© 1975 Harry Mulisch, Amsterdam
Uitgegeven door Wolters-Noordhoff, Groningen, in Grote Lijsters 1997 nr.4, met licentie van uitgeverij de Bezige Bij. De titel
Twee vrouwen. Verklaring: het boek gaat over een verhouding tussen 2 vrouwen. Ondertitel
Geen
Motto …weer doorsidderde mijn hart
Eros, zoals de wind op de bergen in eiken valt. SAPPHO
Ik denk dat het betekent dat liefde niet te stoppen is, dat het gewoon binnenvalt. Bladzijdes
120

Episch grondgenre
Roman
Subgenre
Liefdesroman. Thema
Liefde of overspel. Motief
overspel - Alfred verlaat Karin voor Sylvia, Sylvia verlaat Laura voor Alfred. Electracomplex- Laura kon het vroeger goed vinden met haar vader, ze wil van haar moeder af. Ze heeft zich altijd een dochter gevoeld. Idee van Harry Mulisch
De mens probeert de dood te overwinnen door de tijd stil te zetten. Ik heb dit eerlijk gezegd niet zo teruggevonden in “Twee vrouwen” Sujet
Het verhaal verloopt niet chronologisch. Verhaallagen
gebeurtenissenlaag: lesbische liefdesgeschiedenis
thematische laag: Electra-complex
symbolische laag: persoonlijke visie op Orpheus en Eurydice
poëticale laag: het schrijven zelf
De verhaallijnen zijn niet gelijkwaardig. De parallel met Orpheus en Eurydice
De relatie tussen Sylvia en Laura is te vergelijken met de mythe van Orpheus en Euridice. (Op hun bruiloft wordt Euridice gebeten door een slang. De goden hebben medelijden met Orpheus en hij mag haar uit de onderwereld halen. Hij mag niet omkijken als zij achter hem aan loopt naar buiten, maar als het erg stil is achter hem kijkt hij toch en Euridice moet terug naar de onderwereld.) Alfred wordt vergeleken met de slang, het hotel aan de Amstel waar hij met Sylvia blijft wordt vergeleken met de onderwereld en de Amstel zelf met de Styx, 1 van de vier rivieren in de onderwereld die je over moet steken om niet rond te hoeven dwalen. Je moet hiervoor tol betalen aan een schipper die je dan over de rivier brengt. Spanning
De spanningsboog is lang, deze beslaat namelijk het hele boek. Vanaf het begin worden vermoedens gewekt, aan het einde komt de oplossing pas. De climax

De climax is aan het einde van het verhaal, als Alfred ontdekt dat hij gebruikt is door Sylvia en haar vervolgens doodschiet. Begin en eind van het verhaal
Het verhaal begint in medias res en eindigt gesloten. Wat voor het begin gebeurd is wordt met flash-backs duidelijk gemaakt. Motorisch moment
De ontmoeting met Sylvia? Personages
De hoofdpersonen (round characters): Laura Tinhuizen: 35 jaar, een intellectueel ingestelde museumconservatrice, die alweer 5 jaar gescheiden is van Alfred Boeken, en verliefd wordt op Sylvia Nithart. Sylvia Nithart: 20 jaar, kapster, leidt iedereen om de tuin, krijgt een relatie met Laura Tinhuizen. De bijpersonen (flat characters): Alfred Boeken: de ex-man van Laura. Karin Boeken: huidige vrouw van Alfred. Periode waarin het verhaal zich afspeelt
In 1975. Vertelde tijd
De vertelde tijd is niet continu, het verhaal bevat namelijk tijdsprongen. Ongeveer 7 maanden. Verteltijd
120 bladzijdes. (2 uur) Verhouding tussen vertelde en verteltijd
De vertelde tijd is over het hele boek genomen langer dan de verteltijd. Als je het per hoofdstuk bekijkt verschilt het nogal. Bij sommige hoofdstukken die (vrijwel) alleen uit dialoog bestaan is de vertelde tijd gelijk aan de verteldtijd. Tijdsvolgorde
Het verhaal verloopt niet chronologisch, stukken over Laura in Frankrijk en over Laura en Sylvia worden afgewisseld, de stukken over de relatie zijn flash-backs. Het verhaal bevat ook veel tijdsprongen. Het verhaal bevat ook anticipatie en retroversie. Zoals op blz. 57: “Ik had het gevoel dat daar iets smeulde, dat definitief gedoofd moest worden eer het alles in brand zette;” (anticipatie) en op blz. 58 “In de zijloge zat de schrijver van het stuk; ik kende hem nog uit de tijd van mijn huwelijk” (retroversie). Tijdsperspectief
Vision par derrière

Perspectief
Ik-vertelsituatie vanuit Laura. Ruimte
Bij Laura thuis, in Frankrijk, bij haar moeder, in het vliegtuig, in het museum, in hotels. Niet echt 1 plaats of plaatsen met overeenkomsten. Taalgebruik en stijl
Het taalgebruik is eenvoudig. De zinsbouw is eenvoudig. De dialogen zijn natuurlijk.