1. Begrijp je Herters fascinatie voor Hitler? Wat is er zo intrigerend aan deze historische figuur? Welke andere fascinerende figuren ken je nog?
Ja, Herter is zo gefascineerd door Hitler omdat die man iets heeft wat andere schrijvers nog niet hebben kunnen ontdekken. Hitler is het ‘mysterium tremendum ac fascinans’: ‘het verschrikkelijke en tegelijkertijd betoverend geheim’. Het feit dat er nooit een verklaring is gegeven voor de wandaden en het gedrag van Hitler intrigeert Herter zodanig dat hij hier wel een uitleg wil voor vinden. Hitler was een mens zoals een ander, maar tegelijkertijd ook niet…
Herter is een echte nadenker en wil in de gedachtengang van Hitler doodringen, het volk uitleggen wat er zo anders was aan het mysterie dat Hitler belichaamde.

2. Hoe verklaar jij Hitlers wandaden? Was hij een personificatie van de duivel of toch ook maar een mens? Bestaan ‘het slechte’ en ‘het goede’ in de wereld? Of was hij louter een product van de omstandigheden en de tijdsgeest?
Ik denk dat eerder om ‘het slechte’ en ‘het goede’ gaat in de wereld. Het zit in je of niet om tot zulke daden in staat te zijn, het te verdragen en op je geweten te willen hebben dat door jouw toedoen 72 miljoen mensen het leven hebben moeten geven, juist omdat jíj dat wil. Een product van omstandigheden kan ook een bepalende factor geweest zijn, maar ik geloof niet dat die samenloop zo hard het karakter van een mens kan bepalen. Hij heeft wel een moeilijke jeugd gehad, had geen vrienden en heeft zowel zijn broers, zussen, vader als moeder vroeg moeten afgeven, maar er zijn wel meerdere mensen die zo’n levensloop kennen of gekend hebben, en zij zijn nooit in staat geweest om 72 miljoen mensen over de hele wereld te executeren. Het verschil tussen het goede en het slechte verklaart volgens mij dus beter zijn daden, dit samen met het grote nationalistisch gevoel dat er heerste in Duitsland in die tijd, die het mogelijk maakte een aanzet tot een tweede wereldoorlog te geven.

3. Begrijp je dat Mulisch de meest gerespecteerde en gelauwerde Nederlandstalige schrijver is? Beoordeel de kwaliteit van het boek door twee kolommen te maken. Links zet je enkele pluspunten op een rij, rechts enkele minpunten.
Pluspunten Minpunten
- Herter heeft enorm veel kennis (dat merk je in “Siegfried”)
- Maakt zeer frappante conclusies, vergelijkingen (zoals de gelijkenissen tussen Hitler en Nietzsche)
- Hij denkt heel goed en diep na
- Herter kan heel goed beschrijven, zodat je het je levensecht kan voorstellen
- Hij kan precies zeggen wat hij denkt, voelt en dit enorm sterk verwoorden - Dit genre is misschien niet aan iedereen besteed, niet iedereen houdt hiervan.
- Zijn gedachtegang en uitleg zijn voor sommigen soms te moeilijk om te begrijpen

Het is duidelijk dat ik meer positieve dingen kan zeggen over Mulisch, dan negatieve. Ik begrijp dat de fascinatie voor deze schrijver groot is; met “Siegfried” heeft hij een heel kwaliteitsvol boek afgeleverd. De waardering voor zijn werk kan ik volledig begrijpen. Ikzelf was in het boek vooral geïntrigeerd door het feit dat hij zoveel gelijkenissen kon vinden tussen Hitler en Nietzsche; dat ze even oud zijn geworden, een even lange heerschappij hadden en dat Hitler verwekt werd op het moment dat Nietzsches verval begon. Ook is het heel frappant om later te constateren dat er al verwijzingen waren naar de Holocaust; Nietzsche vertelde letterlijk dat hij zijn lot al kende: zijn naam zou verbonden worden met de herinnering aan iets monsterachtigs en in zijn één van zijn allerlaatste aantekeningen kondigde Nietzsche aan hoe Hitler aan zijn einde zou komen: “Ik wil zelf de brandfakkel in zijn vloekwaardige geest doen oplaaien. Om zo’n dingen te ontdekken en zo goed te kunnen verwoorden, denk ik dat je een zeer sterke schrijver moet zijn. Mulisch verdient dus ook zeker alle waardering, want volgens mij vergt het schrijven zoals een boek als “Siegfried” heel veel tijd, onderzoek en kennis.

4. Volgens Herter heeft iedereen een absolute plek. Herlees de passage op blz. 65 en beschrijf daarna je eigen absolute plek. Beargumenteer je keuze.
Een absolute plek waar ik mezelf meer herken dan in de moderne drukte, een plaats waar ik me kan ontspannen en kan nadenken is simpelweg op mijn slaapkamer. Het is dat ene plekje in het huis waar ik alleen ben en me kan ontspannen. Een absolute plek waar ik niet gestoord word en me kan terugtrekken als het minder gaat. Een absolute plek vind ik ook in de natuur, in de velden rond mijn huis in de zomer. Ik vlij me neer in het gras en kan volledig tot rust komen en genieten van de mooie natuur, de geluiden van de vogels en de stralende zon.

5. Vond je sommige delen shockerend of te ver gaan? Waarom wel/niet?
Ik vond het enorm shockerend dat Falk het over zijn hart kreeg om Siggi dood te schieten. Ik begrijp dat Falk in een enorm moeilijke situatie zat, maar hoe moeilijk ze ook is, je moet enorm veel lef hebben om een kind dat je doodgraag ziet zonder duidelijke reden door het hoofd te schieten… Moeilijker maakte het nog dat hij hierover moest liegen tegen Julia, en de spanning hierover is nog steeds te merken op hun oude dag. Dit is iets wat je voor de rest van je leven meedraagt, en je merkt in het boek ook dat zowel Falk als zijn echtgenote het hier na zoveel jaren nog steeds moeilijk mee hebben.
Een andere passage die frappant was, was de Herters overlijden. Meneer en mevrouw Falk waren na het gesprek met Herter enorm opgelucht, omdat ze hun verhaal eindelijk aan iemand hebben kunnen vertellen en er zeker van zijn, dat wanneer ze het leven geven, Herter het verhaal over Siggi zal publiceren en Siggi’s bestaan toch niet ongeweten blijft. Nu Herter dood is, blijft het leven van Siegfried toch onbestaand en is het lange, emotionele gesprek dus voor niets geweest. Ook zal de dood van Herter een zoveelste schuldgevoel aan de Falks geven omdat de feiten die ze hem verteld hebben Herter waarschijnlijk te veel zijn geworden. Het koppel heeft al zo veel moeten doorstaan en nu weet je dat ze weer een nieuwe tegenslag hebben. De hele essentie van het boek is dus voor niets geweest: Herter zal geen gefingeerde spiegel voor Hitlers postuum kunnen voorhouden, aangezien hij vroeger dan verwacht het leven heeft moeten geven.

6. Welke passages in het dagboek van Eva Braun vond je opmerkelijk? Waarom?
27.IV.45
Ik kan het niet begrijpen dat ze een leven met Hitler verkiest boven een leven van vrijheid, met de mogelijkheid tot ontsnapping, de mogelijkheid tot overleven… Het ene moment vertelt ze over Hitlers executies, waarin ze vertelt dat hij geen genade kende (26 IV) en vreselijke dingen die hij doet en dan volgt een nieuwe dag waarin ze begint met hoeveel ze wel niet van hem houdt. Ze is zielsgelukkig, samen met die moordenaar.
29.IV.45
Ook de executies van de 9 honden vond ik opmerkelijk. De genadeloosheid en gevoelloosheid van Hitler wordt nogmaals bewezen, maar toch blijft Eva Braun hem fantastisch vinden en hem graag zien. Ik begrijp niet waarom heet vermoorden van die honden zo noodzakelijk is, was er geen enkele mogelijkheid om ze ergens vrij te laten en de kans op overleven te gunnen? Het kwetst Eva Braun, maar haar liefde en bewondering voor Hitler gaat boven alles. Dat vind ik onvoorstelbaar: samen willen zijn met een man die de dood van 72 miljoen mensen op zijn geweten heeft, zonder dat hij daar een traan voor zou wegpinken, zonder dat hij daar enige wroeging over voelt…

Het opmerkelijkst uit heel het dagboek van Eva Braun vind ik dus gewoon het feit dat zij van hem blijft houden, wat er ook allemaal gebeurd is.