Reynaert de vos door Hubert Slings

Beschrijvingsopdracht Volledige titelbeschrijving van de gebruikte editie
Oorspronkelijke verhaal
Auteur: Willem
Titel: Van den vos Reynaerde, 3469 versregels
Gelezen editie
Auteur: Hubert Slings
Titel: Reinaert de vos, Amsterdam University Press,104 pagina’s Motivatie van mijn boekkeuze 1 We kregen de opdracht een Middeleeuws verhaal te lezen. Reinaert de vos leek mij een leuk verhaal nadat er kort wat over was verteld. Ook werd er verteld dat er nog extra informatie bij zat zodat je ook wat meer te weten kwam over de gebruiken uit de middeleeuwen. Dit leek mij wel interessant. 2 Ik had verwacht dat het een moeilijke klus zou zijn om het boek te lezen, omdat het in dichtvorm is geschreven. Ook verwachtte ik dat het boek me veel zou informeren over de Middeleeuwen. Samenvatting van de inhoud Willem, de schrijver van Madoc, betreurt het dat Aernout het verhaal over Reinaert niet in de volkstaal (het Diets) heeft voltooid. Na Franse boeken te hebben geraadpleegd, is hij aan het werk gegaan om dit tekort goed te maken. Hij verzoekt de onbeschaafde mensen hem niet te bekritiseren en zaken niet voor onwaar te verklaren waar ze zelf geen verstand van hebben. (Dit is een verzoek aan zijn publiek voordat hij met de voordracht van zijn verhaal begint.) Op verzoek van een hoofse dame wil hij graag zijn verhaal aan beschaafde lieden vertellen. Willem begint: De leeuw Nobel, koning van de dieren, had in zijn rijk bekend laten maken dat hij tijdens Pinksteren hofdag zou houden. Alle dieren verschenen, uitgezonderd Reinaert, ‘den fellen met den grijzen baarde’ (versregel 60): hij had al zoveel op zijn geweten dat hij aan het hof alleen nog kon rekenen op de steun van zijn neef Grimbeert de das. De wolf Isengrijn was de eerste die Reinaert beschuldigde van allerlei misdaden: de verkrachting van zijn vrouw Hersint en de mishandeling van twee van zijn kinderen. Het bekakte hondje Courtois beklaagde zich erover (in het Frans!) dat Reinaert tijdens een koude winter zijn enige worst ontstolen had. Tibeert de kater weerspreekt deze beschuldiging echter: hij, Tibeert, had die worst destijds bij een molenaar gestolen. Bever Pancer verhaalde hoe Reinaert de haas Cuwaert tot kapelaan zou opleiden; hij had het arme dier nog net van een wisse dood kunnen redden. Toen Isengrijn erop aandrong Reinaert ter dood te brengen, sprong de das Grimbeert verontwaardigd op en hield een vurig pleidooi voor zijn oom: Isengrijn was ook niet zo’n brave Hendrik en bovendien was Reinaert kluizenaar geworden: hij droeg een haren boetekleed en raakte geen vlees meer aan. Hij was zijn leven drastisch aan het verbeteren, aldus Grimbeert. Op dat moment naderde een droevige stoet: op een lijkbaar gedragen door twee hennen en geflankeerd door twee hanen, lag de dode kip Coppe, dochter van de haan Cantecleer. Die vertelde hoe lelijk hij door Reinaert was beetgenomen: de vos had hem plechtig verzekerd, dat hij het wereldse leven voorgoed vaarwel had gezegd. In goed vertrouwen was Cantecleer toen met zijn kinderen buiten de bescherming van de hoenderhof gaan wandelen. Het gezelschap was nog maar nauwelijks buiten, of Reinaert stortte zich op de kippen. Zo had Cantecleer inmiddels nog maar vier van zijn vijftien kinderen over. De koning was woedend en besloot Reinaert voor het hof te dagen. Na de plechtige begrafenisceremonie van Coppe stuurde hij de beer Bruun, een van zijn trouwe onderdanen, naar de burcht van Reinaert: Maupertuus, het sterkste kasteel van de sluwe vos. Omdat Reinaert van adellijke komaf was, had hij recht om drie keer gedagvaardigd te worden om bij de berechting aanwezig te zijn. Na een lange tocht kwam Bruun, die de waarschuwende woorden van koning Nobel in de wind had geslagen, bij het kasteel aan en eiste op hoge toon dat Reinaert met hem mee zou gaan. Die antwoordde dat hij dat graag zou doen, als hij niet zoveel gegeten had van ‘een vreemde, onbekende spijs’ (vers 558), namelijk honingraten, die hij eigenlijk niet verdragen kon. Hij vertelde de begerige Bruun tenslotte dat er honing te vinden was op het erf van boer Lamfroit. Deze honing bevond zich een door de lengte gespleten eik, opengehouden door wiggen. Ze gingen erheen en ondanks Reinaerts waarschuwingen matig te zijn, stak Bruun zijn kop en voorpoten in de gespleten boom, waarna de vos de wiggen eruit sloeg. Bruun zat als een rat in de val. Reinaert maakte hierover zo een spottend misbaar dat Lamfroit gewaarschuwd werd en met alle dorpelingen die hij maar kon optrommelen, gewapend met bezems, vlegels, harken en stokken, de beer eens ongenadig begon af te straffen. Ook de pastoor, zijn vrouw Julocke en de koster waren van de partij. Bruun werd verschrikkelijk afgetuigd, maar wist zich uiteindelijk uit de woedende menigte te ontsnappen. Lamfroit gaf hem echter nog zo’n harde dreun dat Bruun tussen een groepje vrouwen belandde en er vijf de rivier in stootte (onder wie Julocke). Toen ging alle aandacht naar de in nood zijnde vrouwen en Bruun zag zijn kans schoon om al zwemmend het hazenpad te kiezen. Toen hij een eind verderop aan land ging, werd hij nog door Reinaert bespot. Schuivend op zijn achterwerk en rollend, zijn voorpoten is hij door al het geweld half verloren, weet hij het hof van Nobel te bereiken. De tweede bode die Nobel stuurde, de kater Tibeert, verging een zelfde lot. Hoewel hij de reputatie had wijs en voorzichtig te zijn, liep hij ook in de val die Reinaert opzette. De vos beloofde Tibeert dat hij de volgende dag mee zou gaan; de kat had daar geen bezwaar tegen. Reinaert stelt voor dat Tibeert blijft eten en overnachten. Reinaert beweert een plek te kennen waar het stikt van de vette muizen, Tibeert zal een lekkere maaltijd voorgeschoteld krijgen. Samen gingen ze naar de schuur van de pastoor waarin volgens Reinaert de muizen zouden zijn. Rondom de schuur ligt een wal van aangestampte aarde; ergens zit een gat waarvoor een strik gespannen is. Via dit gat had Reinaert namelijk twee dagen daarvoor een haan gestolen van de pastoor. Reinaert laat Tibeert via dit gat naar binnen kruipen, met als gevolg dat de kater vastzit in de strik. Tibeert maakte van angst zo’n kabaal, dat de bewoners in het huis gewekt werden. Ze gingen Tibeert te lijf en probeerden hem om zeep te helpen, maar zwaar gehavend wist de kat toch nog te ontkomen, nadat hij de pastoor aan zijn geslachtsdelen had verwond. Als ook Tibeert zwaar gehavend het hof van de koning bereikt, is alleen Grimbeert nog bereid de vos voor de derde en laatste maal te gaan dagen. Hij slaagde erin Reinaert te overtuigen van de noodzaak om nu mee te gaan: dit is immers zijn laatste kans. Reinaert nam hartelijk afscheid van zijn vrouw Hermeline kinderen (Reynaerdine en Rossel) en begaf zich met zijn neef op weg. Tijdens de reis biechtte hij op huichelachtige wijze zijn wandaden en gemene streken op om zijn geweten zogenaamd te zuiveren: hij had Bruun en Tibeert te grazen genomen, Cantecleer van zijn kinderen beroofd en Isengrijn diverse keren gekweld. Hij toonde berouw, beloofde beterschap en vroeg of Grimbeert hem zijn zonden kon kwijtschelden en daarna de lekenbiecht kon afnemen. Grimbeert brak een twijgje af en gaf zijn oom veertig stokslagen als boetedoening. Daarna nam de das de lekenbiecht af. Toen ze echter langs een nonnenklooster kwamen waarvan Reinaert wist dat er veel ganzen en kippen in de buurt liepen, had Grimbeert de grootste moeite om zijn oom ervan te weerhouden opnieuw in de zonden te vallen. Aan het hof werd Reinaert van alle kanten beschuldigd. De koning is overtuigd en veroordeelde de vos tot de galg. Grimbeert en Reinaerts naaste verwanten wilden de terechtstelling niet bijwonen en vertrokken. Isengrijn, Bruun en Tibeert, de grootste vijanden van de vos, gaan de galg in gereedheid brengen. Nu komt het er op aan voor Reinaert. Na een in scène gezette schuldbekentenis vol zelfbeklag komt de sluwe vos met iets heel anders op de proppen. Hij vertelde de koning over een aanslag die Bruun, Isengrijn en Tibeert samen met zijn vader beraamd zouden hebben om de koning, Nobel, uit de weg te ruimen en de beer koning te maken. Het plan zou bekostigd worden met de schat van koning Ermerike, die door Reinaerts vader gevonden was. Reinaert maakte de koning wijs dat hij, na het geduldig observeren van de gangen van zijn vader, de schat gevonden had en ergens anders begraven had om het snode plan te verijdelen. De koning wilde meer weten over de schat, die zich volgens de vos bij de bron Kriekeputte in het bos Hulsterloo bevindt, en schold in ruil voor de schat Reinaerts zonden kwijt. (op aandringen van de koningin Gentel) Bruun en Isengrijn worden gevangen genomen. Reinaert verklaarde dat hij op pelgrimstocht naar Rome wil om de paus om vergiffenis te vragen, daarna zal hij de koning naar Kriekeputte leiden. Tussen neus en lippen door zegt Reinaert dat hij eigenlijk nog wel een tas en een paar extra schoenen kan gebruiken. Dit verzoek wordt meteen ingewilligd: de tas wordt vervaardigd van een stuk huid van Bruun, voor de schoenen wordt het vel van Isengrijns voorpoten en Hersints, zijn vrouw, achterpoten gestroopt. Voordat de vos op reis ging, zou hij eerst nog even langs huis gaan. Cuwaert de haas en Belijn zullen hem daarbij vergezellen, omdat dat ‘zulke oprechte dieren zijn’, Reinaert kan maar moeilijk afscheid van ze nemen. Bij Maupertuus aangekomen, vraagt Reinaert of Cuwaert nog even mee naar binnen gaat om afscheid te nemen en zijn kroost te troosten. Ze waren nog maar nauwelijks binnen of de vos beet de haas de kop af. Samen smulde het wolvengezin van ‘desen goeden vetten haze’. (versregel 3128) Tegen Hermeline, zijn vrouw, zei Reinaert dat Cuwaert een zoenoffer van de koning is, de haas zou hem als eerste vals beschuldigd hebben. Aan Belijn, die buiten had staan wachten, vertelde Reinaert dat Cuwaert nog wel een poosje zou blijven en dat de ram gerust terug kon gaan naar het hof. Belijn moest nog wel een brief namens Reinaert voor de koning mee brengen. Reinaert gaf hem de pelgrimstas, met daarin niet de brief, maar de kop van de gedode haas. Aan het hof gaf Nobel zijn klerk Botsaert de opdracht de tas te openen en brulde de koning het uit van woede toen hij merkte hoe bedrogen en bespot hij is. Op aanraden van het luipaard Firapeel werden Bruun en Isengrijn in ere hersteld. Belijn en Reinaert werden vogelvrij verklaard. De vos was echter al met zijn gezin naar veiligere wildernis vertrokken.
Uitgewerkte persoonlijke reactie 1 Ik vond het heel interessant om dit boek te lezen, want het gaf veel informatie over de Middeleeuwen en was bovendien erg leuk om te lezen omdat de hoofdpersonen dieren waren. De streken van Reinaert vond ik erg slim bedacht en erg goed dat hij ze met hun eigen hebzucht, eerzucht er in laat trappen. De personen in dit verhaal kun je vergelijken met echte mensen, want in feite geeft dit boek veel kritiek op de maatschappij. Er zijn dieren gebruikt zodat de mensen zich niet aangevallen voelden. Het boek beschrijft veel problemen in de maatschappij zoals hebzucht, eerzucht en corruptie. De geestelijkheid wordt zwart gemaakt door te zeggen dat de menselijke pastoor, tegen het celibaat in, een vrouw had. Ook de namen in het boek vond ik vaak humoristisch. Zoals de naam Hersint, de wolvin die door Reinaert verkracht was, zou ‘Ze heeft er zin in’ betekenen. Cuwaert , de haas, betekent lafaard. Canticleer betekent ‘ Helder kraaien’ en dat past wel goed bij een haan. Reinaert vind ik niet eens zo heel slecht persoon, want ik vind het wel goed dat hij sommigen confronteerde met hun slechte eigenschappen. Al vind ik niet goed dat hij aldoor loog en alles leegroofde. Het verhaal vond ik ook wel spannend, want ik had echt geen idee hoe Reinaert zich zou redden van de dood. Dit had ik trouwens bij al zijn streken. Zijn streken vond ik erg verrassend. Het taalgebruik in het boek vond ik wat moeilijker om te lezen. Ik vond het vrij moeilijk om het in dichtvorm te moeten lezen. Gelukkig waren er stukken tekst tussen die samenvattingen gaven over versregels en uitleg gaven. Hierdoor kon ik het verhaal veel beter begrijpen, want dit was namelijk niet in dichtvorm geschreven. 2 In het begin van het boek vond ik het vreemd dat er vrijwel alleen dieren als personen werden gebruikt. Later begreep ik wel dat dat zo was zodat de mensen zich niet zo aangevallen zouden voelen. Ook vond ik het taalgebruik vreemd, omdat er namen en woorden in voorkomen die je nu helemaal gebruikt of kent. Zo was ik er nooit achter gekomen dat ‘credo leren’ een homoseksuele relatie is en ‘kapelaan maken’ waarschijnlijk voor masturberen stond. 3 Als niet-middeleeuwer snapte ik vooral het taalgebruik niet. Zo was ik nooit achter de andere betekenis gekomen van de namen, uitdrukkingen die wij nu niet gebruiken. Zoals kapelaan maken en credo leren. Verdiepingsopdracht De politieke, sociaal-economische en culturele achtergrond
Politieke achtergrond
Het verhaal heeft hier geen duidelijke relaties mee. Sociaal-economische achtergrond
Het verband tussen de tekst en het feodale stelsel is vrij duidelijk, omdat de dieren hoofdpersonen zijn en in het dierenrijk duidelijke onderscheidingen zijn. De leeuw Nobel is koning, met Bruun de beer , Tibeert de kater en Isengrijn de wolf als zijn vazallen. Reinaert stelt een ridder voor met zijn eigen burcht Maupertuus. De andere dieren dieren stellen gewone burgers voor. Culturele achtergrond
a De tekst is als eerst van generatie op generatie mondeling doorgegeven. Willem kreeg de kans om het boek te schrijven door een dame die hem financieel bijstond. In de Middeleeuwen was perkament en inkt namelijk erg kostbaar. Later werd de tekst ook overgeschreven en was het makkelijk om veranderingen aan te brengen. Zo werd ‘Willem die madocke maecte’ ‘ Willem die vele boucke maecte’. b+c De symboliek tref je vooral aan in de namen van de personages, die ik al eerder verklaard heb. Dit is moeilijk te herkennen door de middeleeuwse taal. Literatuur aan het hof Elementen, passages en gebeurtenissen die in verband zijn te brengen met hoofsheid

Een gebeurtenis uit het boek die in verband is te brengen met hoofsheid, is dat de koningsvrede niet geschonden mocht worden. Een andere gebeurtenis was dat Reinaert gedaagd moest worden. Iedere burger had recht op drie dagingen. Dit was ook nodig bij Reinaert. Een tweede gebeurtenis was dat Grimbeert er alles aan doet om Reinaert uit de beklaagdenbank te halen. Reinaert was zijn oom en was het hoofd van hun clan. De hele familie deelde in de eer als het clanhoofd bij de koning goed aangeschreven stond. Subgenre Dit verhaal behoort niet echt tot de Karel- of Arthurepiek, omdat geen van beiden een rol erin speelt, maar het neigt wel naar de Karelepiek, vanwege het feodale stelsel met de koning en zijn vazallen. Functies van de tekst aan het hof Deze tekst was aan het hof bedoelt om te laten zien dat er nog heel veel foute dingen in het feodale stelsel zitten. Het zit vol met corruptie, schijnheiligheid en winstbejag. Zo doet koning Nobel alles om zijn naam en eer hoog te houden na een mislukte hofdag. Ook Belijn is alleen uit op extra lof van de koning als hij de zak met daarin Cuwaert aan de koning geeft en erbij verteld dat hij de inhoud zelf heeft helpen samenstellen. Bruun, een vijand van Reinaert, is bereid Reinaert te steunen en zijn bondgenoot te worden op de hofdag als Reinaert hem helpt de honing te bemachtigen. Hij pleegt de verraad ten opzichte van zijn vrienden. Ook Tibeert doet dit. Hij belooft dat als Reinaert hem al die muizen kan bezorgen dat hij dan voor altijd zijn trouwe vriend zal zijn. Evaluatie Verandering van mijn mening na de verdiepingsopdracht Mijn mening is niet veranderd na het maken van de verdiepingsopdracht. Het heeft mijn mening alleen nog maar versterkt. Elementen uit de tekst die ik nog steeds niet snap Ik denk dat ik na het maken van de verdiepingsopdracht de elementen die ik eerst niet begreep nu wel begrijp, doordat ik er wat meer over na moest denken. Tevredenheid over het uitvoeren van de beschrijving Ik ben tevreden over het uitvoeren van de beschrijvingsopdracht, omdat het vrijwel zonder problemen verliep en daardoor alle vragen heb kunnen beantwoorden. Tevredenheid over het uitvoeren van de verdiepingsopdracht Ik ben best tevreden over uitvoeren van de verdiepingsopdracht, want ik heb toch alle vragen die ik moest beantwoorden kunnen beantwoorden.
Lezen van middeleeuws werk Ik vond het wel meevallen, want de vertaling in het Nederlands van nu stond er naast en daardoor was het goed te doen. Als ik het zonder de vertaling had moeten doen, had ik er denk ik niks van begrepen. Onduidelijkheden aan het boek Wat ik moeilijk vond aan het boek waren de rare namen. Ik vond het moeilijk om te onthouden wie nou welk dier was. Dit is een oorzaak in afstand in tijd, want deze namen hadden vaak een betekenis die ik wel meteen had geweten als ik in die tijd had geleefd. Ik denk dat ik ze dan ook beter had kunnen onthouden. Uitwerken van de verdiepingsopdracht Het uitwerken van de verdiepingsopdracht was toch wel moeilijk, omdat ik na het lezen toch nog wat onduidelijkheden waren. Door weer in het boek de stukjes met uitleg te lezen begreep ik er meer van en ik kon ik de verdiepingsopdracht beter maken. Kennis en vaardigheden voor de slotopdracht Ik had tijdens het werken aan deze opdrachten wel het idee dat mijn kennis en vaardigheden voldoende waren om deze opdrachten te kunnen maken. Ik had moeite met de politieke, sociaal-economische en culturele achtergronden te beschrijven. Volgende keer De volgende keer ga ik tijdens het lezen veel meer letten op achtergronden, omdat ik hier wat moeite mee had.