Titel: Phileine zegt sorry Auteur: Ronald Giphart Samenvatting: Phileine is een knappe vrouw van ongeveer 25 jaar. Ze heeft een vriend, Max, en is heel gelukkig met hem. Op een dag vertelt Max Phileine dat hij zijn passie, toneelspelen, in New York gaat beoefenen. Hij zal voor anderhalf jaar naar New York Greenwich Village verhuizen. Het afscheid is erg emotioneel en ze beloven
elkaar trouw te blijven. Na een tijdje houdt Phileine het niet meer alleen uit. Ze besluit Max in New York te bezoeken, en die middag zit ze al in het vliegtuig op weg naar Manhattan. In het vliegtuig ontmoet ze twee enthousiaste New Yorkers, Fabian en Lena. Ze geven Phileine hun telefoonnummer zodat ze haar kunnen rondleiden door ‘the big apple’. Eenmaal aangekomen in het appartement van Max ontmoet Phileine de vrienden van Max: de bebrilde Jules, de Vlaamse Gulpje Degompelaere, de zieke Leonard, de starende Ruth, de verschrikkelijke Joanne en L.T. Later komt ook Max thuis en hij is ontzettend blij Phileine te zien. Hij blijkt dezelfde avond een feest te organiseren ter ere van de komst van zijn vriendin. Alle bezoekers behoren tot de toneelgroep van Max, met wie hij diezelfde week het toneelstuk rOmEO-n-jULieT zal opvoeren. Phileine zakt tijdens het feest plotseling in elkaar van de drank, de jetlag en de emotionele momenten. Ze gaat naar bed en maakt het einde van het feest niet meer mee. De volgende dag is Max niet thuis omdat hij een toneelrepetitie heeft. Phileine trekt de hele middag met Gulpje, de huisgenoot van Max, op en ze worden beste maatjes. ’s Avonds besluit Phileine het echtpaar uit het vliegtuig, Fabian en Lena, te bellen. Fabian stelt meteen voor haar de stad te laten zien. Ze hebben een leuke avond, en al gauw blijkt dat Fabian Phileine wel ziet zitten als minnares naast zijn saaie huwelijk. Hij zoekt toenadering, maar Phileine houdt af onder verwijzing naar haar vaste verhouding. De volgende ochtend gaat Max alweer vroeg naar het toneelinstituut. Die dag vermaakt Phileine zich in de stad. ’s Avonds bezoekt ze de premiere van rOmEO-n-jULieT, het toneelstuk van de toneelgroep van Max. Voordat het stuk begint hoort ze al van verschillende mensen dat het een provocerend en experimenteel toneelstuk is. Als het stuk opgevoerd wordt, ziet Phileine dat het een pornografische versie van het verhaal van Shakespeare is. Max heeft zelfs op het podium seks met Joanne. Phileine en Joanne’s vriend L.T. zijn geshockeerd. Een paar uur later is Phileine met Max in het appartement. Aanvankelijk hebben ze een enorme ruzie, maar later, in een kroeg, leggen ze het bij. Als Max echter heel droog meldt dat het stuk nog twee keer opgevoerd zal worden, is de spanning bij Phileine direct weer terug. De derde dag krijgt Phileine bezoek van L.T., die haar komt ophalen voor een tochtje met zijn speedboot. L.T. is goed gehumeurd, want de vaste ontbijtweerman van de CBS heeft een ongeluk gehad zodag hij als reserve-ontbijtweerman de komende tijd volop aan zijn trekken zal komen. Phileine krijgt ruzie met Jules, omdat ze zich in haar (of eigenlijk zijn) geslacht heeft vergist. Daarna gaat ze mee met L.T. Op de boot drinken beiden veel whisky en ze worden heel vertrouwelijk met elkaar. Uiteindelijk gaan ze met elkaar naar bed, uit wraak op Max en Joanne. De volgende dag moet Phileine wederom zonder haar ‘enige vrolijke toontje van haar levensorgeltje’ doorbrengen. Ze besluit rustig in Max’ appartement te blijven, krijgt weer ruzie met Jules en maakt zich zorgen over de gezondheid van Leonard die er enorm ziek uit ziet. Ze ontdekt dat Leonard aan AIDS lijdt en dat hij de homovriend van ‘de twee aan elkaar gelaste fietswielen’ (Jules) is. Later op de dag gaat ze met Gulpje naar een cafe. L.T. komt binnen en met hem continueren ze het gespreksonderwerp van daarvoor: seks. Opeens krijgt L.T. een idee; hij stelt voor die avond naar het theater te gaan om een tweede uitvoering van rOmEO-n-jULieT te bekijken. Ze vragen zich af of de liefdesscene van Max en Joanne aangepast is nu men veronderstelt dat hun partners niet in de zaal zitten. Phileine, L.T. en Gulpje ontdekken dat het toneelstuk echter nog veel extremere vormen aanneemt dan ze zelf hadden mogen aanschouwen. Phileine slaat door, ze roept keihard door de zaal dat het zo wel genoeg is. Er ontstaat een heftige discussie tussen Phileine en Max waardoor het toneelstuk verstoord wordt. De volgende ochtend wordt Phileine wakker in het bed van Fabian. Daar schijnt ze de vorige nacht straal bezopen te zijn gebracht door L.T. en Gulpje. Ze krijgt een telefoontje van L.T., die haar vertelt dat ze die avond in de Late Show van David Letterman wordt verwacht omdat men diep onder de indruk was van haar optreden in de The Joseph Papp Public Theatre. Ze vertrekt meteen naar de studio. Die avond, wanneer ze met David Letterman en Salman Rushdie, de andere gast, live op televisie is valt Phileine meteen in haar rol. Ze neemt Lettermans presentatie over, ze zet hem voor gek, het publiek vindt haar fantastisch. ’s Avonds geeft ze haar verdiende geld uit aan een kamer in het Waldorf Astoria Hotel. Ze heeft niemand aan wie ze haar verhaal kwijt van en voelt zich erg verdrietig. De zesde dag komt Max naar Phileine’s hotelkamer en neemt haar met geweld mee naar zijn appartement. Daar wachten alle huisvrienden, de regisseur en een aantal acteurs haar komst af. ’s Avonds bezoeken ze met z’n allen het AIDS-gala dat wordt gehouden in het kader van de wereld AIDS dag. Het feest is groots, het eten en drinken is overdadig en de mensen talrijk. Nadat Gloria Gaynor ‘I Will Survive’ heeft gezongen beklimt Phileine het podium om vervolgens het publiek uit te leggen hoe ze van zichzelf, de cynische Phileine, walgt. Ze houdt een emotioneel pleidooi en valt de ‘harteloze prestatiemaatschappij’ aan. Ze eindigt met excuses voor haar gedrag. Phileine zegt sorry. Titelverklaring: De titel ‘Phileine zegt sorry’ slaat op het einde van het boek. Phileine klimt het podium op en verontschuldigd zichzelf voor haar gedrag. Ze houdt een lange speech die in het boek 6 bladzijden in beslag neemt. Dit is overigens uniek omdat Phileine nooit haar excuses aanbiedt. ‘Wat ik eigenlijk wil zeggen is dat het me spijt hoe vervelend en cynisch ik me de afgelopen dagen heb gedragen. Dat het me spijt en dat ik alles terugneem.’ ‘Ik bied mijn verontschuldiging aan.’ ‘Ik zeg sorry. Sorry, Max. Sorry, mensen. Sorry dat ik besta.’ (blz. 214)
Motto: Het boek heeft een motto. Op de eerste bladzijde van het boek staat een spotprent van Gummbah, genaamd; ‘Meisje met een ondraaglijk hoogt IQ.’ Deze spotprent is het originele. In het boek staat dezelfde, maar met een meisje. Het beeldt de mening en gedachten van Phileine uit. Zij vindt iedereen dom en bekrompen, behalve zichzelf. Hoofdpersoon: Phileine is een knappe, slimme vrouw van ongeveer 25 jaar. Om haar draait het hele verhaal. Ze is heel erg zelfingenomen en ze houdt nooit rekening met anderen. Haar gedachten zijn vaak op seks gebaseerd en haar uitspraken zijn erg grof. Ze zegt precies wat ze vind en dat zonder eerst na te denken. Daarmee kwetst ze anderen, maar dat kan haar niks schelen. Het lijkt alsof Phileine alles om haar heen haat en ze kan een echte ‘superbitch’ zijn. Phileine: ‘...het feit dat je een minderwaardigheidscomplex hebt, betekent nog niet dat je niet dom en lelijk bent.’ (blz. 117) Haar relatie met Max is erg belangrijk voor haar, hij is dan ook de rede dat ze helemaal naar New York gaat. Hij noemt Phileine; ‘Brains Beauty Beast Best.’ Plaatsen: Het verhaal speelt zich grotendeels af in Greenwich, een wijk in New York. Max woont daar in een appartement, waar Phileine veel tijd doorbrengt met Max’ huisgenoten Gulpje, Jules, Leonard en L.T. Het verhaal speelt vooral in uitgaansgelegenheden en in het theater waar het toneelstuk rOmEO-n-jULieT opgevoerd wordt. In de tijd voordat Phileine naar New York gaat, speelt het verhaal zich af in Nederland. Net als de terugblikken naar haar ontmoeting met Max, haar jeugd en de belevenissen met haar vriendinnen. Tijd: Het verhaal speelt zich af in de jaren negentig. De verteltijd van het verhaal is in totaal 8 dagen. Waarvan 6 dagen in New York afspelen en 2 in Nederland. Er zit een periode van een paar maanden tussen de dag waarop Max vertelt dat hij naar New York gaat en de dag dat hij ook echt vertrekt. Ook zit er een paar maanden tijd tussen het vertrek van Max en het vertrek van Phileine. Over die twee perioden wordt niks verteld, er is een tijdsprong. Einde: Elk jaar wordt er in New York een Aidsgala gehouden. Max wil daar samen met Phileine heen om hun band weer eens te verstevigen. Hij doet haar een jurkje cadeau en samen met alle huisgenoten gaan ze naar het gala. Op het feest krijgt Phileine ruzie met Gulpje omdat zij verzwegen heeft dat Leonard aids heeft. ..‘Jezus, hoe kon ik zo blind zijn?’ Verontwaardigd loop ik naar Gulpje. Ik vraag abrupt of Leonard aids heeft. Gulpje kijkt me lachend aan, knikt verbaasd van ja en haalt haar schouders op. ..‘Ach ja, Phileine, zulke dingen gebeuren, life sucks, maar daar waren we toch al uit?’ ‘Maar ach wat, it’s only Leonard.’ (blz. 202) Phileine: ‘Weet je?’ zeg ik kalm en weloverwogen. ‘Jij bent een bitch, een keiharde ongevoelige egocentrische lege utlrabitch.’ (blz. 203) Phileine komt later op de avond Max weer tegen en hij lijkt niet erg blij. Hij weet dat Phileine met L.T. naar bed geweest is. Ze krijgen daarom opnieuw ruzie. Er klinken verwijten over en weer. Hun ruzie wordt onderbroken door een luide aankondiging van Gloria Gaynor. Luid begint de zangeres ‘I will survive’ te zingen. Iedereen schreeuwt met het lied mee en danst in het rond. Na het applaus klimt Phileine het podium op en begint een uitgebreide speech om haar excuses aan te bieden. Ze zegt sorry tegen Max, zijn vrienden en alle mensen die ze onterecht behandeld heeft. ‘..en ik ben cynisch geweest, lieve toehoorders, dat kan ik niet ontkennen. In de zes dagen dat ik in deze fantastische stad rondhuppelde, heb ik zo’n beetje iedereen tegen me in het harnas gejaagd met mijn pueriele plagerijen. Ik heb me vervelend gedragen, ik heb mensen afgezeikt, ik heb gemakkelijk gepest, ik ben doelloos onaardig geweest, ik heb mensen beledigd om geen andere reden dan dat ik geen reden kon bedenken ze niet te beledigen.’ (blz. 212) ‘Ik ben tot de conclusie gekomen dat ik niet aardig ben,’ sterker nog: ik ben een onvervalste teef.’ (blz. 212) ‘Ik zeg sorry. (…) Sorry dat ik besta.’ (blz. 113)
Perspectief: Het verhaal is in de ik-perspectief geschreven. Je ziet alles door de ogen van Phileine. Haar gedachten en gevoelens worden goed weergegeven en je leert haar goed kennen. Eindelijk ben ik aangekomen bij de dag dat ik ontzettend blij was met mijzelf en alle dingen die ik deed.’ Ik hou er niet van als mensen zeggen ‘Phileine, ik moet je wat vertellen. Daar gaan we weer, denk ik dan. (…) Max moest me vertellen dat hij wegging, dat hij anderhalf jaar in Amerika ging studeren, misschien nog langer. (blz. 7) Volgorde verhaal: Het verhaal draait eigenlijk om wat er in New York gebeurd. Het begin van het boek in dus een soort inleiding. Daarin maak je kennis met Phileine, haar vrienden en Max. Max verteld dat hij naar Amerika gaat en dan begint ‘het echte’ verhaal. Het verhaal is chronologisch, er komen een paar flashbacks in voor. Flashbacks over haar ontmoeting met Max, over de belevenissen met haar vriendinnen en over haar jeugd. Hoofdstukken: Het boek is verdeeld is 7 ‘grote’ hoofdstukken, die dan weer verdeeld zijn in kleinere delen. De titels van de grote delen zijn; - Geluk is een geladen revolver – proloog - Maak me af – Eerste dag - Schaduw in het donker – Tweede dag - Ich bin ein New Yorker – Derde dag - De richting van mijn ziel – Vierde dag - De plezierhemel – Vijfde dag - Tot de dikke dame begint te zingen Thema: Het centrale thema in het boek is overduidelijk; seks. Eigenlijk draait het boek (vooral in het begin) om het seksleven van Phileine. De vrijscènes worden uitgebreid verteld en vaak met grove taal. In het boek heeft Phileine met verschillende mensen seks, om verschillende redenen. Zo gaat ze met L.T. naar bed om wraak te nemen op Max. Het toneelstuk rOmEO-n-jULieT is ook op seks gebaseerd. De personages: De personen in het boek zijn zeer verschillend van elkaar. Ze worden, vaak door Phileine, op een grappige en grove manier beschreven. ‘Zuchtend loop ik achter de twee ingelijste autoruiten naar de woonkamer van Max’ woning.’ (over Jules, de bebrilde skippybal) (blz. 20)
Taalgebruik: Ik vond het boek niet lastig om te lezen. Er worden geen overdreven lange zinnen of veel moeilijke woorden gebruikt. Ronald Giphart is ontzettend grof en gebruikt de ergste scheldwoorden. Hij laat Phileine sarcastisch over komen door droge, grove opmerkingen te maken. Dat is op sommige momenten heel erg humoristisch. Ook is Gipharts taalgebruik origineel, ik heb veel nieuwe (scheld)woorden en benamingen geleerd. ‘Nee, dat is het hem nu juist, reptielgezicht!’ (blz. 8) ‘..dan komt – eveneens onuitgenodigd – L.T. bij ons staan, de vriend van de Joanne de Verschrikkelijke Schaamblaar.’ (blz. 76) Gevoelens die het verhaal oproept: Tijdens het lezen kreeg ik op bepaalde momenten medelijden met Phileine, bijvoorbeeld tijdens het toneelstuk, waar Phileine in de zaal zit. Het moet verschrikkelijk zijn om je vriend seks te zien hebben met een ander. Ook tijdens de speech die ze houdt aan het einde van het boek. Phileine lijkt dan een heel klein, kwetsbaar meisje dat niets liever wil dan liefde. ‘..Ik voel me langzamerhand een beetje ongemakkelijk, en ik ben geloof ik de enige niet.’ ‘Moet ik hiernaar kijken, vraag ik me af. Dat moet niet, moet toch doe ik het.’ Op het moment dat we zien hoe Max en Joanne elkaar als herkauwde koeien beginnen af te lebberen, voel ik de hand van Gulpje op mijn knie. ‘Ik hou je tegen, ik hou je tegen,’ fluistert ze, quasi-grappig, maar zo leuk is het natuurlijk helemaal niet. (blz. 81) Mijn mening: Ik vond het boek erg leuk om te lezen. De manier waarop Ronald Giphart schrijft spreekt me erg aan. Het boek blijft boeien, omdat het niet te voorspellen is wat er gaat gebeuren. Ook het taalgebruik maakt het leuk om te lezen.