Van oude mensen, de dingen die voorbij gaan door Louis Couperus

Titel: Van oude menschen, de dingen die voorbij gaan, Uitgeverij Veen, Amsterdam, 1906, 342blz, 12e druk

De auteur
Louis Anne Couperus. Hij werd geboren op 10 juni 1863 in Den Haag. Hij brengt een deel van z’n jeugd door op Java. In 1878 keert het gezin terug naar Nederland. Op school heeft Couperus geen succes. Hij besluit Nederland te gaan studeren en behaalt in 1886 de akte Nederlands MO. Zijn debuut als dichter maakt hij in De Gids, waar hij zelfs korte tijd redacteur van is. In 1889 schrijft hij de succesvolle roman Eline Vere en in 1891 trouwt hij met z’n nicht Elisabeth Baud. Van 1893 tot 1914 verblijven zij veel in het buitenland, vooral in Frankrijk en Italië. In die periode schrijft hij onder meer de psychologische roman Van oude menschen, de dingen die voorbij gaan (1906). Zijn totale oeuvre bestaat uit romans, verhalen, essays en sprookjes. Ondanks de grote publieke belangstelling voor z’n werk, bleef de erkenning jaren uit. Hij wordt onder andere bekritiseerd voor z’n seksuele geaardheid, dandyisme en praalzieke levensstijl. In 1923 krijgt hij de Tollensprijs. Nog in dat zelfde jaar overlijdt hij. Na z’n overlijden komen de prozawerken Het snoer der ontferming en Japansche legenden en Nippon uit. Pas in de jaren dertig worden z’n gaven en werken alom gewaardeerd.

Titelverklaring: De titel heeft betrekking op de voorbijgaande tijd. Ieder verhaalfiguur beleeft deze tijd anders. Zo ziet Grootmama Ottilie het als een straf op voor het doden van haar man en is Stefanie bang om oud te worden en te sterven. Harold verzucht:”Neen, de dingen van vroeger…,ze zijn nog niet voorbij…ze gaan, ze gaan….maar zo langzaam”.

Genre: Psychologische roman. In het boek zie je de mensen als het ware constant denken. Over elkaar, anderen en over zichzelf.

Keuze: Dit boek heb ik gelezen voor m’n boekbespreking. Ik vond het wel leuk om een boek van Louis Couperus te nemen. We hadden het in die tijd juist over hem.

Eerste reactie: Na een paar hoofdstukken was ik al helemaal de draad kwijt. Het is in het begin zo onoverzichtelijk. Je leest allemaal verschillende namen. Maar naarmate je verder in het boek komt begin je het te begrijpen. Toch vind ik het niet een aangenaam boek om te lezen. Er gebeurt heel weinig en het speelt zich af in een kleine ruimte.

Samenvatting: Lot bezoekt zijn verloofde Elly. Mama Ottilie maakt ruzie met haar man Steyn de Weert. Steyn kan alles niks schelen en mama Ottilie verwijt hem dat hij niet van haar houdt. Ze voelt zich ongelukkig en wil het liefst sterven. Elly praat met Tante Adele over Lot. Ze is heel gelukkig met hem, maar wil liever niet bij z’n ouders intrekken omdat ze altijd ruzie hebben. Elly bezoekt haar opa Takma, die later z’n vriendin Ottilie Dercksz bezoekt. Ze praten over hun hallucinaties en Ottilie is bang dat ze hem, als ze gestorven is, hem weer zal zien. Grootmama Ottilie krijgt bezoek van haar zoon Anton Dercksz. Hij vermoedt dat de twee wat te verbergen hebben, maar hij weet niet wat. Hij denkt dat ze vroeger een verhouding hadden. Even later komen ook Lot en Elly binnen. Mama Ottilie is daar inmiddels ook aangekomen. Ze voelt zich ongelukkig nu Lot heeft besloten niet bij haar te komen wonen. Lot en Elly praten over ouder worden. Lot denkt er over om te stoppen als schrijver. Elly betreurt dit. Ze besluiten te gaan reizen als ze getrouwd zijn. Ze willen via Parijs naar Nice, waar Ottilie jr. woont. Harold Dercksz discussieert met z’n dochter over het aanstaande huwelijk van Lot en Elly. Harold denkt aan het ‘Ding’. Op dertienjarige leeftijd is hij getuige geweest van de moord op zijn eigen vader. Deze gebeurtenis heeft hij nooit kunnen vergeten. Op haar weg naar grootmama Ottilie komt mama Ottilie meneer Takma tegen. Meneer Takma schrikt als hij hoort dat Ottilie verteld dat ze ongelukkig is en dat ze zich oud voelt. Hij kan niet geloven dat ze zestig jaar is. Harold denkt weer aan het’Ding’. Hij hoopt dat het’Ding’ verdwijnt als grootmama Ottilie sterft. De oude dokter Roelofsz brengt een bezoek aan grootmama Ottilie. Kort daarna komen ook Lot en Elly langs. Het valt Lot op dat mama Ottilie op meneer Takma lijkt. Hij vraagt zich af of de roddels over het vaderschap van meneer Takma toch waar zijn. Als alle kinderen verdwenen zijn, haalt meneer Takma de dood van meneer Dercksz, 60 jaar geleden, aan. Grootmama Ottilie en dokter Roelofsz willen er niet over praten. Grootmama heeft weer een hallucinatie en meent een witte gedaante buiten te zien. Lot en Elly gaan na hun huwelijk naar Brussel, om de oude heer Pauws, de vader van Lot, te bezoeken. Ze praten over de liefde in de familie. Daarna reizen Lot en Elly naar Parijs om tante Therese te ontmoeten. Bij toeval komen ze Theo, en zoon van tante, tegen. Samen brengen ze een bezoek. Na een krot verblijf reizen ze weer verder naar Nice. Ze worden verrast door een bezoek van Ottilie jr. Lot ziet hoe gelukkig z’n zus is in Italie en wordt jaloers.

2e Deel

Weer terug in Nederland. Stefanie de Laders is bang om te sterven. Ze wil pas dood gaan als ze zeker weet dat ze in de hemel komt. Ze gaat samen met Anton naar Stef en Antoinette van Wely. Anton wil z’n familie eigenlijk niet bezoeken omdat ze toch maar op z’n geld uit zijn. Bij aankomst worden ze overdreven vriendelijk ontvangen. Dit bevestigt Antons vermoeden. Diezelfde dag komen oom Daan en tante Floor ook op visite. Daan en Harold trekken zich terug om te praten over het ‘Ding’. Ina vangt flarden op van het gesprek. Ze denkt dat het gaat over de erfenis. Ina kan er niet van slapen. Ze besluit er met anderen over te praten. Ze gaat bij grootmama op bezoek. De hele familie is ook aanwezig. Ina gaat iedereen uithoren. Maar niemand wil iets loslaten over de reden dat oom Daan hier is. Elly en Lot zitten nog in Florence. Mama Ottilie is vertrokken naar Engeland om haar 2 zoons te bezoeken. Tante Adele wil een brief van Elly voorlezen aan de oude Takma, maar hij blijkt dood in z’n stoel te zitten. Tante Adele waarschuwt Steyn de Weert, die op zijn beurt Lot, Elly en mama Ottilie op de hoogte brengt. Harold beseft dat het ‘Ding’ nu eindelijk passé is. Ina denkt dat Elly al het geld zal erven. Steyn verspreekt zich en Ina weet nu dat mama Ottilie ook een gedeelte zal krijgen. Grootmama Ottilie mag nets weten van de dood van haar vriend de oude Takma. Tante Adele vind een brief van Takma. Ze leest daarin over het familiegeheim. Ze schrikt, want ze denkt dat zij nu de enige is die het weet. Ottilie is terug uit Engeland. Ze wil de oude Takma nog een keer zien. De volgende dag wordt hij begraven. De notaris komt langs om de erfenis te verdelen. Adele ontvangt 30.000 gulden en Elly en mama Ottilie beiden ongeveer een ton. De dag na de begrafenis komen Lot en Elly terug. Tante Adele laat de brief ook aan Steyn lezen. Deze verscheurt de brief zodat niemand er verder achter kan komen. Grootmama is verdrietig omdat ze de oude Takma al een tijd niet heeft gezien. Ze vermoedt dat hij is gestorven. Tante Therese wil naar Nederland komen om haar oude moeder te bezoeken. Dokter Roelofsz overlijdt aan een beroerte. Niemand durft het aan grootmama te vertellen. Ina kan nog steeds haar nieuwsgierigheid niet bedwingen. Nu ondervraagt ze oom Anton. Deze zegt dat ze maar beter niks kan weten. Hij denkt dat grootmama Ottilie de enige is die het geheim nu nog kent. Steyn is woedend op mama Ottilie omdat zij niks heeft verteld over het bezoek van haar zoon Hugh. Mama Ottilie besluit om haar moeder te gaan vertellen over Dokter Roelofsz. Dan vermoed grootmama ook dat Takma is overleden. Ze krijgt een hallucinatie over hem. Lot overweegt weer te gaan reizen. Hij wil weg bij z’n moeder want die gaat helemaal op in Hugh. Elly wil liever niet mee naar Italie. Steyn vertrekt ook. Hij verlaat mama Ottilie en gaat naar Parijs. Mama Ottilie en Hugh brengen een bezoek aan grootmama Ottilie. Ze zien dat ze stervende is. Tante Therese bid nog voor haar maar ze overlijdt toch. Als Harold dit hoort valt hij flauw. Hij ziet het ‘Ding’ voor de allerlaatste keer. Lot lijdt aan koortsaanvallen en verblijft weer enige tijd bij z’n moeder. Elly is vrijwilligster bij het Rode Kruis in St’ Petersburg. Lots vader komt nog op bezoek. Lot is blij hem te zien. Als Lot weer herstelt is wil hij naar Nice en dan naar Italie, zo vertelt hij. Het is inmiddels april. Lot verblijft in Napels. Steyn komt hem nog bezoeken. Hij heeft het familiegeheim onthuld. Lot denkt aan Elly. Hij herkende haar nauwelijks nog op de foto die ze had toegestuurd. Hij denkt erover om een boek te gaan schrijven over de liefde tussen twee oude mensen en de passionele moord. Hij glimlacht en bedenkt dat hij daar niet romantisch genoeg voor is.