Paradiso door Kees van Beijnum

Gegevens

Titel: Paradiso

Schrijver: Kees van Beijnum

Uitgever en plaats: De bezige bij te Amsterdam

Eerste druk: 30 januari 2008

Gelezen druk: derde druk

Aantal bladzijdes: 294

Niveau: B

Samenvatting

Mart Hitz (begin veertig), een wetenschapper die het geluk bestudeert, heeft sinds een jaar een geheime, buitenechtelijke relatie met Karin Maas (35). Hij helpt haar te verhuizen en bij haar vriend weg te gaan. Na een vrijpartij belooft hij definitief voor haar te kiezen en zijn vrouw (Dana) en puberdochter (Adèle) in de steek te laten.

Hij gaat op weg naar zijn huis in een dorp van de gemeente Waterland, vast van plan om zijn vrouw in te lichten over een scheiding, maar stuit op een wegblokkade. Zijn dorp staat onder water vanwege een verzakte dijk, de polder is ontruimd en de bewoners zijn geëvacueerd naar een sporthal en een bowlingcentrum. Mart treft zijn vrouw daar niet aan.

Ploeterend door de bagger weet hij zijn huis te bereiken. Hij vindt het vreemd dat ook de hond, Kyra, nergens te vinden is. Pierre, zijn schoonvader, belt. Mart vertelt hem dat hij in Groningen een lezing heeft gegeven en dat Dana spoorloos is. (Adèle logeert bij een vriendin.) Pierre vindt het merkwaardig dat Dana Mart niet gebeld heeft.

Mart besluit de politie in te lichten en liegt opnieuw over zijn lezing in Groningen.

In een winkel treft hij zijn schuwe schoonzuster Tine. Zij beweert dat ze Dana die ochtend heeft gezien in gezelschap van Johan, Dana's vroegere (overleden!) jeugdvriend. Ze waren volgens haar in de buurt van Disteleiland. Op dit eiland hadden Dana's ouders een huisje en werd Dana door Johan ontmaagd, kort voordat hij bij een zeilongeluk om het leven kwam. Mart was er vaak in zijn studententijd, toen hij nog volop fotografeerde, ontmoette er Dana en raakte op slag verliefd.

Intussen heeft de politie Dana's auto op een parkeerplaats bij het haventje vlakbij Disteleiland aangetroffen.

Mart doorzoekt het huis. In Dana's agenda ziet hij dat ze vaak een afspraak had met ene Jan Beek. Hij belt hem, maakt een afspraak en komt erachter dat hij psychiater is en Dana als cliënt bij hem kwam. Vanwege zijn beroepsgeheim mag Beek niets vertrouwelijks zeggen.

Inmiddels is Adèle thuisgekomen en is ook Kyra terug. Mart gaat verder op onderzoek uit en hoort van een buurman dat hij geregeld een vies groen Volkswagenbusje in de buurt van Marts huis heeft gesignaleerd met een jongeman erin, die af en toe klusjes in de buurt opknapt.

Karin zoekt contact met Mart om hem te steunen en ze maken een afspraakje bij het gemaal. Hij vernedert haar door ruw met haar te vrijen op een plaatsje achteraf en neemt abrupt afscheid. Een vriendin van Adèle heeft hen gezien, licht Adèle in en Mart krijgt de wind van voren van zijn dochter. Adèle is zo kwaad dat ze wegloopt en intrekt bij haar oma en opa. Opa Pierre belt Mart en overlaadt hem met verwijten. Hij zoekt zijn schoonvader op, maar die kan geen enkel begrip opbrengen voor zijn escapade.

Mart denkt na over zijn relatie, bekijkt foto's van Dana en Johan en probeert alles op een rijtje te krijgen. Omdat Dana's auto vlakbij Disteleiland is aangetroffen, besluit hij daar naartoe te gaan. Hij worstelt zich door brandnetels en distels, loopt veel schrammen op, wordt achtervolgd door een zwaan, en vindt in het vervallen familiehuisje een sjaal die volgens hem van Dana is.

Bij zijn huis wachten twee agenten op hem, die hem verhoren. Hij voelt zich ongemakkelijk als ze doorvragen over zijn verblijf in Groningen. Dana's signalement wordt verspreid en in kranten wordt een advertentie geplaatst.

Op die advertentie reageert mevrouw Priel, een paranormaal begaafde boerenvrouw. Mart bezoekt haar en krijgt van haar broer te horen dat Dana enkele weken geleden een paar keer is langs geweest, in gezelschap van een jonge man, bestuurder van een Volkswagenbusje, die overal klusjes verricht, vaak bij het bowlingcentrum.

Via hangjongeren bij het bowlingcentrum komt Mart bij het kampeerbusje van de jongeman, die volgens hen Neal heet. Mart schrikt: Neal lijkt sprekend op Johan. Neal vertelt dat hij wat tuinklusjes voor Dana heeft opgeknapt. Ook moet hij twee grote vazen voor haar ophalen, die op het aan te leggen terras in hun tuin komen, vlak voor Marts te bouwen kantoor. Mart herinnert zich dat daar enkele keren over gebeld is.

Kyra, de hond, wil niets meer van Mart weten en blijft halsstarrig in de tuin liggen, ook al is het noodweer. De buurvrouw komt op bezoek en suggereert dat zijn vrouw iets had met de jongen in het busje. Mart probeert tevergeefs een afspraak met Adèle te maken.

De rechercheurs komen weer op bezoek en delen Mart mee dat ze weten dat hij die nacht niet in Groningen is geweest. Mart maakt schoon schip en vertelt over zijn relatie met Karin.

Opnieuw gaat Mart naar Neal. Als hij Neal zegt dat hij sprekend op Johan lijkt, maakt Neal zich uit de voeten. Mart bezoekt zijn vader, een nuchtere, verstandige man, die hem bemoedigt. Mart verwaarloost zijn werk op het instituut. Aan zijn assistent deelt hij mee dat hij gemaakte afspraken maar moet afzeggen.

Dan belt zijn dochter: Dana is gevonden, ze ligt in het streekziekenhuis op de afdeling traumatologie. Van de dokter hoort Mart dat ze is aangereden door een auto, kneuzingen, schaafwonden, een hersenschudding en een gebroken arm heeft, niet wil of kan praten, en duidelijk 'iets groots' moet verwerken (p. 193). Om beurten waken Mart, zijn schoonouders en Adèle bij Dana's bed. Mart praat met zijn dochter over Neal. Ze vertelt dat ze hem kent, dat hij Thomas heet, en apart maar wel erg aardig is. Adèle trekt weer bij Mart in, en Kyra komt op slag weer het huis binnen. Mart bekent zijn overspel, maar zegt dat hij van Dana houdt en dat het zeker goed komt met hun relatie.

Dana gaat weer praten, al laat ze niets los over haar verdwijning en het ongeluk, en mag naar huis. Mart gaat weer energiek aan het werk. Na enige aarzeling verwijdert hij de map 'Paradiso', waarin hij zijn geheime correspondentie met Karin verbergt, van zijn computer. Hij dringt niet bij Dana aan, wil haar alle tijd gunnen om de gebeurtenissen te verwerken.

Dana nodigt de recherche uit om te vertellen wat er gebeurd is en stelt daarna Mart op de hoogte. Ze was verliefd geworden op Thomas (Neal) omdat hij zo op Johan, haar jeugdvriend, leek. Thomas had haar niet willen laten gaan, toen haar verliefdheid bekoelde, en ze was uit zijn rijdende wagen gesprongen. Ze weigert aangifte tegen hem te doen.

Opnieuw bezoekt Mart zijn vader, die zegt tevreden te zijn met een nieuw maar heel klein huisje dat hem is toegewezen. Op weg naar huis ziet Mart Karin fietsen. Hij rijdt achter haar aan en ziet hoe zij de pont over het IJ neemt en langzaam (uit zijn leven) verdwijnt.

Na enkele dagen apart geslapen te hebben vrijen Mart en Dana weer. Adèle dringt er bij Mart op aan zijn overspel te bekennen.

Dan arriveert Thomas, die volgens afspraak de twee antieke vazen komt brengen en het terras zal betegelen. Mart stuift op en eist dat hij onmiddellijk vertrekt, maar Dana kalmeert hem en zegt dat ze met Thomas zal praten. Daarna deelt ze Mart mee dat Thomas zal vertrekken na de klus in de tuin. Ze vertelt Mart het hele verhaal, onder andere hun bezoeken aan mevrouw Priel en hoe ze tevergeefs op een fatsoenlijke manier een einde aan de relatie met Thomas had willen maken. Dan biecht ook Mart zijn overspel op en zegt dat zijn relatie met Karin voorbij is.

Thomas is intussen begonnen met het betegelen van het terras. Dana haalt Mart over hem te helpen. Hoewel hij zulk zwaar werk niet gewend is, geeft Mart geen krimp en helpt Thomas totdat de klus geklaard is. Ze praten wat en Thomas zegt dat hij de situatie verkeerd heeft ingeschat maar geen crimineel is. Na afloop plaatst Thomas op aanwijzing van Dana de twee vazen op het terras en eten ze met zijn vieren.

Mart haalt zijn dochter op van een feestje. Ze blijkt verdrietig: haar vriendin heeft voor haar neus een vriendje weggekaapt. Hij probeert haar te troosten. Dana is nog wakker. Als hij naast haar komt liggen, begint ze over Karin en zijn plan om te gaan scheiden. Als hij zegt dat hij niet meer weg wil, vraagt ze: 'Waarom niet?' (p. 289) Ze begint te huilen en hij kan haar niet troosten.

De volgende ochtend loopt hij naar zijn nieuwe werkruimte, kijkt naar de twee vazen, een overvliegende zwaan en naar zijn huis. Hij ziet Dana naar hem kijken. Dan steekt hij zijn hand naar haar op en denkt: 'Het is niet ver (...). Slechts een stuk of wat stappen en ik ben er' (p. 293). Terwijl ze naar hem blijft kijken, loopt hij naar het huis.

Analyse

Personages

MART HITZ:

begin veertig, gepromoveerd psycholoog, directeur van een Instituut dat zich op wetenschappelijke wijze bezighoudt met geluk. Als specialist heeft hij er boeken over geschreven, een tv-programma over gepresenteerd (Het geluk in de hand ), lezingen over gegeven, en kan hij met wetenschappelijke precisie uitspraken verantwoorden als: 'In geld uitgedrukt had iemand met een lichaamsgebrek er minder voor over om een normaal gezond leven te hebben dan een gezond iemand bereid was te betalen om van die handicap verschoond te blijven' (p. 141).

Zijn jeugd heeft hij doorgebracht in Amsterdam-Noord. Hij is van eenvoudige komaf en wil daar nauwelijks aan herinnerd worden. Zo laat hij zijn dochter niet logeren bij zijn eenvoudige ouders. In het bijzijn van zijn ouders voelt hij zich verkrampt. Hij is een streber, harde werker, 'meneer Toekomst, meneer Tentamenjager' (p. 72); 'Niets doen, verzuimen, was hem vreemd' (p. 74).`

Hij is zestien jaar getrouwd met Dana.

DANA HITZ-ROEMER:

(bijna veertig) heeft enige tijd politicologie gestudeerd. Ze houdt van orde, heeft een goed ontwikkeld oog voor 'symmetrie en simpele schoonheid' (p. 35), is intelligent en pragmatisch. Haar jeugdvriend Johan, rechtenstudent, is in 1986 op zijn twintigste verdronken. Door de ontmoeting met Thomas, Johans evenbeeld, raakt ze volgens haar psychiater Jan Beek in een identiteitscrisis.

KARIN MAAS:

Marts vriendin, is een aantrekkelijke vrouw van 35. Ze woont bij haar vriend, maar wil bij hem weg. Ze heeft verschillende relaties achter de rug, maar vindt Mart de aantrekkelijkste man die ze tot nu toe ontmoet heeft.

ADÈLE HITZ:

14 jaar en gaat naar 4-vwo. Als ze achter het overspel van Marts komt, is ze verontwaardigd en kiest ze onvoorwaardelijk partij voor haar moeder.

PIERE ROEMER:

Dana's vader (begin zestig), heeft van zijn vader een bedrijfje met een patent op medicinale olie geërfd, en is steenrijk geworden dankzij het geheime recept, dat in drankjes en pillen op de markt wordt gebracht.

Structuur en samenhang

De roman is opgebouwd uit vele kleine hoofdstukken die niet met een cijfer of een titel worden aangegeven. De hoofdstukken worden van elkaar gescheiden door een typografisch teken. Dit stelt een veertje voor.

Tijd

Het verhaal speelt zich af rond de zomer van een van de eerste jaren van deze eeuw. Tijden deze tijd is er een dijkdoorbraak tijdens een droge periode in de zomer. In de werkelijkheid was er dijkdoorbraak in het dorpje Wilnis in augustus 2003. In de roman is de vrouw van Mart enkele dagen zoek. Daarna heeft de roman nog ongeveer een week nodig om het verhaal af te wikkelen. De vertelde tijd van het verhaal is ongeveer 10-11 dagen.

Perspectief

Het verhaal wordt personaal, vanuit Mart, in de onvoltooid verleden tijd verteld, en grotendeels chronologisch. Wel zijn er enkele belangrijke flashbacks, zoals Marts verblijf op het Disteleiland toen hij fotografie studeerde (p. 20-22).

Thematiek

In Paradiso zoeken de personages geluk, ieder op eigen wijze, langs elkaar levend. Tijdens zijn zoektocht naar zijn vrouw komt de hoofdpersoon tot het inzicht dat hij niet alleen weinig van zijn vrouw af weet, maar ook van zijn eigen leven. We zitten opgesloten in afzonderlijke, eenzame lichamen en geesten. Om betekenis aan ons bestaan te geven hebben we anderen nodig.

Titelverklaring:

in één van de eerste hoofdstukken gaan Mart en zijn minnares Karin al naar Paradiso toe. Ook heeft Mart een map op zijn pc die hij Paradiso heeft getiteld en die geheime e-mails en foto’s van zijn relatie bevat.

Maar Paradiso gaat natuurlijk allereerst over een “paradijs” waar de geluksgoeroe Mart Hitz naar op zoek is. Hij lijkt het eerste gevonden te hebben in de situatie met Karin voor wie hij zijn huwelijk met Dana op zij wil zetten. Maar gaandeweg de roman moet hij op zoek naar de vrouw die hij eerst wilde verlaten. Hij leert een heel andere kant van zijn vrouw kennen.

De motieven van de roman:

o Opzoek naar geluk.

o Opzoek naar de verdwenen vrouw; Dana.

o Overspel en seksualiteit; Mart gaat vreemd met Karin en Dana voelt zich aangetrokken tot Thomas, omdat Thomas op een jeugdliefde van Dana lijkt.

o Jaloezie; Mart is jaloers op Thomas.

o Schuldgevoel; Mart voelt zich schuldig door zijn overspel.

o De vader-dochter relatie; Mede onder druk gezet door zijn dochter maakt hij een einde aan zijn relatie met Karin en bekent hij aan Dana zijn overspel.

Persoonlijke reactie

Onderwerp

Deze roman gaat eigenlijk voor een groot deel over het zoeken naar geluk. Dit is heel psychologisch en dit is waarom het mij wel interesseert. Ik vind het interessant om te lezen over allerlei theorieën die te maken hebben met psychologie en daarbij ook hoe men gelukkig wordt. Hier denk je natuurlijk zelf ook wel over na, maar de echte juiste theorie is volgens mij nog nooit precies ontdekt.

Gebeurtenissen

In dit boek wordt de nadruk vooral gelegd op de gedachten van Mart. De dingen die plaats vinden worden alleen beredeneerd door Mart en dat zijn de enige dingen die je te weten krijgt. Er komen in dit boek heel veel gebeurtenissen voor. Zo is zijn vrouw verdwenen op het moment dat hij haar de waarheid wilt gaan vertellen en op het moment dat hij aan zijn zoektocht begint, komt hij achter allerlei dingen van zijn vrouw. Dit veroorzaakt allerlei gebeurtenissen waardoor je geboeid blijft. Het verband tussen alle gebeurtenissen komt goed uit elkaar voort. .

Toen zijn vrouw gevonden was, werd ik enorm geboeid. Dit omdat je als lezer enorm graag wilt weten wat er nou met haar gebeurt is en waar ze was. Dit is daarom ook naar mijn mening de gebeurtenis die het meest indruk maakt.

Personages

Mart is wat mij betreft niet echt een held, maar daarbij is hij natuurlijk ook geen slecht mens. Als dit alles niet met zijn vrouw gebeurt zou zijn, dan had hij nu bij Karin gewoond en was hij gescheiden. Maar uiteindelijk na alles wat er gebeurt is met zijn vrouw, wilt hij wel bij zijn vrouw blijven en laat hij Karin gewoon vallen. Ik vind dit echt geen helden actie en zou daarom ook niet in zijn schoenen willen staan. Ik kan me wel heel erg goed verplaatsen in Mart. Dit komt ook vooral omdat je alleen zijn gedachten in het boek leest en niet die van een ander. Ik bewonder de eigenschap van Adèle dat zij zo ‘’streng’’ tegen haar vader kan zijn op 14 jarige leeftijd. Ze blijft hem zeggen dat hij het haar moeder moet vertellen dat hij vreemd is gegaan en denkt daarbij niet aan zichzelf. Dat haar ouders dan misschien gaan scheiden bijvoorbeeld. Wat ik verafschuw aan Mart is dat hij roekeloos met Karin is vreemd gegaan en wanneer het even niet goed gaat tussen hem en zijn vrouw hij Karin gewoon laat vallen. Dit is voor mij daarom ook niet begrijpbaar.

Opbouw

De opbouw is goed te begrijpen. Bijna alles is chronologisch. Alleen zitten er een paar ‘grote’ flashbacks in. Zo gebeurt er iets heel spannends en dan schakelt de schrijver ineens over naar iets wat dan vroeger gebeurt is. Dit is eigenlijk best vervelend, maar wel slim gedaan van de schrijver. Zo blijft het namelijk spannend.

Het verhaal komt al snel op gang. Meteen aan het begin van het boek zit je in de situatie dat Mart, Karin vertelt dat hij van plan is om het geheim aan zijn vrouw te vertellen. Hierdoor zit je als het ware meteen op het puntje van je stoel.

De vele flashbacks passen goed bij het verhaal. Het is ten slotte een speurtocht naar zijn vrouw, waarbij hij onderwijl de speurtocht ‘dingen’ uitlegt van vroeger.

Het einde is een open einde wat ik vreselijk vind aan romans. Ik weet nou niet of ze nog bij elkaar blijven of dat ze het allemaal niet meer op kunnen lossen.. Vind dit heel jammer!

Taalgebruik

De taal is heel prettig leesbaar en niet moeilijk. Van Beijnum heeft veel aandacht voor sfeer en beeldspraak. In bepaalde gebeurtenissen wordt de ruimte heel duidelijk en goed beschreven en zo wordt het uiterlijk en de aantrekkelijkheden van zijn vriendin, Karin: (aandoenlijke concentratielijntjes bij haar ogen, gedreven, overtuigd van zichzelf. (...) Haar vlugge handen vulden plastic tassen met flesjes, tubes, potjes (...). Plukjes haar dansten op haar gebruinde voorhoofd. Ze zag er fris uit, haar lichaam soepel, begeerlijk, zelfs onder deze omstandigheden had ze iets onaantastbaars over zich, iets verwends, als een kind in de business class van het vliegtuig. (...) Hij voelde zich als in een droom, een lange trage val in de diepte' (p. 8)) heel duidelijk beschreven.

Eindoordeel

Dit boek was voor mijn doen een redelijk dik boek. Ik hou er niet zo van als een boek meer als 200 bladzijdes heeft, maar ik heb dit boek zonder moeite uitgelezen. Ik vind ook dat dit boek het hele verhaal spannend is. Dit vond ik best vervelend. En dat omdat het zo vaak spannend was, dat je het niet meer spannend vond. Maar buiten dat vond ik het een plezier om dit gelezen te hebben en mag ik wel zeggen dat Kees van Beijnum een zeer goede schrijver is.

Bronvermelding

Mijn samenvatting heb ik van de uittrekselbank en ik heb een paar andere boekverslagen gelezen op scholieren.nl om te kijken wat andere mensen vinden en denken.