Zakelijke gegevens
Naam auteur: Jan Wolkers
Titel: Turks fruit
Eerste uitgave: november 1969

Typering
Tragedie en komische gebeurtenissen, vol erotiek, dood en verderf, uit de relatie tussen een kunstenaar en zijn vrouw die hem verliet.

Komt de titel letterlijk in het boek voor?
Ja, op pagina 211:

Citaat:
“Ze zei op een keer dat ze in Mexico een beeldje uit een opgraving voor me had gekocht. Van terra cotta. Een vrijend stel, met de aarde er nog aan. Ze had het ergens in een hotel in San Diago laten liggen. Maar later werd ze soms net een dreinend kind. Dan moest ik een paar keer op een middag aan haar voortanden voelen omdat ze dacht dat ze los gingen zitten. Midden onder het bezoekuur wilde ze me dan wegsturen om een zak Turks fruit voor haar te halen omdat dat het enige was wat ze nog durfde te eten.”

De toelichting bij dit citaat is dat de tanden van Olga al heel veel mee hebben gemaakt. Sinds ze in het ziekenhuis terecht is gekomen eet Olga alleen nog maar Turks fruit. Turks fruit is snoep en dat zorgt voor verrotting van je gebit. Hun liefde is ook 'verrot', dus dit komt met elkaar overeen. Een hersentumor kan je gedrag beïnvloeden, dus de ik-persoon denkt dat het een eventuele reden is voor het einde van hun relatie.


Heeft het boek een ondertitel?
Nee, het boek heeft geen ondertitel.

Wanneer speelt het boek zich af?
Het verhaal speelt zich af in de jaren '60.
Het is moeilijk om precies te zeggen wanneer en hoe lang iets geduurd heeft, want in het boek komen maar weinig jaartallen voor. Ongeveer de eerste 5 jaar spelen gaan over de ontmoeting tussen de ik-persoon en Olga. De laatste 10 jaar gaan over het einde van hun relatie en het sterven van Olga.
Het boek is verteld met tijdsprongen en verschillende flashbacks.

Waar speelt het boek zich af?
Het grootste deel van het verhaal speelt zich af in het atelier van de ik-persoon, in Amsterdam. In dit atelier maakt hij vele dingen mee. Hij neemt veel meisjes mee naar dit atelier en doet daar verschillende dingen met ze. Met name met Olga, ze staat daar vaak als model voor de ik-persoon, die beelden en tekeningen van haar maakt. Ook als de ik-persoon verdriet heeft, gaat hij naar het atelier.
Het verhaal speelt zich ook voor een gedeelte af in Alkmaar, want daar wonen de ouders van Olga, en waar ook de winkel van haar vader ligt.

Op het einde van het boek speelt het verhaal zich ook steeds meer af in een ziekenhuis, omdat Olga een hersentumor heeft laten weghalen en in dit ziekenhuis sterft.
In de tussentijd maken de ik-persoon, Olga en de volgende mannen van Olga reizen door heel Nederland.

Citaat:
•    Roermond             (blz. 30)
•    Amsterdam            (blz. 32)
•    Ziekenhuis in Eindhoven        (blz. 46)
•    Kalverstraat (Amsterdam)    (blz. 58)
•    Amsterdamse bos            (blz. 73)
•    Reizen door Nederland        (blz. 73)
•    Coevorden                (blz. 74)
•    Oostelijk Flevoland        (blz. 75)
•    Knardijk – Harderwijk        (blz. 76)
•    Aan de Amstel            (blz. 91 + 162)
•    Leeuwarden            (blz. 118)
•    Rotterdam                (blz. 122)
•    Bijenkorf (Asterdam)        (blz. 124)

•    Apollolaan (Amsterdam)        (blz. 165)
•    Beverwijk                (blz. 184)    (Hier woont Olga met haar vierde man)
•    Alkmaar                (blz. 201)
•    Ziekenhuis Amsterdam        (blz. 206)
•    Crematorium Velzen        (blz. 214)

Belangrijkste personages
De twee belangrijkste personages in dit boek zijn die van de ik-persoon en Olga. De
ik-persoon, omdat hij zijn leven beschrijft, voor, tijdens en na zijn verkering met Olga. Olga omdat zij de hoofdpersoon is in de gebeurtenissen van de ik-persoon.

Ik-persoon:
De ik-persoon is een beeldhouwer en kunstenaar. Hij is getrouwd met Olga. Hun relatie is zeer diepgaand, en hij is er dan ook kapot van als de relatie wordt verbroken. In zijn leven staat Olga op de eerste plaats, vóór het maken van kunstwerken. De ik-persoon kan de dood van Olga niet begrijpen en daarom geeft hij zijn schoonmoeder de schuld. De ik-persoon en zijn schoonmoeder liggen elkaar niet goed, ze haten elkaar.
Je kunt je heel goed inleven in de ik-persoon.

In de film, die we hebben gekeken voor de uitwerkingen komen we erachter dat de ik-persoon ‘Erik’ heet.

Olga:
Olga houdt niet van kinderen en is daarom bang om zwanger te worden. Ze verdient haar eigen geld, wat nodig is voor het dagelijkse levensonderhoud. Olga komt uit een rijke familie. De ik-persoon is haar grote liefde. Door invloed van haar moeder wordt deze relatie verbroken. Ze wordt erg ongelukkig en is het leven dat ze nu leidt zat en verlaat de
ik-persoon. Ze hertrouwd nog een aantal keren, maar telkens is ze niet gelukkig.

Thema
Het thema is de stukgelopen relatie van Olga en de ik-persoon.
Liefde en verdriet zijn de hoofdmotieven van het boek.
De hoofdgedachte van het boek is ‘na liefde komt vaak liefdesverdriet’ en dus ‘verrotting’. De ik-persoon en Olga zijn aan het begin van het boek ongelofelijk verliefd op elkaar en alles gaat goed. Opeens verlaat Olga de ik-persoon voor een andere man.
Ook heeft het boek hoofdstuktitels, die meestal slaan op een woord in het hoofdstuk. De hoofdstuktitels zijn niet de thema’s van de hoofdstukken.

Opbouw
Het boek is een reeks flashbacks die niet in chronologische volgorde verteld worden. Ze gaan allemaal om Olga, de grote liefde van de ik-figuur. De tijd verloopt heel snel, de schrijver vertelt het verhaal samenvattend. De ik-figuur in het boek is een belevende ik-figuur, omdat hij, evenals de lezer, niet weet wat er gaat gebeuren. Hij leeft als het ware mee; beleeft de gebeurtenissen allemaal opnieuw.


Stijl
Er is veel alledaags woordgebruik en woorden met seks, omdat dat het lust en leven van de
ik-persoon is. Maar er is toch ook wel wat grof woordgebruik bij:
Citaat:
•    “Kut is kut ” zei de boer en hij neukte zijn eigen varken.        (blz. 63)
•    Ik moest dan wel zorgen dat ik meteen de stront tussen mijn voorhuid vandaan waste,
anders had ik de volgende ochtend een opgezette top als het achterlicht van een
fiets.                                (blz. 88)
•    Als ze erg opgewonden werd van die spelletjes draaide ze haar hoofd opzij, deed haar
mond open en zei dat ik in haar moest spugen. Als ik klaarkwam. Want mijn spuug was giftig als blauwzuur en zou haar op slag doden.        (blz. 89)
•    Ik houd zoveel van je, veeg je reet maar niet af, ik lik je schoon.    (blz. 92)

Begin en einde
De volgorde van de gebeurtenissen:

Het boek is alles behalve chronologisch geschreven. Er is gebruik gemaakt van flashbacks, flash forwards, tijdvertraging, tijdversnelling en tijdverdichting.
Jan Wolkers heeft van flashbacks en –forwards gebruikt gemaakt omdat hij waarschijnlijk vroeger (met Olga) en nu (zonder Olga) wilde vergelijken. Zo kan hij laten zien dat de
ik-persoon vroeger geweldig gelukkig was en nu zeer ongelukkig.
De reden waarom Wolkers tijdvertraging, -versnelling en verdichting heeft toegepast is omdat sommige weken, maanden of jaren precies hetzelfde gebeurde, nl. seks hebben met Olga en andere meiden, beeldhouwen, poseren, weer seks hebben, naar een film, beeldhouwen, naar een concert, beeldhouwen en weer seks hebben. Het wordt op een gegeven moment saai als je dat dag voor dag beschrijft. Er zijn natuurlijk ook belangrijke dingen (zoals de eerste ontmoeting tussen de ik-persoon en Olga). Deze worden seconde voor seconde beschreven.

De belangrijkste gebeurtenissen
Ontmoeting van Olga en deik-persoon.
Het auto-ongeluk
De eerste confrontatie met de ouders van Olga.
Zakendiner wanneer Olga de relatie uitmaakt.

Deel twee
Olga gaat met haar vierde man op reis.
Er wordt geconstateerd dat Olga een hersentumor heeft.
De dood van Olga.

In het boek zijn er eigenlijk twee hoogtepunten: Het eerste deel werkt naar het eerste hoogtepunt, het stukgaan van de relatie tussen Erik en Olga, het tweede deel werkt naar het tweede hoogtepunt, de dood van Olga.

Het begin
Het verhaal begint informatief, de ik-persoon vertelt dat, toen Olga het uitmaakte, hij in de rotzooi belandde. De functie van deze opening is dus informeren wat er gaande is.


Het einde
Het einde van het boek is gesloten: Olga gaat dood. Overige verhaallijnen zijn ook gesloten.

Iets te leren
Ik denk dat de schrijver van dit boek ons heeft willen leren dat liefde altijd stuk kan lopen en dat aan elk leven, wel of niet na lijden, een einde komt.

Uitwerking
We hebben ervoor gekozen om als extra opdracht het boek met de film van Turks Fruit te gaan vergelijken. We hebben dingen gezien die in tegenspraak waren met het boek, maar ook dingen die overeen kwamen met het boek. We hebben niet alle dingen genoteerd, maar de volgende dingen vielen ons het meeste op.

De volgende dingen kwamen niet overeen:
•    In de film zagen we Olga en de ik-persoon instappen en wegrijden in een zwarte auto, terwijl in het boek stond dat ze wegreden in een rode auto.
•    In het boek geeft de ik-persoon een blauwe bontjas aan Olga, in de film is dit een grijze bontjas.
•    In de film heet Olga met haar achternaam ‘Stapels’, maar in het boek heet zij ‘Stabulas’.
•    In het boek heeft Olga als baantje om de babyluiers te stikken, maar in de film heeft ze een baantje om te kijken of de melkflessen goed dichtzitten.
•    In de film verkoopt de ik-persoon een tekening aan een man, maar in het boek hebben ze het over een beeld, dat verkocht wordt aan de man.

•    Als de ik-persoon bij Olga op bezoek komt en seks hebben, is de moeder van Olga in de film de hond aan het uitlaten, maar in het boek was ze het gras aan het maaien.
•    Als Olga later in het ziekenhuis ligt, stuurt ze de ik-persoon weg om turks fruit te gaan halen (boek), maar in de film heeft de ik-persoon al turks fruit bij zich.
•    In de film heeft Olga al een pruik op voordat de ik-persoon turks fruit voor haar gaat halen, maar in het boek staat dat de ik-persoon haar eerst turks fruit geeft en vervolgens pas een pruik koopt.
•    Als Olga gestorven is, houdt ze de pruik wel op (boek), maar in de film gooit de ik-persoon de pruik in de container.
•    In de film wordt Olga niet naar een crematorium gebracht, maar in het boek wel.

De volgende dingen kwamen wel overeen:
•    Olga en de ik-persoon hadden zowel in de film als in het boek seks in de auto en zeiden ook hetzelfde daarbij (ik verlies geen druppel, liefste).
•    In de film en in het boek komt de penis van de ik-persoon tussen de rits te zitten als Olga aan het auto rijden is.
•    Olga slaapt met een duim in haar mond, dit zag je in de film en viel ons ook op in het boek.
•    In het boek wordt niet verteld hoe de ik-persoon heet, maar in de film wel, namelijk Erik.
•    In de film wordt niks verteld over de huisdieren waar Olga helemaal verzot op was, en in het boek gaan daar een aantal hoofdstukken over.
•    In de film zie je ook niet dat Olga een aantal andere vriendjes heeft, en daarmee naar Amerika reist.


We hebben ook nog een stukje over de opmerkelijke locaties uit de film
•    Het Chinese restaurant in Valkenburg stond in werkelijkheid in Bussum op de hoek van de Brinklaan.
•    Als Erik in het begin van de film bij een dame in haar sportauto stapt, is dat voor de ingang van het Victoria Hotel, aan het begin van het Amsterdamse Damrak.
•    Erik en Olga fietsen niet alleen over de Dam, het Rokin en de Vijzelstraat, maar ook over een volledig verlaten Albert Cuypstraat, waar de markt heeft plaatsgemaakt voor de schoonmaakploeg.
•    De trouwzaal van het voormalige stadhuis van Amsterdam, waar een hele collectie bruidsparen zich verzamelde, bestaat nog steeds, maar is tegenwoordig een ruimte die zich bevindt in het luxe hotel The Grand aan de Oudezijds Achterburgwal in Amsterdam.
•    Het ziekenhuis met de tekst ‘Vesalius’ is in het echt het gebouw van de Erasmus Universiteit in Rotterdam.

De filmlocaties uit Turks Fruit
Eriks atelier
‘Turks Fruit’ vertelt het verhaal van Erik, een jonge beeldhouwer die in Valkenburg aan een grote opdracht werkt. Hij ontmoet Olga en de twee beginnen een hartstochtelijke relatie. Onder druk van haar moeder verlat Olga Erik. Later doet een hersentumor zijn verwoestende werk. Als Erik en Olga elkaar bij toeval weer tegenkomen, blijkt ze geestelijk al erg achteruit te zijn gegaan. Haar operatie in het ziekenhuis komt te laat en uiteindelijk sterft Olga. Een van de bekendste locaties uit de film is Eriks atelier met de zware voordeur. Die deur ziet er nu heel anders uit, maar het pand staat er nog en is te vinden in de Van Beuningenstraat, in een gerestaureerd gedeelte van de Amsterdamse Staatsliedenbuurt.

De stoep waar ze wijn dronken
De stoep waar Erik en Olga in de regen een glas wijn drinken op de eeuwige liefde is er - als je tussen de auto’s en de verkeersdrempels doorkijkt - nog steeds. Net als het zicht op het parkje aan de overkant, waar Olga dromerig naar kijkt als Erik een tekening verkocht heeft, waarop de twee samen de liefde bedrijven.


Zaandam
De Wastora-winkel van de ouders van Olga stond in Zaandam, maar het pand is een jaar of tien geleden afgebrand. De rest van de straat is nog steeds hetzelfde als in de scène waarin Erik en Olga in de auto van de vader van Olga wegrijden.

Het Damrak
Vlak voor het einde van de film komt Erik Olga weer tegen in de coffeeshop van De Bijenkorf. Even daarvoor steekt Erik - net na een oude, grijze tram van het GVB - het Damrak over.