Stille lippen door Dirk Bracke

B: Verwachtingen en eerste reactie
Dit boek was eigenlijk mijn tweede keus, maar omdat ik vele boeken heb gelezen van Dirk Bracke, verwachtte ik deze keer ook weer een sterk boek. Dirk Bracke is dan ook één van mijn lievelingsauteurs, daarmee was mijn keuze van dit boek dus bevestigd. De meeste boeken die ik heb gelezen, gingen bijna allemaal over tieners en hun problemen. Meestal waren die problemen drugs, zwangerschap of alcohol. Deze keer was het iets anders, een handicap, namelijk doof zijn. Ik denk dat er niet veel boeken geschreven zijn over tieners en hun omgang met doofheid. Nadat ik een paar pagina’s had gelezen, dacht ik dat het voorspellend zou zijn. De korte inhoud was ook niet zo boeiend, maar Dirk Bracke schrijft sterke boeken, dus er zou wel eens een verrassing in het verhaal kunnen zitten. Ik was dus heel nieuwsgierig om het boek te lezen.



C2: Een structureel-analystisch leesverslag
Het verhaal
Korte inhoud:
Elien is een 15 jarig, slechthorend meisje. Ze gaat naar een gewone middelbare school, waar ‘normale’, horende mensen zitten. Als Elien uit school komt, moet ze meestal alleen door het donker naar huis lopen. Elien heeft altijd een beeld in haar gedachten van inbrekers die in haar huis zijn en dan vanalles stelen. Ze haat het om alleen te zijn en zeker in het donker. Lise, een goede vriendin van Elien vraagt opeens of Elien niet mee wil naar Moonstruck, een discotheek in de buurt. Elien is er niet gerust in. Als Elien thuis komt vraagt ze meteen of ze zaterdag naar de discotheek mag. Ze kan de antwoorden van haar vader al verwachten, hij laat haar natuurlijk nooit gaan. Als het van iemand komt is het van haar moeder. Na een hevige ruzie, slaagt ze erin om haar vader te overhalen. Hij komt haar om 2 uur halen. Zeker niet later! Elien is toch tevreden dat ze mag gaan en dat ze zo vroeg al naar huis moet kan haar nu even niet schelen. Op weg van school naar huis is Elien getuige van een ongeval. Een jongen komt onder een vrachtwagen terecht. Elien helpt de jongen en komt te weten dat zijn naam Jeroen is. Ze belt naar de hulpdiensten niet wetend als haar boodschap wel overkomt. Die bewuste zaterdagavond is Elien niet te houden. Ze is verschrikkelijk benieuwd hoe het daar moet zijn. De angst om uit de maat te dansen is verschrikkelijk groot. Maar als ze binnen komt, voelt ze de muziek. Deze discotheek is als een veilige bunker voor haar. Er wordt nochtans drugs gedealt en er zijn al een paar razzia’s geweest. Opeens kwam er een jongen voor haar dansen. Hij zocht contact met haar en Elien wist plots niet meer wat haar overkwam. Het was best een knappe jongen. Maar wat Elien niet wist is dat die jongen, Manu, alleen maar onder haar rok wou geraken. Hij zag haar bovendien als een gemakkelijke prooi om drugs te smokkelen. Jeroen had haar uitgenodigd in het ziekenhuis en uit beleefdheid moest ze wel gaan. Jeroen vindt haar een mooi meisje. Een andere keer in de discotheek, ziet Manu Elien al komen. Hij zoekt haar op en loodst haar naar zijn auto. Daar begint hij haar te betasten. Elien schrikt van zijn opdringerig gedrag en merkt nu pas dat Manu meer in haar lichaam geïnteresseerd is dan in haar innerlijk. Dit kwetst haar zo diep. Jeroen en Elien hebben afgesproken. Jeroen is blij dat hij Elien nog eens terug kan zien. Ze spreken af om naar de film te gaan. Elien is dolgelukkig dat ze eindelijk een vriendje heeft die haar respecteert, haar helpt als ze weer eens iets niet begrijpt maar vooral van haar houdt. Toch zit ze nog steeds met Manu in haar hoofd, ze wil wraak nemen. Ze vraagt aan Jeroen om haar naar de Moonstruck te brengen. Ze liegt dat Lise op haar wachtte, terwijl ze wou weten of Manu en zijn vriend nog dealden. Ze gaat naar de politie om hem te verraden als drugsdealer. Na 5 dagen in de gevangenis, realiseert Manu dat enkel zij hem kon verraden hebben.

Het verhaal was gemakkelijk te volgen. Men heeft geen ruimere context nodig om het te begrijpen. Het enige wat je moet weten, is dat het verhaal soms door de ogen van Elien wordt verteld. Je moet je dus een klein beetje kunnen inleven in de wereld van de doven.



De thematiek
De situatie die steeds terugkeert, is dat Elien in de Moonstruck is. Mensen houden geen rekening met haar slechthorendheid. Ze praten niet duidelijk en te snel. Ze moeten hun gezicht naar haar richten, zodat ze hun lippen kan lezen. Dat vergeten mensen vaak. Elien voelt zich vaak eenzaam, ze kan moeilijk volgen met gesprekken op school.Het thema van het boek is dan ook eenzaamheid, het feit dat ze niet bij haar vrienden kan horen. Door haar handicap kijken mensen anders tegen haar aan, ze zijn soms te voorzichtig en bezorgd. De titel ‘Stille lippen’ betekent dat Elien in een stille wereld leeft, ze moet communiceren door te liplezen, wat soms moeilijk is voor haar. Het kan ook betekenen dat Elien, letterlijk, haar lippen stil moet houden, omdat ze bang is om domme dingen te zeggen doordat ze niet goed kan spreken en dus sommigen woorden niet kent, omdat ze die nog nooit gehoord heeft.



Het vertelperspectief
Grotendeels wordt het verhaal verteld door een externe verteller. Er zijn ook een paar momenten waar we door de ogen, of beter gezegd de oren van Elien meelezen. We kunnen met haar gedachtengang meeleven. Zo kunnen wij weten hoe het is om doof te zijn. Het geeft een effect van eenzaamheid. Natuurlijk wordt het verhaal ook onderbroken door dialogen en uitspraken van de personages.

De structuur
Het verhaal is verdeeld in 23 hoofdstukken met achteraf een epiloog. Op het begin staat er een bedankwoordje aan de getuigen van het verhaal. Het verhaal is chronologisch verteld, soms zijn er flashbacks van toen Elien op de basisschool zat. Het verhaal speelt zich af in ongeveer drie maanden, november, december en januari. Het boek heeft 188 pagina’s, ik vond dat het soms nogal snel ging. Op sommige momenten waren er minder details wat het dan weer minder spannend maakte. Het spannendste van het verhaal vond ik eigenlijk de epiloog. Het is min of meer een open einde; “Ik had het gevoel dat ze me in het oog hield en toen jij me kwam aflossen, is ze weggereden. Vreemd, niet?” “Elien”, herhaalde Manu toonloos. Opeens kwam hij in beweging. “Waar staat je auto geparkeerd?” “Om de hoek.” Terwijl ze naar de auto liepen, begon het zachtjes te sneeuwen. Ik zou wel eens willen weten wat er daarna gebeurt. Wat zijn Manu en zijn vriend van plan? Wat gebeurt er verder met Elien? Op het einde is het plots spannend en in het midden van het boek viel er niet veel te beleven, soms een klein incident, maar dat is ook alles. En als er iets spannends was, ging het veel te snel voorbij. Ik denk dat de bedoeling van Bracke was dat de gebeurtenissen niet zo belangrijk zijn, maar wel de stille leefwereld van Elien. De personages zijn in ieder geval goed beschreven door de gedachtengang van Elien of door de externe verteller. Enkel van Manu kwamen we meer te weten door de actie in de auto met Elien. Bracke houdt niet bepaald gegevens achter, maar het is handiger als je weet dat het over een doof meisje gaat. Het is aan te raden om de korte inhoud te lezen, vooraleer je het hele boek leest.



De personages
Het hoofdpersonage is natuurlijk Elien, ze wordt getypeerd als ‘het dove meisje’, maar zij wil gewoon zoals de rest zijn. Ze is een rustig meisje, maar ze kan zich vaak opjagen of irritant zijn als ze bijvoorbeeld de lippen van iemand niet kan lezen en als ze het beu is om niet te kunnen volgen met de normale wereld. Een ander, belangrijk personage is Manu, de drugsdealer. Hij heeft eerder een rond karakter: hij kan lief zijn, maar hij is ook een beetje sluw en kwaadaardig. Anders zou hij toch geen dealer zijn. Hij maakt een evolutie door: eerst is hij heel lief voor Elien, daarna staat hij met iemand anders te flirten en uiteindelijk haat hij Elien kapot door haar verraad. Jeroen heeft daarintegen een vlak karakter. Hij doet zijn best om mee te leven in Eliens wereld, hij is lief voor haar en hij heeft respect. Elien apprecieert dat ook allemaal. Lise is iemand die zowat haar plan trekt. Ze heeft een liefje en ze wil zich zo veel mogelijk amuseren.



De tijd en ruimte
Het verhaal speelt zich af in de buurt van Antwerpen. De moonstruck staat in Antwerpen, maar ze woont in Merksem. De plaats is onbelangrijk voor het verhaal. Het verhaal verloopt in de winter. Er is een kerstmarkt waar Elien eens met Jeroen heeft afgesproken. Natuurlijk speelt het zich af in de 21e eeuw. Dat is dan weer belangrijker voor het verhaal, omdat drugs, scooters, alcohol en discotheken populair zijn. Ook de technologische snufjes, zoals de Phonic Ear van Elien. De tijd is belangrijker dan de ruimte voor het thema, denk ik.



De stijl
Wat heel opvallend is aan de boeken van Dirk Bracke is dat hij altijd een bedankwoord heeft en een epiloog. Meestal is er ook nog een uitgebreid verslag over de ervaring van de samenwerking met de getuigen van het verhaal of een tehuis. Het verhaal is ook altijd onderverdeeld in kleine hoofdstukken. Hij werkt ook met veel witregels en alinea’s. Zo worden de conflicten van Elien met verschillende personages onderscheiden. Dat is gemakkelijker om de verschillende verhaallijnen te volgen. Zijn taalgebruik is algemeen verstaanbaar, dat vind ik zeer positief, want als ik een boek lees van een Nederlandse auteur, zijn er soms typische Nederlandse woorden die ik niet begrijp, en dat kan soms heel irritant zijn.