Van harte beterschap door Lévi Weemoedt

1. Zakelijke gegevens
'Van harte beterschap', Pandora, Amsterdam 1996 - 4e druk.
Deze dichtbundel is geschreven door Levi Weemoedt.

2. Eerste reactie
Ik koos voor deze dichtbundel omdat ik wist dat je dit boek voor je lijst mag lezen. Dat zag ik namelijk toen we een folder kregen waarmee je boeken kon bestellen. Daarin was ook 'Geduldig lijden' van Levi Weemoedt opgenomen. Ik ben op zoek gegaan naar dat boek, maar dat is een onderdeel van het boek 'Van harte beterschap'. Zo kwam ik dus tot het lezen van deze dichtbundel.

Ik vond dit echt een vreselijk boek om te lezen. Sowieso omdat ik niet zo van gedichten houdt, maar deze gedichten spraken me al helemaal niet aan. Alle gedichten uit de bundel waren dieptreurig, vol onzekerheid en zelfmedelijden, niks voor mij!
Deze gedichten zouden eigenlijk gevoelige onderwerpen moeten schrijven, maar dat kwam juist heel ongevoelig op mij over omdat dat op zo'n zeurderige manier werd gedaan.
De hele dichtbundel is puur triestheid, er zit ook geen opbouw in. Eigenlijk had ik wel gedacht dat de dichter aan het eind van de bundel vrolijker zou gaan dichten, maar nee: nog steeds even triest!

Eerst was ik van plan om te stoppen met het lezen van dit boek, maar toen bedacht ik me dat het eigenlijk ook wel eens leuk is om een verslag te schrijven over iets dat je helemaal niet leuk vond, dus ik heb mijn kiezen op elkaar gezet en het boek in een keer uitgelezen.

3. Verdieping

Samenvatting
Deze bundel bestaat uit drie delen:
· Geduldig lijden
· Geen bloemen
· Zand erover

In totaal staan er 138 gedichten in de dichtbundel.
Het zijn vrij korte gedichten, varierend van twee regels tot anderhalve bladzij. De gedichten zijn vooral in de traditionele vorm, het meest voorkomende rijmschema is a-b-a-b. De meest gebruikte soorten poezie zijn de sonnet, ballade en puntdicht. Maar ook de visuele poezie komt af en toe voor, zoals:
In mei

In mei
bak ik
iedere
mor-
gen
'n
ei.

Er is sprake van overeenkomst in thematiek tussen de gedichten. Dit verschilt onderling nog per deel van de bundel.
Het algemene thema van het boek komt er op neer dat hij een nietsnut is.
De veel terugekomende elementen en thema's in de verschillende onderdelen zijn:
· Geduldig lijden:
Drankgebruik
Zelfmoord plegen
Hij voelt zich niet op zijn plek (in deze maatschappij)

· Geen bloemen:
De dood
Trouwen
Smart
Huilen
Drankgebruik
Zijn verliefdheid op Jeanette

· Zand erover:
Herinneringen aan een vriendinnetje
Jeanette
Tranen
De verschillende jaargetijden

Het verdrietige gevoel van de schrijver is telkens op een ontzettend overdreven manier beschreven, als een smartlap. Soms ook wel op een ironische manier, wat me dan toch wel deed lachen. Maar in bijna elk gedicht is terug te vinden dat de dichter zichzelf een nietsnut vindt, deze ontevredenheid wordt niet onder stoelen of banken gestoken. De titel vind ik wel goed gekozen, ('Geduldig lijden') want je merkt dat de dichter niet tevreden is met zijn situatie, maar hij doet er niets aan om deze te veranderen, vandaar geduldig lijden, hij laat het allemaal maar over zich heen komen.
Opvallend in de opbouw is dat de schrijver eerst algemeen ingaat op het onderwerp en daarna uitwijdt door er een eigen ervaring aan toe te voegen.

Onderzoek
· Halfje wit

De bakker zie ik dagelijks verbleken;
de groenteboer stopt druiven in mijn tas.
Door heel de stad met stomheid nagekeken,
zou ik verdomd graag willen weten wat er was.

Dit is een modern gedicht, want het rijmschema is a-b-a-b. Als je het bekijkt naar omvang van het gedicht, is het te rekenen tot het genre sonnet. Wanneer je kijkt naar de inhoud van het gedicht, is het een lied, want ik vind het een beetje op een smartlap lijken.
Het thema van dit gedicht is 'onwetendheid', de schrijver weet namelijk niet waarom iedereen zo raar naar hem kijkt en waarom de groenteboer, uit bezorgdheid waarschijnlijk, druiven in zijn tas stopt.
Het verband tussen de titel en de inhoud van dit gedicht is dat de schrijver alleen maar aan zijn boodschappen ("Halfje wit") denkt, en zelf niet doorheeft dat hij er nogal zorgelijk uitziet.

· Een huis vol

Ik ben getrouwd met Treurigheid,
woon samen met Verdriet.
Krijg soms bezoek van Eenzaamheid
maar helpen doet dat niet.

Dit is een traditioneel gedicht, het rijmschema is namelijk a-b-a-b. Het gedicht bevat vier regels, het is dus een kwatrijn. Qua omvang is het in te delen bij het genre sonnet, bekeken qua inhoud is het een elegie, want het is echt een treurig klaaglied. Leuk aan dit gedicht is de personificatie die erin voorkomt; drie eigenschappen worden als mensen beschreven: Treurigheid, Verdriet en Eenzaamheid worden als mensen beschreven die op bezoek komen, en met wie hij samenwoont. Normaal wordt bezoek juist als leuk beschouwd, maar bij deze 'personen' is het eigenlijk helemaal niet leuk is als zij op bezoek komen. Grappige tegenspraak dus.
Het thema van dit gedicht is 'eenzaamheid'. De schrijver vertelt wel over zijn 'bezoek', maar dat bezoek zorgt voor nog meer eenzaamheid.
Het verband tussen de titel en de inhoud van het gedicht is dat hij wel een huis vol heeft, maar daar een andere betekenis aan toekent dan normaal is.

* Tour de France. Een nabeschouwing.

ler
snel- dan
klimt de
een an-
De der;
de snelste krijgt een kwieke trui.
En wie het allersnelst kan
dalen,
die krijgt een kist en klokgelui.

Dit is een modern gedicht, want het heeft een aparte vorm. Het rijmschema is wel traditioneel: a-b-c-b. Het bevat een strofe van vier regels, is dus een kwatrijn. Qua vorm behoort dit gedicht tot de visuele poezie, want het gedicht heeft een ongebruikelijke vorm, waarin wordt afgebeeld wat er met het gedicht gezegd wordt. Het heeft de inhoud van een hekeldicht, want het drijft de spot met de fietsers in de Tour de France.
Het thema van dit gedicht is 'daling', want het gaat in een dubbelzinnige manier over daling, namelijk de afdaling die een fietser maakt tijdens de Tour de France, maar ook wanneer hij (van een berg) valt. Dit is een wat diepere daling en eindigt met de dood, terwijl de normale Tour de France-daling eindigt met een trui voor de winnnaar. Een erg originele tegenstelling!!
Het verband tussen titel en inhoud is dat je ook op een hele andere manier op de Tour de France terug kan kijken, op het overlijden van een fietser.

· Roomse Jool

Kaarsen, zegt men, zijn zo sfeervol!
'n Kaars spreidt zo'n gezelligheid!
Maar 'n vriend van mij liet er een branden:
plotsklaps is hij alles kwijt:

al zijn boeken, al zijn meubels,
al zijn leden van 't gezin.
't Vloog die nacht bij vriend'lijk kaarslicht
onbediend de Hemel in.

O, 't leven heeft veel licht verloren
voor mijn vriend sedert die klap.
Dat hij piekert, kan 'k nog volgen
maar, ach vriend! wat ik niet snap:

dat jij niet voor hen die Boven
worst'len in het Vagevuur
van tijd tot tijd een kaarsje opsteekt!
't Helpt wel deeg'lijk op den duur!

Dit gedicht is een traditioneel gedicht, want het rijmschema is a-b-a-b. Het bevat vier strofen van vier regels, vier kwatrijnen dus. Het is qua vorm te rekenen tot het genre sonnet en qua inhoud is het een lied, het is een soort smartlap.
Het thema is 'kaarsen', het gaat namelijk over twee kenmerken van kaarsen: dat het voor brand kan zorgen en dat het tot het herdenkingsproces hoort.

· Natuurlijke Historie

Als kind in zee o! rilde ik al
bij de gedachte aan een kwal.
Maar de grootste kwallen , zo leerde ik later,
die zwemmen boven-, niet onder water.

Dit is een traditioneel gedicht, want het heeft een a-a-b-b-rijmschema. De strofe bevat vier regels, het is dus weer een kwatrijn.
Gekeken naar de vorm, is het te rekenen tot het genre sonnet. Gekeken naar de inhoud, is het te rekenen tot het genre hekeldicht, er wordt namelijk spot gedreven met bepaalde mensen.
Het thema is 'kwallen'. Het woord 'kwallen' heeft twee betekenissen; er worden zeedieren mee bedoeld en 'niet zo sympathieke mensen'. Onder water tref je de zeedieren en boven water zwemmen de mensen die kwallen genoemd worden.
Het verband tussen titel en inhoud van dit gedicht is dat de 'kwallen boven water' juist niet natuurlijk zijn.

Plaats in de literatuurgeschiedenis
Dit boek werd voor het eerst gepubliceerd in 1977.

Van de schrijver kende ik geen andere werken, wel weet ik dat hij erom bekend staat dat hij zulke droevige gedichten schrijft.

4. Beoordeling
Zoals ik al eerder zei, vond ik dit geen leuke gedichten om te lezen. De depressieve toon sprak me niet zo aan, zeker niet wanneer je een hele bundel leest. Wanneer ik, zoals dat ik nu met het verslag bezig ben, een paar gedichten apart behandel, kan ik ze wel meer waarderen. Maar als je al een tijdje aan het lezen bent, word je dat zielige gedoe een beetje zat.

Een voorbeeld van een gedicht dat een negatieve werking op mij had, was:

Circus Horlepiep

Bezitter van het zwartste hart
en drager van de teerste longen,
word ik den volke opgedrongen
op kermissen en paardenmarkt.

De mensheid huivert bij mijn blik:
de roestlaag op mijn beide wangen,
de afgrond in mijn Dodenzangen:
wie overleeft mijn: 'Laatste snik'?

Hoog op mijn schouder zit een aap,
die zo aangrijpend droef kan wenen
dat boeren wank'len op hun benen,
slechts geroerd bij biet en raap.

Mijn beer staat moe-melancholiek,
danst zo plezierloos op zijn voeten,
dat velen 't schouwspel haastig groeten.
Wie blijft, is voor zijn leven ziek.

Die ligt te kwijnen in zijn bed;
Kan jarenlang de slaap niet vatten
en moet zich ied're dag bezatten
om 't beeld dat zich heeft vastgezet.

Dit gedicht sprak me niet aan omdat het overdreven triest is. De dichter vertelt hoe hij er uitziet, dat kan nog wel, maar dat hij dingen zegt als "kan jarenlang de slaap niet vatten", dat vind ik wel heel erg overdreven. Alsof hij kan voorspellen hoe iemand zich later voelt na het zien van hem!
Droevige of trieste melodie kan ook mooi, gevoelig zijn of grappig, maar dit gedicht is het geen van alle. Er zit ook geen boodschap of iets in verwerkt, het draagt niets toe.

Maar er waren ook wel gedichten bij die me wel aanspraken. Opvallend is het dat dat wel groffe, sarcastische gedichten zijn.
Ik zal twee voorbeelden geven:

Nachtwerk Partner

Naast pil, spiraaltje, vrome knot, Een kuil, een kist, een condolatie:
Kunstacademie, roestvrij slot, ach, het blijft de beste LAT-relatie..!
bestaat er ook een natuurlijk middel
tegen gevolgrijk zin-genot.

Dus Elsie! als wij nog eens gaan:
trek jij dan weer die tuinbroek aan?

Deze gedichten deden me echt lachen. Bij 'Nachtwerk' omdat hij echt gelijk heeft, maar het op zo'n ontzettend harde manier zegt. En bij 'Partner' kraakt hij de LAT-relaties af, hij vindt dat mensen met een LAT-relatie elkaar toch weinig zien, dat het dus eigenlijk niet uitmaakt of die gene dood is of niet.
Deze gedichten hebben ook een boodschap, een moraal. Dat vind ik wel altijd erg belangrijk.

· Leesadvies
Ik zal deze bundel iemand anders niet zo gauw aanraden. Dit komt ten eerste omdat het niet zulke leuke gedichten zijn en ten tweede omdat het een vrij dikke bundel is, als ik vergelijk met andere bundels!
Maar als je iemand bent die van deze depressieve stijl houdt, dan moet je er zeker aan beginnen, want op de achterkant van de bundel staat ook dat hij de beste Nederlandse dichter is op dat gebied.