Reis door de nacht door Anne de Vries

De familie de Boer is net naar Drenthe verhuisd, als de oorlog uitbreekt: Hitler wil ook Nederland hebben. Ongerust rijden vader, moeder, Jan en Jans zusje Guusje in allerijl naar Scheveningen, waar Frits, het broertje van Jan, logeert. Hanneke, het andere zusje van Jan, logeert bij twee tantes in Rotterdam.
Onderweg wordt het hun duidelijk dat het oorlog is: Ze worden vaak aangehouden door nerveuze soldaten en zien neergestorte vliegtuigen langs de weg. Eenmaal in Scheveningen aangekomen treffen ze Frits aan bij oom Herman. Maar dan wordt Rotterdam gebombardeerd. Nederland geeft zich over en de regering vlucht nar Engeland. Vreselijk bezorgd over Hanneke rijden vader en Jan naar Rotterdam, en daar vinden ze Hanneke, gelukkig ongedeerd. Op de terugweg echter wordt de auto gevorderd en moet Jan helpen met het vervoeren van gewonden van de bombardementen naar het ziekenhuis. In het ziekenhuis ontmoet hij Trijntje, een verpleegstertje, en hij wordt verliefd op haar. Helaas moet hij haar achterlaten, want de familie De Boer gaat weer terug naar Drenthe, waar hun huis ongedeerd op hen staat te wachten.

Eenmaal thuisgekomen begint het verzetswerk al snel: Jan en vader kunnen het onrecht niet uitstaan. Het begint met een paar wapens opduiken uit het kanaal bij hen in de buurt, en het werk breidt zich uit tot het verspreiden van illegale krantjes en affiches. Plots krijgt het gezin de schrik van zijn leven, als vader op een dag per vergissing wordt gearresteerd door de Duitsers. Al snel is hij weer vrij. Maar andere verzetsmensen zijn niet zo gelukkig als hij, en worden naar een kamp gebracht. Het werk wordt steeds gevaarlijker, dat blijkt eens te meer uit de arrestatie van een leraar van de school van Frits. Inmiddels beginnen Jan en vader door te krijgen wie 'goed' en wie 'fout' is, en bouwen zo hun kringen op. In de hele streek wordt bekend dat je altijd terechtkunt bij de familie De Boer als je in moeilijkheden zit.

Zo komt er op een dag een angstige jongen aan de deur, achternagezeten en opgejaagd door de Duitsers. Natuurlijk helpt de familie de jongen, en vader zorgt zelfs voor een nieuw persoonsbewijs; nu heet hij Willem (Wim) de Boer. Als ze kort daarna ook nog twee Engelse parachutisten verbergen en helpen terug te gaan naar Engeland, is het echte verzetswerk begonnen. Na deze ommekeer is het niet meer mogelijk om nog terug te keren. Jan, Frist (die inmiddels ook meedoet) en vader ondernemen steeds gevaarlijkere acties om het vaderland te helpen. Zo bevrijden ze Esther, een joodse vriendin van Trijntje, uit Westerbork, en ook verbergen ze vier joden in hun achtertuin in een kampeerwagen. Als klap op de vuurpijl verbergen ze ook nog David, een Engelse parachutist, en vermoorden een N.S.B.-er. Maar dan gaat het fout. De N.S.B.-ers merken een vergadering bij de familie thuis van voorname verzetsleiders op, en de Duitsers doen een inval. Iedereen weet te ontkomen, David echter wordt gedood, en het huis wordt in brand gestoken.
Na dit incident is het gezin uiteengevallen. Jan zit bij oom Herman in Scheveningen en houdt zich koest. Waar vader en de anderen zijn, weet hij niet. Plots komt Wim hem opzoeken, en hij haalt Jan over om weer mee te doen met het verzet. Jan stemt in en gaat met Wim mee naar de verzetsgroep van oom Hein. En daar begint het werk weer van voren af aan: eerst lichte, ongevaarlijke acties, maar later overvalt de groep een distributiekantoor en maakt 7000 bonnen buit. Ze weten niet wat ze hiermee moeten doen en oom Hein gaat naar Amsterdam om met de landelijke verzetsorganisatie te vergaderen. Jan moet tot zijn verrassing ook mee, en wie ontmoet hij daar…. Vader! Die zit dus ook weer bij het verzet. Samen met vader gaat hij die nacht logeren bij vrienden, die veel onderduikers in huis hebben. Die avond wordt er een inval in dat huis gedaan. Een groep onderduikers wordt gearresteerd, maar per toeval worden Jan, vader andere onderduikers niet gevonden. Een paar dagen later weten ze uit het door Duitsers bezette huis te ontsnappen.
Jan is natuurlijk hevig geschrokken, maar besluit toch door te gaan met het 'werk'. Er komen twee nieuwe leden bij de verzetsgroep: Anje en Sylvia. Samen met hen wordt een geslaagde actie ondernomen om een van hun kameraden, Piet, uit de klauwen van de Duitsers te bevrijden. Jan raakt daarbij echter gewond, en moet rust houden. Tijdens deze rustperiode krijgt hij te horen dat vader tijdens een gewone straatcontrole is aangehouden en gevangengenomen… De moed zinkt hem helemaal in de schoen, wanneer Sylvia de groep van oom Herin verraadt. Jan en Koos worden met geluk niet gearresteerd. Samen vermoorden ze Sylvia, maar worden daarbij zelf ook gearresteerd.
Verbijsterd door zoveel tegenslag, wordt het Jan duidelijk dat hij gefusilleerd zal worden. Maar dat wordt zijn redding, want op weg naar de plaats waar zijn vonnis zou worden volbracht, weet hij met een reuzensprong uit de overvalwagen te springen. Hij valt in goede handen, en krijgt zelfs een nieuw persoonsbewijs. Van nu af aan heet hij Jan de Jong.
Jan gaat gewoon door met het werk alsof er niets is gebeurd. Hij sluit zich nu aan bij de groep van oom Gerrit. Oom Gerrit is de oude huisknecht van de familie de boer, die nu hun land bewerkt. Een drukke tijd breekt aan: de invasie van de geallieerden is begonnen. Naast een aantal kleinen werkjes, waaronder een telefoonlijn doorsnijden en vrachtauto's stelen van de Duitsers, organiseert de groep in samenwerking met de Engelsen een dropping van wapens. Als na Radio Oranje de slagzin "Jan heeft een goede vangst gedaan' omgeroepen wordt, weten de leden niet hoe snel ze zich moeten opstellen in het veld. De dropping is een succes. Er lijkt geen vuiltje aan de lucht, totdat oom Gerrit wordt gearresteerd, omdat hij mensen in het dorp zou hebben gewaarschuwd voor een grote razzia. Ook Sjoerd, een van de leden, wordt gevangengenomen. Daarna volgt een tweede dropping, en ondanks dat er uiterst voorzichtig te werk wordt gegaan, wordt het toch ontdekt door de Duitsers. Jan en Frits weten ze echter weg te jagen met de geweren van de eerste dropping. De buit wordt veilig begraven, maar later ontdekken de Duitsers het toch. Gelukkig weten ze niet wie erachter zit.
Inmiddels nadert de dag van de bevrijding met snelle schreden. De gevangenis waar oom Gerrit en Sjoerd zitten, wordt door een verzetsgroep uit Noord-Drente overvallen. Nog voordat de groep mee wil vechten met de geallieerden, wordt Drenthe bevrijdt. Iedereen is uitzinnig blij, maar Jan wil eerst weten hoe het met vader is. Samen met Trijntje en Wim rijdt hij naar Duitsland. Eenmaal bij het kamp aangekomen krijgt hij te horen dat meneer De Boer overleden is. Jan is diepbedroefd, totdat het een misverstand blijkt te zijn, want men dacht dat Piet de Boer bedoeld werd. Evert Jan de Boer leeft nog….!!!
Dit is het einde van de oorlog, een reis door de nacht houdt hier op…



Na verloop van tijd wordt de familie De Boer geconfronteerd met de gevolgen van de Duitse bezetting. Nu is het voor Jan de vraag: meedoen met het verzet of niet? Hij lost dit op door een keus te maken:: hij besluit mee te doen met de goede vaderlanders, want hij kan het onrecht niet aanzien, is wel avontuurlijk aangelegd en wil de gedupeerden (joden) helpen.
De belangrijkste gebeurtenis in het verhaal
Natuurlijk dat de oorlog uitbreekt en dat het weer vrede wordt na vijf jaar. Tijdens de oorlog is de belangrijkste gebeurtenis de keuze van de familie De Boer om mee te doen met het verzet, en onderduikers op te nemen. Want vanaf dat moment kunnen ze zich niet meer terugtrekken uit het wereldje van de ondergrondse. Vanaf dat moment gaat het er steeds harder en gevaarlijker aan toe. De dag dat het vrede wordt.. Maar ook de arrestatie van vader en direct daarop volgend het verraad van Sylvia en arrestatie van Jan. Zijn belangrijke momenten, want drie tegenslagen in een korte periode zijn voor Jan moeilijk te verwerken.