3.1 Primaire gegevens van het gelezen werk. Ruyslinck Ward, Wierook en tranen, Antwerpen, 1958 (2000), 139 pag. 3.2 Verantwoording van de keuze. Ik heb dit boek gekozen omdat een familielid er erg enthousiast over was. Zij vertelde me dat het verhaal heel anders was dan alle andere boeken die in de Tweede Wereldoorlog spelen en dat het daarom zeker de moeite waard was om te lezen. De titel maakte me ook wel nieuwsgierig, omdat ik niet direct het verband kon leggen tussen wierook en de Tweede Wereldoorlog. 3.3 Verwachtingen vooraf. Omdat het onderwerp van het boek me niet zo aansprak wist ik niet zeker of ik het wel leuk zou vinden. Maar omdat het me met heel veel enthousiasme was aangeraden en omdat me verteld was dat het verhaal niet echt leek op alle andere verhalen die over de Tweede Wereldoorlog gaan wilde ik het toch wel lezen. Ik was benieuwd op welke manier een schrijver een boek over de Tweede Wereldoorlog kon schrijven, zonder dat het een herhaling was van alle andere boeken met dat onderwerp.
3.4 Eerste reactie achteraf. Ik vond het boek niet geweldig. Het verhaal bevatte eigenlijk maar twee grote gebeurtenissen en dat maakte het nogal saai en langdradig. Wat ik wel erg leuk vond was dat alle gebeurtenissen vanuit het perspectief van een negenjarig kind werden beschreven. Dit zorgde voor een hele aparte kijk op de oorlog en alle gebeurtenissen die plaatsvonden. Hoewel er al veel boeken zijn geschreven die spelen in de Tweede Wereldoorlog, wist de schrijver er zo toch iets origineels van te maken. 3.5 Korte samenvatting van de inhoud. Waldo Havermans is negen jaar wanneer de Tweede Wereldoorlog uitbreekt. Samen met zijn ouders vlucht hij weg voor de Duitsers, maar wanneer ze de grens over willen steken komen zijn ouders om bij een bombardement. Waldo zelf raakt licht gewond, maar na een kort verblijf in het ziekenhuis gaat hij toch weer verder. Dan ontmoet hij zijn vijf jaar oudere buurmeisje Vera, die tijdens de vlucht haar moeder is kwijtgeraakt en wiens vader in het leger zit. Samen proberen ze Antwerpen te bereiken en onderweg fantaseren ze over een huis aan zee in een wereld zonder oorlog en geweld. Als ze in Tielt aankomen willen ze bij de oom van Vera overnachten, maar als deze een verrader blijkt te zijn vluchten ze weer weg. Onderweg komen ze verscheidene keren Duitse soldaten tegen, die over het algemeen best aardig voor hen zijn. Een van de groepjes biedt zelfs aan hen naar Antwerpen te brengen. Maar wanneer ze onderweg even stoppen om wat uit te rusten, worden Waldo en Vera dronken gevoerd door de soldaten. Vera wordt verkracht en de soldaten gaan er vervolgens vandoor. Met de hulp van een groepje zigeuners wordt Vera naar het ziekenhuis in Gent gebracht, waar ze overlijdt. Opnieuw staat Waldo er alleen voor. De persoonlijke beoordeling. Het onderwerp Het thema van het boek, de Tweede Wereldoorlog, vind ik absoluut niet interessant. Ik weet wel het één en het ander van dit onderwerp af, want vooral op school is het al tot ver voorbij de bodem uitgediept. Maar omdat het niet aansluit bij mijn belevingswereld en ik daarom eigenlijk alleen bekend ben met de feiten van de Tweede Wereldoorlog, had ik er moeite mee om me goed in te leven in het verhaal. Door het lezen van dit boek is mijn mening over de Tweede Wereldoorlog niet veranderd. De oorzaak daarvan is dat het onderwerp nogal oppervlakkig wordt behandeld. Dit zie ik verder niet als een storende factor, want aangezien de hoofdpersoon, Waldo, een negenjarige jongen is en gebeurtenissen daarom op een kinderlijke manier worden beschreven, zou te veel diepgang niet passen in het verhaal. De steeds terugkomende geur van wierook, waar Waldo zo van houdt, zou ik hebben weggelaten. Ik heb niet het idee dat het iets toevoegt aan het boek. Volgens sommige recensenten staat wierook hier symbool voor de naïeve kinderwereld van Waldo, maar dat vind ik nogal ver gezocht. Er zijn al erg veel boeken en films over de Tweede Wereldoorlog verschenen, zoals Schindler’s list, The longest day, Oorlogswinter en Oorlog zonder vrienden. De gebeurtenissen Aan de gevoelens en gedachten van de hoofdpersoon wordt erg veel aandacht besteed. Waldo bekijkt de wereld op een heel kinderlijke manier; eerst ziet hij de oorlog als een groot avontuur, maar langzamerhand gaat hij inzien hoe vreselijk oorlog is. De gebeurtenissen die in het verhaal voorkomen zijn erg triest en aangrijpend. Eerst komen Waldo’s ouders om en later verliest hij ook nog zijn vriendinnetje Vera. Wat ik minder leuk vind aan het boek is dat dit de enige twee echte gebeurtenissen zijn. Ertussenin kabbelt het verhaal traag voort, wat ervoor zorgt dat het nogal langdradig wordt. De afloop is aan de ene kant nogal onbevredigend, omdat het een open einde is en het verhaal voor mijn gevoel nog niet is afgelopen. Aan de andere kant sluit het wel helmaal aan bij het verhaal, want na de dood van Vera stort Waldo’s wereld in. Hij had al zijn hoop op haar gevestigd en weet nu niet meer wat hij moet doen. Daar eindigt ook het verhaal. De personen De hoofdpersoon, Waldo, komt erg levensecht over. Hij is pas negen jaar oud en begrijpt maar weinig van de gruwelijkheden om zich heen. Hij is erg naïef en denkt lange tijd dat hem niets zal overkomen. Ik denk dat dit een volkomen normale reactie is voor een kind dat is opgegroeid in een beschermde wereld en waarschijnlijk nooit kwaad heeft gekend en dat nu ineens in een oorlog terechtkomt. De auteur heeft naar mijn mening een goede beschrijving gegeven van de handelingen en gedachten van Waldo; zijn angsten voor het oude vrouwtje bij wie ze overnachten en dat hij beschouwt als een heks en zijn fantasieën over een leven met Vera in een huis aan zee, waarmee hij zijn angsten probeert te verdringen.
De opbouw Het verhaal is erg makkelijk te lezen. Het bevat geen flashbacks en alles wordt verteld vanuit het perspectief van een negenjarige jongen. De gebeurtenissen en gedachten worden daarom op een kinderlijke en nogal simpele manier beschreven. In het verhaal komen twee aangrijpende momenten voor. Eén in het begin; de dood van Waldo’s ouders en één aan het einde; de dood van Vera. Ertussen gebeurt er vrij weinig, wat het verhaal nogal saai maakt. De afloop is nogal abrupt. Voor mijn gevoel is het verhaal nog niet afgelopen. Maar het einde benadrukt wel het gevoel dat in Waldo achterblijft; zijn wereld stort in en er blijft een grote leegte in hem achter. Dat is ook meteen het einde van het verhaal, alsof op dat punt ook het leven van Waldo ten einde is gekomen. Het taalgebruik Het taalgebruik in dit boek is goed te volgen. Omdat Waldo pas negen jaar is, beschrijft hij alles op zijn eigen kinderlijk manier. Hierdoor bestaat wel de kans dat je een vertekend beeld krijgt van de eigenlijke gebeurtenissen, maar over het algemeen kun je dit wel doorzien. Het boek speelt zich af in België en is ook geschreven door een Belgische auteur. Dit zie je terug in verschillende woorden en uitdrukkingen die worden gebruikt. Bijvoorbeeld: “En zo ze daar nu de ganse dag blijven zitten…” Alle andere talen die worden gesproken in het boek zijn fonetisch opgeschreven. Bijvoorbeeld: “Zajt ier nicht muude?” en “Bjeinsuur, mon capitain, senè pagrave.” Helaas heeft geen enkele zin of fragment zoveel indruk op me gemaakt, dat ik het heb onthouden.