Morgen zijn we in Pamplona door Jan van Mersbergen

Gebruikte editie Eerste druk: februari 2007
Gebruikte druk: 1e
Aantal bladzijden: 189
Uitgever: Cossee, Amsterdam Gegevens voorkant Op de overwegend blauwe kaft van de roman staat nog net een chauffeur die met zijn arm op het open raampje een auto bestuurt. Presentatie van de roman Op vrijdag 23 februari werden in Boksschool Albert Cuyp de eerste exemplaren van Morgen zijn we in Pamplona overhandigd aan Ruud van der Linden en Pedro van Raamsdonk. Met een boksdemonstratie, een optreden van Jan van Mersbergen samen met de Rootsclub en een boksworkshop. Op Boekennieuws is een mooi filmpje te zien van deze boekpresentatie. Genre Psychologische roman, maar als bijzondere aantekening een zogenaamde “road-novel.”
De flaptekst Danny staat in de regen te liften. Hij moet dit oude leven verlaten, als in een roes gaat hij een onbestemde toekomst tegemoet. Robert is op weg naar Pamplona voor zijn jaarlijks uitje naar het stierenrennen. Dan ziet hij een lifter langs de snelweg staan. Hij stopt, en neemt hem mee. Gaandeweg ontstaat er een band tussen de twee. Robert is nieuwsgierig naar de teruggetrokken en weinig spraakzame Danny, een bokser: het lijkt alsof Danny zich willoos laat meevoeren, ogenschijnlijk verslagen door een geheim. Weggaan is eenvoudig, achterlaten is moeilijker. Het leven voor Danny is een gevecht: een gevecht met tegenstanders in de boksring en een gevecht met de liefde. In deze road-novel wordt de spanning tot het einde opgevoerd: waarom laat Danny zich zo gemakkelijk meetronen, en waarom keert Robert terug naar Pamplona? Wat maakt het gevaar zo verleidelijk dat we het altijd weer gevaar opzoeken? Er is geen hoger plan, enkel intuïtie. Maar dan, in Pamplona, temidden van de aanstormende stieren en de stofwolken, dreigt het mis te gaan. Als het gevaar onontkoombaar lijkt, reageert onze naastenliefde. Onverbiddelijk. Mijn mening Een mooie vertelling over de desillusies in het leven. Van Mersbergen vertelt een snel en goed opgebouwd verhaal waarin hij op bijna klassieke wijze (let op de vijf hoofdstukken) een menselijk drama op de lezer weet over te brengen. Er zijn twee verhaallijnen: die van het heden die de reis naar Pamplona beschrijft en die van het verleden waarbij langzaam maar zeker aan de lezer duidelijk wordt waarom de bokser Danny halsoverkop het land wil verlaten. Zoals gezegd is de vertelling, gericht op gebeurtenissen en daden en minder op beschouwing, wat de vaart van de vertelling ten goede komt. De roman leest als een trein: in iets meer dan twee uur kan je de reis heen en terug naar Pamplona wel meemaken. De inhoud is niet moeilijk en toch blijft het verhaal na afloop wel hangen. Zowel de eenzaamheid van Danny maar toch ook die van Robert is schrijnend. De roman is geschikt voor leerlingen van de bovenbouw van havo en vwo. De waardering op de literatuurlijst van scholieren. com is twee punten. Het einde van de roman is open en waarschijnlijk is dat een terecht keus. De lezer zal zich wel een voorstelling kunnen maken van wat er met Danny enerzijds en Robert anderzijds zal gebeuren. Motto en opdracht Er is geen motto en geen opdracht. Structuur en verhaalopbouw Er zijn vijf hoofdstukken die de heen- en de terugreis van Nederland naar Pamplona (Spanje) beschrijven. Hoofdstuk beschrijft de gebeurtenissen tijdens en na het stierenrennen in Pamplona. Hoofdstuk 5 geeft in feite het verslag van de terugreis. In deze vijf hoofdstukken zijn Robert en Danny de hoofdfiguren. Tijdens de reis denkt Danny aan wat er gebeurd is in Nederland, wat de directe oorzaak van zijn vlucht is. Zo zijn er twee verhaallijnen die in de compositie pas in hoofdstuk 5 geheel samenvallen. Het verschil tussen een passage uit het heden en het verleden wordt typografisch aangegeven met een sterretje. Dat is wel gemakkelijk voor de lezer. Na de laatste flashback in hoofdstuk 5 wordt duidelijk waarom Danny in hoofdstuk 1 het land halsoverkop wilde verlaten. De vertelde tijd van het heden is daarom slechts drie dagen: de heenreis, de gebeurtenissen in Pamplona en de terugreis. De flashbacks omvatten uiteraard een wat langer tijd. Perspectief Er wordt verteld in de hijvorm. Het personaal perspectief berust bij Danny, de al wat oudere bokser. Tijdens de reis naar Pamplona vertelt hij in de o.t.t. (hij is onwetend wat hem te wachten staat) en in de flash backs vertelt hij over zijn liefdesrelatie met Ragna in de o.v.t. (hij weet tijdens de reis wat er namelijk gebeurd is)
Titelverklaring Op blz. 75 van de roman zegt Robert tegen Danny het citaat waarvan de titel is afgeleid. Ze zijn op weg naar Pamplona, waar ze de volgende dag aan de stierenrennen zullen meedoen. Dat schept een bepaalde verwachting. De titel houdt die verwachting ook in. Tijd en decor Het lijkt erop alsof we met een actuele en moderne roman te maken hebben, maar er zijn geen duidelijke aanwijzingen in welk jaar de roman speelt. Zo wordt er bijvoorbeeld gesproken over geld en niet over euro’s. Mobiele telefoons worden wel gebruikt, maar vreemd genoeg niet door de ene hoofdfiguur Robert, die zijn vrouw juist onderweg enkele keren moet bellen. De stierenrennen worden altijd georganiseerd in de maand juli. Het verhaal speelt dus wel tijdens hartje zomer. Wat het decor van Pamplona betreft: via Wikepedia is gemakkelijk informatie te verkrijgen over de jaarlijkse stierenrennen. “ De San Fermin-feesten (Spaans: Fiestas de San Fermín) zijn jaarlijks terugkerende feesten ter ere van de heilige San Fermin. Ze worden gehouden van 6 tot 14 juli in Pamplona, Spanje. Een beroemd onderdeel van de feesten is het stierenrennen, waar sinds 1591 elke dag 6 vechtstieren om acht uur 's ochtends door de nauwe straten van Pamplona worden gejaagd. Het is vooral populair bij (vaak dronken) jongemannen die door het voorblijven op de stieren hun mannelijkheid denken te kunnen bewijzen. Het hele spektakel duurt vaak niet langer dan drie minuten, maar voor de deelnemers draagt de intensiteit genoeg bij aan de adrenaline. Door het relatief "diervriendelijke" karakter (in vergelijking tot de klassieke stierengevechten, de corrida's) trekt het vele toeristen. De straatjes leiden echter niet zelden tot lelijke valpartijen van de stieren (en van de rennende mensen). Het festijn trekt elk jaar ongeveer een half miljoen bezoekers. 's Middags vinden er ook traditionele stierengevechten plaats in de arena, de plaza de toros van Pamplona. Tegen de stierenrennen wordt geprotesteerd door een naaktrennen, georganiseerd door de dierenrechtenorganisatie PETA, door de straten voorafgaand aan de festiviteiten. Die organisatie noemt de stierenrace een regelrechte martelgang voor de dieren. De voorstanders beroepen zich echter op het culturele aspect van de rennen. Behalve de omgeving van Pamplona is natuurlijk ook de reis ernaar toe in de beperkete ruimte van de stationcar een soort belangenruimte. Danny de bokser die op de vlucht is, wordt tijdens de reis enkele keren geconfronteerd met voor hem belangrijke zaken. Een derde ruimte is die van de boksschool in Amsterdam, waar de geschiedenis van de bokser zich afspeelt. Samenvatting van de inhoud De flashbacks zijn steeds cursief aangegeven. In het eerste hoofdstuk vlucht Danny Clare, een bokser van midden dertig (en dus voor de bokssport al wat ouder) weg uit zijn omgeving. Hij vlucht in de richting van de snelweg, waar hij eerst een korte lift krijgt en daarna stopt er een familieauto waarin ene Robert aan het stuur zit. Deze Robert heeft medelijden met de jonge man, omdat het hard regent en de bokser in zijn sportkleding bij het benzinestation staat te liften. Hij wil hem meenemen, biedt hem aan om schone kleren aan te trekken en probeert de conversatie op gang te houden, maar Danny voelt weinig voor een uitvoerig gesprek over zijn privé-omstandigheden. Hij speelt wat met een autootje dat in het dashboardkastje van de auto zit,(een Alfa 1300) maakt het ding stuk en reageert wat nors op de vragen van de nieuwsgierige Robert. Dat is een midden veertiger, een familieman die jaarlijks echter zijn midlifecrisis (?) getinte uitstapje naar de stierenrennen in Pamplona maakt. Hij is daar heel enthousiast over en het kan Danny eigenlijk niet schelen waar ze heen gaan. Naar Pamplona: ook goed, hij rijdt wel mee. In flashbacks krijgen we Danny’s gedachten te lezen. Hij is een vrij goede, professionele bokser die een tijdje daarvoor een prima partijtje bokste tegen een Bulgaar. Zijn managers zijn twee broers die hem met hulp van een oudere bokser Pavel trainen voor wat gevechten: hij heeft er intussen een kleine 30 op zijn naam staan. Na het gevecht met de Bulgaar was de bekende promotor Gerard Varon in zijn kleedkamer gekomen. Hij was in zijn rolstoel geduwd door een wonderschone Thaise jonge vrouw van even in de twintig. Ze had al meteen de begeerte van Danny opgewekt. Ondertussen zijn ze de grens overgegaan en rijden ze in Frankrijk naar Spanje via Parijs. Ze stoppen natuurlijk enkele keren, eten en drinken iets, wat allemaal wordt betaald door Robert. Danny heeft geen geld bij zich: hij was namelijk halsoverkop weggegaan.
Intussen denkt Danny verder na over de Thaise schone die Ragna heet en met wie hij in Nederland een seksuele relatie heeft opgebouwd. Ze is hem eigenlijk zelf komen opzoeken in de sportschool, waar hij op instigatie van de bokspromotor Varon zijn trainingen afwerkt voor een duel met de Argentijnse bokser Ramos. Dat gevecht zal in Duitsland plaatsvinden en Danny zal zeer goed moeten trainen om de Argentijn te kunnen verslaan. De seksueel expliciet beschreven trainingsoefeningen met Ragna lijken daarbij niet echt te helpen voor zijn conditie. In een van de nabesprekingen van deze “trainingen” vertelt Ragna ook dat ze door Varon uit Thailand meegenomen is. Hij had haar tijdens een vakantie ontmoet in Pattaya wat algemeen bekend staat als een hoerenbadplaats. Onderweg vlak bij de Spaanse grens ontmoet Danny tijdens een nachtelijke rustpauze ook een oudere vrouw die naakt is gaan zwemmen. Ze heeft hem niet opgemerkt en ze komen tot een gesprek. Ze vertelt hem dat ze al veertig jaar naar deze plek op vakantie gaat, omdat ze er ooit haar grote liefde had ontmoet. Het was liefde-met-alles-er-op-en- eraan geweest en daarna had ze hem nooit meer gezien. Het is natuurlijk geen toevallige ontmoeting voor Danny. Hij weet immers hoe grillig de liefde kan zijn. De volgende dag komen ze in het noorden van Spanje aan. De stierenrennen zijn in alle vroegte, wanneer de zes stieren worden losgelaten op de menigte meest dronken jonge mannen. Robert lijkt er zijn jaarlijkse kick uit te halen, maar een Engelsman ziet ook in de ogen van Danny een bekende blik. Die is als bokser natuurlijk niet snel bang. Wanneer de stieren worden losgelaten, heeft Danny een soort déja vu met het uitgeteld worden tijdens een bokswedstrijd. Hij loopt niet weg en wordt wel even geramd door een stier maar hij raakt niet gewond. Na enkele minuten blijkt dat Robert wel gewond is: zijn been ligt er raar bij en lijkt gebroken te zijn. Dat is ook inderdaad het geval. Robert wordt naar het ziekenhuis gebracht; Danny blijft bij hem en het been moet in het gips gezet worden. Wanneer Danny in afwachting daarvan een rondje in het centrum van Pamplona maakt, ontmoet hij een man die een infuusstandaard met zich meesleept. Die vertelt hem dat hij jaren geleden nog maar zes weken te leven had, maar dat hij het toch allemaal langer heeft uitgehouden en gewoon weer naar La Palma op vakantie gaat :met zijn kinderen en kleinkinderen. Danny vraagt hem of dat ook gelukt zou zijn zonder kinderen en dan antwoordt de man dat hij dan allang overleden zou zijn. In een flashback wordt enerzijds verteld dat Ragna en Danny uitputtende en goede seks met elkaar hebben, maar aan de andere kant is er een minpuntje wanneer Danny merkt dat ze na afloop bij hem teruggaat naar het appartement van Gerard Varon. Daarvan schrikt hij toch wel. Intussen moet hij zich nog wel goed voorbereiden op het gevecht met Ramos. Ragna zegt steeds dat Danny niet jaloers hoeft te zijn, omdat Varons vanaf zijn middel verlamd is en geen seks kan hebben. Robert vraagt hem te bellen naar zijn vrouw Manuela. Die is natuurlijk enerzijds bezorgd en anderzijds boos op de het jaarlijkse avontuur zoekende Robert. Die zit echt in een soort midlifecrisis, want hij piest nogal eens buiten de pot (= overspel plegen) heeft hij onderweg bekend en hij heeft seksuele fantasieën over de zangeres Kim Wilde. Robert mag terug naar Nederland en Danny belooft hem naar Nederland terug te rijden. Het wordt opnieuw weinig j spraakzame rit, waarbij Robert wel zijn dank uitspreekt voor de hulp van Danny. Ook onderweg wordt er nog telefonisch contact opgenomen met Manuela. In een benzinestation leest Danny in een krant een bericht dat te maken heeft met zijn vlucht uit Nederland. Na de ontdekking van Ragna’s verblijf bij Varon wordt de relatie steeds moeizamer. Ragna vertelt dat ze een aantal weken naar Thailand gaat, maar ook dat ze zal terugkeren bij Danny. De volgende morgen heeft ze hem verraden door alleen met Varon naar Schiphol af te reizen, waardoor hij geen afscheid van haar kan nemen. Wel ontmoet hij Varon nog op de luchthaven die hem vertelt dat het vliegtuig van Ragna eerder vertrokken is. Danny is woest. Het lijkt allemaal toch een beetje complotachtig te zijn. Wanneer hij later in zijn boksschool de laatste loodjes legt voor zijn gevecht met Ramos, hoort hij van Pavel dat Gerard Varon dicht bij in een café zit . Hij laat uit zijn mond vallen dat Varon vader wordt van “die pinda.” Danny weet niet wat hij hoort, rent naar het café en slaat eerst Gerard onderuit om daarna zijn woede te koelen op Ragna’s buik, waar de baby in zit. Weet hij wel of het zijn eigen baby is of die van Varon? Na de stompen in haar buik lijkt het erop alsof de baby toch niet geboren zal worden. Daarna rent Danny het café uit en deze passage sluit aan bij de beginsituatie van de roman. Danny rijdt Robert naar huis, waar deze heel liefdevol wordt ontvangen door zijn kinderen en wat minder enthousiast door Manuela. Danny wordt voorgesteld, maar Manuela herkent hem vanuit de reportage van de vechtpartij, omdat er een foto van hem was afgebeeld. Ze wordt daarna veel koeler. Robert geeft nog geld mee aan Danny zodat die een trein kan pakken. Dat gebeurt ook. Hij gaat naar het station koopt wat koeken en wacht op de trein. De eerste laat hij voorbijgaan. Thematiek en symboliek “Morgen zijn we in Pamplona” is een roman over desillusie. De twee hoofdfiguren maken beiden de desillusie van hun leven mee. Danny, de al wat oudere bokser, niet heel goed, maar ook niet heel slecht, wint een bokswedstrijd tegen een Bulgaar en komt daarna onder het promotiebewind van een gehandicapte, oudere manager. Die heeft een aantrekkelijke jonge Thaise vrouw bij zich die zich om hem bekommert en die hij uit handen van een syndicaat uit Thailand waar ze zich prostitueerde, heeft gehaald. In Nederland mag ze het setje boksers van Varon seksueel ter wille staan. Het is niet duidelijk of ze dat doet in opdracht van Varon om de boksers aan hem te binden of dat ze het doet ter wille van haar eigen seksuele behoefte. Feit is wel dat ze een geweldige ervaring op seksgebied heeft en dat ze de misschien wat primair denkende bokser om haar handpalmen windt. Die komt er echter wel achter dat ze hem bedriegt met een reis naar Thailand. De schok is des te erger wanneer hij van zijn bokstrainer hoort dat Varon vader wordt en dat hij het kind bij Ragna heeft verwekt. Nu slaan bij Danny de stoppen door en hij slaat Ragna zijn geliefde die hem bedrogen heeft hard in de buikstreek met zeer waarschijnlijk een afgebroken zwangerschap tot gevolg. Hij vlucht weg en wordt als lifter opgepakt door Robert. Deze mag zijn jaarlijkse kick beleven in Pamplona door voor de zes in alle vroegte losgelaten stieren uit te lopen. Ook vertelt Robert hem dat hij nogal eens buiten de pot heeft gepiest en seksuele fantasieën koestert voor Kim Wilde. Het lijkt allemaal de belevingswereld van een veertiger die uit de band moet springen, terwijl zijn vrouw en kinderen thuis achterblijven. Danny spreekt er geen moreel oordeel over uit, maar hij gaat ook niet enthousiast in op de verhalen. Onderweg wordt Danny steeds geconfronteerd met beelden van vrouwen met kinderen en speelgoedjes van kinderen. Ook ontmoet hij in Frankrijk een wat oudere vrouw die al veertig jaar lang niet over haar grote liefde heen gekomen is: hij heeft haar verlaten. Het is haar grote desillusie. Omgekeerd wordt hij in Pamplona geconfronteerd met een man die vijf jaar geleden de boodschap heeft gekregen dat hij nog maar enkele weken te leven heeft, maar daar een ijzeren wilskracht tegenover heeft gezet en dank zij zijn rijke bezit aan kinderen en kleinkinderen nog steeds over de stenen van Pamplona kuiert. In Pamplona blijkt Danny niet bang te zijn: hij overleeft de botsing met en stier, maar Robert is deze keer wel de klos. Hij breekt een been. Toch wel een flinke desillusie temeer daar hij de stieren dit jaar niet eens gezien heeft. Hij durft eigenlijk niet eens naar huis te bellen en daarom doet Danny dat voor hem. Die neemt ook de taak op zich om hem naar Nederland te brengen, een dappere taak gezien het feit wat hem daar te wachten zal staan. In Nederland wordt hij met de kinderen van Robert geconfronteerd die blijkbaar erg van hem houden. dan wordt ook aan de lezer duidelijk wat hij zelf gedaan heeft. Zijn grote liefde Ragna heeft hem bedrogen. Hij zal niet eens weten of het kind dat ze droeg het zijne of dat van Varon was. Illusieloos zit hij op het perron van het kleine stadje waar Robert woont. Hij wacht en eet zijn koekje. Immers ook zijn grote gevecht met Ramos de Argentijn zal zeker geen doorgang vinden. Hem zal ook het grote genot van kinderen worden onthouden. Recensies Lidewijde Parijs heeft blijkbaar een voorpublicatie mogen lezen, want in Vrij Nederland schrijft ze het volgende :
In zijn volgend jaar verschijnende roman Morgen zijn we in Pamplona laat Jan van Mersbergen zien dat hij meer kan. Prachtig draait hij twee verhaallijnen in elkaar. (...) Met zijn bijna kale vertelling weet Van Mersbergen een onderhuidse spanning op te wekken. Ontgoocheling of ontlading, dat zijn de twee mogelijkheden waarop het uit kan draaien. (...) Het is idioot om bij een vierde boek te zeggen dat je een schrijver hebt ontdekt. Toch kan ik niet anders dan eerlijk zijn: Jan van Mersbergen was voor mij een ontdekking. Gezien het feit dat de roman pas op 23 februari 2007 werd gepubliceerd en dit verslag op 1 maart op de site van scholieren.com staat, is het nog niet mogelijk recensies te noemen. In De Volkskrant van vrijdag 16 maart 2007 schrijft Daniëlle Serdijn over deze roman: In korte fragmenten vertelt Van Mersbergen over de ongelukkige liefde van Danny en Ragna. De liefdesgeschiedenis is er een als zovele: kort, heftig en met een slechte afloop. (...) Die liefde is niet waar Van Mersbergen echt op inzet. Eerder benadrukt hij hoe mannen in hun zwijgen toch alles kunnen vertellen. Zo bevat het boek nogal wat dialogen die op het eerste oog houterig aandoen. Maar kijk je beter, dan zie je dat ze uiterst functioneel zijn. Het typeert het minimalistische spreken dat soms tussen mannen kan plaatsvinden. Van Mersbergen heeft dat in zijn roman exact weten te vatten. En, ook niet onbelangrijk: een beetje aandacht voor het masculiene kan wel weer. Het biedt een mooi tegenwicht in een tijd waarin het vrouwelijke zo hogelijk gewaardeerd wordt. In het NRC van vrijdag 6 april is Arjen Fortuin heel positief over de z.i. mooie roman van Jan van Mersbergen die er steeds weer in slaagt een betere roman dan de voorgaande te schrijven. De derde keer dat je Morgen zijn we in Pamplona leest (en ongetwijfeld ook de vierde en de vijfde keer) is het steeds weer de subtiele pracht van de scènes in de auto die je bij de lurven grijpt: soms hebben de gesprekken van de mannen de trekken van een gevecht, vooral wanneer de bokser probeert te ontsnappen aan de vragen van zijn liftgever (?Als je nog een ding vraagt zet ik de auto stil'). Maar juist op die momenten wordt duidelijk hoe intiem een gevecht juist is. Het contrast met de ijskoude seksscènes die in de flashbacks worden beschreven, is treffend. Zo ben je geneigd de roman als een liefdesverhaal te lezen, maar dat voert te ver. Wel kun je veilig stellen dat de vólgende Van Mersbergen werkelijk niet beter kan zijn dan "Morgen zijn we in Pamplona". Over de schrijver Jan van Mersbergen werd geboren in april 1971 in Gorcum, samen met tweelingbroer Dick. Hij groeide op aan de Brabantse kant van de rivier, ging naar school in Gorcum en verkaste op zijn negentiende naar Amsterdam. Daar studeerde hij kunstbeleid en cultuursociologie. Tijdens zijn studies werkte hij onder andere als afwasser, stratenmaker, opperman in de bouw, proefdierverzorger, postbode, en na zijn studies voornamelijk in de theatersector; als producent, productieleider, decorbouwer, fondsenwerver en administrateur. Sinds 2000 houdt hij zich serieus bezig met schrijven. Daarvoor hield hij zich serieus bezig met lezen. Bibliografie 2001 De grasbijter (roman) 2003 De macht over het stuur (roman) 2005 De hemelrat (roman) 2007 Morgen zijn we in Pamplona (roman)