Saartje Tadema door Thea Beckman

Titel: Saartje Tadema
Auteur: Thea Beckman
Uitgever: Lemniscaat
Hoofdstukken: 15
Bladzijdes: 191
Genre: Historische Roman
Thema: Leven van een weeskind

2. De inhoud van het boek.
1. Samenvatting
Saartje Tadema is zeven als ze wees wordt en in het Amsterdamse Burgerweeshuis terecht komt samen met haar broer. Ze heeft ook nog een kleiner broertje maar die zit eerst in een gastgezin tot hij oud genoeg is voor het weeshuis. Tot haar grote vreugde mag ze daar ook naar school. Ze kan al lezen en schrijven want dat heeft ze zichzelf aangeleerd uit de boeken van haar grotere broer. De meester waar ze terecht komt heet meester Jansen en ze kan niet goed met hem opschieten. Hij vindt namelijk dat leren niks voor meisjes is. Ze ontmoet een jongen waar ze goed mee op kan schieten: Pieter. Het enige uitje in de week is op zondag naar de kerk waar ze in de verte haar broer Dirk ziet want die zit ergens anders met het jongensweeshuis. Saartje had weinig vriendinnen omdat ze haar maar een vervelend kind vonden. Ze stelde altijd moeilijke vragen en wist alles altijd beter. Het enige meisje waar ze een beetje mee op kon schieten was Geesje. Een meisje uit het Meisjeshuis dat af en toe kwam oppassen als de kinderen van het kinderhuis buitenspeelden. Zij vond Saartje wel een grappig kind. Saartje was een heel leergraag kind en op een gegeven moment had ze alles al meer dan tien keer gelezen. Maar ze wou meer! Dan komt Kobbetje, haar kleine broertje, in het weeshuis. Saartje is dol gelukkig maar haar broertje wil niks van haar weten. Hij kent haar niet meer. Saartje kwam erachter dat meester Jansen het geld voor nieuwe boekjes en andere schoolspullen in z'n eigen zak stopt. Regelmatig komen er regentessen op bezoek in de school en dan moest Saartje altijd voor de klas komen om te laten zien wat ze kon. Zo die keer dus ook. Door het slim te spelen wordt er een grondig onderzoek in gesteld naar meester Jansen. Waarin dat van dat geld ook naar boven komt. Meester Jansen word ontslagen. Op haar tiende jaar wordt ze vervroegt overgeplaatst naar het meisjes huis. Daar leerde ze alleen naaien en borduren. Ze vond het verschrikkelijk. Op een dag komt haar oude buurvrouw op bezoek en neemt een boekje voor haar mee. Ze is door het dolle heen. Tot dat de binnenmoeder het ontdekt en het afpakt. Toen was Saartje pas echt kwaad en heeft flink stennis lopen schoppen. Steeds meer mocht Saartje met Geesje mee naar buiten om een boodschap te doen. Dat vond ze prachtig en dook als ze de kans kreeg een boeken winkel in. Ze was het weeshuis echt zat ze wou naar buiten de wijde wereld in. Dus besloot ze toen ze weer eens buiten het weeshuis was om werk te gaan zoeken. Alleen op die manier kon je weg komen bij het weeshuis. Ze hield heel veel van de haven en besloot Herberg-op-het-IJ binnen te lopen en het gewoon te vragen. Ze wordt aangenomen. De volgende week kon ze aan de slag. Het was hard werken maar ze vond het wel heel leuk. Ze ontmoette Auke de Vries een schipper. Ze vindt het een hele leuke man, maar hij is alweer snel vertrokken. Hij laat een boek voor haar achter over heksenvervolging. Ze verslindt het maar het maakt haar ook bang of zij geen heks is. Een jaar later komt hij terug. Hij verkondigd dat hij gaat trouwen. Saartje is teleurgesteld. Niet veel later vraagt hij haar ten huwelijk. Ze zegt: ja.



2 a. Wie is de hoofdrolspeler?

De hoofdrolspeelster is Saartje Tadema. Een meisje die als wees in het Burgerweeshuis komt. Ze heeft een broer, die Dirk heet, en een broertje die Jacob heet.

b. Is het een volledig gepresenteerd persoon en geef 5 citaten?
Ja, de hoofdpersoon is volledig gepresenteerd. Je leest wat erin hem omgaat en wat hij zegt, voelt, en wat andere mensen over haar denken. Ook hebben ze meerdere karaktertrekken.
1. Dit citaat gaat over de ouders en dat ze gestorven zijn: "Ze was 7 jaar oud en de vorige week had ze haar moeder verloren.  Daarmee werden de kinderen Tadema tot volle wezen. Hun vader, Hendrik Tadema, was meester-timmerman geweest op de grote werf van VOC-schepen op de Oostenburg. Hij had een goed loon verdiend, terwijl moeder Sijtje wist van sparen en zuinig zijn. Maar bij de tewaterlating van het zestiende schip waaraan Saartjes vader had gewerkt was er iets misgegaan en Hendrik Tadema was verontgelukt. Zijn vrouw, al lang ziekelijk, kon die klap niet verwerken. Tien maanden na de dood van haar man stierf ook zij, Ze liet 3 kinderen achter: Dirk, bijna 11 jaar oud, Saartje, en de kleine Jakob die bijna die pas twee-en-half was." Blz. 7
2. Dit citaat gaat over als ze bij Sientje komt en die begint met haar te praten:"O ja. Ik ben nog nooit op school geweest, maar ik kan lezen en ook een beetje schrijven, en ik wil nog veel meer leren." Blz. 16
3. Dit citaat gaat over als ze haar vijand in het weeshuis een snoepje heeft gegeven: "Heeft u het gezien, God? Hoe ik het lekkerste dat er bestaat aan mijn grootste vijandin heb gegeven? Wilt u nu alsjeblieft niet meer boos op mij zijn?,"fluisterde ze voor zich heen. Ze kreeg geen antwoord." Blz. 50
4. Dit citaat gaat over het moment dat Saartje aan een moeder vraagt of ze mag werken in de herberg: "Ik ben er klaar voor om uit het weeshuis te vertrekken, moeder. En daarna ga ik mijn eigen leven leiden." Blz. 130
5. Dit citaat beschrijft hoe Saartje zich op het eind voelde en die jaren ervoor: Toen pas dacht Saartje aan haar beide broers. Ze stelde zich het verbaasde geaicht van Dirk voor als ze hem vertelde dat ze een rijk huwelijk ging doen. Nou jah, rijk. Van de houthandel werd je niet echt rijk, maar het was een goed bestaan. En Jakob? Die zou wel weer het geboel hebben dat zijn zus hem in de steek liet. ZO was hij nu eenmaal. Maar misschien kon ze hem later uit het weeshuis halen, meenemen naar Harlingen, hem een plaatsje bezorgen op Auke's schip. Auke drukte haar tegen zich aan en kuste haar. Op dat ogenblik wist ze dat er een einde was gekomen aan haar jarenlange eenzaamheid." Blz. 191
6.
Dit citaat gaat over het moment dat Geesje wordt afgewezen door een man en ze uithuilt bij Saartje:" Ze snikte het uit tegen Saartjes schouder. Die was al even ontdaan en verdrietig. Ze begreep het niet goed. Die David-hij was 25 jaar oud, hoog tijd dat hij ging trouwen. Maar de stem van zijn hart volgen werd hem door zijn vader verboden en daar legde hij zich bij neer! Waren alle mannen zo? Stoer en trots op hun verstand, altijd maar bezig met geld verdienen, waarbij ze neerkeken op jet domme vrouwvolk, maar als het erop aankwam laf en kleinmoedig? Ze wist niet wat ze ervan moest denken." Blz. 121

c. Wat vind je van de hoofdpersoon?
Ik vind Saartje heel leergierig, omdat ze altijd wil leren en rekenen, en dan zoveel mogelijk. Ze zeurt de leraar ook elke keer aan het hoofd dat ze nieuwe boeken enzo wil. Ze is kan van zich afbijten en behulpzaam, omdat er een meisje in het weeshuis zit die haar altijd plaagt en dan doet ze iets terug en dan moet ze van de binnenmoeder strafwerk maken. Maar ze helpt ook andere kinderen die geplaagt worden met alle gevolgen van dien. Ze is direct, als ze iets van iemand zegt dan zegt ze dat meteen. Ze is lief, omdat ze anderen helpt met hun problemen. Ook is ze slim, want ze kan al lezen terwijl ze pas 7 is en nog nooit naar school is geweest. Opgewekt is ze ook altijd en niet tobberig, want dat zul je wel verwachten, omdat ze een wees is en haar gezin nooit ziet.

d. Wie zijn de bijpersonen en waarom zijn ze niet volledig gepresenteerd?
De bijpersonen zijn Dirk, Geesje en Auke. Dirk is haar broer en daar lees je ook wel dingen over, hoe het hem gaat in het jongenshuis. Er zit eigenlijk een zijlijn in het verhaal en die gaat over Dirk, maar je kunt hem geen hoofdpersoon noemen, vind ik.  Hij is aardig, maar erg bazig, en denkt dat hij de baas is over Saartje. Geesje is een vriendin van Saartje, zij woont ook in het weeshuis, maar is een paar jaar ouder dan Saartje. Auke is de man waar Saartje mee gaat trouwen. Ze ontmoet hem in de herberg waar ze werkt. Hij is aardig en lief voor Saartje.
De bijpersonen zijn niet volledig gepresenteerd, omdat ze niet gaan leven voor je. Ook hebben ze maar 1 of enkele eigenschap. Ze veranderen niet in het verhaal, ze reageren voorspelbaar.

De gebeurtenissen spelen zich af in Amsterdam. In het burgerweeshuis, dat nu een monument is, en in de herberg-op-het-ij. Ze spelen in het verleden, in de middeleeuwen.   

g.Wanneer spelen de gebeurtenissen af?
De gebeurtenissen spelen zich vroeger af. Dit merk je door de manier van leven in het weeshuis en in de herberg. Ook door de gewoonten die zich afspelen in het leven van Saartje.
1.De binnenmoeder maakte een korte kniebuiging. 'Heren,' zei ze en haar stem klonk zeer eerbiedig, 'dit zijn Dirk en Sara Tadema, ondanks hun naam echte Amsterdamse poorterskinderen. Sedert 16 mei 1712 volle wees.' Blz. 10

h. Hoe lang duurt het?
De tijd is twintig jaar. Namelijk van 1712 tot en met 1732 De tijd gaat soms vooruit met een dag maar ook met een week, of zelfs meerdere.

1.Dit citaat gaat over de leeftijd van Saartje in het begin van het verhaal.
De heren regenten staarden haar aan, ontstemd omdat ze voor haar beurt had gesproken.'Hoe oud ben je, meisje?' 'Zeven jaar..... mijnheer.' Blz. 17
2.Dit citaat gaat over de leeftijd van Saartje als ze gaat trouwen. " En hoe kon ze denken dat hij met haar wou trouwen. Een meisje van 17 jaar, zonder bruidsschat en ze had hem niks te bieden."

i. Wat is het belangrijkste probleem in het verhaal?
Het probleem van dit boek is dat Saartje probeert zich zelf gelukkig te maken. Dit probeert ze eerst door; te leren lezen en schrijven. Ze ziet in dat dit ook niet alles is en wil de wereld buiten de muren van het weeshuis wel eens zien. Ze vindt zo haar eerste en beste liefde waar ze haar verder leven mee wil gaan delen. Haar geluk zat al in haar zelf. Ze zag dat ze meer was dan dat ze in het weeshuis heeft kunnen bewijzen.

j. Wat is het climax-moment in het verhaal?

Het climax moment is het moment waarop Auke zegt tegen een schipper dat hij gaat trouwen. Op hetzelfde moment laat Saartje de borden vallen, omdat ze eigenlijk schrikt dat Auke gaat trouwen. Maar later vraagt Auke haar dus het komt wel goed.

k. Is het verhaal chronologisch verteld of zitten er flashbacks in?
Het verhaal wordt wel chronologisch verteld. Bijvoorbeeld hoe Saartje opgroeit, van een klein meisje van 7 tot een mooie volwassen vrouw met hersens. Er zijn wel flashbacks. Bijvoorbeeld dat Saartje soms in bed ligt en dan denkt aan haar broertje die ze voordat ze in het weeshuis terecht kwam verzorgde. En Dirk praat ook wel eens met Willem over zijn verleden.

l. Hoe loopt het af? Heeft het boek een open of gesloten einde?
In het laatste hoofdstuk vraagt Auke haar ten huwelijk en zij zegt ja. Ze gaat met hem naar Harlingen, waar ze trouwen en Auke weer de vaart opgaat. Op dat ogenblik weet ze dat haar jarenlange eenzaamheid is afgelopen. Het boek heeft een gesloten einde wat je ook aan de laatste zin van het boek kunt zien."Op dat ogenblik wist ze dat er een einde was gekomen aan haar jarenlange eenzaamheid."



m. In welk perspectief wordt het verhaal geschreven?
Het boek wordt 5050 verteld. Het wisselt elkaar sterk af. De ene keer verteld een verteller wat er gebeurd. De andere keer wordt word door een ik-persoon beschreven. In dit boek is Saartje de ik-persoon.

3. Beoordeling van het boek

Ik vond het een mooi boek, omdat het mooi geschreven is. Normaal gesproken houd ik niet echt van Thea Beckman, maar dit boek was een uitzondering. Ik houd ook wel van historische boeken, dat vind ik interessant. Dat trekt me meer aan, omdat het gaat over het leven van toen. Op sommige stukken was het spannend, bijvoorbeeld toen de regentes een reactie moest geven op het feit dat Saartje in een herberg wilde gaan werken. Ook was het soms toch wel langdradig, omdat je erg veel leest over het leven in het weeshuis. Het is ook onherkenbaar, omdat het over het verleden gaat en over weeshuizen, want daar ben ik niet opgegroeid. Het verhaal is voor mijn leeftijd geschikt, omdat het gaat over Saartje die in het verhaal ook zo oud is als mij.


Ik heb niet meer boeken van haar gelezen, omdat ze mij niet echt interesseren.
Er is een klein verband tussen de biografie van haar en het boek, want vroeger als meisje was het niet normaal dat ze ging studeren. Hiermee bewijst ze dat ze voor haar eigen rechten opkwam. Dit komt doordat ze over het verleden en soms over het verleden . In haar historische romans komen vaak (bekende) mensen voor die echt hebben bestaan, maar haar hoofdpersonen bedenkt ze altijd zelf, omdat ze anders als schrijfster te weinig vrijheid heeft. Ook spelen vaak meisjes een hoofdrol, waar ze mee wil laten zien dat meisjes zelfstandig moeten zijn, voor zichzelf moeten opkomen en uiteindelijk winnen ze in haar boeken. Ze hoopt zo de meisjes te beïnvloeden dat ze zich minder op hun kop laten zitten. Ze gebruikt ook vaak dezelfde thema's:
· de invloed die avonturen op een mens kunnen hebben (Vrijgevochten, de trilogie over de Honderdjarige Oorlog);
· de positie van gewone mensen vroeger (Stad in de storm, De val van de Vredeborch);
· kinderen die om de een of andere reden voor zichzelf op moeten komen (Wij zijn wegwerpkinderen, Wonderkinderen);
· en de strijd van meisjes en vrouwen voor gelijke behandeling als mannen (Hasse Simonsdochter, Saartje Tadema).

4. Schrijversinformatie

Thea Beckman werd in 1923 in Rotterdam geboren. Over haar jeugd zegt ze zelf: 'Ik
was een meisje, bovendien enig kind. Het was vanzelfsprekend dat ik thuis zou meehelpen in de huishouding. Studeren was er in die tijd voor een meisje niet bij. Als kind wilde ik nochtans van alles. Het liefst schrijfster worden of ontdekkingsreizigster.' Thea Beckman trouwde in 1945, en heeft drie (volwassen) kinderen. Sinds 1956 woont zij in Bunnik bij Utrecht. Toen haar kinderen groot waren, besloot Thea Beckman een oude droom in vervulling te laten gaan: ze ging psychologie studeren. In 1981 studeerde zij af in de sociale psychologie. Maar ook geschiedenis boeit haar bijzonder, vooral de Middeleeuwen, waarover volgens haar nogal wat misverstanden bestaan. Zij wordt niet zozeer gefascineerd door krijgsverrichtingen van ridders en koningen, als wel door het leven van het gewone volk, dat in die tijd weliswaar niet meetelde, maar er zeer nadrukkelijk wàs. Daarnaast heeft Thea Beckman nog een aantal hobby's: veel reizen, veel lezen, piano spelen en katten vertroetelen. Zelf heeft ze vier poezen en één kater. Ze begon al met schrijven in 1947, met verhalen in jeugdtijdschriften en journalistieke stukjes in kranten, maar pas in de jaren zeventig, toen de kinderen haar zorg niet meer nodig hadden, begon ze met het schrijven van boeken. En nu volgen de boeken elkaar snel op: elk werk weer totaal verschillend van het vorige. Veel van haar boeken zijn bekroond met Griffels of door de Nederlandse Kinderjury. Thea Beckman schrijft voor kinderen van alle leeftijden. Zo is De verloren schat een heel spannend verhaal voor de jonge lezers vanaf 6 jaar, terwijl De Stomme van Kampen, voor de oudere jeugd is geschreven, maar ook veel volwassenen zeker zal aanspreken. Niet alleen de geschiedenis boeit Thea Beckman, maar ook de toekomst. Heel wat ideeën over politieke, sociale en economische problemen vind je terug in haar Thule-trilogie die zich in de toekomst afspeelt op het door vrouwen bestuurde eiland Thule. 'Ik ben erg op mijn onafhankelijkheid gesteld, ook in financieel opzicht. Daarom ben ik blij met dit beroep, het stelt me in staat mijn eigen brood te verdienen, in volle vrijheid, en zonder dat
anderen mij vertellen wat ik doen moet. In feite is er niets interessants aan mijn beroep: je zit de hele dag moederziel alleen achter de schrijfmachine en dat is alles. En als je niet werkt, dan kijk je, je luistert, bestudeert, neemt op, pluist uit, je bent in alle stilte bezig met je verhaal, een boek. Ook tijdens het boodschappen doen of onder het stofzuigen!' In 1984 werd zij bekroond door de Vereniging van docenten geschiedenis en staatsinrichting in Nederland (VGN): zij kreeg de Huib de Ruyterprijs voor haar historische boeken, omdat zij daarmee een nieuwe impuls aan het geschiedenisonderwijs heeft gegeven.

De boeken van Thea Beckman zijn in vele talen vertaald, waaronder Engels, Spaans (Castiliaans, Catalaans, en Baskisch), Duits, Hongaars, Deens, IJslands, Fries, Japans, Fins en Russisch.

5 Extra opdracht: Een dagboekbladzijde
14-7-1914
Lief dagboek,

Ik voel me zo eenzaam. Ik weet niet weer wat ik moet doen, het lijkt wel of niemand me mag. Liesbeth doet zo gemeen, ze liegt tegen iedereen en de binnenmoeder gelooft haar gewoon. Ze zet alle meisjes tegen me op, ik mag haar niet maar de andere meisjes wel. Is het nou zo slecht om te willen leren, lezen en schrijven? Het lijkt wel of Satan me uitlacht zo gauw ik straf krijg. En dat gebeurt nogal vaak.
Ik mis mijn ouders ook heel. De binnenmoeder wil dat ik snel wordt overgeplaatst naar de meisjesafdeling. Het nadeel is dat ik dan Jacob niet langer kan zien. Het zal zijn hart breken, hij denkt dat natuurlijk dat ik hem weer verlaat. Ik ken hem wel, hij is ook zo verlegen en jaloers. Hij lijkt helemaal niet op mama. Maar toch hou ik veel van hem.
Geesje is ook op de meisjesafdeling, dat wordt wel leuk. Dan mogen we misschien vaker boodschappen doen. Dat is leuk, maar het is niet leuk dat ze zoveel aandacht krijgt van de jongens. Ze is daar meer in geinteresseerd, denk ik.
Ik verheug me elke week op de kerkgang. Zo kan ik een glimp opvangen van Dirk. Ik ben benieuwd hoe het met hem gaat.
Ik hoop dat Satan stopt met lachen. Later word ik een geleerde vrouw, ik weet het zeker. Ik hoop het tenminste!