Vrijgevochten door Thea Beckman

1. Wat is de titel? Vrijgevochten
b. Wie is de Schrijfster? Thea Beckman
c. In welk jaar is het boek geschreven? 1998 d. Wie is de uitgever? Lemniscaat
e. Wanneer was de eerste druk? 1998 2. Flaptekst Jasper de Bonte is een flinke Zeeuwse jongen wiens hart naar de zee trekt. Op zijn vijftiende monstert hij aan op de Anne-Marie, die vracht vervoert naar Cadiz in Zuid-Spanje, maar daar zal het schip niet aankomen. Voor de Portugese kust wordt het gekaapt en voor hij het weet staat Jasper geketend op de kade van Tunis om als slaaf te worden weggevoerd. Dan volgt een reeks bloedstollende avonturen waarbij Jasper soms maar ternauwernood aan de dood ontsnapt. Hij gaat op veldtocht met Janitsaren, wordt overvallen door de Berbers en belandt tenslotte als geleislaaf op een kaperschip. Dan blijkt dat er een echte held in hem steekt. B. Waar slaat de titel op? Jasper wordt door een kaping een slaaf. De titel vrijgevochten slaat erop dat Jasper aan het eind van het verhaal geen slaaf meer is, hij heeft zich er letterlijk en figuurlijk van vrijgevochten. 3. a Jasper de Bonte is een flinke Zeeuwse knaap die veel van de zee houdt. Jasper is in het begin 15jaar, heeft een blanke huidskleur en groene ogen. Hij woont met z`n vader in een klein bescheiden huis in Ziezerikzee. Vader: De echte vader van Jasper (waar hij niet bij is opgegroeid omdat hij Jasper niet kon opvoeden). Het is een eenzelvige en zeer zwijgzame man die niet goed weet wat hij nou met Jasper aan moet. Het is een timmerman die veel heeft meegemaakt. Moeder Deesje en vader Simon: Deze mensen hebben Jasper van kindsbeen oplaten groeien. Ze zijn in de leeftijd van 30 en 40 jaar en wonen in een kleine woning. Bohomil een Janitsaar die Jasper op een slavenmarkt heeft gekocht. Een keurige man van 44 jaar, die in een mooi huis woont, omdat hij een soldaat is in een hoge rang. Mkamba een zwarte slaaf, waarvoor Jasper veel eerbied heeft. Uiteindelijk worden ze vrienden. Mkamba is een sterke, stevig gebouwde man.Die evenals Jasper een slaaf ie van een Janitsaar. Samen hebben ze heel lang over de woestijn gereisd. Rode Maarten: Een vriend die hij ontmoet heeft op de Anne Maria, en die hij later weer tegenkomt op het galeischip. Hij is erg verstandig en geeft niet gauw op. Het is een forse jongen met rood haar en sproeten vandaar zijn bijnaam `Rode Maarten’ Akbar Abdallah: De roverskapitein van de Anne-Maria en zijn meester. Rajina: De dochter van Akbar Abdallah. Jens: Een vriend die naast hem zat en ook galeislaaf was. Hester: Jasper beschouwde haar als tweelingzus. Jacob: Een goede vriend van Jasper. Pieter: Een goede vriend van Jasper. Hendrik: Dit was de kok van de Anne-Maria waar hij Goed mee kon opschieten. Abu Hassan: (Bohomil) Dit was een meester van Jasper. Ali: De kok van Abu Hassan die hem veel.steun gaf En hem hielp. Akbar Abdallah: De roverskapitein van de Anne-Maria en zijn meester. Rajina: De dochter van Akbar Abdallah. Jens: Een vriend die naast hem zat en ook galeislaaf was. B. Karakter(kort) Jasper is een jongen die erg van de zee houdt, het is ook een zeer intelligente jongen met veel vragen over zijn leven. Hij is op zoek naar avontuur en dat vindt hij zeker. . Hij is een rustige en een verstandige jongen. Hij is vrij opgevoed in een groot gezin. Hij is niet verwend, het enige waarvan hij droomt, is van verre zeereizen. Hij heeft een groot doorzettingsvermogen. Ondanks vele tegenslagen blijft hij moed houden, en heeft hij dromen over de toekomst.
4. In welke tijd speelt dit boek ongeveer. Het verhaal speelt zich af in de 18e eeuw, 1705-1723. Net na de tijd dat de Nederlanders niet meer de zeeën beheerste maar nog wel veel handel dreven. Zeevaart was zeer populair, ook de onwetendheid van de mensen over andere landen. Ook het feit dat je vrijwel altijd automatisch je vader in zijn beroep opvolgt, was toen erg normaal voor een jongen. De meisjes waren verplicht het huishouden te doen. Vanuit Zierikzee voeren vroeger veel schepen uit. Deze schepen waren heel anders gebouwd dan tegenwoordig; ze waren bijna totaal afhankelijk van de wind, tegenwoordig varen de meeste schepen met een motor of iets anders. Toen was er de wind- en de mankracht. 5. Waar speelt het verhaal zich af? Het verhaal speelt zich af in Nederland, op zee en in Tunesië In Nederland speelt het zich af in Zierikzee
Tunesië is een land met een hele andere cultuur dan in Nederland
Het is een warm land met veel woestijnen en veel kale vlaktes, er zijn niet veel grote steden, behalve dan de hoofdstad Tunis. In die tijd was Tunesië een welvarend, rijk land met veel pracht en praal, dat kwam vooral door de slavenhandel. Ik heb als beschrijving het huis van Bohomil de Janitsaar genomen… Als je het huis van Bohomil binnenkomt kom je terecht in een lange gang met 4 deuren die uitkomen in 4 kamers, alle 4 even groot, in elke hoek van het vierkante huis een. Een daarvan dient als keuken daar wordt ook gegeten. In de keuken zitten weer 2 deuren, een naar buiten en een naar de slaapkamer. In alle kamers staan langs de lange wanden bedden, waar de bedienden slapen. Het is een groot en gezellig huis waar het verhaal zich voor een groot deel af speelt. 6. Bij welke genre kun je dit boek indelen? Vrijgevochten is een echte jeugdroman, in het verhaal staan de karakters van de hoofdpersoon centraal en het is voor de jeugd geschreven. Ook is het een Historisch verhaal want het speelt zich af in de 18e eeuw. 7. Op 1 januari 1705 wordt Jasper Lievenszoon de Bonte te Zierikzee geboren, een heuglijke en trieste dag; zijn moeder sterft namelijk bij zijn geboorte. Jasper's vader is niet in staat om goed voor hem te zorgen en vraagt een gezin in de buurt om hem op te voeden. Het grote gezin, bestaande uit moeder Deesje, vader en koperslager Simon en 4 zusjes; Hanneke, Wiebe, Catrina en Hester. Jasper's leventje verloopt rustig en hij groeit op als een gezellig manneke. Op zijn zevende leert hij Pieter en Jacob van Ham kennen. Omdat hun vader schipper is maakt Jasper via verhalen kennis met de wereld van de zee. Vanaf die tijd droomt hij over het leven op zee en het matrooswerk. Helaas voor Jasper heeft zijn biologische vader andere, goedbedoelde, plannen met hem. Hij haalt Jasper op en begint met het opleiden van zijn zoon tot timmerman. Het talent voor timmerman zit bij de familie in het bloed en ook Jasper heeft er gevoel voor. Al zijn tijd gaat op in het werken met hout, maar zijn gedachten zijn nog steeds op zee. Jasper is een geluksvogel; zijn droom heeft een kans van uitkomen als in Amsterdam en omgeving de pest uitbreekt. In Zierikzee blijft men van deze ramp bespaard en die plaats wordt zeer populair vanwege zijn pestvrije haven. De gezonde jongens zijn ook zeldzaam en zo kan Jasper zijn droom makkelijk verwezenlijken als ze hem vragen als koksmaatje op het schip de Anne Maria, het eigendom van kapitein Hemelrijk. Met de havenstad Cadiz (in Spanje) in het vooruitzicht als eindpunt, gaat het schip vol goede moed de zee op. Maar een ramp gebeurd; na een korte tussenstop in Lissabon wordt het schip gekaapt door Barbarijse zeerovers. De Tunesiërs plunderen het gehele schip en nemen de bemanning onder onmenselijke omstandigheden gevangen. In Tunesië aan land gebracht wordt de bemanning naar een slavenverblijf gebracht en zo definitief van hun vrijheid berooft. Ze worden geacht onder erbarmelijke omstandigheden; een gebouw zonder ramen en één deur, verdeeld in een paar nissen; te (over)leven
De gehele scheepsbemanning, Jasper dus ook, werd gekleed in oude vodden en voorzien van een slavenband om hun enkel. Het lot van de bemanning is onbekend en onzeker. Jasper krijgt, voornamelijk door zijn naïviteit, wat los over hun mogelijk bestemming van 2 Groningers. En het ziet er alles behalve rooskleurig uit voor Jasper! De ochtend daarna krijgt de (ex-) bemanning meteen hun meest mentaal aanslaande taak opgedragen; ze moeten hun Anne Maria afbreken. Maar hoe groot het schip ook is, ook die is een keer weggebroken. Wat nu? De bemanning wordt gesplitst; er worden vijf mannen uitgekozen die in de steengroeven moeten gaan werken of galeislaaf worden. (De laatstgenoemden moeten roeien op een kapersschip.) De rest ondergaat een grote vernedering; ze belanden op de markt en worden verkocht. Nu pas dringt de ernst van dit alles door tot Jasper. Nu pas beseft hij hoezeer hij een voorwerp is geworden en geen eigen wil meer heeft, nou ja, kán hebben. Jasper wordt gekocht door een Janitsaar, waar hij het, wat later blijkt, nog niet zo slecht bij heeft getroffen. Thuis bij de Janitsaar, die de naam Bohomil draagt, mag Jasper even tot zichzelf komen. Maar als snel worden er weer werk opgedragen; koken, bedienen, schoonmaken, wassen, wapens onderhouden enz. Ondanks de goedwil van Bohomil krijgt Jasper heimwee, waar hij erg onder lijdt. Bohomil helpt hem er zelfs doorheen, waardoor Jasper toch een bepaalde band met hem krijgt. Een paar maanden later, wanneer Jasper er net een beetje bovenop is, beslist Bohomil dat hij Jasper gaat verkopen. Dit vanwege Bohomils vertrek om oorlog te gaan voeren tegen De Berbers in Bergland. Na een smeekbede van Jasper om mee te mogen geeft Bohomil toe, maar hij waarschuwt Jasper voor de gevaren…! De toch begint met een enorm eind door de woestijn. En, wanneer er eindelijk actie ontstaat, wordt Bohomil verwond in een gevecht met een dorp. Wanneer Jasper Bohomils wond moet verzorgen, maakt hij kennis met Mkamba, een zwarte slaaf van een van de vele andere Janitsaren. Wederzijds respect tussen Jasper en Mkamba onstaat en de twee worden vrienden. De watervoorraad is niet bepaald onuitputtelijk en het probleem van watertekort ontstaat dan ook al vlug. Na een paar bedorven waterputten is het wel noodzakelijk om een aantal dagen op krachten te komen in de stad Tataouine. Na verkenning van de gezonden Janitsaren trekt de groep verder. Ook nu gaat het water snel op en men besluit te overnachten bij een oase, genaamd Beni Aissa. Midden in de nacht wordt Jasper wakker van lawaai rond hem heen, schrikt, vergeet dat hij onder een wagen ligt, wil overeind komen en stoot ontzettend hard zijn hoofd. Hij duizelt, vraagt zich af wat hij moet en raakt buiten bewustzijn. Jasper komt langzaam weer bij, maar beweegt zich niet. Hij hoort hoe de wagen boven hem wordt weggetrokken en hoe er tegen hem geschopt wordt. Jasper is zo slim om zich voor dood te houden. Wanneer alle geluiden wegsterven, bekijkt Jasper de omgeving; overal liggen lijken van slaven en Janitsaren; vermoord op gruwelijke wijze. Er is geen levende ziel meer te bekennen. Jasper raakt in paniek en begint weg te rennen. Na een tijdlang in de woestijn rond te hebben gedwaald, verzwakt en dorstig, valt hij plotseling in een gat en is opnieuw bewusteloos. Jasper wordt wakker met een hoop nieuwsgierige hoofden boven hem. Het zijn mensen bij wie hij door het dak van hun huis is gezakt; hij had doodleuk over een holwoning gewandeld. Hij wordt gevraagd wat zijn naam is en als snel opgegeven als vermiste slaaf, aangezien men daar geld voor krijgt. Vlug na zijn herstel wordt hij opgehaald en opnieuw aan het werk gezet in Gabès als landbouwer. Hij heeft het geluk om een oude scheepsmaat weer tegen het lijf te lopen; Wantvlo. In het slavenverblijf van Wantvlo is het een grote ruziebende, waar de slimme Jasper orde in probeert te scheppen om een gezamenlijk opstand te organiseren. Geen van de slaven werkt eraan in 1e instantie, maar veel tijd krijgt Jasper niet, omdat de bewakers zijn plan doorhebben. En opnieuw wordt het nieuwjaarskind overgeplaatst. Ditmaal naar de Pasja. Maar ook dit duurt niet lang, aangezien hij een soort erfenis blijkt te zijn van Bohomil, die omgekomen was bij de wraak van de Berbers. Zijn rechtmatige eigenaar is uiteindelijk Akbar Abdallah; de man die een lange tijd geleden de Anne Maria kaapte. Die gelooft zo in Jasper, dat hem zelfs voorgesteld wordt om met de dochter van de Bey te trouwen; hij zal het gehele fortuin en zijn vrijheid krijgen. Maar daar tegenover staat dat hij Moslim moet worden. Jasper heeft na zijn 5 dagen bedenktijd een moedig besluit genomen; hij doet het niet en houdt aan zijn eigen geloof vast. Na het horen van dit besluit is Akbar Abdallah zwaar beledigd vanwege de afwijzing van zijn dochter, en zet Jasper als straf op een galeischip. Dit staat als vreselijk bekend, maar om de een of andere reden voelt Jasper zich geweldig; hij zit toch weer op zee en is een deel van het grote geheel. Op dit schip ontmoet hij nog een ander oud bemanningslid; Rode Maarten. Nadat een lek schip gekaapt is, heeft men hard een timmerman nodig. Jasper grijpt die kans met beide handen aan en neemt als maten Rode Maarten en Jens mee. Onder toezicht van opzichters moeten ze het schip varende houden. Met gereedschap binnen bereik bedenkt Jasper een plan om de opzichters te overmeesteren; hij voorziet de slavenbemanning van allerlei scherpe wapens en neemt tijdens een heftige storm zijn kans; hij overvalt samen met alle slaven de opzichters en winnen het gevecht. Dit nieuws van vrijgevochten slaven gaat de hele wereld snel rond. Jens, Rode Maarten en Jasper kunnen eindelijk weer koers zetten naar Zierikzee. Rode Maarten en Jasper worden als helden onthaald in Zierikzee en beleven weer een leuke tijd thuis. Maar iets trekt hen toch naar zee; als snel gaan hij en Rode Maarten weer de zee op, op de Prinses Amalia. Karakter uitgebreid: Jasper is een lieve, spontane en zachtaardige jongen. Hij houdt veel van avontuur, waar eigenlijk het hele boek omdraait. Zijn avonturenlust brengt hem vaak in de problemen. Zo vraagt Jasper (blz. 106) aan zijn meester(soldaat) of hij mee mag naar de opstand tussen de Berbers en Janitsarenkorps, maar hij vergeet dat het leven in de bergen geen pretje is. Jasper is ook heel zelfverzekerd, want hij is altijd zeker van zijn zaak en neemt heel bewust zijn besluiten. Het is ook een heel intelligente jongen: (blz. 8) “ jasper had weinig moeite met de leerstof, want hij was niet dom, maar het verveelde hem gruwelijk” Jasper is erg extrovert, het is een echte gezelschapsdier en hij heeft veel contacten en hij maakt ze ook makkelijk BV. In het slavenkamp. Uiterlijk uitgebreid: Jasper de Bonte is een flinke Zeeuwse knaap en hij is in het begin van het verhaal 15 jaar, hij heeft een blanke huidskleur dat door de zon is verbrand . Jasper heeft grote groene ogen en volle wenkbrauwen en heeft donker blond vettig haar. Hij heeft een stevig postuur en draagt een wit vaal T-shirt met een bruine pofbroek, en aan zijn voeten draagt hij zwarte versleten muilen. Rajina is een meisje uit Tunesië, ze is 14 jaar, heeft een licht getinte huid met lang krullend haar. Rajina heeft bruine ogen en volle wenkbrauwen. Ze heeft een normaal postuur en omdat het verhaal zich het meest in Tunesië afspeelt draagt Rajina vaak een hoofddoek, haar kleding bestaat uit een jurk met hieronder een wijde pofbroek voor vrouwen ook wel salvar genoemd. Rajina voelt zich vaak niet op haar gemak in deze kleren, ze is vrij opgevoed, maar draagt dit uit respect voor haar cultuur. Thema. Een goed thema voor dit boek vind ik het verschil in cultuur. Dit boek liet zien dat het cultuur uit Tunesië erg verschilt met het cultuur in Nederland. En dat het logisch was dat Jasper daardoor ook erg moest wennen aan de overgang.