Zakelijke gegevens

a. Harry Mulisch
b. Siegfried, een zwarte idylle, uitgeverij de bezige bij, Amsterdam, derde druk maart 2001 (eerste druk februari 2001)
c. psychologische roman

Verdieping

a Samenvatting

1. De alwetende verteller is aan het woord, het is een auctoriaal verhaal.

2. Er komen tien personen in voor die echt belangrijk zijn voor het verhaal, er komen wel meer personen in voor, maar die zijn niet belangrijk voor het verhaal.
Rudolf Herter, de hoofdpersoon van het verhaal, het is een beroemde schrijver die oorspronkelijk uit Oostenrijk komt, maar nu met zijn jongere vriendin in Amsterdam woont.
Maria, zij is de huidige vriendin van Rudolf Herter, ze is dertig jaar jonger dan hem.
Olga, de ex-vrouw van Herter.
Marnix, de zoon van Herter.
Ullrich Falk, een oude man die vroeger de huishulp van Adolf Hitler was.
Julia Falk, de vrouw van Ullrich Falk die samen met haar man ook in de huishouding van Adolf Hitler werkte.
Adolf Hitler, de bondskanselier van Duitsland, en de echte vader van Siegfried.
Eva Braun, de vriendin van Hitler, aan het eind zijn vrouw, en de echte moeder van Siegfried.
Siegfried, de zoon van Hitler.

3. Herter, een beroemde schrijver gaat naar zijn geboorteland Oostenrijk om daar een lezing te houden over zijn boek “De uitvinding van de liefde” . Daar moet hij ook voor de televisie verschijnen voor een interview. Tijdens het interview wordt hij gegrepen door het idee om een boek te gaan schrijven over Adolf Hitler, hij wil Hitler vangen in een net van fantasie. Hij zegt dus op televisie dat hij misschien wel wat met dat idee gaat doen. De dag erna is moet hij een lezing gaan geven over zijn boek “De uitvinding van de liefde”. Na de lezing komen er twee oude mensjes op hem af, die hem zeggen dat zij wel iets weten over Hitler, maar dat ze dat niet zomaar in het openbaar bespreken kunnen, dus de volgende dag gaat de schrijver naar de oude mensen toe. En daar vertellen ze dat zij vroeger de huishoudinghulpen van Adolf Hitler waren, en dat Hitler een zoontje had, genaamd Siegfried. Maar dat was nooit bekend gemaakt, omdat Hitler de man van het volk was, en om de stemmen van het volk te houden, (want dat er op Hitler was gestemd, kwam voornamelijk door de stemmen van de vrouwen) dus dan kon het niet dat hun leider een kind had, want dan was het droombeeld van de leider weg. Dan zou hij niet meer de ultieme leider zijn, omdat hij dan iets menselijks had. Dus toen Siegfried geboren was, moest de familie Falk net doen alsof het hun zoontje was. Siegfried sprak Hitler aan als oom Wolf en Eva Braun als tante Effi. Siegfried groeit op met het idee dat de familie Falk zijn echt ouders zijn, dat steekt natuurlijk wel een beetje, want als hij verdriet had, ging hij niet naar zijn echte moeder, Eva, maar naar Julia Falk.
Siegfried groeit op, maar rond zijn 6e krijgt Ullrich Falk het bevel van Adolf Hitler dat hij Siegfried moet doodschieten, hij neemt de jongen mee naar de schietbaan, en schiet hem daar dood, hij zorgt er voor dat het een ongeluk lijkt, de mensen op het hof stellen dan ook geen vragen. Dat was het verhaal dat de oude mensjes aan de schrijver wilden vertellen, en het is echt zo gebeurd, maar Herter mag dat verhaal pas opschrijven als de oude mensjes dood zijn. Ze hebben hem gevraagd om dat verhaal op te schrijven omdat hij bekend staat als een schrijver van fictie, en zodat het aan de fantasie wordt overgelaten of het nou wel of niet echt is gebeurd. Daarna gaat Herter weer terug naar zijn hotelkamer, en hij wordt overrompeld door allemaal wilde gedachtes voor zijn boek. Het verhaal eindigt ermee dat Rudolf Herter sterft, hij was ook al vrij oud, en waarschijnlijk waren al zijn bedenkingen te veel voor hem geworden.

4. Het verhaal eindigt ermee dat Rudolf Herter sterft. Zijn vriendin Maria komt dan de hotelkamer binnengerend, en luistert zijn cassetterecorder nog af, en ze hoort hem nog heel onduidelijk zeggen: “Hij…hij…hij is hier” en daarna niets meer.

5. Het thema van het boek is de vraag van schuld en verantwoordelijkheid.

Op zoek naar de thematiek

1 De hoofdgedachte van het boek is de vraag van schuld en verantwoordelijkheid, wie was verantwoordelijk voor de dood van Siegfried, en vooral wie was verantwoordelijk voor de dood van Rudolf Herter?

2. De volgende motieven zijn kenmerkend voor dat thema:
De zin die twee keer in het boek voorkomt:
Hij hij hij is hier..
Hitler sprak die zin uit, en zo ook Rudolf Herter aan het eind.

3. De titel van het boek is Siegfried, dat staat natuurlijk voor het zoontje van Hitler.

Plaats in de literatuurgeschiedenis.

1. Het werk is voor het eerst gepubliceerd in 2001.

2. Harry Kurt Victor Mulisch wordt geboren op 29 juli 1927 in Haarlem. Over zijn eigen geboorte zegt hij: 'Op vrijdag 29 juli werd ik, negen pond zwaar, uit de Stille Oceaan opgevist. Die zelfde dag kwam de Vesuvius plotseling in verhevigde werking, maar de kranten vermeldden niet of dat kwam door mijn geboorte of door Mussolini, die ook die dag zijn verjaardag vierde'. Mulisch is de enige zoon van Karl Victor Kurt Mulisch en Alice Schwarz. Zijn vader komt uit het toenmalige Oostenrijk-Hongarije (nu: Jablonec in Tsjechië). Na de Eerste Wereldoorlog is hij naar Nederland geëmigreerd. Zijn moeder is joods, geboren in Antwerpen. Hoewel er thuis Duits wordt gesproken, wordt hij opgevoed met Nederlands. In 1936 scheiden zijn ouders, zijn moeder verhuist naar Amsterdam en Mulisch wordt vooral opgevoed door de huishoudster Frieda Falk. Vanaf 1949 richt hij zich volledig op het schrijven. Zijn vader overlijdt in 1957.
In 1992, bij het uitreiken van het eerste exemplaar van “De Ontdekking van de Hemel”, volgt een bevordering tot Officier in de Orde van Oranje-Nassau. Van de gemeente Amsterdam ontvangt Mulisch de zilveren eremedaille.

3. Het is in de tegenwoordige tijd geschreven, de tijd van snelheid, alles moet snel en vlug, en het boek van Mulisch zet juist die tijd even stil door terug te gaan naar het Oostenrijk van vroeger.

4. Over al zijn werk kan gezegd worden dat het wordt gedomineerd door een magisch -mythische levensfilosofie. Zijn romans zijn niet realistisch in de traditionele zin van het woord. Veelal zijn de verhalen in eerste instantie heel werkelijk en vertonen ze naar verloop van tijd steeds meer fictionele trekken. Veel van zijn werk heeft autobiografische trekken maar het is altijd verweven met fictie. Ik heb ook het boek Twee vrouwen gelezen en wat hetzelfde is tussen de twee boeken is dat Mulisch iets beweert, en je moet het maar voor waar aannemen. Er staat nooit duidelijke uitleg bij waarom iets zo is.

5. Het is typerend voor deze tijd, omdat het vlak na de oorlog bijna onmogelijk was om zo’n boek te kunnen schrijven over Adolf Hitler, er zijn na de oorlog juist heel veel boeken geschreven over de oorlog, maar dan alleen over de slechte kanten van de Nazi’s en niet zo diep over Hitler, omdat daar een mysterieus iets omheen hing, daar kwam je gewoon niet aan, dat lag nog te gevoelig onder de mensen. Nu kan het wel, omdat de meeste mensen de oorlog niet meer zo bewust meegemaakt hebben.

Beoordeling

1. Ik vond het een heel mooi boek, maar het verhaal van Siegfried vind ik juist het mooist van het hele boek. Dat verhaal eromheen van die Rudolf Herter met zijn diepzinnige gedachten kan me niet zo boeien, maar het verhaal wat die twee oude mensjes vertelden vind ik prachtig. Omdat het zo’n enorme impact op me heeft, je gaat er echt over nadenken, van: “Zal het allemaal echt waar zijn, misschien heeft Hitler wel echt een zoon gehad..” En ook dat Hitler gevoelens had en ze ook uit vind ik ook heel mooi geschreven, je moet je toch als schrijver zijnde zien te verplaatsen in de meest gehate persoon van de geschiedenis, en dan moet je daar een mens van zien te maken, maar toch ook weer een onmens. De manier hoe meneer Mulisch dat heeft neergezet vind ik heel erg knap.

2. De passage die mij het sterkst aanspreekt is de passage dat Ullrich Falk Siegfried moet doodschieten, en dan doet hij ook nog. Maar dan schuift hij het bij Hitler op de schuld. Maar dat is op zich niet mooi ofzo, dat is eigenlijk heel erg afschuwelijk, maar juist de manier hoe Ullrich Falk de moord ontkent is heel mooi:
“-Niet ik heb hem gedood, Hitler heeft hem gedood. Niet ik, Hitler. Ik. Hitler.”
Dat spreekt me heel erg aan, omdat het zo poëtisch op papier staat. Vooral het allerlaatste stuk is mooi.
“Ik. Hitler.”
Dan waant Ullrich Falk zich even Hitler, zodat het voor hem makkelijker te accepteren is dat de jongen dood is, want dan is het tenminste niet zijn schuld.

3. De passages in het begin vond ik nogal saai, zo’n ouwe saaie schrijver die ergens een lezing gaat houden, nou en?? En aan het eind ook, dan komt die Herter aan op zijn hotelkamer en gaat allemaal van die rare filosofische dingen bedenken, dat vind ik allemaal een beetje vergezocht, dan zou Nietsche zogenaamd in verbinding staan met Adolf Hitler, omdat hij stierf toen Adolf Hitler geboren werd. En dat Nietsche dan met poep op van alles en nog smeerde, en dat Hitler dan allemaal links had met bruin, Eva Braun, de bruinhemden…
Dat gaat me allemaal een beetje te ver. Het klinkt best wel goed, maar als je even iets langer en logisch over nadenkt is het allemaal klinkklare onzin.

4. Nee ik kan dit nergens mee vergelijken, niemand heeft het ooit aangedurfd om te beweren dat Hitler kinderen had.

5. Het thema van schuld en verantwoordelijkheid vind ik eigenlijk best een mooi thema, maar schuld is zo makkelijk, schuld kun je mee schuiven, “IK???, nee hij, hij was het” Dat is aan de ene kant wel mooi in het verhaal, en ik kan me ook best voorstellen dat Ullrich Falk de moord op Siegfried bij Hitler op de schuld geeft, maar Falk haalde uiteindelijk de trekker over, en niet Hitler.

6. Het taalgebruik is een beetje ouderwets Nederlands, en soms een beetje moeilijk te volgen.
Maar wat ik heel irritant vind is dat er soms hele stukken Duitse taal in voorkomen, waar ik dan ongeveer een idee van heb wat het ongeveer betekent, maar het niet helemaal zeker weet, en ik ben dan te lui om het op te zoeken.

7. Ik vind het een geweldig boek.

8. Ik zou het een ander ook aanraden om dit boek te lezen, omdat dit verhaal je gewoon een kick geeft die je niet zo snel van een verhaal krijgt, maar van dit verhaal krijg je gewoon een adrealinestoot door je lichaam, juist omdat Mulisch het onaantastbare aan durft te raken. En omdat je in de opwinding van de hoofdpersoon meegesleept wordt.

9. Ik heb een recensie op het internet gevonden.
Uit; Theun de Vries, De groene Amsterdammer, 17 februari 2001.
Samengevatte mening van de recensent:
Het is een hele mooie diepe roman, en het is gedurfd van Mulisch om deze stap te wagen, maar het zo verduiveld jammer voor al die miljoenen doden.
Mijn mening daarover:
Ik ben het juist niet met die meneer eens, Mulisch zet Hitler juist neer als een onmens, hij noemt Hitler het grote ‘Niets’.
Mulisch doet juist zijn best om Hitler onmenselijk te doen voorkomen, en het is helemaal niet vervelend voor al die mensen op deze manier, want als Mulisch Hitler nou echt puur als een mens had neergezet, dan was het beledigend geweest. Want dan was hij verslaanbaar geweest, en was de oorlog al eerder afgelopen geweest, maar nu juist doordat Mulisch Hitler verklaart als het grote ‘Niets’ is het duidelijk dat Hitler ongrijpbaar was voor iedereen. Dus nou hoeft niemand zich beledigd of gekrenkt te voelen.