy’s gevoelloze streling. Douzy zegt dat ze even goede vrienden zijn.
In december mag Zilver een weekeinde mee naar Douzy’s ouderlijke woning. Zowel het interieur als Douzy’s moeder brengt hem van zijn stuk. Douzy’s moeder is zo anders als de Juffrouw. Het niet goed kunnen converseren wijt hij aan zijn stille opvoeding. Als ze ‘s avonds monopoly spelen, spoken plotseling de vrouwenstemmen uit de vieze boekjes door Zilver´s hoofd.
Terug op Oudleede weet Zilver het zeker: hij is verliefd op Douzy’s moeder. Niemand mag het weten, want hij schaamt zich voor zijn gevoelens. Jeugdpuistjes ziet als het gevolg van zijn vieze gedachten. Hij is niet meer zuiver.

Om zijn geest te reinigen, besluit Zilver zich aan te melden bij de Vrienden van het Vrije Veld: een groep ijverige jongens die op gezette tijden excursies door de natuur maakt. De directeur heeft zo zijn twijfels, maar gaat toch overstag. Op een proeftocht ter voorbereiding van de bivak wordt hij ziek. Hij moet apart slapen door zijn koorts en stort de dag erna ineen. Ze worden met zijn alle opgehaald bij een Duitse eetgelegenheid.
Hij schrijft een lang vers over de proeftocht, maar die wordt afgekraakt door de VVV, omdat het allemaal erg overdreven is. Hij mag alleen nog maar verslagen schrijven en een beetje assisteren met labdingen(buisjes schoonmaken). Hij mag een verslag schrijven over een uitje naar een fabrieksmuseum dat een dekmantel voor een uitstapje naar de eetgelegenheid(waar hoeren waren) is. Hoewel het hem niet lekker zit en hij de VVV beter had geschat, gaat hij toch mee en neemt zich voor later met een hoer te trouwen.

Zilver’s verslagen voor de schoolkrant zijn een succes. Douzy laat Zilver beloven voor hem te kiezen met de bivak. Zilver maakt zich zorgen om László, die met een stel pestkoppen in de groep zit. Hij wil wisselen, maar dat mag niet. Na een droom wordt hij bang voor de bivak. Hij verwondt zichzelf(met een scheermesje) en doet alsof hij ziek is. De dokter heeft begrip en onder het mom van een hersenschudding hoeft hij iet mee. Zes dagen zwerft hij een beetje eenzaam rond en praat met de kok.


Maar als de jongens uit het Teutoburgerwoud terugkomen, bespeurt Zilver meteen de verbroedering. Ze dragen allemaal blauwe baretten en behandelen elkaar als gelijken. Nu voelt Zilver zich pas echt alleen. Dat onbehaaglijke gevoel wordt nog eens versterkt als Zilver hoort dat Laszlo en Douzy met zijn tweeën de benen hebben genomen(en naakt in een tent lagen). Dit (in zijn ogen)verraad maakt Zilver tegelijkertijd moe en ziek. Hij wil weg van Oudleede en ziet in zelfmoord de oplossing. Maar als het erop aankomt, durft hij ook deze stap niet te nemen.

Bij de Juffrouw voelt Zilver zich ook niet meer thuis, hij is het ontgroeid. De Juffrouw begrijpt zijn stemming niet en slooft zich uit om hem gelukkig te maken. Als zijn fantasieën terugkomen, voelt Zilver zich weer de oude.

Om zowel zijn thuiskomst als zijn vijftiende verjaardag te vieren, geeft de Juffrouw een feestje. Ze heeft vooraanstaande mensen uitgenodigd, maar alleen met de vrijpostige Linda lijkt het te klikken. Ze vraagt Zilver om komende zaterdag met haar te gaan dansen en hij stemt toe.
Zilver doft zich op(nagels gelakt, gezicht bepoederd en wenkbrauwen bijgekleurd) en Linda vindt dat hij op een Italiaanse gangster lijkt. Hij is anders gekleed dan de rest en als een jongen, die Linda als danspartner overnam, Zilver een “etalagepop” noemt, rent hij beschaamd naar de wc. Linda gaat Zilver achterna en zoent hem. Zilver gaat te rade bij zijn oude schoolkameraad Gerard die hem alles uitlegt over seks en een boek met info meegeeft. Als Zilver die volgende zaterdag weer met Linda gaat dansen, begint hij te twijfelen. Wanneer zij aangeeft dat zij wil kussen, weigert Zilver dat: zomaar zoenen is tegen zijn principes. Linda is verontwaardigd en noemt hem “een mietje.”

Hij gaat naar Gerard met zijn twijfels, die hem aanbeveelt naar de hoeren te gaan en te kijken of dat lukt. Eerst bezoekt Zilver Tom, die in een dure kledingzaak werk. Als Tom in het pashokje komt gaat er een rilling door hem heen, maar Tom is erg koud en doet niets. Het volwassen personeel neemt het passen van de kleding over. Huilend valt hij thuis in de armen van de Juffrouw.

Na alle mannenhanden van zich af te hebben gewassen, slaat hij de toiletspiegel kapot. Hij besluit naar de hoeren te gaan, met geld dat bestemd was voor een regenjas. In de rosse buurt valt zijn oog op een onopgemaakte prostituee die lijkt op “een filmsterfoto”. Deze hoer wijdt Zilver in de liefde in.
‘Zilver vliegt door de straat van de ramen, hij landt. Hij hoort bij de mannen’

Analyse
Titelverklaring:
Het ‘Zilver’ slaat op de naam van de hoofdpersoon uit het boek. De naam Zilver lijkt afgeleid te zijn van de hoofdpersoon uit het boek ‘schateiland’: Long John Silver. De ondertitel slaat erop dat hij zijn onschuld verliest. Hij komt in de puberteit, is nieuwsgierig en laat zich verleiden. Zo raakt hij, ook al probeert hij het te voorkomen, zijn onschuld en zuiverheid kwijt.

Personages:
Zilver: Zilver is de hoofdpersoon uit het boek, hij is in het begin 13 jaar(bijna 14). Zijn doel is om een man te worden. Hij loopt qua ontwikkeling wat achter met de rest van zijn leeftijdsgenootjes en is erg gevoelig. Hij fantaseert veel over avonturen en wenst vaak dat hij zo is als in zijn dagdromen. In zijn dromen haalt hij tienen, is hij erg sterk en dapper en kan hij vliegen, maar in het echt haalt hij vijven en zessen, is slecht in sport en van het vliegen komt ook niet veel. Hij twijfelt over veel dingen, bijvoorbeeld of hij homoseksueel is of niet. Hij is telkens in een soort tweestrijd: hij wil er bij horen en toch zichzelf blijven, verzet zich tegen eenzaamheid en wil die eenzaamheid toch behouden. Hij is erg streng opgevoed door de Juffrouw en heeft sterke idealen. Hij heeft grote moeite met seksualiteit en vind het snel vies allemaal. Hij is als het ware bang voor zijn eigen lichaam.


De Juffrouw: De juffrouw is erg streng, zwijgzaam en ouderwets. Ze is erg zuinig(smelt bijvoorbeeld restjes zeep om) en heeft gestudeerd(heeft de titel doctorandus en is daar trots op). Ze voelt niet aan wat Zilver nodig heeft. Ze houdt van strenge regels, maar dat werkt niet goed op Zilver. Om hem in het gareel te houden zoekt ze steun bij anderen, zoals de dokter of de rector.

Marieke: Marieke komt uit een arbeidersmilieu. Ze is erg trots(“Wij bukken in de tuin, maar bukken niet voor bazen”) en ze vind Zilver maar een beetje bekakt en slapjes. Dit trekt Zilver zich best aan.

Tom: Vierdeklassen waar Zilver respect voor heeft, hij is voor niemand bang. Zoekt toenadering tot Zilver(vraagt of hij jongens of meisjes leuk vind en legt zijn hand op zijn knie).

László: Hongaarse Jood die op elf jarige leeftijd voor de russen vluchtte. Hij is zeer onafhankelijk en heeft het niet zo op de elitaire jeugd op Oudleede. Hij is sterk en helpt Zilver met sport. Lijkt later een relatie te hebben met Douzy. Hij heeft niks met lezen en wil sterk worden om te laten zien hoe sterk Joden kunnen zijn. Krijgt later relatie met Douzy

Douzy: De dichter van de school. Hij probeert een relatie met Zilver aan te gaan, maar Zilver wijst hem af. Er ontstaat wel een vriendschap. Douzy gebruikt Zilver zeker in het begin gewoon om zijn klusjes op te knappen. Krijgt later relatie met László.

Gerard: Stoere bruine vierdeklasser. Hij is al veel meer ontwikkeld als Zilver en legt aan Zilver bepaalde dingen over seks en meisjes uit. Een van de weinige mensen met wie Zilver contact had op zijn oude school.


Linda: Linda voelt zich aangetrokken tot Zilver. Als Zilver niet verder wil scheldt ze hem uit voor mietje. Van haar krijgt Zilver zijn eerste echte zoen.

Perspectief:
Het verhaal heeft een personaal perspectief. We weten precies wat Zilver denkt en de vertelwijze komt soms erg dicht in de buurt van het ik-perspectief(vb: Wat nu gebeurt, die tintel in zijn buik, is anders dan het zweven boven meisjesmonden. Het is zijn eigen lichaam dat hij twee keer voelt).

Tijd:
De vertelde tijd is ongeveer 2 jaar. In het begin is hij 13 jaar en op het laatst viert hij zijn vijftiende verjaardag. Het speelt zich af in de vroege jaren 60(uit interview), uit het boek zelf kan je alleen aan het kille kostschoolklimaat vaststellen dat het ergens in de jaren 50 of 60 afspeelt. Het verhaal is chronologisch en het is een opeenstapeling van gebeurtenissen met daartussen tijdsprongetjes.
De verteltijd is 160 pagina’s.

Thema:
Het thema is de puberteit. Het gaat om het proces van man worden en de ontwikkelingen en keuzes die daarbij horen. Oftewel: Het verlies van de onschuld.

Motieven: 
- Eenzaamheid: Zilver heeft vaak het gevoel dat hij nergens bij hoort. Hij probeert erbij te horen, maar dat lukt niet goed.
- Seksualiteit: Zilver ontdekt zijn eigen seksualiteit en begint er ook meteen aan te twijfelen. Is hij homo of hetero. Hij is er nieuwsgierig naar, maar tegelijk bang. 
- Droom en daad: In zijn fantasie is Zilver alles en helemaal perfect. Dit uit zich echter niet in het echte leven. Een van zijn dromen is dat hij kan vliegen. 

- Milieu: Het thema uit welke stand iemand komt, komt regelmatig voor. Op zijn oude school was hij te deftig, op Oudleede te arm.
- Zuiverheid: Zilver verlangt naar het zuivere, het ongeschonden. Helaas wordt dat zuivere in zichzelf telkens aangetast. 
- Twijfel: Zilver twijfels tussen alles en zit constant in tweestrijd. Homo of hetero, de ene vriend of de andere, stelen of niet, naar de bivak gaan of niet etc.
- Reizen: Zilver wil dolgraag net als zijn vader reizen gaan maken. Hij is vooral geïnteresseerd in Afrika. Vaak dagdroomt hij hierover.

Ruimte:
Er zijn twee echt belangrijke plekken in het boek. De eerste is de villa waar Zilver samen met de Juffrouw woont. Het is een groot en statig huis en zijn lievelingsplek is de zolder(waar alles van zijn vader te vinden is).
De andere plek is Oudleede in de achterhoek. Een internaat, waar veel rijke jongens zitten. Het is er nogal koud en erg prestatie gericht.

Stijl:
Adriaan van Dis gebruikt vaak een bijna dichterlijk taalgebruik. Zijn zinnen redelijk beknopt, maar bevatten veel informatie. Er wordt redelijk gebruik gemaakt van vergelijkingen. Al met al lijkt het boek soms een beetje op een gedicht. In sommige gevallen rijmen de zinsdelen zelfs:
“Grijs is haar kleur voor doordeweekse dagen, op zondag draagt zij mosselblauw. Zij lijkt voor altijd in de rouw”; “Douzy heeft het vers gekraakt, wat te lang was kort gemaakt”
Maar ook als het niet rijmt is het dichterlijk:

‘’Het vragen put hem uit. Leven is een licht dat hem beangstigt. Hij wil het donker in, reizen naar de zuiverheid. Een atoom zal hij weer worden, kaatsend in een groot heelal. Hij komt terug als sneeuwbes, misschien als papegaai. Nooit meer als jongen die moet kiezen.’’