Zij

Flaptekst 

De 39–jarige actrice Ada Peeters neemt de trein naar de stad waar ze die avond op het podium zal staan met een zelfgeschreven monoloog. Herinneringen aan de oudere theaterdocent met wie ze als studente een verhouding had, wellen ongewild in haar op. Het is zijn stad waar ze gaat spelen. Ook op het podium terwijl ze oog in oog staat met de volle zaal, is er geen houden meer aan de razende vaart waarmee de diep weggestopte beelden van ontmoetingen met getrouwde mannen, leraren en andere figuren met autoriteit aan de oppervlakte komen. Na de voorstelling volgt een terugrit met een mysterieuze taxichauffeur die Ada nog dieper doet afdalen in het verleden dat ze nooit echt onder ogen heeft willen zien. 

Zij. Is een urgente roman over intimiteit, over grenzen die overschreden worden zelfs wanneer er wederzijdse instemming is, over het woord nemen en het vertrouwen vinden in de noodzaak van het vertellen van je eigen verhaal. 

Eerste zin 

Zij. 

Samenvatting  
Ada Peeters is een 39-jarige actrice en ze woont in Brussel. Zij heeft vanavond een optreden in het theater waar zij een monoloog gaat houden en eindelijk haar stem laat horen. Ada is in de vroege ochtend vertrokken naar het treinstation waar zij de trein pakt die naar ‘zijn’ stad gaat. Deze stad is van de theaterdocent die haar heeft misbruikt. Ze stapt de fiets op en fietst met een lekker tempo naar de trein. Ze ziet dat ze nog een aantal minuten heeft voordat haar trein vertrekt, precies genoeg tijd om optijd te zijn voor vertrek. Als ze eenmaal in de trein zit komen er een aantal scenario's terug uit haar verleden. De bomen en weilanden razen aan haar voorbij en denkt steeds dieper na over haar en haar verleden. Ze wordt zenuwachtig want wat nou als hij er zit of ze haar zinnen vergeet. Eenmaal aangekomen bij het station gaat ze verder naar het theater. De herinneringen komen steeds meer boven over haar en haar theaterdocent. De man die haar onzeker heeft gemaakt en misbruik van haar heeft gemaakt. Hij is de man die op jonge meiden/vrouwen valt die goed kunnen acteren en opvallen in de groep. De eerste keer dat hij haar tegenhield was in de gang van de school waar er meteen een spanning opkwam tussen hen. Dit breidde zich langzaam verder uit tot een verhouding die eigenlijk niet gezond was maar zij kwam hier pas veel te laat achter. Hij kleineerde haar en maakte haar heel onzeker waardoor Ada een eetstoornis begon te krijgen. Door deze flashbacks van Ada, gaat ze eigenlijk steeds verder haar verleden in. Zo heeft ze het over David, hij is de vader van het oppaskindje waar ze op past. Hij neemt haar als 15-jarige mee naar een bosrand om hier met haar te doen waar hij al heel lang naar verlangde (aanranding). Zij had die dag het witte T-shirt aan en het korte spijkerbroekje, want hij had gezegd dat hij dat sexy vond. Na deze keer in het bos belt hij een week later gewoon weer op om te vragen of ze op wil passen. En haar moeder zegt niks wetend ‘ja tuurlijk’. Enkele maanden later probeerde hij het nog een keer of ze wilde oppassen, want er was een feest. Ada kon blijven slapen in de logeerkamer, maar weigerde en kwam tot het besef dat deze man de eerste was die zoiets van haar wilde. Al die mannen die wat van haar wilde en de gebeurtenissen die daarbij kwamen kijken wekte iets op, Ada noemde het een balletje in haar borstbeen, een piep klein, hardnekkig, donker en pesterig balletje dat komt en gaat. Ze stapt de trein uit en gaat naar het theater. Later op de avond 15 minuten voor de aanvang van de show wordt ze enorm zenuwachtig. Ze telt bijna elke minuut, ze gaat een soort ademhalingsoefeningen doen waar ze elk deel van haar lichaam af gaat. Ze vindt het allemaal veel te lang duren en gaat 8 minuten voor aanvang nog even naar de wc, ze loopt door de lege gang wat en gek gevoel geeft en ze eigenlijk niet meer terug wil. Na afloop van de monoloog komt Sem (oud student) naar haar toe, hij is alleen en wilt haar iets vragen. Hij wil graag vragen of Ada zijn begeleider wil zijn in een nieuw project die Sem gaat doen. Ze raakt een beetje in paniek en zegt dat ze erover moet nadenken. Ze gaat weg en pakt haar fiets om naar het station te gaan, onderweg naar het station regent het enorm hard.  
Ze wordt bijna aangereden onderweg naar station door Eron (taxichauffeur). Ze kregen een discussie over wie er fout zat en Ada zegt dat ze alleen maar een ‘sorry’ wil horen en barst in tranen uit. Eron schrikt en stelt voor om haar naar huis te brengen en Ada zegt ja. In de taxi gaat ze steeds verder terug in haar verleden en denkt diep na.  

Eron en Ada praten soms tegen elkaar via de achteruitkijkspiegel, dit vindt zij fijn omdat alles dan niet te direct over komt. Als ze eindelijk aan zijn gekomen in haar huis in Brussel stapt ze uit, bedankt ze hem en hij rijdt weg. Opeens bedenkt ze dat haar fiets nog in de taxi ligt en Eron stopt net optijd. Als ze alles heeft stapt ze haar huis in en gaat ze op de driezit zitten en Fictie komt haar gezelschap houden. Op deze driezit heeft ze haar boek afgeschreven en ze denkt dat hij haar niet gaat geloven maar ze doet het niet voor hem. Ze doet het voor haarzelf, vrouwen en jonge meisjes.  
 

Personages 
Ada Peeters: Hoofdpersoon 
- Zij is een 39-jarige actrice die toewerkt naar een monoloog die zij gaat doen. Ada heeft veel meegemaakt vanaf haar tienerjaren tot ongeveer haar 25ste. Ouderen mannen zijn een zwakke plek voor haar geweest en ze dealt nog iedere dag met de gebeurtenissen die zich in die tijd hebben afgespeeld. 

Theater docent: Bijpersoon 
- Van deze meneer wordt de naam in het boek niet genoemd. Hij is een man die een zwak heeft voor jonge meisjes. Hij viel voor de meiden die goed konden spelen en zo dus ook Ada. Na een tijdje mag Ada mee met hem naar een etentje waar ze lekker mag eten en kletsen met zijn vrienden. In dit restaurant gebeuren ook weer dingen die Ada liever niet wilt. Hij is erg manipulatief en zorgt ervoor dat Ada zich enorm onzeker gaat voelen. 

David: Bijpersoon 
- Hij is de vader van het oppaskind van Ada. Hij is een getrouwde man met een gezin waar Ada af en toe op de kinderen komt passen. Hij gaat met haar in de auto naar een bosrand waar hij weer een grens van Ada over gaat door aan haar te zitten en dingen te doen waar ze eigenlijk nee tegen wil zeggen maar het niet durft. Hij is bij de bosrand bang dat Ada z’n vader hun ziet en stopt onmiddellijk zodra hij het idee krijgt dat hij langsliep. 

Lise: Bijpersoon 
- Lise is haar huisgenoot en vriendin. Zij heeft haar leren kennen op de toneelschool.  
Lise is een vrouw die heel spontaan is en zich heel makkelijk overgeeft aan nieuwe dingen of juist hele gewone dingen. Zij heeft een relatie met Ada en in het begin was het een uitprobeersel van Ada om te kijken of ze biseksueel was. Hier stond Lise voor open en uiteindelijk is het toch echt uitgebreid tot een goede relatie. 

Marthe: Bijpersoon 
- Zij is een oud-klasgenoot van Ada. Ze zijn samen op vakantie in Turkije waar er een traumatische gebeurtenis plaats vindt. Ze waren aan het liften en een kleine man nam hun mee in zijn rode auto met veel werkmateriaal erin. Plots nam hij een afslag en Marthe vertrouwde dit niet wat helemaal terecht was. Want hij stopte opgegeven moment en legde een hand op Ada’s knie en zei ‘bir sex'. Marthe gooide de deur open en zei dat ze weg moesten. Na een aanval op hen beide wisten ze weg te komen en gingen ze door met hun reis. 

Dokter B: 
- Hij was de dokter van Ada. Hij ging haar masseren in zijn praktijk. Nadat hij klaar was zei hij dat de volgende keer hij wel naar haar huis toe kwam om haar op haar eigen bed te masseren. De reden die hij erbij gaf was omdat ze dan meteen in slaap kon vallen.  
Als hij bij haar thuis is masseert hij haar en eindigt tussen haar benen. Wat er precies is gebeurd weet niemand zeker 

Ski leraar: Bijpersoon 
Ada is op haar eerste skivakantie ooit waar zij haar skileraar ontmoet. Hij begeleidt haar van de bergen af en op een dag zegt hij de volgende ochtend naar haar kamer zou komen. De volgende ochtend staat hij ook echt voor de deur en gaat hij met haar naar bed. Toen ze klaar waren kleedde hij zich meteen weer aan met de vraag of ze echt nog wel maagd was omdat ze niet had gebloed. Hij verdween daarna omdat het anders verdacht zou zijn. 

Taxichauffeur (Erson): Bijpersoon 
De taxichauffeur komt aan het einde van het verhaal in beeld. Ada fietst terug vanaf het theater naar het station om naar huis te gaan. Als ze aan het fietsen is wordt ze bijna aangereden door de taxichauffeur. Ze wordt boos op hem en begint te huilen, de taxichauffeur schrikt en zet haar en haar vouwfiets bij hem in de auto. Hij brengt haar helemaal naar huis en op de terugweg heeft Ada enorm veel flashbacks. Erson is een hele aardige vent waar Ada zich eigenlijk best comfortabel bij voelt. 

Sem: Bijpersoon 
Dit is 1 van de studenten van Ada. Zij hebben een speciale band met elkaar. Ada ziet iets in hem maar doet hier niks mee. Als ze bij elkaar zijn is er een fijne sfeer en hoeft er niet veel gezegd te worden. Ada heeft het idee dat ze zich herkent in Sem. Hij wilt haar denkt Ada maar hij heeft afwijzing. Als Sem na haar show naar haar toe komt vraagt hij aan haar om Sem te begeleiden maar Ada valt stil en zegt dat ze erover nadenkt. Even later appt Sem haar iets wat eigenlijk gaat over liefde. 

Quotes 

•  ''Het geroezemoes wordt denser. Eerst zwelt het aan en dan, zo meteen, alsof het zo is afgesproken, zwijgt een iemand. En dan een ander. En nog een en nog een. Wie beslist er eigenlijk wanneer het begint? Zij of ik? Als zij zwijgen voor de spot, dan is de spanning vals. Als ik hun het zwijgen moet opleggen, dan verlies ik hen nog voor ik hen gewonnen heb. Het moet precies goed zijn. Zij en ik. Nog een paar minuten. Ik heb hem gehaat. Ik kan niet stoppen nu. Ik moet de draad ontwarren.'' 
• (bladzijde 86)   
• Dit is een voorbeeld van haar schrijfstijl, want ze schrijft met veel details en zegt precies wat er op het moment gebeurt. 

• ''De spiegel van de lift, waar ik mezelf en m'n vouwfiets heb ingewurmd, toont mij hoe ik mezelf wil zien. Korte donkerblonde haren, subtiel getuite lippen die weten wat ze willen, een liefdevolle, licht kritische blik en een lange jas die ik eigenlijk niet kon betalen die me helpt om me als elegante vrouw door de straten te bewegen.'' 
• (bladzijde 13) 
• Dit is een quote die omschrijft hoe zij zich graag ziet. 

• ''Als mensen zich gekrenkt voelen door de stilte van een ander, dan heeft het stilzwijgen niets anders gedaan – ik heb de toog bereikt.'' 
• (bladzijde 100) 
• Ze praat zelf ook niet over haar verleden en kropt alles op. Zij vindt dat zwijgen beter is dan het erover hebben en haar verleden. 

Thematiek 

Het thema is grensoverschrijdend gedrag, want het komt vaker voor bij bijvoorbeeld haar docent, oppas en skileraar. Het is ook iets waar ze vaak flashbacks van heeft die flashbacks gaan dan over mannen die haar grens over zijn gegaan. Zelfs bij wederzijdse instemming worden er grenzen overschreden. 
 
 

Motieven 
Zwarte balletje: Dit is een balletje ter hoogte van het middenrif die Ada voelt zodra ze stress heeft of vervelende dingen weer naar boven komen drijven. Het is een denkbeeldig iets waar zij last van heeft. Dat balletje geeft haar een beetje een onbestendig gevoel. 
 
Theater: Dit komt in heel veel dingen terug. Haar relatie met de theaterdocent, schooltijd, werk, echt alles komt terug in het theater. Het begon met haar schooltijd waar ze het opzicht prima naar haar zin had totdat haar theaterdocent in beeld kwam. De gang van het theater is in die tijd echt een belangrijke plek. Haar monoloog speelt zich ook af in het theater in ‘zijn stad’. En nu nog steeds is zij zelf lerares op een theaterschool. In de gang van het theater waar ze zelf speelt komen veel herinneringen naar boven en ook zodra ze op het podium staat. 
 
Mannen: Dit is een motief omdat elke gebeurtenis die zij ophaalt van vroeger een man de ‘hoofdpersoon’ is of een rol heeft in haar verleden. Alles wat ze verteld heeft te maken met mannen (goed of slecht). Om het nog specifieker te maken kan het motief misschien beter ‘oudere mannen’ zijn, want daar heeft zij een enorme zwak voor en wilde ze graag aandacht van.  
 

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Motto 
''offer your experience as your truth'' Pauline 
Het betekent dat jouw ervaring ook de waarheid is en niet altijd heeft een ander gelijk. En vaak krijgen mannen gelijk en durven vrouwen het niet meer te zeggen als hun iets aangedaan is, want dan wordt er bijvoorbeeld gezegd dat ze zich aanstellen of dat het niet waar is terwijl het wel gebeurd is maar er niet naar hen geluisterd wordt. 

 
Opdracht 
Niet aanwezig 
 

Trivia auteur 
De schrijfster heet Maaike Neuville ze is geboren 16 augustus 1983. Ze is een Belgische theater- en filmactrice, filmregisseur en auteur. Haar man heet Bas Devos en samen hebben ze een dochter. Bas Devos is een Belgische filmregisseur en scenarioschrijver en is 41 jaar oud. Neuville haar enige boek is ‘’zij’’, maar ze speelt wel al in meerdere films. Ze heeft in de film ‘’Yummy’’ gespeeld en ook in bijvoorbeeld ‘’Red light’’. 

https://nl.wikipedia.org/wiki/Maaike_Neuville 

Titelverklaring 

De titel is ‘’Zij.’’ En ‘’zij’’ wil stem laten horen van vrouwen die niet hun stem kunnen laten horen bijvoorbeeld bij Ifi Geneia, want vrouwen zijn meestal bijzaken of bijrollen en de man staat in het middelpunt. In dit boek wil ze dus eindelijk de vrouw in het middelpunt laten staan en de mannen een bijrol geven en vandaar ook de titel ‘Zij’. 

 
Structuur en perspectief 

Het boek heeft 4 hoofdstukken en een proloog waarmee het boek begint tot bladzijde 10. En een proloog aan het einde van het boek vanaf bladzijde 166 tot en met bladzijde 171. Het perspectief ligt bij Ada peters de hoofpersoon. De hoofstukken hebben geen titels of nummers, maar na een hoofdstuk zit een lege pagina en daarna start een nieuw hoofdstuk. Alinea's zijn aangegeven met witregels tussen een nieuwe alinea. Het perspectief ligt in het boek bij de hoofdpersoon Ada Peters. In het boek wisselt het wel met gedachtes en flashbacks en weer terug naar normale tegenwoordige tijd. 

 
Decor: tijd& plaats 
Het grootste deel van het verhaal speelt zich af in het theater. De flashbacks spelen zich natuurlijk op verschillende plekken af, zo is het met haar theaterdocent in de gang, de vader van haar oppaskindje bij de bosrand en met de skileraar gewoon op haar kamer. Het verhaal is niet chronologisch want er wordt veel gebruik gemaakt van flashbacks. Ze vertelt het verhaal in het hier en nu, ze vertelt namelijk alles wat om haar heen gebeurt. In het boek is Ada Peters rond de 34 jaar oud, maar haar flashbacks gaan bijvoorbeeld over dat ze 15 is, dus het tijdsbestek is ongeveer 19 jaar. 

Schrijfstijl 

Het boek ‘Zij.’ is geschreven door Maaike Neuville. De woordkeuze die Neuville gebruikt is niet heel ingewikkeld maar er zijn veel verwijzingen naar bijvoorbeeld toneelstukken, waardoor het wat lastiger te begrijpen kan zijn als je deze stukken niet kent. De zinnen in het boek zijn erg uitgebreid en er wordt meer gebruik gemaakt van komma’s dan van punten. Naast lange zinnen zijn er ook nog lange hoofdstukken. Het tweede hoofdstuk bestaat bijvoorbeeld uit 35 bladzijdes (11 t/m 46). 
  
VOORBEELDZIN: 
Antigone, Ifigeneia, Anna, Karenina, Nora, Ophelia, stuk voor stuk passeerden ze daar, de vrouwen die ik ooit had gespeeld in het theater, voor de witte muur van mijn bureau die ik spierwit houd, zonder foto’s of kattenbelletjes anders kan ik niet nadenken, en niet één van hen, niet één, was uit de verbeelding van een vrouw ontsproten. 

Slotzin 

Zij de taal die ze weer uitvindt, zij het woord, zij de dans, zij de krijger, zij de zwijger, zij de keel, zij de vingers, zij de pols, zij het kootje, zij de tong, zij het spleetje tussen de tanden, zij de frons, zij de frons, zij de kruk, zij de bergen, zij de sneeuw, zij de lichte jeans, zij het witte T-shirt, zij de nee, zij de ree, zij de lange haren, zij de korte haren, zij de wind, zij de veel, veel te veel, zij de schreeuw, zij de nee, nee vader, ik zeg nee, zij de adem, zij de longen, zij de uitputting, zij de knieën, zij de knieën, zij de blauw, zij de val, zij de sprong zij de schop, zij de draai, zij de zwier, zij het plezier, zij danst zij, zij valt zij, zij rent zij, zij, schrijft zij. 

Beoordeling 

Leerling 1: 
Ik vond het boek heel verwarrend het gaat van het ene naar het anderen en ik vind het daarom ook niet goed te volgen. Het lukte mij ook niet om goed in het verhaal te komen ook al probeerde ik lange stukken achter elkaar te lezen. Ik vind de schrijfstijl ook niet fijn, want ze gebruikt af en toe aparte woorden. Gelukkig zijn de zinnen niet al te lang, maar ze gaan steeds over andere dingen wat ik dan weer erg verwarrend vind. In sommige gevallen zijn de zinnen juist heel lang en dan gebruikt ze meerdere komma's wat ook weer verwarrend leest. Je merkt ook tijdens het lezen wel dat je soms in haar gedachten zit, want ze omschrijft veel dingen om haar heen. Dit vind ik ook wel storend lezen, maar soms voegt het wel wat toe. Het perspectief vind ik duidelijk, je kan het makkelijk vanuit haar volgen en het wisselt ook niet, dat is wel prettig. En dit maakt het weer meer duidelijker om te lezen. De tijdsvolgorde is niet chronologisch, en dat is wel veel te merken ze denkt bijvoorbeeld aan heftige gebeurtenissen die gebeurd zijn. Ze laten die gebeurtenissen zien doormiddel van flashbacks. Dan kan je je wel makkelijker inleven van wat er allemaal gebeurd is vind ik, maar het maakt het allemaal nog verwarrender en onduidelijk voor mij om te lezen. 
 
Leerling 2:
Ik vind het een ingewikkeld boek om te lezen. Dit komt doordat er veel details worden gegeven (ze vertelt alles wat om haar heen gebeurt). Naast dat ze alles verteld wat zij ziet maakt ze ook veel gebruik van flashbacks. Aan de ene kant vind ik dit heel fijn want zo kom je echt in het verhaal en heb je het gevoel dat je het van dichtbij meemaakt maar dit zorgt ook voor extra verwarring. Deze flashbacks zorgen dat je opeens in een hele andere situatie zit maar wat wel te maken heeft met wat ze ervoor vertelt, hierdoor weet je niet of het nou een flashback is of dat het echt nu gebeurt. Naast deze kritiek vind ik dat het boek wel een goed onderwerp heeft. Ze laat zien dat zelfs met wederzijdse instemming er toch dingen kunnen gebeuren waar je later niet achter staat. Ik vind het ook goed dat ze laat zien dat vaak mannen in het middelpunt staan en vrouwen soms hun stem niet mogen laten horen of daarna voor gek worden verklaard. 

Twee recensies 

'‘Zij.’ is een interessante reis in het hoofd van een bijzondere vrouw, die in enkele uren en tijdens verschillende activiteiten, haar leven lijkt te analyseren en tot de conclusie komt dat ‘Nee’ ook een antwoord had kunnen zijn.'' 

Recensie van Priscilla over Zij. (hebban.nl) 

''Op de één of andere manier voelt Zij heel persoonlijk aan, voelt het als Neuville’s eigen verhaal maar dan omfloerst verteld. Dat maakt dat het voor ons lezers soms afstandelijk en onpersoonlijk aanvoelt maar langs de andere kant voelt het daardoor ook als het verhaal van elke vrouw. Persoonlijk, universeel én politiek.'' 

Recensie van Els Van Haute over Zij. (hebban.nl) 

Vijf vragen 

1. Hoe heet Ada haar kat? 
   - fictie 
    

1. Welke 2 bekende nummers worden door Ada in het boek verwoord? 
   - Laat me van Ramses Shaffy  
   - Here comes the sun van The Beatles 
    

1. Wat is er gebeurt met haar vader? 
   - Haar vader overlijdt aan een hartaanval 
    

1. Wanneer komt het gevoel van het ‘zwarte balletje’ op? En hoe voelt ze zich dan? 
   - Het zwarte balletje komt op in stressvolle situaties of flashbacks. Ze voelt een vage misselijkheid opkomen en het nare gevoel van die tijd komt naar boven. 
    

1. Welke gebeurtenis speelt zich af voordat de taxichauffeur haar naar huis brengt? 
   - Ada fietst naar het station door de stromende regen en ze fietst op het midden van de weg. Achter haar rijdt Eron (de taxichauffeur) en rijdt haar bijna aan. Ze krijgen een discussie over wie er fout was en Ada barst in tranen uit.