(Verwerkingen en correcties staan onderaan.)

1. Bibliografische gegevens

Auteur: “Willam die Madocke maecte” (Verdere gegevens onbekend)

Titel: Van den Vos Reynaerde

Jaar van oorspronkelijke uitgave: de 13e eeuw na Christus

Uitgeverij: AMSTERDAM UNIVERSITY PRESS

Plaats: Amsterdam

Jaartal: 1999

Druk van gebruikte uitgave: onbekend


2. Opdracht en motto

-Dit boek bevat geen motto


3. Motivering boekkeuze

Het leek me wel leuk om een satire te lezen.


4. Verslag van je leeservaring

Ik behandel drie tussenstanden.


Tussenstand I: vers 1 tot en met 1042

Datum: 11 januari 2008

Inhoud

Het is Hofdag. Alle vazallen (roofdieren) van koning Nobel (leeuw) komen naar de koning toe, behalve één: de vos Reinaert. Alle dieren hebben ieder wel wat te klagen over Reinaert, de doortrapte vos, behalve Tibeert, de kater (hij hoort tot de clan van Reinaert). Koning Nobel stelt voor om Bruun de beer als gezant te sturen om Reinaert te dagvaarden.

Reinaert gaat mee met Bruun maar heeft niet bepaald zin om een proces te krijgen. Hij stelt voor om Bruun in de val te lokken: hij stuurt Bruun in de val. Reinaert zet Bruun op om honing te stelen zodat Bruun vast komt te zitten met zijn hoofd. De boer die de eigenaar is van het honing merk daar Bruun op en met de dorpsbewoners stormen ze erop af. De dorpelingen worden als een stel idioten beschreven, door middel van hun namen. De pastoor verbreekt het celibaat en trouwt met een vrouw genaamd Julocke. Hij geeft alleen om haar en laat men haar door het verspreiden van het ‘straffeloos zondigen’. Reinaert drijft de spot met Bruuns verwondingen. Bruun keert terug naar de koning en de koning is des duivels. De koning stuurt nogmaals een gezant, dit keer Tibeert de kater.

Mening

Het is een bijzonder geestig verhaal.

Tijd

De 13de eeuw na Christus

Plaats

Rond een Middeleeuws dorp, ergens in de buurt van Gent.

Stijl

Humoristisch rijm

Perspectief

Auctoriaal

Motieven

- Koninklijke eer

- Listigheid

Verwachting

Ook Tibeert moet aan de listen van Reinaert geloven.


Tussenstand II vers 1043 tot en met 2049

Inhoud

Met flinke tegenzin gaat Tibeert naar Maupertuus, de burcht van Reinaert. Tibeert krijgt een slecht voorteken als een kraai hem aan de verkeerde kant voorbijvliegt, en het lijkt uit te komen: Reinaert luidt hem om de tuin. Hij krijgt Tibeert zover om in het pand van de pastoor te komen om daar muizen te gaan vangen. Tibeert komt vast in de strik en de pastoor krijgt er lucht van. Hij vindt Tibeert en roept iedereen in huis, en Tibeert krijgt flink wat te verduren. Tibeert denkt dat hij zou sterven. De pastoor blijkt poedelnaakt, en daar wilt Tibeert zijn slag slaan. Tibeert springt recht in op de pastoors leuter, met desastreuze gevolgen voor Martinets (de pastoor) liefdesleven. Reinaert hoort wat er gebeurt en drijft er volop de spot mee. Reinaert keert terug naar huis en Tibeert naar het hof.

Grimbeert de das biedt zich aan om te gaan. Reinaert gaat om zijn gezin in leven te houden. Onderweg doet hij een biecht bij Grimbeert. Hij vertelt van Bruun, Tibeert en de strik, Cantecleer en zijn kinderen, de koning en koningin leed bezorgd, meer lieden bedrogen dan verteld kon worden en Isengrijns vrouw verkracht. Grimbeert geeft hem veertig stokslagen, met een takje van een struik. Reinaert lijkt de biecht niet geheel serieus te nemen, met de openingszin Confiteor pater, mater en door aan te geven dat hij eigenlijk de vrouw opnieuw zou willen verkrachten. Reinaert zweert ook nog de diefstal af, maar daar lijkt niet veel terecht van te komen. Bij een klooster grijpt Reinaert een haan en eet hem op. Grimbeert tikt hem op de vingers en Reinaert zweert het nooit meer te doen. Toch kan hij het niet laten om tijdens de reis telkens achterom te kijken naar de kippen.

Eenmaal bij de koning wordt Reinaert veroordeeld tot de galg, maar Reinaert lijkt een list te hebben voor de koning.

Mening

Het is een leuk stuk om te lezen. Vooral de castratiescène heeft me doen lachen.

Tijd

Zie tussenstand I.

Plaats

Hetzelfde als tussenstand I.

Perspectief

Auctoriaal

Motieven

-Recht

-Listigheid

Verwachting

Reinaert ontkomt aan de galg.


Tussenstand III blz. 151 t/m 243

Inhoud

Het lijkt er slecht uit te zien voor Reinaert, maar Reinaert zou Reinaert niet zijn als hij nog een streek had waar hij de koning mee zal beetpakken. Eerst biecht hij zijn jeugdzonden op en betrekt daar de naam van Isengrijn bij: Isengrijn zou hem slecht hebben behandelt in zijn jeugd. Het volgende verhaal gaat over een gestolen schat. Reinaert beweert dat als de schat niet gestolen zou zijn, dat de koning vermoord zou zijn.

Reinaerts vader zou de schat van Emerike hebben gevonden op een verborgen plek. Hij had Bruun, Tibeert, Isengrijn en Grimbeert bijeengeroepen om een plan de koning te doden en Bruun koning te laten worden. Reinaert had dat ontdekt en is zijn vader gevolgd naar de schat. Hij heeft daarna dagenlang erover gedaan om de schat over te plaatsen samen met Hermeline. Ondertussen gingen de voorbereidingen van staatsgreep gewoon door. Reinaerts vader reist door heel Europa om mensen te ronselen, maar ondertussen is de schat weg. Reinaert weet de koning en vooral de koningin te overtuigen. Reinaert zou er bovendien voor zorgen dat de koning de schat zou krijgen.

Reinaert heeft bekendgemaakt op pelgrimstocht te gaan. Hij krijgt van Belijn de ram een pelgrimstas (gemaakt van het vel van Bruun) en –staf en Reinaert gaat op reis. Bij vertrek leidt iedereen Reinaert uit, behalve Bruun en Isengrijn, die liggen vastgebonden en zijn gewond.

Belijn en Cuwaert gaan met Reinaert mee naar Maupertuus en Cuwaert gaat mee naar binnen. Als Cuwaert het niet vertrouwt probeert hij te vluchten, maar Reinaert houdt hem tegen. Cuwaert probeert Belijn te roepen, maar Reinaert vermoordt hem. Reinaert spreekt even tot Belijn en dan gaat hij het huis in om een brief te maken voor de koning en doet die in de pelgrimstas: het hoofd van Cuwaert. Vol trots om de brief aan de koning te geven gaat Belijn naar het hof. Hij schenkt de tas vol enthousiasme aan de koning. Omdat de koning niet kan lezen geeft hij de tas aan Botsaert, de klerk, en die is werkelijk ontzet van de inhoud. De koning beseft nu dus dat Reinaert hem in de val heeft gelokt. Koning Nobel beseft dat hij de vazallen moest vertrouwen, in plaats van zijn vrouw. De streken van Reinaert hebben de consequentie dat hij moet vertrekken, want immers is hij vogelvrij verklaard.

Mening

Het is een boeiend stuk om te lezen, omdat Reinaert vol met listen zit die niet worden verwacht. je weet dat het goed komt, maar hóe is de vraag.

Tijd

Zie tussenstand I.

Plaats

Zie tussenstand I.

Perspectief

Auctoriaal

Motieven

- Bedrog

- Macht

- Berouw en wraak

Thema

- Corruptie

Informatie over de historische en de literaire kenmerken van het tijdvak

Van den vos Reynaerde speelt zich af tijdens de Middeleeuwen, pakweg de 13e eeuw. De schrijver heeft erg veel commentaar op alle klasse (waar dus ook het tijdperk naar voren uit komt). Alle standen (behalve de gegoede burgerij) moeten het ontgelden. De adel is corrupt, de clerus uit zich niet aan de eigen regels en de laagste stand bestaat uit idioten.

Het was in die tijd heel erg gevaarlijk om je mening te uiten. Kritiek werd daarom ook geleverd door middel van dierenverhalen.

De schrijver is onbekend. Het enige wat wij van hem weten is dat hij bekend staat als “Willam die Madocke maecte”.

Het is een rijmend verhaal, omdat het gemeenschapskunst was. Men kon niet lezen, maar moest luisteren naar een vertellen. Omdat men iets makkelijker kan onthouden als het rijmt (helemaal als men moet luisteren), is daarvoor gekozen. Het verhaal eindigt met een acrostichon, BI WILLEME.


Voorlopige slotbeschouwing

Het is een komisch boek om te lezen, en lekker makkelijk. Het leest heerlijk simpel en snel en het verhaal is makkelijk te vatten. Het is ook een komisch verhaal, waardoor de betrokkenheid bij het verhaal behouden blijft. Het verhaal is zeker aan te raden om al deze redenen.

Ik heb zeker meningen gehad over het verhaal (het is immers een satire), ik sta helemaal achter de schrijver, over wat hij schrijft over de adel en de clerus. De achtergronden geven weer dat kritiek zwaar viel. De manier waarop hier kritiek gegeven wordt is uiterst gewaagd en dat geeft alleen al weer hoe bijzonder het verhaal is.

Als laatste wil ik nog toevoegen dat men zich ook moet verplaatsen in de tijd. Het kan soms best moeilijk te associëren zijn voor iemand die de tijd niet kent. Als je de Middeleeuwen niet kent en je leest over de clerus en begrijpt dat de adel corrupt is, dan snap je niet waar het eigenlijk om gaat.


Wat is de functie van de acrostichon?

Het acrostichon is een verborgen boodschap om de naam in te zetten, eigenlijk een soort grapje.

Vertel wat je weet wat voor soort schrijver de maker van Van den vos Reynaerde was. Waarom is dit belangrijk?

De schrijver is altijd anoniem gebleven. Andere werken van Willem zijn dus nooit echt achterhaald. Of Willem dus een echte spotvogel is, weten we niet. We weten wel dat Willem in Reynaerde volop heeft gespot.

Tot welke 2 genres kan het werk gerekend worden?

Tot een satire en een fabel.

Is het werk gedateerd? Motiveer.

Ja en nee.

Het is wel gedateerd omdat de standenmaatschappij is afgeschaft en omdat nu wel voluit kritiek kan worden geuit, in tegenstelling tot de Middeleeuwen.

Het is ook weer niet gedateerd, omdat de clerus nog steeds het celibaat aan de laars lapt (priesters die pedofiel zijn) en omdat de koninklijke familie nog steeds bron van spot vormt.

Is er meer zulk soort werk geschreven?

Nee. Kritiek werd wel vaak via fabels en dieren geuit maar er zijn weinig kritiekwerken geschreven in de Middeleeuwen.

Is het werk wereldlijk of geestelijk?

Het is een wereldlijk werk.


Waarom “gehoorzaamde Reinaert de 3e keer wel?

Dit is een vorm van getallensymboliek.

Geef van elke tussenstand twee voorbeelden van hekelingen + uitleg

Tussenstand 1:

- De dorpelingen zijn allemaal achterlijk. De laagste stand wordt als idioten beschreven, die allemaal hersenloos zijn.

- De pater verbreekt het celibaat. Willam vindt dat een pater dat de kerk schijnheilig is doordat het zich niet aan de regels houdt.

Tussenstand 2:

- De pastoor krijgt het er weer van langs, als hij naakt uit bed komt en de minnares blijkt daar niet blij mee.

- De biecht wordt niet serieus genomen. Reinaert kan zomaar de draak steken met de biecht tegen Grimbeert, en dus ook de regels van de biecht schenden. De biecht wordt gewoon aangenomen.

Tussenstand 3:

- De koning spreekt niet goed recht. De koningin heeft een te grote invloed op de koning zodat de koning niet goed kan oordelen.

- De adel is slecht en oneerlijk, want Reinaert kan zeggen wat hij wil over de andere edelen (over de schat van zijn vader, en het complot van Bruun, Tibeert, Isengrijn en Grimbeert) zodat hij vrij kan komen.


Wat hebben eigenlijk alle “dieren” gemeen die de schrijver hekelt?

Ik denk dat de dieren allemaal een eigen eigenschap hebben die de schrijver hekelt.

Waarom stond Belijn voor gek?

Het enige wat ik me kan bedenken over deze vraag is het moment waarop Belijn tevreden de pelgrimstas aan de koning en Botsaert de klerk geeft en dan erachter komt dat Cuwaerts hoofd erin zit. Belijn is verbijsterd, en alle ogen zijn op hem gericht. Hij was zo tevreden, en nu blijkt Cuwaerts hoofd erin te zitten.


Definitieve slotbeschouwing

Het is een Middeleeuwse satire die een hele Middeleeuwse samenleving subtiel en humoristisch op de hak neemt. Het is best bijzonder dat deze satire mogelijk was in de Middeleeuwen, en dat maakt het boek nog leuker dan het was. Er zitten namelijk allemaal “verborgen boodschappen” in, de een meer dan de ander. Minder verborgen is de kritiek op de clerus en het volk. Iets meer verborgen is de kritiek op de adel.

Het is jammer dat de schrijver onbekend is gebleven, omdat het een spotvogel is waarvan de stijl mij best aanspreekt. Ik zou wel eens willen weten of hij meer van dit soort werken heeft geschreven.