Tegenliggers door René Appel

De beschrijving van de leeservaring Primaire gegevens van het gelezen werk Auteur: René Appel
Titel: Tegenliggers
Ondertitel: Verschenen in: 1995
Aantal blz.: 232 pagina’s
Leestijd: 2.5 dagen
Uitgelezen op: 17 nov. 04 Verwachtingen vooraf Mijn verwachtingen vooraf zijn wel positief. Ondanks de saaie voorkant (in het groen / aqua is onduidelijk een man afgebeeld) denk ik wel dat het boek spannend is. Ik had vooraf al weleens van de auteur gehoord maar wist niet wat voor soort boeken hij schreef. Door het thema, waarvan op de zijkant een plaatje is afgebeeld, weet ik wel dat het waarschijnlijk een spannend boek is waar ik wel van hou. De titel voorspelt nog niet veel, maar ik denk dat het gaat over veel tegenslagen door mensen in iemands leven. Korte samenvatting Martin van Leeuwen, rij-instructeur, is getrouwd met Lenie. Als rij-insctructeur kreeg hij concurrentie van een goedkopere, genaamd Jim, die veel van zijn klanten afpakte. Lenie en Martin hebben 2 kinderen, Jason en Kim. Eén van Martin’s klanten was Sandra, bij wie het nog niet echt wou lukken. Lenie wou eigenlijk scheiden maar vertelde dat alleen aan haar vriendin Jeanine, tot op een gegeven moment. Martin snapte het natuurlijk niet en wou het voorkomen. De man van Sandra vertrouwde Martin weer niet, hij dacht dat hij vreemdging met zijn vrouw. Toen Martin op een avond thuiskwam, was er niemand. Op de zolder vond hij zijn verzameling modelauto’s kapot geslagen. Lenie was ervan door met de kinderen. Ze was bij Jeanine, die Martin verbood contact met zijn kinderen te hebben. Hij vertelde het Sandra, maar terwijl ze aan het praten waren kwam Peter thuis. Bij de kantonrechter werd een afspraak voor de kinderen gemaakt: Martin mocht ze dus toch af en toe zien, alhoewel de kinderen het saai vonden bij hun vader en liever bij hun moeder en Jeanine waren. Lenie (Heleen) wou onderling een nieuwe afspraak maken, maar omdat hij het er niet mee eens was probeerde hij door het raam te klimmen waarop de politie hem betrapte. Later werd hij ook nog eens beschuldigd van ontvoering, en had hij brieven in de buurt waar ze woonden verspreid. Door deze acties besloot de rechter dat de komende 4 maanden Martin zijn kinderen niet hoefde te zien en ze voor Heleen waren. Opeens stond Sandra bij hem aan de deur, ze had haar rijbewijs nog niet maar was toch naar hem toe gereden. Ze konden beide de verleiding niet weerstaan te vrijen en deden dit dan ook. Daarna wou Martin haar naar huis brengen, maar vergat de autosleutels terug te geven. Zo kon hij deze gebruiken om Jeanine de sloot in te rijden. Er zouden geen schrammen op zijn auto zitten. Alleen bleek achteraf dat hij niet Jeanine maar zijn eigen ex-vrouw aanreed: Heleen. Later kwam ze te overlijden en in de toespraak van Jeanine bleek dat zij dacht dat Martin het had gedaan. Er was echter nog geen bewijs. Sandra was inmiddels weer naar Martin gekomen, de auto van hen zat wel vol krassen en Peter had haar de schuld gegeven en mishandelt. Martin dacht dat hij de kinderen wel mocht hebben nu de echte moeder dood was, alleen hadden Jeanine en Heleen al een testament opgesteld. De politie kwam er wel achter dat het alibi van Martin niet echt helemaal klopte, maar harde bewijzen had het nog niet. Tijdens een autorijles begon Sandra ook te denken. Ze mistte de sleutels, de aanrijding, de krassen.. Martin ging later nog een keer naar de kinderen, maar Jeanine confronteerde hem met haar ideeën wie Heleen had vermoord waarop Martin haar een stomp gaf. Sandra bleef inmiddels bij Martin, want ze kon het thuis met Peter niet meer aan, die daardoor na een tijdje woedend was op Martin. Evenals zijn concurrent, Jim. Martin had valse verhalen over hem verteld en de sloten van zijn auto met lijm bespoten. De kantonrechter beslistte weer een nieuwe regeling: doordat Martin toch de enige echte overgebleven ouder was mocht hij de kinderen elke woensdagmiddag en om de 2 weken op zaterdag. Toen Martin te laat kwam ging ze naar zijn huis waar ze zag dat er iemand onbekends naar binnen ging, die even later weer wegging. De persoon had de televisie kapotgeslagen, als eerste waarschuwing. Jeanine begon er inmiddels over te denken om Martin te vermoorden. Martin pakte Jim weer terug: hij had z’n auto in de hengst gezet! De volgende dag was hij naar Jeanine’s werk gereden, om haar een lift te geven. Daarna was een politieonderzoek: Martin en Jeanine, een ongeluk. Onder een vrachtwagen gereden. Martin was door, Jeanine lag kritiek in het ziekenhuis. Peter en Jim werder natuurlijk verhoord. De kinderen bleven voorlopig bij Sandra. Uit onderzoek bleek dat er niet geknoeid was met de remmen of het stuur, wel bleek dat er een baksteen in de auto lag. En toen begon de politieagent het te snappen. Jason was die dag eerder uit school gegaan. Ziek, zo zei hij. Maar hij was met Michael (een vriend van hem) naar een viaduct gegaan en had daar bakstenen naar beneden gegooid…
De verdieping Tijd en Ruimte Het verhaal speelt zich af in het heden. Echtscheidingen kwamen vroeger niet veel voor, en de game boy bestond vroeger nog niet. De vertelde tijd is ongeveer 9 maanden. Door het af en toe overslaan van bijvoorbeeld 2 of 3 weken gaat dit sneller. De vertelde tijd is te merken aan de periodes van een kinderregeling: 3 of 4 maanden. Het verhaal is chronologisch, alhoewel er af en toe wel flashbacks gebruikt worden. Zoals bijvoorbeeld bij het onderzoek naar de dood van Martin. Enkele gebeurtenissen uit het verleden worden dan door rechercheur Mulder op een rijtje gezet. Het boek heeft een deels gesloten einde. De daders zijn wel bekend, wat er nu verder gebeurt met de overlevenden is nog niet bekend. De wijze van vertellen Het verhaal is in de ik- en de hij-/zijvorm (dus de auctoriale vorm) geschreven. De ikvorm werd vaak gebruikt, maar niet bij enkel één persoon. Er werd vanuit meerdere personen gekeken wat zij deden en dachten. Af en toe werd er dan ook over een andere persoon nagedacht, bijvoorbeeld ‘hij heeft de moord gepleegd’. Op die momenten wordt dus de hijvorm gebruikt. Thema en Motieven Het thema is moord. Er worden een 2tal mensen vermoord en 1 ligt aan het einde in kritieke toestand. De motieven hiervoor zijn wraak en tegenslagen. Wraak is het belangrijkste motief. Martin neemt wraak op een vriendin van zijn ex en hierdoor wordt zijn ex gedood. Tegenslagen zijn er ook veel in zijn leven. Zo gaat zijn vrouw weg, krijgt hij concurrentie en ruzie. Personages Hoofdpersonen: Martin; de belangrijkste persoon. Hij vermoord Heleen en terroriseert Jeanine. Ook is hij de vader van 2 kinderen. Hij neemt een leerling in huis waardoor diens man woedend wordt. Wordt vermord
Jeanine; de vriendin van Heleen. Is volgens Martin de oorzaak van alles. Doet er veel aan om Martin niet te herenigen met zijn kinderen. Ligt aan het einde in kritieke toestand door een ongeluk. Bijpersonen: Heleen; de ex van Martin. Zij wou scheiden van hem. Martin wou Jeanine vermoorden maar vermoorde Heleen (Lenie). Sandra; komt bij Martin in huis, Martin is haar vertrouwenspersoon. Zij biedt hem onbedoelde de mogelijkheid Heleen dood te rijden
Peter; de man van Sandra. Wordt woedend op Martin als hij ontdekt dat Sandra bij hem weg is en naar Martin is gegaan. Heeft haar van tevoren mishandeld en verkracht. Jason; de zoon van Martin en Heleen. Vermoord uiteindelijk per ongeluk zijn vader en zorgt dat Jeanine in het ziekenhuis komt. Kim; de dochter van Martin en Heleen. Jim; de concurrent van Martin. Hij en Martin flikken elkaar steeds gemene trucs om de ander zijn rijschool uit te schakelen. Mulder; de rechercheur die ontdekt dat Jason Heleen en Martin heeft vermoord.
Titel De titel slaat op dat Martin te maken krijgt met veel gebeurtenissen en personen die hem dwars zitten en tegenslagen bezorgen: tegenliggers. Een ondertitel en een motto zijn niet aanwezig. Persoonlijke Beoordeling Het onderwerp Het onderwerp moord vind ik best interessant. Dit blijkt ook wel uit het feit dat ik Tegenliggers heb gekozen. Ik vind het ook erg interessant als er in de realiteit iemand wordt vermoord. Ik probeer dit dan redelijk te volgen, zoals bij Theo van Gogh, Pim Fortuyn en zelfs Irak. Het onderwerp komt dus voor in mijn eigen wereld. Het is gelukkig nog niet in mijn directe omgeving gebeurt maar wel in het land. Voor ik het boek las heb ik wel eens over moord nagedacht. Waarom mensen iemand anders vermoorden en hoe ze te werk zijn gegaan. Het is en blijft natuurlijk zo dat moord niet normaal is, en je nooit het recht heb iemand te vermoorden. Er zijn erg veel boeken en films die gaan over moord. Ik denk dat iedereen er wel een aantal kent. De gebeurtenissen Het belangrijkste in het boek waren de gedachten en gevoelens. De gebeurtenissen waren ook erg belangrijk, maar deze kwamen meestal voort uit gedachten en gevoelens. Door de gevoelens van Martin voor Heleen wou hij wraak nemen toen ze hem verliet. Er waren best veel gebeurtenissen in het boek. Het was niet een boek vol moord en spanning, maar een boek vol andere gebeurtenissen, die vooral met wraak te maken hadden. De gebeurtenissen hoefden niet spannend te zijn. Een kleine gebeurtenis kon achteraf van groot belang blijken. Op het moment van gebeuren was hij niet al te uitgebreid beschreven (het gooien van bakstenen). De gebeurtenissen waren wel geloofwaardig. Toevallig waren ze niet echt. Het zijn gebeurtenissen die in het dagelijks leven ook kunnen gebeuren, zoals kattenkwaad en wraak. Schokkend konden ze wel zijn. Het dood rijden van iemand en bakstenen van een viaduct op auto’s gooien is niet echt normaal in mijn opzicht. Gevoelens van ervaring o.i.d. riepen ze bij mij niet op. De afloop van het verhaal was verrassend. Ik had nooit verwacht dat Jason de moord van zijn vader op zijn geweten had. Ik ging er meer vanuit dat het een zelfmoordpoging was geweest. Dit bleek dus niet zo te zijn. De personen De personen kwamen wel normaal over. Het zou ook realiteit kunnen zijn, al is dat niet te hopen. Er waren geen toverkunsten aanwezig, maar vooral menselijke reacties. Doordat er veel menselijke reacties zijn kan ik me wel inleven in de hoofdpersoon. Ik kan me voorstellen dat als mijn vrouw in mijn ogen bij me wordt weggepraat door een vriendin dat ik die vriendin wel wat zou kunnen aandoen, wat Martin dus ook probeerde. Er zijn geen personen in mijn omgeving die ooit zoiets hebben gedaan, in ieder geval niet bij mijn weten. Scheidingen zijn er wel in mijn familie. Een toch wel negatieve eigenschap van de hoofdpersoon is het liegen, een goede eigenschap is het eerst goed nadenken voor actie ondernemen. De auteur heeft hem wel juist beschreven en laten handelen. De opbouw Ik ging heel vlot door het boek heen. Dit betekent o.a. dat het niet te ingewikkeld was, en er geen moeilijk taalgebruik was. Ook was het een logisch en begrijpelijk verhaal. Saaie en onbegrijpelijke stukken kwamen in het boek niet echt voor. Ik wou alles lezen omdat een klein onopvallend stuk later grote betekenis kan hebben. Dit bleek ook zo te zijn. De spannende momenten kwamen wel op het goede moment. Niet teveel in één keer, en na een actie goed analyseren wat er is gebeurd. De afloop was wel verrassend zoals al gezegd bij
De gebeurtenissen. Het taalgebruik Het taalgebruik in het boek was niet moeilijk. Het was een goed te begrijpen boek waar je vlot doorheen las. Een woordenboek heb ik niet nodig gehad. De gebeurtenissen werden ook logisch en goed leesbaar beschreven. Je hoefde niet na te denken hoe en waarom, dit werd allemaal uitgelegd. Dit leest wel makkelijker. De dialogen die voorkwamen, en dit waren er niet teveel en niet te weinig, waren ook makkelijk leesbaar en op een natuurlijke wijze geschreven. Echt fragmenten uit het boek onthouden vind ik niet nodig. Er zaten geen grappen in die je bijvoorbeeld op school nog zou kunnen navertellen. Verwerkingsopdrachten Opdracht 1 Relatie tussen biografie en het werk Tegenliggers? Er is eigenlijk geen directe relatie, behalve dan dat hij ook (ooit) gescheiden is, maar dat ging zeker niet met zoveel problemen gepaard als in Tegenliggers het geval is. Hij had één dochter, en die bleef zelfs bij hem wonen. Het verhaal heeft in die zin wel met zijn eigen biografie te maken, dat hij wel altijd geïntrigeerd is door mensen met grote conflicten in hun persoonlijk leven, die ze niet oplossen, maar zelfs verergeren, zodat het gloeiend uit de hand loopt. Maar dit is niet uit eigen ervaring. Ook is Appel maatschappelijk werker geweest bij de vakgroep Ontwikkelingspsychologie. Psychologie gaat over menselijk gedrag. De wraakacties die in het boek beschreven worden worden ondernomen omdat mensen wraak willen nemen, wat dus een onderdeel is van psychologie. Opdracht 2 Wat zijn typische stijlkenmerken van R. Appel en noem enkele voorbeelden
Twee typische stijlkenmerken: a. tamelijk direct, rechtstreeks proza zonder veel versieringen (beeldspraak enz.) b. relatief veel dialogen
Doordat René Appel dus (bijna) geen beeldspraak gebruikt kan ik hier geen voorbeeld van geven. Dialogen zijn er inderdaad wel redelijk veel, maar dit is niet storend. Hij verwerkt het op een dusdanige manier dat je het makkelijk leest en er niet te lang over doet. Een voorbeeld: ‘Hier komt mama,’ zei Kim. ‘Ik wou ’t nog even met je hebben over de voorjaarsvakantie.’ ‘Waarom deed Kim zo stug?’ vroeg Martin. ‘Moest ze dat soms van jou?’ ‘Zeg niet van die belachelijke dingen. De voorjaarsvakantie,’ herhaalde Lenie, ‘daarover moeten we iets afspreken. Ik werk op dinsdag, woensdag en op donderdagochtend, dus zou jij dan…’ Martin onderbrak haar. ‘Fluister jij haar allemaal dingen in? Zit jij haar een beetje tegen mij op te stoken?’ ‘Jij zou die dagen de kinderen moeten nemen, dan zijn ze de andere dagen bij mij. Ik zeg het maar vroeg genoeg, dan kan je er met afspraken voor lessen een beetje…’ ‘Of is dit ook weer het werk van Jeanine? Heeft die nog niet genoeg kapotgemaakt?’ ‘Er valt niet redelijk met jou te overleggen,’ zei Lenie, ‘dus hang ik maar op.’